Truyện cười Azit Nexin...

Đúng là thời buổi bấy giờ
Tôi đã ngoài bốn mươi, đến giờ vẫn chưa lấy vợ, và không có vẻ gì là đến lúc nào đó tôi sẽ lấy vợ. Người ta nói người không có vợ chẳng khác gì cây không có quả. Nhưng dù sao không thể coi tôi là cái cây không có quả, vì tôi có những đứa cháu. Bao nhiêu tình thương tôi dành cho những đứa con của các anh em tôi. Ông anh tôi là một công chức quèn, có cuộc sống khá chật vật. Trong ngân sách chi tiêu của gia đình anh ấy không bao giờ có các mục như giải trí, du lịch hay tiệc tùng. Anh ấy không đi xem phim ,xem hát, cũng không đi tắm biển. Hai vợ chồng anh ấy chỉ có thú vui duy nhất là đẻ con, mỗi năm một.
Người em giữa thì công việc làm ăn bình thường, vì nó chỉ học đến lớp bảy. Nó lấy vợ đã mười lăm năm nay. Có hai con.
Tôi còn một đứa em út. Nó học tối dạ và vất vả lắm mới hết lớp bốn. Chính vì nguyên nhân đó mà nó rất giàu. Hai vợ chồng nó ăn chơi xả láng không thiếu thứ gì. Tôi chỉ ngạc nhiên không hiểu sao giữa tất cả bấy nhiêu thứ giải trí như thế hai vợ chồng nó vẫn tìm được thời gian để đẻ con.
Chúng tôi có bốn anh em, và cả bốn anh em như kẻ thù của nhau. Những đứa em không bằng lòng với ông anh cả vì ọng đã biến vợ mình thành "cái máy đẻ". Còn anh ấy thì trả lời vui:" Tổ quốc cần có đàn ông". Tôi bị gọi là "cái cây không có quả". Nhưng tôi nhìn những cái quả của họ: một đứa thì giống như quả đào bị sâu, đứa khác thì giống quả lê bị ủng, đứa thứ ba thì như quả dưa héo...Nhưng tôi rất yêu những đứa cháu của mình. Và chúng nó cũng quý tôi. Hôm qua chúng ở chơi nhà tôi suốt một ngày. Tám đứa. Đứa lớn nhất mười hai tuổi, bé nhất ba tuổi.
Thằng Altan lên chín lục hết đống sách của tôi rồi nói :
-Bác ơi, sao bác có nhiều sách thế mà chẳng có cuốn nào để đọc ?
Tính đến lứa tuổi của nó, tôi bảo:
-Sao lại chẳng có cuốn nào ? Đây này, "Rôbinxơn", "Juyn Vecnơ ở xứ sở những con thiên nga trắng..."
Bọn trẻ cười khanh khách. Thằng Altan nói:
-Bác hãy giữ lấy những cuốn đó cho bác, thế bác có cuốn "Những bước chân đẫm máu","Những bài học tình yêu", hay ít nhất là "Bách khoa toàn thư ********" không ?
Tôi không có cuốn nào như vậy cả. Con bé Phatôx mười một tuổi đúng là một con quỷ con. Nó hỏi luôn mồm không lúc nào nghỉ. Nó muốn biết tất cả. Đúng là tôi không phải là người bố thật, nhưng tôi cũng hiểu đôi chút về giáo dục trẻ con. Trong hầu hết các cuốn sách viết về giáo dục trẻ con đều có nói:"Trẻ con trong quá trình tiếp xúc trực tiếp với thế giới bên ngoài ngày càng muốn biết nhiều hơn về những gì xung quanh và thường xuyên hỏi người lớn. Cần phải trả lời tất cả những câu hỏi của trẻ con và kiên nhẫn giải thích cho chúng tất cả".
Theo đúng những nguyên tắc giáo dục mà sách nói, khi những đứa cháu tôi hỏi bất cứ vấn đề gì tôi đều cố gắng trả lời chúng như thể trước mắt tôi là người lớn chứ không phải trẻ con. Con quỷ con Phatôx chỉ cho tôi một chỗ trong tờ báo và hỏi:
-Bác ơi, "thụ tinh nhân tạo" là gì hở bác ? Trong báo viết như thế.
Tôi cựa quậy trên ghế không biết trả lời thế nào. Nhưng theo các nguyên tắc sư phạm tôi phải giải thích cặn kẽ tất cả những gì trẻ con hỏi.
-Đó là - tôi bắt đầu - nói thế nào cho cháu hiểu nhỉ...Ví dụ như những đứa trẻ...
Mấy đứa cháu xúm lại chỗ tôi. Chúng nhìn chằm chằm vào miệng tôi.
-Những đứa trẻ làm sao ạ ? - Chúng hỏi.
-Muốn có những đứa trẻ thì cần có cái gì ?
-Cần có bố và mẹ.
-Sao nữa ạ ?
-Còn nếu một người mẹ nào đó muốn tự mình làm ra đứa con...Nếu bà mẹ đó không tìm được người bố để cùng làm ra đứa con..Thì lúc đó...
Tôi toát mồ hôi. May sao thằng Erol xen vào cắt ngang và đã cứu tôi.
-Bác ơi, thế còn "trong tư thế không đẹp mắt" là gì hở bác ? Đây này, báo viết là:"Cảnh sát đã bắt quả tang đôi nam nữ đang trong tư thế không đẹp mắt..."
Tôi không biết các tác giả sách giáo khoa sư phạm sẽ trả lời thế nào câu hỏi này. Họ viết rằng tùy theo lứa tuổi của đứa trẻ mà bố mẹ cần phải tìm hình thức giải thích phù hợp, nhưng nhất định phải nói sự thật...
-"Trong tư thế không đẹp mắt" - tôi ấp úng - nghĩa là khi người ta làm phiền người khác, la hét, làm ồn...
Bây giờ lại đến lượt con bé Ilđưz:
-Bác ơi, ở đây viết là:"Hắn ta đã dụ dỗ một thiếu nữ". Thế là gì hở bác ?
-Thôi chúng ta đi chơi đi ! - tôi nói.
-Không, bác kể đi,kể đi ! - mấy đứa trẻ khăng khăng.
-Thế nghĩa là, nghĩa là...Nếu như người ta lấy mất của cô gái một thứ rất quý giá...
-Thế thì hôm qua cháu cũng bị chúng nó lấy mất!...-con Ilđuz kêu lên.
-Im ngay ! - tôi ngắt lời con bé - Cháu nói không biết ngượng à ?
Thằng Aiđưn còn đi xa hơn:
-Bác ơi, thế những đứa trẻ lấy ở đâu ra hở bác ?
Tôi đã định chuyển đề tài, nhưng vừa lúc thằng Altan kịp nói chêm vào:
-Người ta tìm thấy chúng ở ngoài phố, phải không bác ?
-Có một vài đứa trẻ thôi, chứ không phải tất cả cháu ạ !
-Các thiên thần mang chúng trên đôi cánh của mình, phải không ạ ? - con Ilđưz hỏi.
Tất cả bọn chúng cười ồ lên. Thằng cháu chín tuổi của tôi nói:
-Bác ơi, may mà bác không lấy vợ.
Tôi đỏ mặt.
-Tại sao ?
-Còn tại sao nữa ? -thằng bé đáp - Cho đến bây giờ bác vẫn không biết các đứa trẻ từ đâu ra ? Bác không biết "trong tư thế không đẹp mắt" là gì. Bác không biết một tí gì cả. Thế mà cũng đòi làm người lớn!...
Rồi bọn chúng ôm nhau cười lăn cười bò. Tôi cúi gầm mặt bước ra khỏi phòng.

Cánh cửa xe tắc xi
Người lái xe vừa kêu xong tên bến cuối " Cuôctulusơ", tôi đã bám ngay ở cửa xe. Nhưng giật mãi cánh cửa vẫn không mở. Tay nắm không tài nào xoay được. Người lái xe bảo:
-Vặn về bên trái !
Tôi vặn về bên trái. Tay nắm vẫn không xoay. Người lái xe lại hét to từ bên trong :
-Bên trái ! Đã bảo là bên trái cơ mà ! Anh chưa bao giờ ở trong quân đọi hay sao ?
Tôi nghĩ, chả lẽ mình quên mất đâu là tay sao đâu là tay phải thật rồi sao ? Đằng sau xe chúng tôi đã ùn lại một dòng xe : cả xe con, xe tải, xe chở khách. Cảnh sát giao thông hú còi inh ỏi.
-Xoay sang trái đi !
Vẫn không mở được.
Người lái xe nhoài người ra mở cửa, và tôi chui lên xe. Ô tô chuyển bánh. Người lái xe cáu thực sự. Sao lại có người tối dạ đến như thế được nhỉ ! Đến giờ vẫn không phân biệt được đâu là bên trái, đâu là bên phải. Người nào cũng giải thích. Mà một việc quá đơn giản. Xoay sang trái một cái là xong !
Không phải nói khoe, nhưng tôi được cái tính rất tốt nhịn. Một khi tôi đã sai thì mặc cho người ta chửi mắng đến mấy, cũng không bao giờ tôi cãi lại một câu.
Anh lái xe tiếp tục lầu bầu :
-Không hiểu loại người đến cửa xe tắc-xi cũng không biết mở thì sống trên đời này làm gì nữa !
Mặt tôi đỏ bừng vì xấu hổ. Nhưng suy cho cùng, anh ta đúng, và hành khách ai cũng đồng tình với anh ta.
-Chẳng qua là do tính bừa bãi cẩu thả thôi anh ạ.
Một ông béo chêm vào.
-Cái dân ta cẩu thả lắm !
-Ôi tôi ngán quá rồi ! Có lẽ phải mở lớp riêng chuyên dạy cách mở cửa xe mất !
-Ồ không, anh bạn ơi, có dạy người ta những thành tựu văn minh cũng vô ích thôi. Kẻ nào sinh ra đã ngu rồi thì dạy mấy cũng chẳng làm hắn ta thông minh lên được đâu.
Đến quảng trường Êminhiô ông béo kia muốn xuống. Thì đây đến lượt ông ta mở cửa không được. Lần này anh lái xe quát tháo với ông ta:
-Bên phải ! Vặn tay nắm sang bên phải !
-Không mở được anh ạ .
-Ai bảo ông vặn sang trái ? Đ.mẹ cái nhà ông "tẩm" ! Ở ngoài thì vặn sang trái, còn ở trong phải vặn sang phải chứ !
-Nhưng cái tay nắm chết tiệt này không thể nào xoay được. Sang trái sang phải đều không được.
Anh lái xe lại phải nhoài người ra mở hộ. Ông béo cố lách người chui ra ngoài. Người lái xe lúc nãy đã cáu lắm, quay sang chửi tục liên mồm. Không đủ sức chịu đựng những cái đó, tôi bỏ ý định đến Cuôctulusơ, nhưng không dám xuống vì sợ không mở được cửa.
-Ngu như bò!...
-Bác tài ơi, tôi xuống đây...
Tôi cầm tay nắm xoay sang phải. Đội ơn thánh Ala, tôi đã ra được ngoài. Ban nãy tôi để ý cách người lái xe mở cửa quả không uổng công. Tôi chờ xe khác.
-Đi Cuôctulusơ à ?
-Vâng.
Xe đỗ ngay trước mặt tôi. Không đợi người lái xe chửi , tôi thử xoay sang bên trái . Nhưng không xoay được. Tôi ấn mạnh hơn. Mạnh đến tê cả tay.
-Ấn lên trên ! Ấn lên trên ! - Người lái xe kêu to.
Tôi kéo tay nắm lên trên - cửa mở ra. Anh lái xe bắt đầu càu nhàu:
-Dân Xtămbun toàn những đồ vô tích sự !
-Chỉ được cái nhong nhong suốt ngày ngoài đường !
-Cửa xe Tắc-xi cũng không biêt mở thì đừng sống trên đời này làm gì nữa, cũng mang tiếng là người!...
Các bạn thử chịu đựng những câu nói mỉa mai châm chọc như vậy xem ! Cả lái xe và hành khách đều cho là tôi có lỗi.
Đến Carakiô có người muốn xuống nhưng không mở được cửa.
-Kéo lên trên ! - Anh tài xế không nói, mà quát lên.
-Nó không lên !
-Ấn nào !
-Ấn rồi, nhưng vẫn không lên.
Anh lái xe thò tay mở cửa, ông khách bước xuống, tôi cũng vội bước theo. Vì chỉ sợ lúc nữa chính tôi cũng không mở cửa được. Vậy là tôi xuống Carakiô. Vất vả lắm mới bắt được xe tắc-xi. Tôi xoay tay nắm sang trái, không được, sang phải, cũng không được. Kéo lên - Ôi ! Ấn xuống - Chà ! Không làm sao mở nổi. Tôi đã cầm chắc bị nghe chửi. Xoay nắm bốn phía đều vô hiệu.
-Đẩy mạnh ! Đẩy thật mạnh !
-Về phía nào ?
-Về phía phải đẩy chứ còn về phía nào ! Thế anh không biết đẩy hay sao ? Đẩy mạnh vào trong !
Từ bé tôi chưa thấy cửa tăc-xi phải đẩy vào trong để mở.
-Không đẩy cửa mà đẩy tay nắm !
À, đây rồi, may quá ! Cửa đã mở ! Còn anh lái xe ?
Bạn tưởng anh ta im lặng sao ?
-Không người nào là không phải dạy...
-Không phải người, mà là lừa ! Ông khách ngồi ngay phía ngoài chêm vào.
-CỬa chưa đóng ! - Anh lái xe quát to ngắt lời ông ta.
Ông khách mở cửa rộng hơn một chút rồi "sập" mạnh một cái - không được ! Ông ta "sập" mạnh cái nữa - vẫn không được.
-Kéo mạnh vào, - người bên cạnh nhắc ông ta.
Bốp ! Xình ! Xình !
-Nhẹ thôi, nhẹ thôi - anh lái xe mắng ngay.
-Không tôi phạt ông hai nhăm curusơ bây giờ !
Nhoài người ra đóng cửa, anh lái xe vẫn chưa thôi !
-Tuần nào cũng chữa cửa ! Kiếm được bao nhiêu vào tiền chữa cửa hết ! Không phải công việc nữa, mà đúng là cực hình ! Ở nhà ông không có cửa hay sao ? Cửa này giống như đồng hồ ấy, chỉ sập nhẹ một cái là đóng thôi !
Một hành khách muốn xuống bến Galataxarai. Cửa không mở được. Lại quát tháo, chửi mắng, lại sang phải, sang trái, lên trên, xuống dưới...Cuối cùng cửa cũng mở, và tôi lại theo ông khách bước xuống ngay.
-Xe đi Cuôctulusơ phải không ?
-Phải,xin mời !
Nói "xin mời" thì dễ, nhưng cứ thử lên xem ! Tôi cầm lấy tay nắm. Nâng lên trên không được, kéo xuống dưới cũng không được, vặn sang trái, sang phải đều không ăn thua, đẩy vào trong cũng vậy...
Mẹ kiếp ! Tôi cố hết sức. Đến đại lực sĩ Iuxun sống lại cũng không mở được cánh cửa này.
-Kéo về phía mình !
Chà ! Hóa ra bí quyết là ở chỗ đó ! Tất nhiên bác tài lập tức lên lớp cho tôi một bài. Nhưng không, tôi không thể nhịn được nữa:
-Này, người anh em - tôi bảo anh ta - Mỗi xe cấu tạo một khác. Chúng tôi có lỗi gì trong chuyện đó ? Loại thì vặn sang bên phải, loại vặn sang bên trái, loại kéo lên, loại ấn xuống, loại đẩy vào trong, loại thì kéo ra ngoài...
Anh tài xế điên tiết thật sự:
-Chả nhẽ những cái vặt vãnh như thế mà cũng không nắm được hay sao ? Xe "Ford" thì tay nắm xoay sang bên trái, "Studebaker" thì tay nắm xoay sang phải, "Chevrolet" thì đẩy vào trong, "Khimanôp" thì kéo về phía mình, "Fiat" thì đầu tiên vặn sang phải, rồi ấn mạnh, "Biuki" thì đơn giản nhất: lúc đầu xoay sang trái, sau đó sang bên phải, rồi hơi kéo về phía mình một chút, sau đó hơi nâng lên một chút rồi kéo thật mạnh xuống, sau đó lại hơi kéo về phía mình một chút, ấn nhẹ một cái rồi đẩy vào - thế là xong, cửa mở ngay...
Anh lái xe cứ liến thoắng kể tên các loại xe và cách mở cửa của từng loại. Nghe anh ta nói mới ngọt làm sao ! Nhưng cuối bài diễn thuyết của mình anh ta vẫn mắng cho tôi mấy câu:
-Chỉ có đồ ngu mới không biết những chuyện đơn giản như thế !
Có một ông khách cũng lên tiếng ủng hộ anh ta:
-Đúng là ngu quá sức ! Cả thảy có độ hai ba chục loại ô tô. Sống ở Xtămbun mà không thuộc nổi những chuyện như vậy thì đem vứt xuống biển cho rồi...
-Đúng thế - anh lái xe sung sướng họa theo - người như thế chết quách đi, sống làm gì !
-Ngữ ấy chỉ đáng nhai rơm rạ...
Ông khách vừa lên tiếng sát mạt tôi xuống bến tăc-xi. Nhưng ông ta chưa kịp chui ra khỏi xe bỗng kêu váng lên:
-Ái-ái-ái ! Ái-ái-ái !
-Cái gì thế ? Làm sao vậy ?
Cho chết. Đồ con lợn ! Hắn bị cánh cửa kẹp ngón tay cái. Máu chảy ròng ròng, còn hắn thì cứ đứng và chửi :
-Cái cửa ******** ! Trong đời này chưa bao giờ thấy cánh cửa nào chết tiệt như vậy !
Trong khi hắn cứ đứng than vãn, người lái xe đã cho tăng hết ga và chúng tôi lao về phía Khabie. Ở chỗ đó có một ông khách muốn lên xe nhưng không sao mở được cửa. Cửa xe nặng như cửa pháo đài. Tôi nói không sai, giá như quốc vương Mêchmet Phatikhơ, người hồi xưa cứ mỗi tuần mở cửa thành phố một lần, có sống lại cũng không thể mở nổi.
-Ấn vào! Tôi bảo ông ấn hộ cái ! - Người lái xe hét to .
-Ấn vào cái gì ?
-Lần đầu tiên ông đi ô tô hay sao ? Ấn vào cái nút chứ còn ấn vào cái gì !
Các bạn có biết cái nút ấy nó nằm ở đâu không ? Nếu không các bạn đoán thử xem. Nó nằm ở trong xe, sau tấm kính cửa sổ. Tôi ấn vào nút, còn ông khách ở ngoài ấn vào tay nắm, và cửa mở ra. Tôi từ từ nhảy xuống đường.
Tôi quyết định đoạn còn lại sẽ đi bộ.
Nhưng một chiếc xe ở đâu bỗng đỗ ngay bên cạnh tôi.
-Bác về đâu ?
-Cuôctulusơ !
Tôi nhìn bác tài. Một người đứng tuổi. Tôi nghĩ bụng, chắc ông này không chửi bới. Trong xe có ba hành khách. Mọi chuyện đều tốt đẹp, nếu như...cửa mở ra được. Bây giờ tôi đã biết mỗi loại xe đều có cách mở riêng của nó. Nên trước khi sờ tay vào nắm xe tôi hỏi ngay:
-Xe mác gì đây bác ?
-"De Soto"
-"De Soto" à ? Loại xe này mở như thế nào nhỉ ? Không thấy cái tay nắm nào cả...
-Đẩy !
Tôi đẩy.
-Ấn !
Tôi ấn.
-Kéo ! Kéo về phía mình ! Xoay đi !
-Tôi xoay rồi.
-Xoay mấy vòng ?
-Hai.
-Không, xoay lại đi. Phải ba vòng cơ!...
Bác tài giúp tôi, nhưng chính bác ta cũng không mở được. Cuối cùng, với sự hợp tác của tất cả - lái xe và hành khách bên trong - Tôi thì ở ngoài- chúng tôi mới mở được cửa. Nhưng bây giờ lại không đóng được. Tôi kéo, người lái xe kéo - không đóng ! Thấy vậy tôi bèn lấy hết sức đóng thật mạnh làm cả cái xe rung ầm ầm...Không biết ở chỗ nào nghe "sập" !
-A ha ! Đóng được rồi ! - Bác tài vui vẻ reo lên.
Chúng tôi bắt đầu lên đường. Ông tài không lúc nào ngơi mồm. Xe ông ta giá những năm chục ngàn lia, vậy mà trong vòng có một năm hành khách đã khéo biến nó thành mớ sắt vụn ! Không ai có chút hiểu biết gì về cách lên xe, cách đóng mở cửa...Tháng nào cũng phải sửa...Và những lời kêu ca khác đại loại như vậy. May mà lần này những lời mắng nhiếc ấy không nhằm vào tôi.
Bến cuối cùng - Cuôctulusơ. Một hành khách định mở cửa. Lập tức tôi muốn khoe ngay những hiểu biết của mình:
-Đây là xe "De Soto". Nhấc tay nắm lên rồi kéo về bên trái.
Hành khách thứ hai vội chạy đến giúp, tiếp đó là hành khách thứ ba. Đích thân bác tài vừa càu nhàu vừa ra mở hộ. Nhưng không ai mở được. Chúng tôi bắt đầu đẩy mạnh từ phía bên kia- cũng không ăn thua gì. Chắc chúng tôi bị kẹt ở đây mất. Bác tài hì hục toát mồ hôi, văng ra đủ mọi thứ tục tĩu nhất...Một số chúng tôi loay hoay với cánh cửa bên phải còn số khác thì cố nậy cánh bên trái. Nhưng cả hai cánh cứ như những cánh cửa sổ ma trong chuyện cổ tích - cố thế nào chúng cũng không chịu mở.
-Kéo nút ra ! Ấn vào ! Tì thật mạnh !
Phía sau chúng tôi ùn cả lại một dòng xe điện, xe ô tô. Có tiếng còi cảnh sát giao thông. Bác tài phải đánh xe vào sát vỉa hè. Một ông khách nóng toát mồ hôi phải cởi áo vét. Một người lấy chân đá thình thịch vào cánh cửa. Một bà đi cùng xe với chúng tôi cứ hét toáng lên:
-Cứu tôi với ! Cứu tôi với !
-Khẽ mồm chứ bà ! Đừng làm người ta thêm hoang mang. Người ta lại tưởng chúng tôi bị bắt cóc bà.
Một viên cảnh sát chạy đến. Người bắt đầu xúm đông lại.
-Có chuyện gì thế ?
-Cửa không mở được. Người trong xe không ra được. Bà khách khóc thút thít, ông tài thì văng những lời lẽ tục tằn nhất chửi hành khách làm hỏng cả cánh cửa, đám đông thì cứ ôm bụng cười...
-Có ai có rìu không ?
-Rìu không mở được đâu. Phải dùng búa !
-Tốt nhất là gọi thợ đến...
Trời đã bắt đầu tối. Chúng tôi vẫn bị nhốt trong xe. Khán giả và những người quân tử mỗi lúc một đông . Cửa thì vẫn không mở được. Một anh lái xe khác mách nước cho bác tài của chúng tôi:
-Này, anh bạn, hãy cho xe đến Ênisekhia. Ở đó có ông thợ rèn tên là Yankô, ông ta mở được đấy ! Hôm qua tôi chở khách đi Biucđere cũng gặp chuyện như vậy. Vặn hết hơi cửa vẫn không mở. Đến năm hiệu sửa xe nhờ mở cũng không được, cuối cùng đến ông Yankô mới mở được đấy !
Nghe lời khuyên của anh ta, chúng tôi đến Ênisekhia tìm hiệu sửa chữa của ông Yankô. Tất nhiên ông đã về nhà. Người ta cho người đến nhà tìm ông. Chúng tôi thì sắp chết ngạt trong xe. Một giờ, có khi đã hai giờ trôi qua. Cuối cùng ông thợ đến. Ông loay hoay với cánh cửa của chúng tôi một lúc rồi bảo:
-Các ông phải đến Taclabasư, ở đấy có ông thợ tên à Ybô, chuyên môn chữa khóa, ông ta sẽ mở được.
Chúng tôi đi tìm ông Ybô.
-Cái lẫy khóa bị rơi vào bánh răng - Ông Ybô giải thích.
-Thế phải làm thế nào bây giờ ?
-Bây giờ tối rồi, không làm được đâu. Để mai ban ngày xem may ra thì chữa được.
Nghe thấy thế chúng tôi ai nấy van nài:
-Ông Ybô, xin hãy cứu chúng tôi, bao nhiêu hy vọng đặt cả vào ông ! Ông muốn lấy bao nhiêu chúng tôi cũng xin trả. Một trăm, hai trăm cũng được.
Bà khách lại bắt đầu thút thít:
-Trời ơi ! Làm sao bây giờ ? Làm thế nào báo được cho chồng tôi bây giờ ?
Cuối cùng ông Ybô cũng thương hại chúng tôi và bắt tay làm. Nhưng đến khoảng mười hai giờ đêm ông kiệt sức.
-Không được. Việc này mất thời gian lắm. Phải chui qua cửa sổ mà ra vậy !
Mọi người để bà khách ra đầu tiên. Bà này thò đầu qua cửa sổ, những người ở ngoài đường kéo bà ta ra. Có một ông khách béo quá đẩy thế nào cũng không qua lọt. Tiếp theo đến lượt tôi. Cuối cùng tôi lại được hít thở bầu không khí tự do ! Sau đó chúng tôi lại bắt tay kéo ông béo. Người ta gọi cả tôi đến giúp một tay. Khi lôi được một nửa thì ông ta hoàn toàn bị mắc kẹt trong cửa sổ, kéo ra không được mà đẩy vào cũng không xong ! Thành thử ông ta cứ nằm vật người trên thành cửa sổ, nửa người trong xe, nửa người ở ngoài.
-Cố giúp tôi với - ông béo lạy van. Lúc này chúng tôi muốn đẩy ông trở lại cũng không được nữa.
Lát sau tôi cũng bỏ đi nên không biết sự việc cuối cùng kết thúc ra sao. Nhưng các bạn có thể dễ dàng đoán ra được, kể từ đó không bao giờ tôi dám đi ô tô đến Cuôctulusơ.

Nghệ thuật lật đổ chính phủ
Có thể một ngày mào đó, bạn bỗng nhiên muốn lật đổ chính phủ . Thế bạn có biết làm việc đó thế nào không ? Còn nếu như bạn không muốn lật đổ ai cả- thì thôi, chả cần - nhưng đằng nào cũng bổ ích nếu biết được việc đó làm thế nào. Kiến thức biết thêm không phải là gánh nặng trên đường đi.
Bây giờ tôi sẽ kể cho bạn biết, người ta lật đổ chính phủ như thế nào.
Bạn sẽ hỏi :"Ở đâu ra mà anh có những kiến thức đó ? Chính anh đã lật đổ được ai chưa ?"
Tôi xin trả lời :
-Không, chính bản thân tôi chưa tham gia vào các cuộc đảo chính, nhưng đã nhìn thấy chuyện ấy làm thế nào - trên các trang sách. Nói cách khác là tôi đã được đọc.
Mới đây tôi vớ được một cuốn sách đáng chú ý. Cuốn sách cấm ! Tên của nó:"Nghệ thuật lật đổ các chính phủ". Người ta gửi cho tôi cuốn sách này từ nước ngoài qua đường bưu điện. Ai gửi tôi không biết. Tôi chỉ ngạc nhiên: làm sao nó tới được tay tôi, vượt qua được móng vuốt kiểm duyệt ? Cuốn sách được in ở thành phố Pashđjoskilmes. Tôi suýt bị gãy lưỡi khi cố phát âm từ này. Xem trong tập bản đồ - không tìm thấy tên gọi đó. Chắc cuốn sách được in bí mật và tác giả của nó không muốn để lộ ra chỗ ở của mình. Trên trái đất này không có thành phố Pashđjoskilmes.
Trong lời tựa có nói:
"Chúng tôi in cuốn sách này bằng tiếng Anh vì đó là ngôn ngữ phổ biến nhất trên thế giới. Nó sẽ được bí mật gửi đến các nhân vật mà theo ý chúng tôi, được trời phú cho thiên tài lật đổ. Về phần bạn, xin hãy đọc nó cho những người quen nào của mình mà có biểu lộ xu hướng hoạt động chống chính phủ và theo ý bạn có thể đạt được thành công trong lĩnh vực đó. Chúng tôi cũng đề nghị mở các lớp bí mật cho những người muốn nghiên cứu khoa học phức tạp này. Còn đối với những người bạn không hoàn toàn tin cậy, thì chỉ nên gửi cho họ những chương quan trọng nhất của cuốn sách được đánh máy lại
Việc lật đổ chính phủ phải trở thành mục đích thiêng liêng của bạn. Chúng tôi xin chúc các bạn độc giả thành công trong hoạt động của mình.
Không một chính phủ nào, dù là chính phủ vững mạnh nhất; có thể chống lại được các phương pháp trình bày trong cuốn sách của chúng tôi.
Xin gửi lời chào kính trọng !"
Tôi có cảm tưởng là cuốn sách được in bởi một tổ chức vô chính phủ đang bí mật tiến hành hoạt động phá hoại.
Thoạt tiên tôi rất hoảng sợ. Phải làm sao đây ? Tôi thấy chóng mặt.Sau đó tôi tỉnh táo lại và quyết định đem cuốn sách tới cảnh sát theo nghĩa vụ của một công dân toàn tâm toàn ý trung thành với chính phủ thân yêu của mình. Kế đó tôi nghĩ lại: ngộ nhỡ trong chúng ta có những người khao khát muốn lật đổ chính phủ thì sao ? Nếu vậy thì tại sao lại không cho họ cơ hội nắm vững nghề nghiệp này ?
Cuốn sách "Nghệ thuật lật đổ các chính phủ" được viết theo văn phong các loại sách chỉ dẫn, đại loại như "Quy tắc ăn nói lịch sự", "Dùng dồ trang điểm như thế nào?". "Nấu ăn ngon và bổ".
Cuốn sách chia thành nhiều chương, nói về cách lật đổ chính phủ tùy theo các đặc điểm của nó, đặc trưng của đất nước, các phương pháp của nhửng kẻ âm mưu. Sách được viết bằng ngôn ngữ sinh động, đầy hình tượng, đồng thời lại chính xác và cụ thể, tựa như giảng giải cho bạn nấu món ăn này hay món khác - thí dụ như món thịt kho kiểu Viên. Chính cái duyên dáng đặc biệt của nó là ở đấy.
Thực ra thì tác giả của nó là những nhà tâm lý rất khá. Bất cứ ai đọc xong cũng tràn đầy nguyện vọng muốn lật đổ một chính phủ nào đó. Bạn sẽ ước mơ :"Chà, làm sao mình thực hiện được một cuộc đảo chính đây !"
Đây là đầu đề của một số chương:
"Lật đổ một chính phủ phản dân như thế nào"
"Tiêu diệt chính quyền độc tài như thế nào"
"Sử dụng những kẻ nhát gan để lật đổ chính phủ"
"Nổi dậy khởi nghĩa như thế nào nhằm chống chính quyền của những kẻ tiếm đoạt. Kích động dân chúng như thế nào"
"Vị trí của những kẻ nhút nhát trong quá trình lật đổ chính phủ"
"Các phương pháp lật đổ chính phủ không thực hiện các lời hứa hẹn của mình"
"Khi nào thì cách mạng là phương tiện hợp pháp để lật đổ chính phủ"
"Lật đổ ách chuyên chế tự cho mình là chính quyền hợp pháp"
"Lật đổ chính phủ ở các nước lạc hậu và chậm phát triển"
"Cần phải chú ý tới điều gì, khi lật đổ chính phủ ở các nước nóng bức"
"Đảo chính trong một nước văn minh"
"Lật đổ chính phủ ở các nước rừng núi như thế nào"
Ngoài những chương đó còn có các chương khác, trong đó vấn đề lật đổ chính quyền được xem xét từ những quan điểm khác. Chương cuối cùng bao gồm phần liệt kê đó và trình bày tỉ mỉ mọi phương pháp có thể để lật đổ chính phủ.Trong chương này có viết những dòng sau đây:
"Nếu như sau khi đã áp dụng tất cả các phương tiện kể trên mà bạn vẫn không lật đổ được chính phủ của mình, thì bạn cũng đừng ngã lòng. Chúng tôi đảm bảo rằng chính quyền không bị lật đổ bởi các phương pháp kể trên, sẽ không đứng vững nổi trước phương pháp mà chúng tôi sẽ kể ở chương cuối của cuốn sách của chúng tôi. Không một chính phủ nào chịu nổi phương pháp này. Bạn hãy áp dụng thử. Bạn chẳng có gì phải e ngại. Bạn sẽ chẳng mất gì cả. Một lần nữa xin chúc bạn thành công!"
Tiếp đó là phần mô tả cái phương pháp hữu hiệu này.
Cần phải nhận xét rằng việc trình bày các phương pháp này hay phương pháp khác để lật đổ chính phủ đều có kèm theo những thí dụ cụ thể, lấy từ lịch sử các nhà nước mà phương pháp này đã được áp dụng ở đó. Địa điểm và thời gian chính xác được chỉ rõ, các tư liệu tương ứng được dẫn ra, có chỉ dẫn tỉ mỉ các điều kiện sử dụng phương pháp này để đạt được kết quả tối ưu. Trong sách dẫn ra các sự kiện lịch sử rất lý thú, đôi khi rất đáng buồn, có thể làm xúc động độc giả tận đáy tâm hồn hay làm họ phải rùng mình kinh hãi.
Bây giờ tôi giới thiệu với các bạn bản dịch chính xác thí dụ lịch sử được dẫn ra ở chương cuối. Khuyên các bạn hãy đọc nó thật chăm chú. Sau khi đọc xong không nhất thiết phải lật đổ chính phủ. Tuy nhiên tôi tin chắc rằng các bạn sẽ không kiềm được mình và sẽ muốn thử khả năng của mình.
Điều sau đây rất quan trọng: lật đổ chính phủ bằng phương pháp này tuyệt đối an toàn. Bạn đừng e sợ, bạn sẽ không bị đe dọa bởi giá treo cổ hay nhà tù. Lẽ nào tôi lại giới thiệu phương pháp ẩn chứa nguy cơ tương tự hay sao ? Hãy sử dụng phương pháp này - chính phủ sẽ bị lât đổ và không một ai biết được rằng chính bạn làm điều này.
Vậy tôi xin bắt đầu.
Vào năm 19... ở vùng tây nam của lục địa Haparia, giữa núi Japeros và sông Vernazut, tại địa phương miền núi có nhà nước Tustukia. Người Tustukia nổi tiếng là hay khoe khoang và thích đùa nhưng nói chung họ là những người chất phác mà cứ tưởng mình là ranh ma nhất thế giới.
Cho tới tháng hai năm 19...Ở Tustukia chính quyền nằm trong tay đảng Nhà-nước-muôn -năm. Trong cuộc bầu cử vào tháng hai năm ấy đảng Nhà-nước-muôn-năm bị thất bại. Đảng "Những người con của Tổ quốc" lên nắm quyền. Việc thay đổi chính phủ này là một sự kiện lớn trong lịch sử Tustukia.
Đứng đầu đảng "Những người con của Tổ quốc" là ngài Caphacan, một người rất xứng đáng. Không thể chê trách ông ta điều gì, ngoại trừ ông ta ngủ thật say trong các hội nghị quốc tế và khi thức giấc thì bắt đầu lấy ngón tay ngoáy mũi.
Caphacan trở thành thủ tướng. Các lãnh tụ phe đối lập mà bây giờ là đảng Nhà-nước-muôn-năm, hết sức phẫn nộ vì Caphacan giữ chức vụ đứng đầu nhà nước. Họ quyết định bằng mọi cách gạt cho được đảng "Những người con của Tổ quốc" ra khỏi chính quyền. Việc người giữ chức vụ thủ tướng không lúc nào rút ngón tay ra khỏi lỗ mũi đã đụng chạm tới danh dự công dân của họ.
Báo chí đưa tin rằng Caphacan và những cộng sự thân tín nhất của ông ta là những kẻ ăn cắp. Người dân Tustukia không coi chuyện đó vào đâu.
"Là kẻ cắp cũng được - họ quyết định - miễn là quản lý đất nước cho tốt!"
Dân chúng có lý vì đảng Nhà-nước-muôn-năm khi còn cầm quyền cũng ăn cắp ra trò.
Những người đối lập thấy việc tuyên truyền của họ không có kết quả bèn tuyên bố rằng Caphacan là kẻ độc tài và là kẻ thù của tự do dân chủ.
Dân chúng cũng chẳng để ý đến chuyện này.
Nói tóm lại, đảng Nhà-nước-muôn-năm muốn quay trở lại nắm chính quyền, đã thử dùng mọi phương pháp dân chủ, nhưng không đạt được kết quả. Cố lật đổ chính phủ Caphacan bằng bất cứ giá nào, họ xúi giục dân chúng nổi dậy.
Đó là con đường căn bản sai lầm bởi vì các nhà lãnh đạo đối lập không tính đến đặc điểm của đất nước và đặc trưng phát triển lịch sử của nó, họ cứ sao chép các phương pháp cách mạng đã được áp dụng ở các nước khác. Dân Tustukia không thể nổi loạn và đi chống lại chính phủ của mình. Đơn thuần họ không có truyền thống đó. Để cho những người Tustukia nổi dậy thì cần phải có chỉ thị của chính phủ:" Mỗi người công dân của đất nước phải nổi dậy ! Kẻ nào trốn tránh việc nổi loạn sẽ bị pháp luật nghiêm trị !" . Nói tóm lại, không có lệnh của chính phủ và lãnh đạo thì người dân Tustukia không có khả năng hoàn thành cách mạng. Sau khi đảng Nhà-nước-muôn-năm đã thử hết mọi cách mà họ biết để lật đổ chính phủ Caphacan nhưng không thành công, chủ tịch đảng này là Volk Santor bèn triệu tập cuộc họp các lãnh tụ và đọc diễn văn sau đây:
- Thưa các bạn ! Tôi đã suy nghĩ rất nhiều về việc tại sao mọi mưu toan của chúng ta lật đổ chính phủ hiện nay đều không thành công. Chúng ta cứ ngoan cố lấy các phương pháp cách mạng được áp dụng ở các nước khác để làm mẫu. Thế nhưng chúng ta không được quên về các đặc điểm của dân tộc chúng ta, chúng ta không được bỏ qua tinh thần dân tộc. Mỗi nước có đặc trưng riêng của mình và chúng ta phải tìm kiếm cho được con đường riêng của mình để lật đổ chính phủ Caphacan, một con đường duy nhất đúng, phù hợp với tinh thần dân tộc của chúng ta. Trong khi suy ngẫm mọi chuyện này, tôi đã nghiên cứu lịch sử nước ta và tim được phương pháp đáp ứng với các đặc điểm dân tộc của chúng ta. Với phương pháp này chúng ta sẽ dễ dàng lật đổ chính quyền mà ta không ưa. Đó sẽ là một cuộc đảo chính mà lịch sử nhân loại chưa từng biết đến. Nếu các bạn thi hành chính xác các chỉ dẫn của tôi, thì Caphacan không giữ nổi chính quyền trong hai tháng. Nó sẽ bị tiêu tan.
Tất cả đều hân hoan đáp lại lời vị chủ tịch.
-Xin ông hãy mau mau kể về phương pháp của ông lật đổ chính phủ Caphacan ! - Người ta đề nghị.
Volk Santor trả lời:
-Xin các bạn hãy nhớ lại, đảng ta đã mất chính quyền như thế nào. Chính bằng cách đó chúng ta sẽ lật đổ chính phủ hiện nay. Chúng ta quên mất chuyện gì đã xảy ra với chính chúng ta nên cứ định dùng các công thức có sẵn, có hiệu quả trong việc lật đổ chính phủ ở các nước khác. Đó là sai lầm lớn của chúng ta. Vậy thì chúng ta hãy nhớ lại xem tại sao chúng ta mất chính quyền. Đảng ta bị thất bại trong cuộc bầu cử do lỗi của các đảng viên của chính đảng chúng ta. Nhân dân đã quay lưng lại, không muốn chúng ta lãnh đạo, tước bỏ quyền lực của chúng ta. Lẽ nào không phải vậy sao ?
-Phải rồi !...-Mọi người đồng thanh nói - Chính là như vậy !
-Đã như vậy - Volk Santor nói tiếp - thì chúng ta phải ra khỏi đảng của mình và gia nhập đảng "Những người con của Tổ quốc ". Chúng ta sẽ tràn ngập đảng của Caphacan và khi ấy nhân dân sẽ quay lưng lại với đảng đó, tước bỏ quyền lực của nó. Các bạn thấy thế nào ?
-Mọi ý tưởng thiên tài !
-Làm sao mà trước đây ta lại không nghĩ ra !
-Sự sáng suốt của người thật đáng ngợi ca !
Có ai đó hỏi:
-Được rồi. Nhưng sau khi vào đảng "Những người con của Tổ quốc" thì chúng ta phải làm gì ?
Volk Santor của đảng Nhà-nước-muôn-năm nhếch mép cười:
-Chúng ta sẽ không làm gì cả . Lẽ nào chúng ta mất chính quyền không phải vì đã không làm gì cả đó sao ? Sau khi vào đảng "Những người con của Tổ quốc" chúng ta sẽ cư xử đúng như vậy. Vậy thì ta hãy dần dần ra khỏi đảng Nhà-nước-muôn-năm của chúng ta và gia nhập đảng của Caphacan. Chúng ta sẽ làm như ý như khi đảng ta còn đang cầm quyền, tức là không làm gì cả.
Quyết định của cuộc họp này được thông báo đến các tổ chức cơ sở của đảng Nhà-nươc-muôn-năm. Các đảng viên đảng Nhà-nước-muôn-năm bắt đầu rời hàng ngũ của đảng mình và gia nhập đảng "Những người con của Tổ quốc".
Thủ tướng Caphacan sướng rơn lên, khi thấy số người theo ông ta tăng lên rất nhanh...Đảng "Những người con của Tổ quốc" mạnh lên, còn phe đối lập thưa thớt.
Hội nghị của đảng "Những người con của Tổ quốc" được triệu tập. Thủ tướng Caphacan bước lên diễn đàn.
-Các b... - ông ta nói vào ống phóng thanh.
Những tràng vỗ tay vang dội nổi lên.
-Các b... - ngài Caphacan nhắc lại.
Ông ta định nói: "Các bạn..." - nhưng sự hoan hô như bão táp đến nỗi ông ta chỉ nói được âm đầu tiên.
Các đảng viên cũ của đảng Nhà-nước-muôn-năm, nay là đảng viên của đảng "Những người con của Tổ quốc", cư xử hệt như cái thời đảng cũ của họ còn nắm quyền, tức là vỗ tay không biết mệt, hoan hô vị chủ tịch của mình.
-Các b...các b...các b... - ngài Caphacan lặp đi lặp lại. Vỗ tay như sấm.
-Các bạn, xin các bạn hãy...
Nhịp vỗ tay tăng lên.
-Các bạn, xin các bạn hãy...
Nhịp vỗ tay tăng lên.
-Các bạn làm hơi quá đấy!...
Sự hoan hô không ngớt đi.
-Thôi đủ rồi mà!...Các b...
Vỗ tay vang dội hồi lâu.
Caphacan mặt đỏ như gấc.
-Tôi nói là đủ rồi mà ! Thôi đi nào !
Phòng họp tiếp tục vỗ tay.
Sự giận dữ của thủ tướng chuyển sang bối rối:
-Thôi ngay đi nào ! Làm bậy thế đủ rồi ! Các b...
Vỗ tay không ngớt.
Thủ tướng Caphacan bắt đầu nói, không để ý tới sự hoan hô như bão táp vẫn tăng lên. Nhưng ngay chính của ông ta cũng không nghe thấy tiếng nói của mình. Ông ta kết thúc vội vã bài nói chuyện và rời khỏi diễn đàn.
Cả sau cuộc hội nghị, dù bất kì gặp thủ tướng ở đâu, số đảng viên chuyển đảng cũng vỗ tay ông ta nồng nhiệt. Caphacan ho - vỗ tay, hắt hơi - vỗ tay, ngáp - vỗ tay, thiu thiu ngủ - vỗ tay, thò ngón tay ngoáy mũi - vỗ tay.
Thời gian đầu những chào mừng này làm thủ tướng bực tức, ông ta định phản đối:
-Thôi đi nào ! Tôi xin các bạn đấy ! Làm gì kì cục vậy !
Nhưng dần dần những tràng vỗ tay thôi không còn làm Caphacan giận dữ. Sau đó ông ta quen với chúng và cuối cùng, bắt đầu chờ đợi chúng. Có khi ông ta máy mắt - nếu người xung quanh quên vỗ tay, ông ta tức giận và nhìn mọi người bằng con mắt giận dữ : tại sao lại không vỗ tay ?!
Càng về sau càng tồi tệ hơn.
Khắp nước lan đi những lời đồn đại. Người ta nói với nhau là thủ tướng Caphacan phát khùng.
Mà người ta còn chờ đợi gì ở người điên ? Thế là kết thúc không kèn không trống cuộc đời chính trị của thủ tướng Caphacan và đảng do ông ta cầm đầu. Chẳng bao lâu chính phủ bị lật đổ và đảng "Những người con của Tổ quốc" bị mất quyền.
Cuộc đảo chính chưa từng có trong lịch sử ấy là bài học hữu ích cho tất cả chúng ta.
Như vậy đó, nếu đã thử mọi phương pháp kể trên và không cái nào giúp bạn lật đổ được chính phủ, xin bạn hãy sử dụng biện pháp cuối cùng này. Chính phủ bền vững nhất cũng không giữ nổi chính quyền và sẽ tiêu tùng.
Chúng tôi một lần nữa xin chúc bạn thành công trong hoạt động của mình !

ặn chúa
ỏằz Ka'ặkiô tôi phỏÊi vỏƠt vỏÊ lỏm mỏằ>i chen lên 'ặỏằÊc toa thỏằâ hai cỏằĐa chiỏc tàu 'iên 'i vỏằ phưa Bôstangi. TỏĂi chỏằ- 'ỏằâng ỏằY cuỏằ'i 'oàn tàu có tĂm ngặiỏằ chen chúc nhau. Ai câng phỏÊi loay hoay xoay xỏằY tơm cho mơnh mỏằTt chỏằ-. MỏằTt ông già xĂch mỏằTt cĂi 'ỏôy nỏãng phỏÊi tơ nó vào thành cỏằưa sỏằ. cuỏằ'i toa tàu. Nhơn thỏƠy rà 'ôi chÂn ông 'i 'ôi dâp trong nhà bỏng len thô, bỏp chÂn quỏƠn vỏÊi. Trên 'ỏĐu ông già 'ỏằTi mỏằTt chiỏc mâ lông câ 'Ê sỏằn hỏt. MỏằTt hành khĂch cỏằĂ tuỏằ.i trung niên 'ỏãt cĂi giỏằ bên trên phỏằĐ rặĂm lên cĂi cỏĐn phanh tàu 'iỏằ?n. Sau khi 'ỏãt xong ông nói vỏằ>i ông khĂch có khuôn mỏãt tai tĂi:
-BĂc cỏân thỏưn 'ỏằâng tơ tay vào giỏằ nhâ, ỏằY trong có trỏằâng 'ỏƠy.
Thỏ là suỏằ't dỏằc 'ặỏằng hành khĂch toàn nói chuyỏằ?n vỏằ trỏằâng. Thỏưt ra, nỏu không có trỏằâng, ngặỏằi ta vỏôn tơm 'ặỏằÊc chỏằĐ 'ỏằ 'ỏằf nói chuyỏằ?n. Ngặỏằi ta sỏẵ nói vỏằ nhỏằng cĂi 'inh, vỏằ thỏằi tiỏt. Vơ lỏẵ nào chúng tôi lỏĂi bỏằ lỏằĂ dỏằi giĂ hai lia, sĂng nay 'Ê lên hai lia rặỏằĂi rỏằ"i. Ai mà chỏằi lỏưp tỏằâc góp chuyỏằ?n:
-Mỏằi thỏằâ 'ỏằu 'ỏt, nhặng tiỏằn nhà là 'ỏt nhỏƠt !
Thỏ là mỏằi ngặỏằi lỏĂi 'ỏằ"ng thanh kêu: "Đ-ú-ú-ng!"
MỏằTt sỏằ' thơ than thỏằY vỏằ nỏĂn tfng giĂ, tiỏằn nhà cao, sỏằ' khĂc phàn nàn vỏằ chuyỏằ?n không thỏằf nào tơm mua 'ặỏằÊc nhỏằng vỏưt dỏằƠng cỏĐn thiỏt, sỏằ' thỏằâ ba thơ hỏưm hỏằc kêu vỏằ chuyỏằ?n ngặỏằi ta phĂ bỏằ nhỏằng ngôi nhà 'ang còn ỏằY 'ặỏằÊc. Thú thỏưt, tôi phỏÊi kiỏằm chỏ không kỏằf lỏĂi 'Ây tỏƠt cỏÊ nhỏằng gơ hỏằ nói ra. Nhỏằng ngặỏằi này bỏằm hay muỏằTn cĂc vỏằi cĂc ông khĂch, nhặng vơ sỏằÊ nên tôi lỏĂc mỏƠt cỏÊ giỏằng. Mà 'ỏằâng bên cỏĂnh nhỏằng ngặỏằ lỏm chuyỏằ?n nhặ vỏưy 'Ê là nguy hiỏằfm rỏằ"i, nói gơ 'ỏn chuyỏằ?n khuyên rfn hỏằ. Hỏằ sỏẵ 'Ănh và chỏằưi anh ngay ! Tôi cỏằâ 'ỏằâng tĂch ra mỏằTt mơnh và tỏằ nhỏằĐ tỏằ't nhỏƠt là nên im lỏãng.
Khi tàu rỏằi khỏằi bỏn Iôguôcchu, làn sóng bỏằc tỏằâc cuỏằ'i tàu 'Ê dỏằc ta cĂi gơ câng có !
Tôi lo sỏằÊ hỏằT con ngặỏằi 'Ê có hành 'ỏằTng nông nỏằ.i. Có thỏằf sỏẵ nỏằ. ra cÊi nhau to. BỏÊy ngặỏằi 'ỏằâng ỏằY cuỏằ'i toa có thỏằf sỏẵ xông vào anh ta. Tôi 'ặa mỏt nhơn tỏằông ngặỏằi. Còn hỏằ thơ nhơn chỏằông chỏằông vào cĂi ngặỏằi mỏãc Ăo da. TỏĂi cuỏằ'i toa bỏằ-ng trỏằY nên im lỏãng. BỏÊy ngặỏằi dặỏằng nhặ không hiỏằfu ngặỏằi mỏãc Ăo da nói gơ. Anh ta nói 'ạa hay nói thỏưt 'Ây ?
-Mỏằ"m lúc nào câng kêu "không có, không có" - trong khi 'ó ngặỏằi mỏãc Ăo da vỏôn tiỏp tỏằƠc - không có cĂi gơ ? Nỏu tơm thơ, ặĂn Chúa, cĂi gơ câng có thỏằf tơm thỏƠy cỏÊ !
BỏÊy ngặỏằi còn lỏĂi 'ỏằâng ngÂy ra. Ngặỏằi 'ỏĐu tiên tỏằ?nh lỏĂi là ông có giỏằ trỏằâng.
-ặn Chúa, tỏƠt nhiên là cĂi gơ câng có thỏằf tơm mua 'ặỏằÊc !
Nhỏằng ngặỏằi khĂc lỏĂi 'ỏằ"ng thanh hạa theo:
-ặn Chúa !
-CỏÊ cĂi nỏĂn tfng giĂ không còn chỏằc chúng ta cĂi gơ câng có, ặĂn Chúa !
-ặn Chúa !
-ặn Chúa !
-ĐÂy, 'ỏằf tôi tưnh cho cĂc vỏằi ngặỏằi lĂi xe tỏÊi bÂy giỏằ mặỏằi lia mỏằTt ngày anh ta câng không coi là tiỏằn.
-Không coi là tiỏằn, ặĂn Chúa !
"ng già 'ỏằTi mâ lông nói:
-Chưnh chúng ta là ngặỏằi có lỏằ-i trong tỏƠt cỏÊ mỏằi chuyỏằ?n. Có ngặỏằi nào 'ó kêu lên "Không có trà !" thỏ là mỏằi ngặỏằi 'ỏằ. xô 'i mua hàng nfm, mặỏằi gói. Sau 'ó lỏĂi kêu "Không có trà". TỏƠt nhiên, sỏẵ không còn trà nỏằa - ặĂn Chúa, mỏằi thỏằâ 'ỏằu có !
-ặn Chúa, thỏằâ gơ câng ê hỏằ !
-ặn Chúa !
MỏằTt ông khĂch miỏằ?ng luôn mỏằ"m nói "ặn Chúa, ặĂn Chúa !" xuỏằ'ng tỏĂi bỏn Phênecpôl.
Ngặỏằi mỏãc Ăo da nhỏưn xât:
-TỏƠt nhiên, ỏằY nặỏằ>c ta công nghiỏằ?p 'ang tfng trặỏằYng, vơ thỏ chúng ta chỏằ? bĂn hàng hóa ra nặỏằ>c ngoài, mà không mua gơ ỏằY 'ó cỏÊ. Vơ vỏưy nên mỏằTt sỏằ' thỏằâ hàng hặĂi khó kiỏm.
MỏằTt trong cĂc hành khĂch luôn mỏằ"m nhỏc 'i nhỏc lỏĂi:"ặn Chúa !" nói:
-ặn Chúa, khó kiỏm.
Sau 'ó chỏằÊt nhỏằ> ra và lỏưp tỏằâc sỏằưa lỏĂi ngay:
-PhỏÊi, phỏÊi, tfng trặỏằYng, chỏằ? có vài thỏằâ là hặĂi khó kiỏm. Nhặng trong tặặĂng lai chúng sỏẵ xuỏƠt hiỏằ?n, ặĂn Chúa.
-ặn Chúa !
-ặn Chúa ! - Ngặỏằi mỏãc Ăo da vỏôn không thôi -cĂi thành phỏằ' Xtfmbun này, tỏằô khi nó trỏằY thành Xtfmbun, chặa bao giỏằ 'ặỏằÊc chỏằâng kiỏn cỏÊnh tặỏằÊng xÂy dỏằng nhặ vỏưy.
-Chặa chỏằâng kiỏn, ặĂn Chúa ! Và bÂy giặĂ 'ang chỏằâng kiỏn. CỏÊ mỏằTt loỏĂt khu phỏằ' mỏằ>i mỏằc lên, ặĂn Chúa !
-Ngặỏằi ta 'ỏưp phĂ mỏằi thỏằâ, ặĂn Chúa !
-Đỏưp phĂ khỏp nặĂi ! Nghâa là...ngặỏằi ta xÂy dỏằng 'ặỏằng xĂ !
Cỏằâ thỏ, miỏằ?ng lúc nào câng nói "ặĂn Chúa" chúng tôi 'ỏn bỏn Gia'ebostan. Hành khĂch 'ỏằâng ỏằY cuỏằ'i toa lỏĐn lặỏằÊt xuỏằ'ng tàu. Sau ga Gia'ebostan, tỏĂi chỏằ- 'ỏằâng ỏằY cuỏằ'i toa chỏằ? còn lỏĂi tôi và ngặỏằi 'àn ông mỏãc Ăo da.
Bỏằ-ng anh ta hỏằi tôi :
-Còn ông nghâ thỏ nào ? Tỏằô 'ỏĐu 'ỏn giỏằ ông không nói cÂu nào cỏÊ.
Tôi nhún vai, rỏằƠt cỏằ., dang tay nhặ muỏằ'n bỏÊo:"Tôi không biỏt tôi có thỏằf nói gơ !". Tôi không phỏÊi ngặỏằi bi quan 'ỏn mỏằâc phỏÊi vỏằ hạa vỏằ>i nhỏằng kỏằ khặĂi mào cÂu chuyỏằ?n, câng không lỏĂc quan 'ỏn mỏằâc muôn mỏằ"m nói hai chỏằ "ặĂn Chúa!"
Ngặỏằi mỏãc Ăo da lỏĂi hỏằi tôi:
-Thỏ ông cho là thỏ nào ?
Nỏu tàu 'iỏằ?n không chỏĂy nhanh là tôi 'Ê nhỏÊy ngay xuỏằ'ng 'ặỏằng rỏằ"i.
Ngặỏằi mỏãc Ăo da cỏằâ âp tôi. Tôi lỏĂi rỏằƠt cỏằ. lỏĂi, dang hai tay ra và bâu môi.
Ngặỏằi mỏãc Ăo da nói:
-Có nhỏằng loỏĂi ngặỏằi hăn hỏĂ 'ỏn thỏ !
-LoỏĂi ngặỏằi nào ? - tôi hỏằi.
-Nhỏằng ngặỏằi lúc nào câng nói "ặĂn Chúa"
-Ph-ỏÊ-ỏÊ-i!
-BÂy giỏằ tỏƠt cỏÊ bỏằn hỏằ chỏc sỏẵ chỏằưi tôi. Tôi biỏt hỏằ thỏằY bỏng gơ, ngay cỏÊ khi mỏằY mỏằ"m nói "ặĂn Chúa !". Dạ ai nói gơ hỏằ câng 'ỏằu nói theo. LoỏĂi dÂn chúng nhặ vỏưy thỏưt chỏÊ trông mong gơ 'ặỏằÊc !
Tàu 'iỏằ?n 'ang tiỏn vào bỏn Erenkiô.
-Thỏ ông nghâ thỏ nào, ỏằY nặỏằ>c ta có chuyỏằ?n tfng giĂ hàng hay không ?
CÂu hỏằi này 'ỏây tôi vào tơnh thỏ khó xaotôi không 'oĂn biỏt 'ặỏằÊc tay mỏãc Ăo da này chỏằ 'ỏằÊi cÂu trỏÊ lỏằi nhặ thỏ nào.
-Có thỏằf kiỏm 'ặỏằÊc thỏằâ hàng mà ông cỏĐn hay không ? Có tơnh trỏĂng tfng giĂ hay không ?
-ặn Chúa - tôi 'Ăp.
Tàu 'ỏằ- lỏĂi. Tôi nhỏÊy ngay xuỏằ'ng 'ặỏằng, và "ặĂn Chúa", thoĂt khỏằi cĂi gÊ mỏãc Ăo da.

Đừng có lắm lời
Anh ta sinh vào năm 1915. Ở nhà người ta không cho khóc. Mẹ giơ ngón tay dọa:
-Im đi !
Cười không được, khóc không được. Cha ra lệnh :
-Khẽ mồm !
Nếu nhà có khách, người ta đe trước:
-Ngồi yên, đừng có làm ồn !
Nếu mẹ ở nhà một mình, bà nói:
-Im đi, cho mẹ ngồi yên một lúc !
Cứ tiếp tục như thế cho tới khi bảy tuổi.
#################
Tới trường học. Anh ta mới thốt ra một lời trong giờ học là thầy giáo đã la:
-Không được nói chuyện !
Gọi lên bảng, người ta đe trước:
-Chỉ nói cái gì người ta hỏi thôi . Đừng có lắm lời !
Cứ tiếp tục như thế cho tới mười hai tuổi.
################
Lên học cấp hai. Vừa mới mở miệng, người ta đã ngăn lại :
-Đâu có hỏi anh.
Hiệu trưởng nhắc nhở câu châm ngôn : "Lời nói là bạc, im lặng là vàng".
Thầy giáo dạy môn quốc văn nói:
-Hãy nghe hai lần,trả lời một lần. Người ta có hai tai và một miệng.
-Khẽ chứ !
-Im đi !
-Đừng có lắm lời !
Cứ tiếp tục như thế cho tới mười lăm tuổi.
################
Vào trường trung học. Điều đầu tiên anh ta nghe thấy là:
-Im lặng tốt hơn là lắm lời !
-Đừng có bẻm mép !
-Ngậm miệng lại !
-Không được nói chuyện !
Cứ tiếp tục như thế cho tới năm mười chín tuổi.
#################
Thi đậu vào trường đại học. Ở nhà dặn dò anh ta:
-Khi người lớn nói, người ít tuổi phải lắng nghe.
Mẹ dạy:
-Lời nói dành cho người lớn, nước uống dành cho người ít tuổi.
Vị giáo sư nhiều lần nói:
-Hãy giữ mồm giữ miệng !
Cứ tiếp tục như thế cho tới năm hai mươi ba tuổi.
Vào quân đội. Chỉ huy đơn vị ra lệnh:
-Câm mồm, đồ chó đẻ !
Trung sĩ:
-Chấm dứt chuyện ba láp !
Đại úy :
-Không nói chuyện !
Gọi lên cơ quan cảnh sát. Viên cảnh sát thét lên:
-Người ta không hỏi mày !
Viên thanh tra nói :
-Suỵt !
##################
Ra làm việc. Các bạn bè để tay vào môi :
-Suỵt !
-Xin hãy vì chúa mà ngậm miệng lại giúp cho ! Lại gây vạ cho mình bây giờ ! Hãy thận trọng !
Thủ trưởng răn đe:
-Đừng có thọc vào chuyện người khác !
-Không liên quan đến anh !
-Đâu có dính dáng gì tớí anh ?
-Đừng có can thiệp vào !
###################
Lấy vợ. Vợ bảo :
-Em xin anh, đừng có dính dáng vào !
Sinh con đẻ cái. Lũ trẻ lớn lên. Chúng nói:
-Cha ơi, chuyện này cha không hiểu được đâu. Cha hãy lánh qua một bên thì hơn.
###################
Con người ấy là một phần tôi, một phần là các bạn, một phần là tất cả chúng ta.
Thuở xưa người ta bảo phụ nữ trộn lẫn cúc gai vào thức ăn để làm chồng mất lưỡi. Vậy thì các bạn hãy coi là người ta cũng đã cho chúng ta ăn cúc gai rồi. Hãy coi thử xem các bạn còn lưỡi không ? Chúng ta đã nuốt mất lưỡi rồi ! Chúng ta có miệng , nhưng lưỡi thì không.
Bây giờ chính con người ấy, cái người mà một phần giống tôi, một phần giống các bạn, đang đòi tự do ngôn luận. Anh ta muốn nói.
Nhưng người ta ra lệnh cho anh ta:
-Im đi !
Tôi muốn nói với anh ta:
-Hãy nói đi ! Hãy nói đi ! Nói đi nào ! Nhưng nói về cái gì ? Nói thế nào ? Mà lưỡi của chúng ta ở đâu kia chứ ?

Tiểu thuyết của tôi được ấn hành như thế nào
Tôi viết xong cuốn tiểu thuyết. Cực khổ trăm chiều vì nó trong suốt hai tháng ròng. Phải ngồi suốt ngày suốt đêm.
Cuốn tiểu thuyết không đến nỗi nào và chẳng phải mắc cỡ mỗi khi nhắc đến nó. Tôi mang bản thảo đến tòa soạn một tòa báo.
-Chúng tôi không đăng những tiểu thuyết sáng tác.
-Thì các ông cứ thử đọc đi cái đã.
-Không cần thiết, độc giả chẳng thích đọc các tác phẩm sáng tác.
Tôi bèn đem bản thảo tới một nhà xuất bản. Tôi còn chưa kịp nói :"Tôi có một bản thào dành cho các ông..." thì đã nhận được câu trả lời:"Chúng tôi chỉ đăng các truyện dịch thôi."
Lại mang đến một nơi khác. Họ cũng không nhận:
-Có bản dịch nào xin cứ mang tới, còn cái món sáng tác thì chúng tôi không mua đâu.
Tới chỗ nào tôi cũng chỉ nhận được độc một sự khăng khăng từ chối như vậy. Thế là cuốn tiểu thuyết tôi viết ròng rã trong hai tháng trời, làm việc không hề có lúc ngưng nghỉ và chứa đựng bao niềm hy vọng của tôi, vẫn cứ nằm trơ trong tay tôi như chiếc bào thai của một mối tình tội lỗi, như đứa hài nhi bị vứt bỏ bên lối vào thánh đường. Trong đầu tôi chợt nảy ra một ý nghĩ. Đâu có ít đồng nghiệp của tôi đã lấy cắp truyện ngắn của các nhà văn Pháp, Đức,Anh,Ý và các nước khác, thay tên Giônxơn thành Ahmed, Mart thành Fatima, sau đó kí tên mình rồi đưa đăng báo đấy sao ? Vậy thì đâu có gì ngăn cản tôi làm ngược lại ?
Tôi bèn ngồi hì hục sửa hết các tên Thổ thành tên Mỹ. Tôi nghiên cứu kĩ bản đồ New York. Thế là mọi địa danh cũng trở thành của Mỹ cả. Bây giờ đến lượt tác giả. Tôi bèn cho ra đời một nhà văn Mỹ có cái tên là Mark O''''Brian.
Xong xuôi tôi lại mang bản thảo tới tòa soạn báo đó.Đón tôi là tiếng gắt đầy vẻ sốt ruột:
-Cơ mà chúng tôi chỉ đăng những tiểu thuyết dịch thôi !
-Thì tôi mang đến cho các ông bản dịch cuốn tiểu thuyết của Mark O''''Brian đây mà.
-Vậy ư ! Thế thì hay lắm ! Mark O''''Brian là ai kia ?
-Ủa, ra ông chưa nghe danh ông ta ư ? Một nhà văn nổi tiếng bật nhất đấy ! Sách của ông ta đã được dịch ra tất cả các thứ tiếng trên thế giới rồi đấy !
Sau lời tuyên bố như vậy, không còn cần gì đến chuyện phải đọc trước bản thảo nữa và tiền tạm ứng được đưa ngay. Người ta chỉ yêu cầu tôi làm có một việc: viết đôi dòng giới thiệu cuốn sách và tác giả.
Tôi cầm cây viết:
"Thành công mới nhất của Mark O''''Brian mang tựa đề CUỘC ĐẤU VÌ ĐÀN BÀ. Cuốn sách đã gây chấn động nước Mỹ. Số lượng phát hành là bốn mươi vạn bản. Đây là một tác phẩm vô giá, đã được dịch ra tất cả các thứ tiếng trên thế giới, cuối cùng đã hiện diện trên đất nước chúng ta dưới nhan đề ĐẦU LẠC ĐÀ."
Nhưng cái ông Mark O''''Brian đó là ai bây giờ ?...
Chẳng phải ngẫm ngợi lâu la gì, tôi phịa ra ngay tiểu sử Mark O''''Brian:
"Là đứa con út trong một gia đình mà ngoài cậu ra còn có mười tám đứa nhỏ nữa. Cha là một chủ trang trại ở Philađenphia, muốn con trở thành mục sư nhưng chú bé Mark, lúc đó chỉ mới mười bốn tuổi mà đã quá ư là cà chớn, đã bị đuổi khỏi trường vị tội lấy kim châm vào bàn tọa ông thầy dạy môn thần học(nói chung đấy là những nét điển hình trong cuộc đời các nhà văn Mỹ). Đã từng hành nghề câu cá, buôn lậu, một thời gian đi tìm vàng (đều là những điều chúng ta ai cũng biết cả). Sau cùng, vào năm bốn mươi mốt tuổi, đã gởi đăng báo truyện ngắn đầu tiên của mình "Nào, ta mi nhau đi !". Ngôn ngữ và cách viết của ông tồi đến mức..."
Như các bạn thấy đấy, một tiểu sử dài dằng dặc đã được hoàn tất. Giờ thì xin hãy cẩn thận cầm lấy những cuốn tiểu thuyết của chúng tôi !
Các nhà xuất bản liền xô nhau đuổi theo tôi :
-Nào, giao cho chúng tôi bản dịch tác phẩm của ông Mark O''''Brian đó đi !
Tôi đã dịch đúng mười tám tiểu thuyết của Mark O''''Brian. Chừng nào còn sống thì tôi còn dịch tiếp. Nhưng mọi chuyện không chỉ giới hạn ở đó. Các bạn hẳn đã biết có một tay thám tử lừng danh tên là Jack Lemmer. Mọi người đều say sưa đọc tác phẩm của ông ta. Tôi đã dịch sáu cuốn sách của tác giả đó. Việc này hiện tôi còn đang làm tiếp . Tôi cũng đã dịch qua cả thứ tiếng Hinđu, tiếng Trung Quốc, và còn vô khối thứ tiếng khác nữa.
Độc giả thân mến !...Các bạn đâu có biết rằng trong một trăm truyện ngắn, truyện vừa, truyện dài các bạn đọc trên báo chí của chúng ta thì có tới chín mươi chín truyện là "thứ dỏm". Và những thứ mà các bạn vẫn yên trí là truyện dịch lại là do chính tay những người đồng hương của bạn viết ra đấy. Chỉ có tên người tên đất là của nước ngoài thôi.
Dẫu sao thì cũng có được một điều an ủi tôi. Đến một ngày nào đó, khi nghiên cứu lịch sử văn học Mỹ, người ta sẽ phải đọc các tiểu thuyết Thổ. Lúc đó, mơ ước thiết tha của tôi thế là đã được thực hiện - chiếm một chỗ trong nền văn học Mỹ, dưới cái tên Mark O''''Brian !

Phải hét thật to
Ngoài phố hai người đang đánh nhau - một người thì im lặng, một người thi ra sức hét thật to. Một đám đông những kẻ vô công rồi nghề bâu xung quanh. Có một người nói:
-Trong lúc đánh nhau cái chính là phải hét thật to ! Tôi ngoảnh lại để nhìn con người am hiểu ấy. Trước mắt tôi là một gã còm nhỏm còm nhom.
-Qua kinh nghiệm bản thân, tôi biết - anh ta kết thúc nhận xét của mình.
Chúng tôi lách ra khỏi đám đám đông đang vây quanh cuộc đánh nhau và cùng sóng đôi đi. Anh bạn đồng hành của tôi kể :
-Có một hồi tôi làm việc ở một thị trấn nhỏ trong một tỉnh nọ, nhưng đến kì nghỉ phép thì tôi về Xtămbun. Mỗi năm tôi để dành được hơn hai nghìn. Vào ngày nghỉ phép cuối cùng tôi quen được một cô gái rất xinh. Nhưng thời gian để đi chơi, tán tỉnh không còn nữa, nên tôi đi vào đề ngay. Tôi hỏi cô ta:"Cô có muốn lấy tôi không ?" Lập tức chẳng đắn đo, cô ta ôm choàng lấy cổ tôi đáp :" Trời ơi, anh thân yêu ! Cả đời em chỉ ước mơ có anh !".
Để chứng tỏ cho cô ta thấy trong người tôi không có dị tật gì, tôi rủ cô ta ra bãi biển. Chúng tôi vào thay quần áo, phòng tôi và phòng cô ta bên cạnh nhau. Sau khi thay xong, tôi bước ra thì không thấy cô ta đâu. Tôi ngò hết phòng này đến phòng khác đều không thấy. Cùng với cô vợ chưa cưới, tiền bạc của tôi cũng...bốc hơi luôn. Bây giờ đi tìm cô ta, tôi nghĩ, thì về nhà sẽ muộn. Cơ quan không ai người ta chờ tôi cả, tôi sẽ bị mất việc.
Số tiền lẻ còn lại trong túi chỉ đủ đi được nửa đường. Tôi xuống một ga xép, bụng đói lả, trong túi không còn đủ tiền để mua chiếc bánh mì vòng. Mà trước mắt còn đi bộ hai ngày nữa. Làm thế nào để sống được hai ngày nữa bây giờ. Chẳng biết làm gì, tôi đành thất thểu lên đường, hướng về phía thị trấn của mình. Tôi cứ cắm đầu đi , đường dài vô tận, trìơ nắng như đổ lửa. Vừa đói vừa mệt, hai chân tôi lảo đảo như muốn khuỵa, mắt bắt đầu nổi đom đóm. Bốn bề xung quanh không còn một ngọn cây nào, cả đói cả mệt đã làm tôi hoàn toàn kiệt sức.
Tôi cố lê bước. Bỗng nhìn thấy ở đằng xa một cái cây không biết là lê hay táo. "Cây gì thì cây, tôi nghĩ, cùng lắm thì cũng nhai lá". Khoảng cách chỉ độ trăm bước mà sao tôi thấy xa đến hàng trăm kilômét. Cuối cùng tôi cũng lê được đến nơi, hóa ra là cây mận. Quả của nó dường như bị hép quắt đi vì nắng. Chỉ có một lớp vỏ mỏng dính bao quanh hột ! Hơn nữa cũng chẳng có nhiều, nên chỉ một loáng tôi đã thanh toán xong hết cả. Gần đấy có một dòng nước nhỏ, tôi nắm xuống làm ngay một tợp. Nhưng nước có vị gì đăng đắng. Uống no nê xong, lạy thánh Ala, cơn khát đã hết, tôi lại tiếp tục lên đường.
Cạnh quán cà phê có vòi phun nước, mấy ông già đang ngồi. Một người trong số họ niềm nở bảo tôi: "Xin chào người khách bộ hành ! Chẳng hay ông muốn uống nước sạch và mát không ?" "Cám ơn các bác, tôi vừa uống ở dòng sông bên kia rồi". Ông già nhìn tôi lộ rõ vẻ kinh ngạc:"Con sông nào? Chả lẽ bụng ông không tốt sao ? Nước sông ấy là nước chữa bệnh đấy, nó có tác dụng đẩy bụng ra rất tốt, dù cho ông có lấy nút chai bịt nó lại nó vẫn bị bật ra, sức nó mạnh lắm !".
Tôi chưa kịp nghe nói hết câu thì đã thấy bụng sôi ùng ục, chỉ còn biết thều thào hai chữ "Ala", rồi rẽ vào bụi cây gần đó. Vừa đi vừa tuột quần.
Sau đó, trong lúc đi đường và khi đã vào đến làng, cứ mười phút, mười lăm phút tôi lại phải nghỉ để làm cái "việc ấy".
Tôi cố lê chân đi tiếp. Cuối cùng đến một quả đồi, dưới chân đồi lại bắt đầu một làng khác. Tôi thấy trên một bãi đất rộng người ngồi chật ních. Có tiếng kèn đồng vang kêu lên.
Sau đó cả đám đông quay về phía tôi. Tôi vừa đứng vừa dậm chân, chỉ muốn chạy vào một bụi cây, nhưng mọi người đã vây quanh lấy tôi và hô to:"Nhiệt liệt chào mừng nhà vô địch đáng kính!" Họ kính cẩn đỡ tôi dẫn đi và mọi người đồng thanh hô lớn:"Nhà vô địch...Đại lực sĩ!..."
Đúng lúc tôi lại bắt đầu...mót! Không cần giữ ý gì nữa " Xin lỗi!" Tôi bảo họ rồi ôm bụng chạy vào sân nhà thờ.
Cả làng đã tập trung trên một bãi đất rộng. Lúc tôi trở lại có hai người tiến lại gần tôi và trịnh trọng tuyên bố:"Người thắng cuộc sẽ được một con bê!"
Tôi nhìn họ mà không hiểu gì hết. Trong lúc đó ở rìa bãi người ta đã đốt lửa và đang nướng cừu. Mùi thịt nướng làm tôi ứa nước miếng.
"Thưa lực sĩ khi nào ngài cho bắt đầu?" - "Sao ? Tục lệ của các bác là như vậy à ?" Tôi hỏi - Nghĩa là người nào đến làng các bác thì phải đầu vật à ? - "Ôi, sao ngài lại giễu cợt chúng tôi thế, thưa nhà vô địch ? Chả lẽ chúng tôi không mời ngài đến đây hôm nay sao ?"
Trời đất ơi ! Thật là trớ trêu ! Nếu tôi thú thật tôi chẳng phải là nhà vô địch gì hết, thì họ sẽ không cho tôi ăn ! Còn vật nhau thì có thể thắng, mà cũng có thể thua...Cứ cầm cự một lúc, cùng lắm thì nằm bò ra vậy - cốt sao được người ta cho phép!...
Đầu tiên tôi từ chối:"Nhưng tôi không có quần áo..."Vừa nói đến đây bụng tôi lại sôi lên ùng ục, tôi lại ôm bụng chạy...
Khi trở lại tôi thấy người ta mang ra cả đống quần áo võ sĩ vật cho tôi chọn. Mấy con cừu lúc đó đã vàng ươm trông thật hấp dẫn...
"Tại sao nhà vô địch cứ chốc chốc lại chạy ra sau thế nhỉ ?" Tôi nghe thấy tiếng xì xào trong đám đông. "Có lẽ để bôi mỡ...", "Nhưng đô vật quái gì mà còm nhom như con muỗi thế?...","Người ngợm thế thì vật quái gì được!...","Này, đừng nói thế võ sĩ đâu chỉ căn cứ vào bề ngoài..."
Tôi mặc thử một bộ, rộng thùng thình không còn trông thấy người đâu. Bộ thứ hai tuy cũng rộng, nhưng dù sao vẫn còn giữ được, không bị tụt. Tôi chẳng đắn đo gì thêm.
Trống bắt đầu thúc, kèn rúc to hơn. Và liền đó tôi nhìn thấy đối thủ của mình: chao ôi, sao hắn to con làm vậy ! Tôi chỉ đứng cao hơn đầu gối của hắn một tí...
Trước đây tôi đã vài lần được xem đấu vật, và tôi biết các võ sĩ có quyền hét thật to để tự trấn an và uy hiếp tinh thần đối phương. Tôi còn biết làm gì được ? Tôi cố làm bộ mặt thật dữ tợn, vỗ tay vào đùi đen đét và ra sức gào thật to đến đau quặn cả bụng. Tôi thấy đối thủ của tôi hơi lùi lại. Tôi cứ tiến thì anh ta lại lùi. Thành thử chúng tôi cứ đi vòng quanh bãi, nhưng không tiến sát hẳn vào nhau.
"Coi chừng đây!!!", tôi hét vỡ cả giọng vừa hét vừa vỗ vào hông kêu đen đét.
"Kìa, xem kìa, đô vật của chúng ta sợ rồi, đang chạy cuống cả lên kìa!","Chứ sao ! Hắn ta mà tóm được tay thì cứ gọi là bẻ gẫy ngay ! Úi giời, trông tay hắn ta kia ! Vỗ đùi mới khiếp làm sao ! Đúng là đại lực sĩ !"
Thực ra tôi chỉ muốn quan sát đối thủ để nói thầm với anh ta rằng:"Anh đừng để ý đến tiếng la hét của tôi. Anh cứ ôm lấy tôi đi, tôi sẽ tự ngã ra đất. Vì tôi biết tôi không thể nào địch với anh được..." Nhưng anh chàng càng thấy tôi tiến lại gần thì càng giật lùi để tránh. "C-o-o-i c-h-ư-ư-ừ-n-g !", tôi lại gào lên và nhận thấy vẻ kinh hoàng trên mặt anh ta. Vừa lúc đó luýnh quýnh thế nào tôi va phải mạng sườn anh ta suýt ngã bổ chửng." Này, anh bạn...", tôi chỉ kịp nói khẽ với anh ta mấy câu.
Nhưng anh ta đã run cầm cập, rồi chính anh ta lắp bắp nói nhỏ với tôi:"Thưa nhà vô địch đáng mến. Xin ngài đừng làm nhục tôi trước dân làng. Oai doang của ngài thật lừng lẫy...Xin ngài đừng làm tôi bị què quặt. Tôi không thể địch được với ngài, nhưng ở đây tôi là người khỏe nhất, nên mọi người bắt tôi phải đấu..."
Bị vao mạnh, bụng tôi lại bắt đầu sôi ùng ục." Thôi được, anh nằm xuống đi, tôi khẽ rít lên rồi lại ra sức hét thật to: Ta sẽ bẻ g-â-â-ẫ-y x-ư-ư-ơ-ơ-n-g !..". Anh chàng sợ quá nằm ngay xuống, tôi lập tức ngã bịch lên người anh ta, rồi chồm dậy ngay, khó khăn lắm tôi mới "nhịn" được cho đến khi vào tới sân nhà thờ...
Tôi quay lại, người lảo đảo vì kiệt sức. Anh chàng đối thủ hôn tay tôi, không biết từ đâu người ta dắt đến một con bê kêu "nghé ọ". Mọi người mang rượu đến chúc mừng tôi. Tôi uống xong một cốc cảm thấy người khỏe hẳn hơn một chút. Tôi đưa mắt liếc xem chỗ người ta nướng thịt cừu ra sao...
Chúng tôi chưa kịp ngồi vào chiếu thì trên đồi bỗng xuất hiện bóng một người cưỡi ngựa. Một phút sau anh ta đã phóng đến chỗ tôi: không phải người thường nữa, mà là một người khổng lồ !
"Sao chưa thi đầu gì mà các vị đã đánh chén thế này ?" - "Cuộc kết thúc rồi". " Sao lại kết thúc rồi ? Chả lẽ không phải các vị mời tôi đến hay sao. Tôi là nhà vô địch vật Iuxup Akiôpu đây !"
Tôi cảm thấy đau nhói bụng. "Xin lỗi các vị, tôi ra đây một phút..." Nhưng anh chàng đối thủ ban nãy vừa hôn tay tôi đã kịp túm lấy cổ áo tôi lôi xềnh xệch, lấy chân đá túi bụi vào người tôi.
Tôi cứ ôm bụng lạy van người ta thả tôi ra, dù chỉ một phút thôi. Mãi sau tôi vùng thoát được, nhưng không kịp chạy vào sân nhà thờ nữa...
Vì thế tôi mới bảo - khi đánh nhau, cái chính là phải làm đối phương sợ, phải hét thật to...Còn nếu hét cũng không ăn thua, thì tốt nhất là ngồi im lặng trong bụi cây, chớ thò mặt ra ngoài!...

Cách tìm thủ phạm
Các viên chức cảnh sát của nước Panacôrigia đang thực tập tại khóa huấn luyện của Cục điều tra liên bang Mỹ. Tháng cuối cùng của đợt huấn luyện 6 tháng này dành để thực tập sử dụng một thành tựu mới nhất của khoa hình phạm học, gọi là "Máy phát hiện nói dối". Ngài Hari Oenxơ, giảng viên của lớp học, nói với sáu viên cảnh sát Panacôrigia đang lắng nghe ông một cách hết sức chăm chú:
-Thưa các ông ! Đề tài buổi học hôm nay của chúng ta là "Máy phát hiện nói dối", một công cụ hỗ trợ đắc lực cho cảnh sát trong việc điều tra, phát hiện. Chiếc máy do các nhà khoa học Mỹ sáng chế này sẽ làm cho công việc của chúng ta nhẹ đi rất nhiều. Chẳng hạn, có 10 người chúng ta tình nghi là thủ phạm gây ra tội ác. Khi gắn máy này lần lượt vào từng người và tiến hành hỏi cung, máy sẽ phát hiện được những lời khai dối trá, và do đó giúp chúng ta tìm đúng thủ phạm.
Ngài Hari Oenxơ ra lệnh mang "Máy phát hiện nói dối" đến và nói tiếp:
-Như các ông thấy đây, chiếc máy nhỏ này gồm có bốn đồng hồ kiểm tra. Bây giờ chúng ta sẽ tiến hành thí nghiệm chiếc máy này với một phạm nhân.
Người ta dẫn một người đàn ông cao khoảng 1m92, ăn mặc hết sức sang trọng vào phòng, cho ngồi vào một chiếc ghế. Giảng viên Hari Oenxơ giải thích:
-Một cái đồng hồ ta sẽ cắm vào rốn phạm nhân, cái thứ hai nối vào tim, cái thứ ba vào đầu, và cái thứ tư vào xương cụt. Ta đã biết rằng những phản ứng của con người được biểu hiện rõ nhất là ở bốn điểm đó. Nếu phạm nhân khai không đúng, thì vùng rốn của y sẽ có mồ hôi thoát ra và máy sẽ phát hiện ngay lập tức, vì nó có khả năng phản ứng rất nhạy đối với bất kì hiện tượng chảy mồ hôi nào, dù rất ít và kín đáo, kể cả trường hợp chảy mồ hôi mà mắt thường không nhìn thấy được. Đồng thời kim của đồng hồ đo tim sẽ nhảy lên, kim máy đo não sẽ vạch ra một đường vòng cung, còn chuông của máy nối với xương cụt sẽ reo khi phạm nhân bị kích thích mạnh. Bằng cách đó ta có thể kết luận chính xác kẻ bị tình nghi có tội hay vô tội.
Thưa các ông ! Bây giờ ta bắt đầu tiến hành thí nghiệm. Tội nhân mà chúng ta sẽ dùng để thử chiếc "máy phát hiện nói dối" này là Fera Puasinô, một công dân Mỹ gốc Ý. Bố đẻ ra cụ cố ông ta, bị kết án vì tội ăn cướp tàu biển, tội đồng lõa với các âm mưu của bọn cướp và tội cưỡng bức ba đồng bọn của mình ngồi lên một cọc nhọn , sau đó đã bỏ chạy sang Mỹ và được công lý và pháp luật ở đây che chở . Con người hăng hái ấy, sau khi đã giết tám người bạn cùng đi tìm vàng với mình và sau đó đã bị hạ sát bởi tay người bạn thứ mười, có để lại một người con trai, tức ông nội ngài Fera Puasinô của chúng ta đây, khiến cảnh sát Mỹ vẫn còn có việc làm . Fera Puasinô phạm tội ác đầu tiên năm 13 tuổi trong một vụ ăn cướp nhà dây thép. Sau khi bị giam hai năm ở trại cải huấn, bị cáo tham gia hoạt động trong đảng cướp Ancapôn và Dilinhghe, mở một sòng bạc, rồi sau chuyển sang hoạt động một mình, trở thành thủ lĩnh của một băng cướp có mạng lưới tay chân rải khắp Chicagô. Tính đến nay Fera Puasinô đã bắt cóc 4 trẻ em và 20 phụ nữ, ăn cướp gần 100 nhà băng, buôn hàng lậu, gây ra hai vụ án mạng, chuyên buôn bán các phụ nữ da trắng. Trở về già, lúc đã mệt mỏi vì các hoạt động làm ăn bất chính và sau khi đã nghỉ ngơi 4 năm ở trại giam Xing Xing, Fera Puasinô bước vào con đường làm ăn lương thiện và trở thành một trong những nhà kinh doang nổi tiếng của Mỹ. Ông có hẳn văn phòng riêng ở phố Wall, làm chủ một tờ báo và ba tạp chí, làm giám đốc hãng chế tạo thép từ sắt tây và là hội viên của bốn công ty khác. Ngoài ra ông còn có cổ phần trong nhà băng mà trước đây ông đã từng ăn cướp.
Một cảnh sát Panacôrigia hỏi ngài Hari Oenxơn:
-Thế bây giờ ông Fera Puasinô bị kết tội gì ?
Ngài Hari Oenxơ đáp:
-Ông ta phạm tội đã phóng ô tô với tốc độ 121 cây số giờ ở đoạn đường cấm phóng nhanh quá 120 cây số giờ.
Các cảnh sát Panacôrigia háo hức đợi nghe thuật lại một tội ác rùng rợn, nghe nói đến cái tội quá nhỏ nhặt thì đưa mắt nhìn nhau chưng hửng. Ngài Hari Oenxơ lại nói tiếp:
-Cảnh sát không tìm được thủ phạm, nên chúng tôi cho bắt tất cả những người bị tình nghi đến đây. Nhờ chiếc máy này người ta đã xác minh được là họ không có tội. Bây giờ chúng tôi sẽ làm thí nghiệm cuối cùng với ngài Fera Puasinô này. Nói đoạn, giảng viên đưa phích cắm vào ổ điện, bật công tắc rồi quay sang hỏi bị cáo:
-Ông Fera Puasinô ! Hôm thứ năm, 19 tháng 3, hồi 14 giờ 31 phút 13 giây, ngồi sau tay lái chiếc Rolls Royce màu xám, bên cạnh có cô nhân tình thứ mười bốn của mình là Ala, trong bộ quần áo thể thao màu xanh da trời, với chiếc cà vạt đỏ chấm trắng mà hiện ông đang thắt đây, trên đoạn đường số 159, ông đã phóng với tốc độ bị cấm là 121 Km/giờ, có đúng không?
-Không !
Khi Fera Puasinô trả lời "không", thì lập tức kim của máy đo rốn nhảy lên, kim máy đo tim vạch ra một đườc cong, kim máy đo não vạch ra một đường kí hiệu và chuông của máy nối với xương cụt reo vang. Ngài Hari Oenxơ quay lại nói với các cảnh sát Panacôrigia:
-Đấy, các ông thấy không ? Fera Puanisô nói dối và máy đã phát hiện ra sự dối trá của ông ta.
Tất cả cảnh sát Panacôrigia đồng thanh bảo:
-Máy này mang sang nưới chúng tôi sẽ mất hiệu nghiệm ngay ! Hơn nữa các phương pháp điều tra cổ truyền của dân tộc chúng tôi còn tốt hơn cái máy này nhiều !
-Không thể thế được ! - Ngài Hari Oenxơ nói. - Máy này dùng ở bất cứ nước nào cũng đều hữu hiệu như nhau hết !
-Nhưng ở nước chúng tôi nhất định nó sẽ mất công hiệu ! Các cảnh sát Panacôrigia vẫn khăng khăng cãi.
Thái độ quả quyết của họ khiến ngài Hari Oenxơ nổi máu tò mò. Ngài bèn xin Cục điều tra liên bang cho nghỉ phép và lên đường sang Panacôrigia. Tại Cục an ninh quốc gia Panacôrigia, người ta dẫn một người đến trước mặt ngàu Hari Oenxơ. Đúng như cách ngài Hari Oenxơ đưa Fera Puasinô ra giới thiệu với họ, cảnh sát Panacôrigia cũng đưa một tội phạm của mình ra giới thiệu với nhà chuyên gia Mỹ:
-Tên này biệt hiệu là "Sói" Hakiđiki, hắn đã giết vợ, mẹ vợ, em vợ và hai người hàng xóm. Đây là lời tự thú của hắn...
Ngài Hari Oenxơ chăm chú đọc lời khai của kẻ sát nhân. Quả thực y thú nhận đã giết năm mạng người. Chính tay y đã ký vào bản tự thú.
Các cảnh sát Panacôrigia nói với ông bạn người Mỹ:
-Bây giờ ông hãy thử dùng cái máy hỏi cung của ông xem thử hắn trả lời thế nào ?
Ngài Hari Oenxơ bật máy, rồi hỏi phạm nhân:
-Có đúng anh là "Sói" Hakiđiki đã đâm chết vợ, mẹ vợ, em vợ và hai người hàng xóm không ?
-Không !
Ồ lạ quá ! Mấy cái kim đồng hồ không cái nào nhúc nhích. Chuông cũng chẳng thấy kêu.
-Đ...u...ú...ng ! - Ngài Hari Oenxơ kéo dài giọng - Quả thật sang nước các ông chiếc máy này không còn công hiệu nữa. Nhưng tại sao vậy nhỉ ?
Một cảnh sát Panacôrigia đáp:
-Vì giá sinh hoạt đắt đỏ, dân chúng tôi phải thắt bụng chặt quá, nên rốn của họ không thể toát mồ hôi được nữa. Còn tại sao tim không thể đập mạnh hơn được, thì cũng dễ hiểu thôi: dân chúng đã quá quen với ý nghĩ là bất cứ lúc nào cũng có thể được ăn bánh ô tô, tàu điện , hay thậm chí đang ngồi trên tàu, trên xe cũng có thể được về chầu giời, vì đường xá vừa hẹp lại vừa xấu, nên chả còn cái gì có thể khiến họ sợ. Các câu hỏi của ông đối với họ thì có mùi gì ! Họ đâu có thèm hồi hộp ! Bây giờ tôi sẽ giải thích tại sao cái máy đo não lại không hoạt động được ! Vì người ta nói dối nhau nhiều quá, vợ dối chồng, chồng dối vợ, người bán nói dối người mua, người mua cũng đánh lừa người bán, người thuê nhà nói dối chủ nhà, rồi chủ nhà lại nói dối người thuê nhà, nghĩa là nói dối nhau tuốt tuồn tuột, người nọ lừa người kia, thành thử có nói dối thêm một lần nữa trước cái máy của ông thì họ cũng trơ ra...Còn cái xường cụt của họ thì khỏi cần nói ! Cứ xô đẩy chen lấn nhau để vào sân vận động, cứ ngồi ê đít xem bóng đá, cứa đấm đá nhau túi bụi để chen vào rạp hát, cứ nhấp nha nhấp nhổm trên ghế băng các công sở để chờ xon việc hết ngày này qua ngày khác, nên xương cụt của họ đã mất hết cảm giác, không còn phản ứng gì nữa. Nhất là lại đối với những kích thích nhẹ như thế !
Nghe xong những lời giải thích, ngài Hari Oenxơ quay sang hỏi "Sói" Hakiđiki:
-Vừa nãy anh quả quyết rằng anh không có tội. Thế sao trong tờ khai anh lại thú nhận là anh đã giết chết năm người, mà lại còn kí tên hẳn hoi ?
"Sói" Hakiđiki đáp:
-Cứ để người ta hỏi cung ông xem ông có khai không nào!
Ngài Hari Oenxơ hỏi viên ông cảnh sát:
-Làm sao các ông tóm được hắn ?
-Có gì đâu ! -Các cảnh sát trả lời - Người ta báo cho chúng tôi biết rằng có một ngôi nhà nọ, trước đó một tuần có năm người bị giết. Nửa tháng sau khi nhận được tin, chúng tôi lập tức cho người đến điều tra ngay. Lục soát qua loa một hồi, chúng tôi tìm được ngay những cái xác thối rữa trên nền nhà. Nhưng hung thủ đã không còn ở đây. Bởi vì có năm người bị giết, nên chắc chắn phải có người giết họ. Chúng tôi ra thông cáo:"Yêu cầu kẻ nào giết người phải đến ngay sở cảnh sát". Nhưng vẫn không thấy hắn đến. Cho đăng báo "truy nã hung thủ" nhưng vẫn không tìm ra. Chúng tôi lại dán yết thị khắp nơi:"Ai tìm được hung thủ sẽ được trọng thưởng", nhưng cũng chẳng ăn thua gì. "Chúng tôi đã thi hành mọi biện pháp có thể thi hành rồi ! Bây giờ thì đừng có ai trách chúng tôi nữa nhé !"- Chúng tôi bảo như vậy, rồi ra lệnh tóm cổ tất cả những tên nào hơi có vẻ giống tội phạm. Trong số đó cố nhiên là phải có kẻ giết người. Vì hắn có bay đi đằng trời ! Sau đó chúng tôi tiến hành hỏi cung theo phương pháp riêng của chúng tôi. Cuộc hỏi cung chua kết thúc, nhưng đến hôm nay đã có mười tên thú nhận là đã can tội giết người. Tên này là một trong số đó.
Ngài Hari Oenxơ tròn xoe mắt.
-Các ông có thể thử phương pháp của các ông với tôi có được không ? - Ngài hỏi.
-Tất nhiên là được chứ ! - Các cảnh sát trả lời. - Xin ngài chờ một phút. Xin mời ngài ! Đây là tám phòng tra khảo của chúng tôi.
Ngài Hari Oenxơ bước vào căn phòng đầu tiên người ta chỉ. Mười phút sau, từ căn phòng đó vọng ra nhưng tiếng la hét, van xin, khóc lóc, rên rỉ ầm ĩ, xen lẫn những tiếng rắc ! Bốp ! Chát ! Rồi người ta thấy ngài Hari Oenxơ lao ra khỏi phòng như một mũi tên, miệng kêu vang:
-Thôi, khỏi cần vào các phòng khác !
Nhân viên của Cục điều tra liên bang Mỹ vừa thú nhận rằng chính ông ta là tên "Sói" Hakiđiki đã đâm chết năm người, và đã kí tên vào bản tự thú.
Các cảnh sát nói với nhà chuyên gia Mỹ:
-Thế là chúng tôi đã tìm được 11 tên giết người. Ông chính là tên thứ mười một !
...Khi chia tay với ngài Hari Oenxơ, các cảnh sát Panacôrigia nói với ông:
-Tìm thủ phạm đối với chúng tôi không khó. Cái khó là làm sao tìm được tội để gắn cho họ. Giá các ông phát minh được loại máy có thể giúp chúng tôi tìm ra cho mỗi thủ phạm, dù chỉ một tội gì đó, thì hay quá !

Những người hâm mộ
Chỗ trống trên xe điện chỉ có ở ngay từ đầu lộ trình. Tôi lên xe ở trạm Mêgiđi. Chưa tới Sixli mà xe đã chật cứng, hành khách đứng ở cả bậc lên xuống và bám vào ô cửa sổ. Bên trong thì khỏi phải nói rồi ! Có đi mới biết thế nào là xe điện !
Còn hành khách thì làm gì ? Có một người đọc báo, người ngồi kế bên ráng nheo nheo mắt đọc ké. Anh chàng thanh niên ngồi phía sau vươn dài cổ, hệt như chú hươu cao cổ, để ngó phần tin thể thao. Đột nhiên chàng ta phẫn nộ kêu lên :
-Chó má thiệt ! Thế là "Phênec" bại rồi !
Chủ nhân tờ báo, một người gù lưng, quay phắt lại nhìn anh chàng gầy gò, mặt đang tái đi, với vẻ khinh bỉ rồi nói, giọng khich bác:
-Thế nhà anh tưởng là nó thắng à ?
Ngồi bên người lưng gù, gã thanh niên to béo như con hải cẩu vừa thở hổn hển vừa xen vào:
-Ngay cả Saban mà là trung phong thì "Phênec" vẫn cứ thua thôi !
Một thanh niên khác, má hóp, hăng hái ủng hộ gã mập:
-Phải đấy, Agabay ạ, đúng lắm ! Cách "Bêsictax" của chúng ta chơi cứ như là bầy sư tử ấy !
Một thiếu phụ ăn mặc lịch sự, buộc miệng :
-Bọn "Bêsictax" của các anh là thứ cặn bã !
Một giọng con nít lanh lảnh lập tức vang lên:
- Chính bà là thứ cặn bã đấy !
Loáng một cái bầu không khí đã trở nên căng thẳng khiến toa xe điện giống như nghị viện lúc có cuộc tranh cãi của nhóm đối lập với đảng cầm quyền . Dường như sắp phải sử dụng quả đấm thì trước mắt đám người đang cãi lộn thấy lấp lóa ánh đèn.
Người bán vé tàu tham gia vào cuộc tranh cãi:
-Tất cả là do đâu ? Do Habip chơi ở hàng phòng ngự. Chứ Habip mà lên tấn công thì "Phênec" đã thắng mấy bàn rồi.
Vị hành khách béo tốt nói lí nhí :
-Đừng có nói vớ vẩn ! Đến mười Habip cũng chả làm ăn gì được đâu. Dù thế nào thì "Phênec" thua vẫn hoàn thua thôi !
-Thế ông đã trông thấy Habip sút bóng như thế nào chưa ? - Người gù lưng, chủ tờ báo, trợ lực cho người bán vé - Tôi không bao giờ quên được cái trận tranh giải vô địch toàn quốc hai năm về trước. Habip từ giữa sân sút bóng bay thẳng vào lưới đối phương. S-ú-t-t ! Thế là vào !
Một hành khách đáp lại bằng cách cho tay lên miệng và phát ra một âm thanh đặc biệt rồi nói:
-Ê này, ông bạn nói bậy rồi đó . Phải có chừng mực chứ.
Vị hành khách cụt tay ngồi phía trước đứng phắt dậy, lách tới chỗ đám người cãi nhau và làm bộ như một diễn giả phe đối lập bị người ta bịt miệng không cho nói:
-Hãy cảm tạ đức Ala vì Người đã nổi gió ! Chứ nếu không có gió thì...
-Gió nào nào ? Có Giaphe tạo ra gió ấy. Anh ta như cơn lốc lao về phía cánh phải.
-Thế còn Habip thì sao ? Habip có ba con rồi mà vẫn chỵ như bay trên sân như ngựa vía ấy.
-Habip có hai con chứ không phải ba .
Người bán vé không nén được, cướp lời:
-Nhà anh nói gì ? Anh ta có ba con, hai trai một gái.
-Láo toét cả ! Chiều nào mà tôi và Habip chả đi nhậu ở tiệm "Trintric".
-Hắn dám nói với tôi về chuyện Habip hả ? Tôi với anh ta cùng chơi trong đội trẻ ở Tactacal suốt ba năm trời.
Thêm một hành khách nữa nhập cuộc:
-Cả hai anh đều nhầm rồi. Đấy không phải là con anh ta.
-Này, cậu bé kia nói gì thế ? - Một ông già móm mém hỏi.
-Tôi mà là cậu bé của ông à ? Ông thử nghĩ coi ông vừa nói gì nào ?
-Có gì mà anh phải nổi giận lên thế ? Lão nói thân tình với anh mà anh lại đi gây với lão - Ông già phều phào - Anh định nói gì về lũ con của Habip thế ?
-Đó chẳng phải con của Habip mà là con riêng của vợ anh ta, con người chồng trước.
Trong khi người bán vé và một phần hành khách mãi tranh cãi nhau về số lượng con của Habip và luận giải xem chúng là con của ai thì ở cuối toa nổ ra một cuộc cãi cọ nảy lửa khác.
-Nếu ở hiệp hai Dunphi mà không bị đốn ngã thì anh ta đã tỏ rõ tài nghệ rồi.
-Thế anh không biết Muctax à ? Phải, phải, Muctax ấy ! Anh ta trị gái gấp năm chục lần Dunphi của anh đấy.
-Anh xéo đi với cái gã Muctax của anh ! Trông kìa, đứng có chết vì uất nhé !
-Sao mày, muốn vỡ hàm hả ?
-Này, hãy cẩn thận đấy !
-Cứ thử coi !
Tàu chạy đến Tacxim - trạm đỗ thường có đông người lên tàu. Người bán vé tiếp tục cãi cho bằng được chuyện Habip có ba con, chẳng những quên không bán vé mà còn quên phứt mình chính là nhân viên bán vé . Miệng ông ta không còn tới nửa hàm răng nên cứ phun nước miếng vào hành khách:
-Nếu tôi không biết Habip có ba con thì ai là người biết nào ?
-Chuyện tức cười thiệt !
Trong đám cãi nhau có một người định lách ra phía cửa nhưng anh ta không tài nào nhúc nhích được.
-Kìa, đứng yên nào ! Đừng có chen lấn thế ! Ta bảo bỏ tay ra mà !
-Cứ lách đại đi !Để cho anh thanh niên này ra đi nào !
Hành khách chia thành từng nhóm, tiếp tục cãi lộn, chửi mắng nhau.
Một người đã luống tuổi, cổ rụt chư cổ rùa, tay run run, la những người đang cãi nhau:
-Các người không còn lương tâm, không còn biết mắc cỡ là gì nữa hả?
Tôi bụng bảo dạ:"Ông già này chắc dẹp được họ đây". Nào ngờ ông ta lại tiếp:
-Mọi chuyện là do trọng tài hết !
Một chú bé chừng 13-14 tuổi, lên tàu từ trạm Megiđiecôê quay sang phía ông già:
-Bố ơi, trọng tài Bakhơ đẳng cấp quốc tế đấy.
-Ai chả biết hắn thành trọng tài như thế nào rồi. Ta biết hết điều bí ẩn của hắn. Cha ta vào đảng Dân chủ thì cũng thành trọng tài quốc tế rồi.
-Ôi chà, chuyện coi mói tới chỗ nghiêm trọng rồi đó.
Một giọng trầm trầm cất lên:
-Thôi, đứng lại ! Trường đại học và tàu điện không phải là chỗ để bàn tới chuyện chính trị. Lái xe ! Ông lái xe ! Người anh em coi kìa, người ta bàn chuyện chính trị trong tàu điện của ông đây nè ! Dừng lại cho tôi xuống ! Kẻo lại mang tội bây giờ.
-Ai bàn chuyện chính trị đó ?
-Ông vừa nhắc đến đảng Dan chủ phải không ?
-Cứ tạm cho là tôi, thế thì sao nào ?
-Còn sao nữa, nhắc tới đảng Dân chủ là chuyện chính trị rồi.
-Các ngài ơi, không nên lẫn lộn chuyện thể thao với chính trị.
Ông già đã kịp rầy chú bé:
-Lúc mày còn chưa nằm trong bụng mẹ thì tao đã là cầu thủ dự bị đá cho đội một của câu lạc bộ trẻ "Aivanxarai" rồi. Hiểu không, đồ ngốc ?
-Hiểu rồi ạ !
Tàu điện dừng ở quảng trường Galataxarai. Người bán vé còn chưa thôi nói về bầy con của Habip. Sau cùng đến lượt người lái xe cũng không nhịn được, bước xuống phía cuối toa tàu. Tôi tưởng ông ta sẽ la người bán vé:"Ê, bắt tay vào phận sự đi chứ !" Ai dè ông ta lại hỏi:
-Ở đây ai ủng hộ đội "Phênecbactrê" ?
Một hành khách đáp ngay:
-Thì sao nào ? Ông không thích à ? Chính tôi ủng hộ đội "Phênecbactrê" đây!
Người lái xe giận sôi lên:
-Ta không chở cổ động viên của đội "Phênecbactrê". Xuống đi !
-Chính ta cũng không muốn đi trên tàu mà người lái lại cổ động cho đội "Bêsictax". - Vị khách vừa nói vừa lẻn ra phía cửa.
Tới trạm Têpebax, kiểm soát viên bước lên tàu. Tôi tự nhủ: "Bác bán vé chắc chết quá ! Suốt từ đầu trạm Megiđiecôê tới đây bác ta có bán được vé nào đâu !"
Một hành khách xuống nước:
-Được rồi ! Chúng ta công nhận là "Bêsictax" thắng "Phênecbactrê", song trận đấu thô bạo quá.
-Tầm bậy ! - Người lái xe quát lên.
Người khách cổ động cho đội "Phênecbactrê" sợ bị đuổi xuống, vội núp sau lưng người đàn ông béo phị.
Người bán vé vẫn khăng khăng:
-Habip có ba con. Tất cả đều là con đẻ của anh ta. Không thì sét đánh chết ta ngay tại chỗ này !
-Lạy đức Ala, ông hãy cho biết đích mắt ông đã trông thấy Habip bao giờ chưa ?
-Theo anh thì ta là kẻ dối trá hử ? Các ngài hãy làm chứng nhé. Tôi bị xúc phạm ở chỗ công cộng ! Ta sẽ đưa ngươi ra tòa !
-Chuyện gì thế ? -Kiểm soát viên hỏi.
-"Phênecbactrê" thắng "Bêsictax" tới năm chục lần, chỉ thua có mười lần tất cả. Ấy thế mà cái đồ cặn bã này lại muốn chứng minh là...
Hóa ra kiểm soát viên cũng là người hâm mộ đội "Phênecbactrê". Cả người lái xe và kiểm soát viên đều bị cuốn vào cơn đam mê thể thao của mình.
Người lái xe la lên:
-Sao, anh định dọa phạt bọn ta à ? Cứ mà biên phạt đi ! Bọn ta sẽ nộp phạt nhưng không chịu thua đâu ! "Bêsictax" muôn năm!...
Người bán vé đập cái túi của ông ta lên đầu một hành khách. Ông già vừa nắm cặp sách vừa nắm gáy chú bé. Kiểm soát viên túm chặt khăn quàng cổ một cổ động viên của đội "Bêsictax". Vừa tầm cảnh sát ập đến.
-Chuyện gì xảy ra ở đây ? -Một viên cảnh sát hỏi kiểm soát viên.
-À người ta bảo là bàn thắng thứ hai của "Phênecbactrê" sút ở tư thế việt vị.
-Thằng ngốc nào nói thế hử ? - Viên cảnh sát nổi đóa lên.
-Nếu không việt vị thì cũng là chạm tay ! - Một người đứng tít phía trong la lên.
Trong số cảnh sát lại có người hâm mộ đội "Galataxarai".
-Thế thì về đồn hết !
Tất cả bị đưa vào đồn.
Viên thanh tra cảnh sát hỏi tôi:
-Anh ở phía nào?
-Tôi ở Ecdêrum.
-Ồ không, anh ủng hộ đội nào ?
-Không ủng hộ đội nào cả.
-Đức Ala cao cả ! Anh có chân trong câu lạc bộ nào ?
Tôi hiểu là cần phải xướng lên tên một câu lạc bộ nào đó. Nhưng mà không biết quý ngài thanh tra này ủng hộ đội nào, tôi bèn nói hú họa:
-"Phênecbactrê"
-Hay lắm ! Đứng sang đây !
Viên thanh tra cảnh sát chia tất cả hành khách ra thành từng tốp, tùy theo đơn vị câu lạc bộ họ ủng hộ . Sau đó ông ta mới quay về phía đám người cãi cọ:
-Nào, bay giờ các người hãy cho biết đã xảy ra chuyện gì vậy ?
Người hành khách có vết bầm dưới mắt bắt đầu:
-Thưa ngài thanh tra, tôi lên tàu điện ở trạm Mêgiđiecôê. Tôi đi làm. Tôi phải xuống trạm Tacxim.
-Thế sao anh không xuống ?
-Làm sao tôi xuống cho được ? Người ta nói về chuyện thể thao, thế là tôi bị cuốn hút vô đó. Cái ông này nói rằng Madium của đội "Phênecbactrê" đã tự ý rời sân cỏ. Đội "Besictax" tính chuyện kháng nghị liên đoàn bóng đá...
Viên thanh tra cảnh sát dẫy lên như bị phỏng:
-Anh dám nói về Madium như thế hả...?
Thừa lúc không ai để ý, tôi lén rút khỏi đồn cảnh sát.
Dân tộc ta rất yêu chuộng thể thao. Như vậy đấy!...


"Phênec" : gọi tắt tên đội bóng "Phênecbactrê" danh tiếng của thành phố Xtămbun
Agabay : tiếng dùng để tỏ ý kính trọng với người trên.
"Bêsictax": một đội bóng danh tiếng khác ở Xtămbun
"Galatasarai": một đội bóng nổi tiếng ở Xtămbun

Buổi học đạo đức
Trong lớp đang là giờ học về đạo đức.
-Đạo đức, các em ạ, đó là một thứ rất tuyệt diệu. Nếu có ai đó trở thành thiếu đạo đức thì người ấy sẽ rất khổ sở.
-Thưa thầy ạ !
-Cái gì thế ?
-Thầy coi bạn Chêlin...bạn ấy làm gì thế này ! Bạn ấy không biết xấu hổ sao !
-Im nào!...Người ta cần phải có đạo đức. Đạo đức mang lại cho con người biết bao lợi ích, không sao kể xiết được ! Còn nếu con người trở nên thiếu đạo đức thì sẽ rất khổ sở.
-Thưa thầy, khổ sở thế nào ạ ?
-Đủ mọi chuyện có thể xảy ra. Mọi người sẽ gọi kẻ ấy là đồ thiếu đạo đức. Mà đã thiếu đạo đức là một thứ rất tệ hại. Bởi vậy, các em ạ, cần phải có đạo đức. Chao ôi, đạo đức thật tuyệt diệu biết bao ! Chính vì vậy mà người ta giảng dạy nó ở các trường học. Phải vậy không nào ? Lẽ nào chúng tôi lại đi dạy cho các em điều gì đó xấu xa sao ? Ta học tiếp nào . Vậy là, đạo đức...Tôi nói tới đâu rồi nhỉ ?
-Thầy bảo:"Chao ôi, thật tuyệt diệu biết bao !"
-Chính thế : chao ôi, thật tuyệt diệu biết bao ! Các em sẽ hỏi : tại sao ? Tất cả các vĩ nhân đều nói về điều này.
-Thưa thầy ạ !
-Lại cái gì ở đó thế ? Chuyện gì vậy ?
-Thầy bảo anh Altan đừng có xô vào lưng em nữa.
-Im nào, các em ! Hãy nghe tôi đọc cho các em về thực chất của đạo đức:"Đạo đức quy định con người sống sao cho không vi phạm các quy tắc xã hội, các truyền thống, lề lối và luật pháp". Các em có hiểu không ? Các em phải cư xử giống đa số những người xung quanh các em, những người lớn tuổi. Nào, am Xuhai, hãy đứng dậy ! Ta phải coi chợ đen như thế nào ?
-Thưa thầy, chợ đen là rất tốt ạ.
-Rất tốt ư ?
-Tất nhiên rồi ạ ! Bởi vì nó..theo các quy tắc đạo đức, thưa thầy. Đấy ! Cứ thử chống lại đa số xem - như thế là thiếu đạo đức. Phải thế không ạ ? Mà tất cả những người rất có đạo đức đều có dính dáng đến chợ đen !
-Em nói cái gì vậy ?
-Thưa thầy, thật quả đúng như vậy ạ. Thầy coi mà xem : người bán thịt, bán gạo, bán than, bán hoa quả - tất cả đều buôn bán ở chợ đen. Nhà em có một người quen, một người rất giàu có, ông ấy cũng làm ăn ở chợ đen. Cha em bảo thế. Mới đây nhà em lại chơi chỗ ông ấy, chính cái ông ấy đã bảo em: "Hãy tuân theo đạo đức - cháu sẽ được tất cả ". Khi lớn lên, em sẽ là người rất có đạo đức. Em sẽ có nhiều nhà cửa và tiền bạc. Còn một người thiếu đạo đức như là cha em thì thật hiếm thấy !
-Im ngay ! Sao em lại dám nói về cha mình như thế ?...
-Đúng thế ạ! Cha em thiếu đạo đức đến nỗi không trả nổi tiền thuê nhà.
-Ngồi xuống !...Các em đừng bao giờ vượt ra ngoài khuôn khổ của đạo đức cả !
-Thưa thầy ạ !
-Hãy nói xem , em Ergun !
-Em có một ông cậu. Cậu ấy lúc nào cũng phàn nàn :"Chỉ vì đạo đức mà tôi cứ phải giật gấu vá vai mãi ".Em cũng sẽ là người thiếu đạo đức.
-Câm ngay ! Khi một người không có đạo đức thì người ta gọi kẻ ấy là gì nhỉ ? Hả ? Nào, các em hãy đồng thanh trả lời, gọi là gì hả ?
-Kẻ thiếu đạo đức !
-Đúng rồi ! Dù cho một người có bạc triệu nhưng nếu người ấy thiếu đạo đức thì còn ra gì nữa ? Người ấy sẽ khổ sở !
-Thưa thầy, không phải thế đâu ạ. Người ấy sẽ sống yên ổn.
-Các em ạ, các em phải hiểu rằng lương tâm con người cần phải được yên ổn. Tất cả những người lớn lao đều có đạo đức.
-Thưa thầy, đó là thời trước ạ. Đấy, ở khu phố nhà em có một ông lớn quê ở Ađana. Ông ấy có ba xe "Cađilăc", ông ấy là vua bông. Ông ấy có đủ thứ quý giá nhưng đạo đức thì...ông ấy không có !
-Tôi nói với các em về các vĩ nhân kia :các nhà bác học vĩ đại, các nhà tư tưởng vĩ đại, các họa sĩ vĩ đại. Như Xôcrat chẳng hạn...
-Thưa thầy, em biết ông Xôcrat ạ.
-Tất nhiên rồi, các em phải biết ông ấy.
-Ông ấy có xưởng thợ ở gần nhà em, ông ấy tẩy hấp quần áo. Chỉ có điều ông ấy không giàu mấy. Còn một người đạo đức như ông ta thì thật khó kiếm được.
-Tôi nói về nhà triết học cổ Hi Lạp Xôcrat kia. Hãy trở thành những người có đạo đức như Xôcrat, Arixtôt, Galilê !
-Thưa thầy, nhà em có một người quen buôn bán sắt tên là ngài Ahmed. Vậy thì cái ông Xôcrat ấy có đạo đức nhiều hơn ông này sao ?
-Các em ạ, đạo đức hoàn toàn không giống như tiền bạc. Trong lịch sử có những người đạo đức rất cao, thà bị chết đói chứ không làm hoen ố lương tâm của mình.
-Thưa thầy, vậy cái đạo đức ấy cũng là một thứ tốt phải không ạ ?
-Một thứ tuyệt hảo. Con người có đạo đức thì sẽ nói thẳng ra sự thật, không sợ hãi.
-Vậy mà em có một người cậu bị khai trừ ra khỏi đảng vì cậu ấy đã nói thẳng ra sự thật.
-Đó là chuyện khác. Tôi không nói với các em về chính trị, tôi nói về đạo đức. Nào, Ôguz, em sẽ nói được gì về sự dối trá ? Chúng ta phải đánh giá sự dối trá như thế nào ?
-Thưa thầy, dối trá là một thứ rất tuyệt. Nếu khéo nói dối thì rất tốt. Em mà không nói dối ở nhà thì ngày nào em cũng đã bị đòn rồi.
-Đừng nghe bạn ấy, các em ạ. Các em hãy nhớ rằng các em phải noi gương những người lớn.
-Thưa thầy ạ ! Nhưng chị em cũng nói dối mẹ em, còn mẹ em lại nói dối cha em. Còn cha em, khi người ta đến đòi nợ, lại sai người bảo rằng cha không có nhà.
-Xéo ngay khỏi lớp ! Bước ra ngay ! Một đứa trẻ hư hỏng !
-Thưa thầy, chẳng phải là thầy đã nói:"Người có đạo đức phải nói sự thật" đó sao? Vậy là em..
-Ngồi xuống !...Các em ạ, đạo đức - đó là một thứ rất tuyệt diệu. Tất cả các em phải là những người có đạo đức. Chẳng hạn nếu các em đã hứa với ai điều gì thì các em phải giữ lời, dù có chuyện gì xảy ra đi nữa.
-Thưa thầy, nhưng cha em kể rằng có một người, em quên mất tên ông ta, đã nói :"Tôi sẽ làm sao cho cuộc sống không bị tốn kém..."
-Im ngay ! Đừng có dây vào chuyện người khác!...Các em ạ ! Không có gì tuyệt diệu hơn đạo đức cả. Khi nào các em đọc các sách về đạo đức, các em sẽ phải kinh ngạc. Ngay cả những nhà tiên tri cũng đề cao đạo đức. Đạo đức là một thứ rất tốt, thậm chí tốt nhất nữa. Tốt đến nỗi là...Đạo đức thật tuyệt. Tuyệt lắm kia ! Xin thề với các em là nó rất tuyệt.
-Reng...reng! - Chuông báo giờ ra chơi. Thầy giáo lau mồ hôi trán và thổ hắt ra. Ơn trời, buổi học đạo đức đã xong.