Truyện ngắn hay của Thảo Hảo - Phan Thị Vàng Anh

Phan Thị Vàng Anh - cây bút đa năng
09:19'' 13/12/2004 (GMT+7)
Con người Vàng Anh tồn tại nhiều mặt tính cách. Vàng Anh của thơ, của truyện, của kịch bản phim, biên tập sách, của tạp bút, tiểu phẩm... và gần đây nhất là Vàng Anh trong phim tài liệu hiện đại. Nhưng trong gương mặt đa năng đấy, vẫn luôn hiện diện một cây bút sắc sảo, tinh tế và đầy tinh thần đương đại.
Vàng Anh của thơ
Hôm nay trời nắng chang chang.
Mèo con đi học chẳng mang thứ gì.
Chỉ mang một chiếc bút chì.
Và mang một mẩu bánh mì con con.
Sự nghiệp thơ của Phan Thị Vàng Anh chỉ dừng lại ở đấy, hoặc có viết cũng không đưa ra phổ biến nữa.
Vàng Anh của truyện

"Nhân trường hợp chị thỏ bông" - truyện ngắn của Phan Thị Vàng Anh.

Nổi nhất của Phan Thị Vàng Anh phải nói là truyện ngắn. Vỏn vẹn chỉ trong hai tập truyện Khi người ta trẻ và Hội chợ, nhưng Vàng Anh đã tạo nên một phong cách truyện ngắn rất đặc trưng: ngắn gọn, súc tích mà sắc sảo, thâm thuý và không lẫn vào đâu được. Bác Nguyễn Khải từng khen Vàng Anh một câu rất ngắn mà nức tiếng: Nguyễn Huy Thiệp mặc váy.
Vàng Anh của tạp bút
Vàng Anh luôn biết dừng lại đúng lúc. Đang từ núi truyện ngắn, chị leo xuống đất rồi lồm cồm bò lên một núi khác, gọi là tản văn. Sau gần 3 năm liên tục xuất hiện trên mục Tôi xem nghe đọc thấy - báo TT&VH, Vàng Anh tập hợp lại thành một tập sách nhỏ Nhân trường hợp chị thỏ bông. Bạn đọc như vừa gặp lại một Vàng Anh quen thuộc của truyện ngắn, lại vừa ngạc nhiên phát hiện ra một Vàng Anh khác, nhiều màu hơn.
Trong 34 tản văn in trong tập này, có những cái thể hiện một Vàng Anh đầy tinh thần công dân, xây dựng, thẳng thắn và dân chủ. Duyên dáng nhất, hóm hỉnh nhất, đàn bà nhất phải nhắc tới cái Nhân trường hợp chị thỏ bông, lấy làm tiêu đề cho cả tập.
Vàng Anh của phim
Vàng Anh đang dừng lại với tản văn, với một tập sách và cái bút danh Thảo Hảo để đời. Lần này chị nhảy sang một lãnh địa khác, không phải thế mạnh của mình là phim tài liệu. Sau ba tháng theo lớp học làm phim tài liệu Varan (làm phim trực tiếp), thành quả của chị là bộ phim tài liệu dài 33 phút có cái tên rất ngộ nghĩnh Trong phường Thành Công, có làng Thành Công.
Phim làm xong từ năm ngoái, nhưng mãi tới tháng 11 vừa rồi mới được đem ra chiếu tại L''Espace ở Hà Nội trong chương trình phim tài liệu Sống ở thành phố. Không khí tại hội trường hôm đó, khoảng 2/3 khán giả ta, 1/3 khán giả tây lâu lâu lại rộ lên cười từng hồi khi chứng kiến cảnh sinh hoạt vui vẻ, hài hước và khá náo nhiệt của những người dân lao động bình thường trong một khu phố nhỏ của Hà Nội.
Ý thức rất rõ mình là một người mới đến nên Vàng Anh không tham vọng làm phim luận đề to tát về thế hệ này thế hệ nọ, chỉ đơn giản xoáy ống kính (bằng máy quay phim kỹ thuật số) vào một chủ đề rất thú vị trong đời sống thường nhật của người dân đô thị nhưng ít ai để ý - cái loa phường.
Bộ phim kể chuyện về cảnh sinh hoạt náo nhiệt của một ngôi làng cổ trong phường Thành Công, nơi người ta phải sửa chữa lại đường dây và lắp đặt loa phát thanh mới. Máy quay (bộ phim này do chính Vàng Anh tự quay và đạo diễn) bắt đầu mô tả cảnh sinh hoạt thường ngày của bà con lao động trong khu phố, những gánh hàng rong của các bà các chị, chiếc xe chở than tổ ong của một anh nông dân, một con cua nhỏ thoát ra từ rổ cua của chị bán hàng rong bò lổm ngổm trên phố... rồi đi vào nội dung chính: lắp đặt loa phường làm sao để truyền thông tin đến bà con nhanh và hiệu quả nhất. Thế là nảy sinh đủ chuyện, nào là đường làng quá hẹp khó bắt dây vào, phát thông tin vào giờ nào hiệu quả nhất, bố trí loa như thế nào cho hợp lý để bà con khỏi kêu là chĩa thẳng vào nhà, đinh tai nhức óc đến nỗi nhiều người dân phải lén leo lên phá loa hoặc xoay loa hướng lên trời.
Đoạn kết phim đọng lại nhiều dư âm. Sau một ngày sinh hoạt náo nhiệt, bà con làng Thành Công thu dọn trở về nhà trả lại cho phố phường sự yên tĩnh, ánh sáng của đèn điện hắt lên tường những con ngõ sâu hun hút, chiếc loa phường nằm lặng lẽ cô độc trên cao...
Và sẽ là...?
Có thể sẽ chẳng bao giờ Vàng Anh theo nghề phim tài liệu như chị nói, nhưng chị đã học được rất nhiều cái nhìn từ đây. Ấy là cách nhìn cuộc sống không công thức, sáo mòn, giáo điều, không áp đặt. Và khi truyền đi một thông điệp, là không phải để mất đi các mối quan hệ mà là để có thêm các mối quan hệ, là không phải nhìn về người khác mà là sống với người khác, là tính hài hước và nhân bản khi nhìn cuộc sống.
(Theo Sinh Viên Việt Nam)

Khi người ta trẻ
Phan Thị Vàng Anh
*************​

1
Giỗ cô tôi vào khoảng tháng sáu âm lịch. Tôi không nhớ rõ ngày, chỉ biết trong cái tháng âm ấy, vào gần những ngày tang tóc ấy, bà tôi như một người khác, lờ đờ, uất ức, lẫn lộn...
Cô tự tử bằng thuốc ngủ. Không ai cứu được vì cô là sinh viên y và lại hay đọc tiểu thuyết, nên cô dùng thuốc với liều chết thật chắc chắn, ở một nơi không ai có thể can thiệp được. Còn lại mình bà sống trong căn nhà rộng, hằng ngày đốt nhang cho hai bàn thờ của ông và của cô.
Bà tôi nói với mẹ : "Để con Hoàn về với bà". Mẹ tôi không vui nhưng biết sao ! Công việc của tôi là đi học, đi chợ, làm vài việc vặt. Bà tôi nấu ăn, nuôi gà, tưới phong lan và gắng giữ sao cho cả một ngày dài lúc nào hương cũng lập loè trên hai bàn thờ.
2
Cô là một người đầy mâu thuẫn, ngông nghênh mà lại sợ dư luận ; ăn nói ác độc, kiêu căng mà rất tự ti, chơi rất nhiều mà học cũng rất nhiều. Cô nhiều bạn nhưng chỉ thích tiếp bạn ngoài quán cà phê ; là một người không bao giờ làm được việc gì đến nơi đến chốn, trong ngăn kéo còn lại vô số những bản tự cam kết. Sẽ
không... Nếu không... Trong tủ đầy những mảnh vải thêu cắt dở dang, những cuốn tiểu thuyết gập góc ở những trang gần cuối. Thích đấy rồi chán đấy, cô làm khối kẻ điên tiết...
3
Rồi cô cũng dừng chân lại. Người cô yêu (hơn là người yêu cô) cả tính tình lẫn dáng vẻ đều còn rất trẻ con. Tôi gọi Vỹ bằng thằng vì nó bằng tuổi tôi, nghĩa là thua cô hai tuổi. Sau lưng, cô cũng gọi nó là thằng - thằng Vỹ. Hẹn, nó không đến, cô chửi : "Đồ khốn nạn !". Nó đến, cô lại ngỏn ngoẻn đi chơi, không hề dám giận. Mười một giờ đêm cô về, có bữa vui vẻ kể đủ chuyện, có bữa lặng lẽ lên giường ngủ thẳng. Bố tôi bảo : "Coi chừng !". Bà tôi chỉ cười. "Nói thì nó làm ngược lại. Thôi kệ !".
4
Kệ ! Cô tôi vẫn đi đi về về cùng Vỹ dù rằng anh "công tử Bạc Liêu" này đã có một già nhân ngãi, non vợ chồng dưới Long Xuyên. Hằng ngày, từ Sài Gòn, anh chàng phóng như bay trên cái xe đẹp nhất trường về tỉnh, mặc kệ điểm danh thực tập, mặc kệ những buổi học giảng đường, mặc kệ cô tôi ở lại trơ vơ tráo váo. Dăm bữa sau anh chàng lê lại với tiền đầy túi không rõ từ đâu, với những bộ quần áo thật model. Cô hỏi "Về làm gì ?" "Hết tiền !". "Có gặp Ngân không ? Vui không ?". "Không, chán rồi ! Nó cà chớn lắm !". Cô tôi tự lừa mình mà vui được ít ngày, để rồi sau đó tự an ủi : "Nó còn nói thật là còn yêu !". Khi Vỹ nhịn không được, liền kể cho cô nghe về một căn nhà ở dưới đó, trong một đường hẻm có bán cơm tấm thật ngon, Ngân và Vỹ nằm dài tán dọc. "Mệt lắm, chẳng muốn tí nào !". Cái câu than thở này thật chẳng thích hợp tí nào với khuôn mặt rạng rỡ của Vỹ. Mẹ tôi hỏi. "Sao em có thể chịu đựng được cảnh một gà hai mề thế hả Xuyên ?". Cô ngồi băm thịt như chém vào mặt thớt, cười nhạt : "Nó có phải chồng em đâu, chơi cho vui vậy thôi. Đi với ai cũng được, ngủ với ai cũng được, em không quan tâm !". Mẹ tôi lí nhí : "Đừng có đùa, em ! Rồi khó dứt ra lắm !".
Khó dứt thật, cô tôi ngày ấy thật khó trở lại với những quán cà phê khiêm tốn, với những buổi đi chơi "chay" ít xu. Thế giới sách vở của cô thu lại bé tí, cô làm những bài thơ tình quanh quẩn chẳng ai thèm đăng, cô viết những trang nhật ký u uẩn chỉ ba nhân vật : cô, Vỹ, Nhân. Cô không dám đề nghị một sự chọn lựa thẳng thừng ở Vỹ, sợ rồi Vỹ sẽ thẳng thừng chọn Ngân khi bị dồn vào chân tường.
5
Hồi ấy, tôi hay sang chơi với bà, phụ bà hái xoài, vú sữa, thông ống máng hay xách nước khi cúp điện... là những công việc không bao giờ cô làm. Cô ngồi ở cái bàn gần cửa sổ có cây hồng xiêm thò cành lá vào, vui thì chơi với hai bà cháu, buồn thì mở nhạc, ngồi viết nhật ký, thư từ, ai đụng đến cũng quạu quọ. Bà bảo tính cô thất thường như ông. Có điều ông không mê chơi, phù phiếm như cô.
Bà bảo cô dễ tủi thân, buồn bã nhưng uất quá đến nỗi không khóc được, mặt chỉ lì ra, u ám. Tôi đã từng chứng kiến và hoảng hồn trước bộ mặt này khi cô đợi Vỹ trễ hẹn. Nó dữ tợn và tang tóc. Tôi kể lại, mẹ tôi bảo : "Mày chỉ khéo tưởng tượng !".
6
Bạn bè cô xa dần. Những anh học trò nghèo hiền lành. Những anh văn nghệ sĩ nửa mùa đang say sưa với cái nghèo tài tử chợt giật mình khi thấy cô đánh đổi tất cả để đến với Vỹ. Họ phân tích bằng cách này hay cách khác, xa hay gần, cho cô thấy rằng Vỹ chỉ là "thằng Vỹ" mà thôi. Một thằng Vỹ ít nói vì không biết gì để nói, một thằng nhà giàu ích kỷ, chơi bời và tàn bạo. Mặc kệ, cô gọi những cái ấy là đàn ông, là amateur. Cứ như vậy, giảng đường trở nên xa lạ với cô và Vỹ. Cúp học liên miên. Thi lại cũng liên miên. Trong ngăn tủ lại thêm rất nhiều những mẩu giấy kể từ mai phải học, phải... nếu không...
7
... Rồi những tháng hè đến. Cậu Vỹ thì biến đâu mất. Cô tôi càng lầm lì, bỏ cà phê, ca nhạc... Hằng ngày cô vẫn ngồi bên cái bàn cạnh cây hồng xiêm, học bài và viết những trang giấy bé như bàn tay. Bà hỏi : "Con chưa nghỉ hè à ?" "Thi lại !". Đây là chuyện cơm bữa, bà tôi cũng chẳng nói gì, lại nhờ tôi làm giúp các việc vặt để cho cô nấu sử sôi kinh.
Sinh nhật cô, không mưa sụt sùi, không nắng chói chang nhưng cũng chẳng ma nào đến ngoài hai bạn gái cùng lớp khệ nệ mang đến một bó hoa với vài cục xà bông. Cô tôi cắm hoa vào cái ly cũ không cần sửa sang, rồi đặt vào một góc bàn. Ngày ấy, tôi mang quà của bố mẹ tôi sang và nấu cho cô nồi chè. Cô nằm trong màn không thức, không ngủ. Tôi hỏi : "Cô đi uống cà phê với cháu không ?". Cô bật dậy ngay : "Đi, ở nhà mệt quá !". Tôi dẫn cô ra quán cà phê Phi Vân là nơi tôi hay uống. Cô ngơ ngáo nhìn đường mới, nhìn xe qua lại, không nói năng gì. Rồi cô hỏi : "Hoàn, cháu có bồ chưa ?" "Bạn thôi cô !". Tôi hạnh phúc và ngượng ngùng khi cô hỏi đến "người" của tôi. Cô hỏi : "Làm gì ? Có tốt không ?""Học cùng với cháu. Hiền lắm, nông dân lắm, tốt lắm !". Cô cau mày : "Nông dân lắm là sao ?" "Là thật lắm, cháu đùa sao cũng tin là thật !". Cô cười một cái cười xanh xao, đôi mắt u ám chợt trở nên buồn và trong veo kỳ lạ. Tôi "lịch sự" hỏi lại : "Tối chú Vỹ mới đến hả cô ?" Cô sa sầm : "Không, chẳng ai đến cả. Cô bây giờ ít bạn lắm rồi !". ít bạn lắm rồi, có thế, vào cái ngày này tôi mới được ngồi với cô ở đây chứ !
8
Bà tôi nhớ lại, trước khi chết vài ngày, cô vui vẻ lại, đi uống cà phê, mua quà bánh, chở bà đi chơi lung tung : "Con thi xong hết rồi !". Rồi như các tiểu thuyết vẫn có mà chẳng ai ngờ, cô xin đi Long Hải hai ngày. Để ít ngày sau, bà tôi nhận xác cô từ một khách sạn ở Vũng Tàu. Không một cái thư tạ lỗi như người ta hay làm, không trách móc ai, bên cạnh cũng không có ảnh của ai, chữ của ai. Chỉ có cô và vỉ thuốc trống rỗng.
Bà tôi mặc cho cô cái áo màu rêu cô hay mặc, cái quần thùng thình cô hay diện đi chơi, chải cho cô cái đầu bụi đời. Cô út đã cho bà một đòn nặng. Cô đi không để lại lý do làm cho mọi người đâm áy náy, mọi người đều kiểm tra lại xem đã có chuyện gì để cô tôi - cái người hay hờn dỗi ấy - tủi thân không ?
Đám tang cô không có "chú Vỹ". Nghe đâu "chú" đi Quy Nhơn chưa về. ở ngoài ấy, tôi chỉ mong sao sóng cuốn phăng nó đi !
9
... Hai năm rồi, chẳng còn ai nhớ về cô rõ ràng nữa, ngoài bà. Nếu biết ra điều này hẳn cô đã chẳng tự tử làm gì cho mất công ! Bố tôi kết luận : "Con điên ! Điên như nó không chết trước cũng chết sau !". Mẹ tôi bảo : "Chắc có gì với thằng Vỹ rồi !". Có hay không, chẳng ai biết được. Nhật ký cô để lại không ghi cái gì cụ thể, chỉ thấy u ám. Mưa hay nắng cũng u ám, đi chơi cũng u ám, đi học cũng u ám. Cái gì cũng có vẻ như không lối thoát. Đến nỗi đọc xong, tôi có cảm giác : "Chết đi là vừa !". Với cái đầu tò mò mà ấm ớ, tôi thử làm một bản tổng kết và qui ra rằng cô đã đổi tất cả đề rồi Vỹ ta cao chạy xa bay ; rằng cô đã không chịu nổi cảm giác ở lại thêm một năm học để bị bạn cười thương hại. Mẹ tôi lại
bảo : "Vớ vẩn, có đáng gì đâu". Có đáng gì đâu ?
Đáng lắm chứ. Tôi bám vào cánh cửa, ngoài vườn mưa như giông. Nếu mẹ tôi hiểu, ở cái tuổi này người ta điên đến mức nào, ngông cuồng đến mức nào và cần có bạn bè để an ủi biết bao nhiêu, người ta lại thích trả thù nữa chứ ! Khi chết, hẳn cô đã tưởng tượng ra mọi người khóc lóc, Vỹ hoảng sợ, hối hận, ôm lấy quan tài như muống xuống mồ theo... Than ôi, ngày đám tang cô, Vỹ ta tắm biển.
Vui lắm và nắng lắm !

Được nhl81 sửa chữa / chuyển vào 14:47 ngày 27/02/2007

Ngủ
Nào cần gì phải đi xa
Lên giường nhắm mắt, cũng là đi chơi
Có khi mộng cũng núi đồi
Cũng sông, cũng biển, cũng thời trẻ thơ
Có khi gặp lại bất ngờ
Mấy người thiên cổ, mấy giờ cố nhân
Cần gì phải cất bước chân
Chỉ nghiêng mép chiếu đã gần đã xa
Lang thang hồn trước cửa nhà
Kịp về đúng lúc con gà gáy trưa.
Đã đến Huyền Mi. Bình an
đã bỏ vali vào tủ
và mắc quần áo lên
đã thử các công tắc đèn
chọn một màu vàng ấm nhất
đã xin lễ tân phích nước
pha bình trà cúc hăng hăng
đã vùi mình vào trong chăn
nghe tiếng còi tàu đang tới
u u
âm âm
rầm rập
rầm rầm
xa dần
xa dần
rồi
mất
đã mở tung cửa và tắt đèn cởi áo
nhìn xuống đường
đối diện có anh thợ khóa
một giờ sáng còn ăn cơm
hai giờ xe ôm buồn bã
ba giờ xung quanh ngủ cả
đóng băng cả những ánh đèn
ngày mai sẽ viết thư thêm...
giờ nằm im và ngửa cổ
cho đầu thõng xuống cạnh giường
để phòng nước mắt có chảy
chầm chậm
ngược dòng
mà
tuôn.
PTVA-2001

Có vợ
******​

Một buổi chiều như các buổi chiều từ một năm nay, Hoài - anh nhân viên tiếp thị đến đón vợ ở cửa hàng sách rồi về nhà. Trên các con đường giờ tan sở, người đông ken, tiếng xe máy âm âm, mùi khói xe cay cay vảng vất. Vy - vợ Hoài, ngồi sau, bịt mặt, đeo thêm đôi mắt kính tròn, to; trông Vy giống như sắp đi phun thuốc trừ sâu . Họ không nói gì với nhau nhiều . Ở công ty Hoài hôm nay vẫn thế . Cửa hàng của Vy buổi trưa cúp điện 15 phút rồi lại có ngay. Những ý nghĩ vụn vặt trong đầu có đầy nhưng vụn quá, chưa đủ thành hình dạng mà nói ra. Cứ mỗi lần xe Hoài lướt ngang qua một cửa hàng điện máy Vy lại liếc vào. Cái máy giặt, cái máy giặt, màu nào hợp với nhà? Xanh lá cây nhạt hay là xám?
Chợt Vy thấy, có cô gái mặc áo rộng bay phấp phới, tóc dài nhuộm hoa hoe tím có vẻ dân chơi, chạy lên ngang xe Hoài rồi gật đầu với Vy, Vy bấm hông chồng, "Ai kìa anh!" Hoài vừa quay sang thì cô gái cười giòn giã, mắt nhìn Hoài long lanh, trong khi đó cái xe Hoài chao nghiêng, làm Vy luống cuống bấu chặt vào hông anh. Mấy cái xe khác vượt qua, trừng mắt.
o0o
- Châu gọi thế này có phiền Hoài không?
- Không! Không có gì phiền hết?
Hoài nằm trên giường, điện thoại không dây hễ trở mình là rọt rẹt luống cuống dò tìm sóng. Vy nằm bên đọc báo, phải đến 5 phút rồi chưa lật sang trang kế. Vy chợt quay người, kéo cánh tay không cầm điện thoại của Hoài duỗi ra và gối đầu vào, đọc báo tiếp. Trong cái tư thế này, tự nhiên, Hoài thấy mình như anh hai vợ, và thấy yêu thương mà cũng phiền phức bực bội phần cái người đàn bà đang gối tay mình, đọc báo một cách thiếu tập trung kia.
- Vy nhìn giống Hoài lắm!
- Vậy sao?
Giọng Châu thăm dò. Hoài muốn nói và Châu vẫn thế, vẫn làm Hoài luống cuống mỗi khi gặp, đến nỗi chiều nay suýt đụng xe. Nhưng Hoài không dám nói, Hoài liếc qua trang báo của Vy, và thoắt một cái, từ cảnh sung sướng của anh gà trống, Hoài thấy mình bị bó buộc. Hoài tiếng Châu như từ một thế giới của sự tự do nào vọng tới . Ở đó Châu không bị ràng buộc, Châu hỏi thăm Hoài như hỏi thăm anh tù. Mà quản giáo đang đọc báo, Hoài chỉ dám ừ hử "vậy sao", thế à"...
- Châu gọi điện thế này có Vy phiền không?
- Không.
Hoài đáp gượng gạo, Hoài thấy cái đầu Vy nặng quá, nó đè lên bắp chuột ở tay. Hoài liều mạng gồng cánh tay làm Vy giật mình. Vy quay lại nhìn chồng dò hỏi:
- Nặng hả anh?
Hoài lắc đầu, cũng lại gượng gạo nốt.
Hoài chợt thấy thương mình quá. Hoài nhớ nhung một cái gì đấy không rõ, hình như là nhớ cái không khí lúc Hoài còn độc thân.
Ðó là mỗi buổi chiều đi ngang qua nhà chị Hai cầm về một cục cơm nắm và một bịch đồ ăn. Ðó là những khoảng 7-8 giờ tối không thiết làm gì mà lại chưa buồn ngủ. Ðó là chuông điện thoại reng và đoán thật nhanh, là Ðào hay là Mận... Mà không bao giờ đoàn là Châu.
Châu là cái giống gì nhỉ, làm người ta hồi hộp mà nếu biến mất thì cũng chẳng sao. Hoài nghỉ là lúc nào mình cũng thích Châu, nhưng không bao giờ cảm thấy gắn bó. Hoài nhớ có lần đi ngoài đường, thấy Châu ôm eo ai đó, mà tự nhiên Hoài ngạc nhiên "sao con này cũng có bồ?" Hoài không thể tưởng tượng nổi Hoài có thể khóc vì ai hay nghĩ một cách sâu sắc đến ai. Trong óc Hoài lúc nào Châu cũng khoác một cái ba lô đầy cọ và màu vẽ, lang thang đâu đó trong bản, trong mường. Châu thì vui rồi, nhưng Hoài không biết được Châu có phải là người sâu sắc không. Cứ vui hoài, vui hoài, Châu làm Hoài sợ rồi nản. Hoài tìm ra chân lý: Châu khiến Hoài thấy mình hết là đàn ông.
o0o
- Hoài chẳng khác gì cả. Buổi chiều Châu nhận ra ngay từ sau lưng.
- Còn Châu nhìn người lớn hơn.
- Châu già rồi Hoài.
Châu cười giòn giã.
- Hoài đám cưới mà không nói!
Châu trách nhẹ.
- Thử nghĩ xem, nếu đám cưới Châu mà Châu không mời Hoài?
- Hoài thấy thót tim. Nếu Châu lấy chồng! "Lấy vợ rồi vẫn chưa hết độc thân. Chỉ hết độc thân thật sự khi sau đó những người yêu của ta lần lượt đi lấy chồng." Cái câu nói đáng chán này của ai Hoài quên mất nhưng bây giờ Hoài thấy đúng. Những Ðào, những Mận, những Lê... ai lấy chồng cũng không gây ra hậu quả tai hại như Châu. Châu mà lấy chồng thì cũng giống như người ra khỏi nhà sau cùng, khép lại vĩnh viễn cánh cổng của nhà tuổi trẻ. Và cả đám không còn một nhân vật nào để bấu víu vào mà nghĩ rằng mình vẫn còn trai tráng, tự do.
-Châu đừng lấy chồng!
Hoài thốt ra mà không chủ đích,
- Chẳng ai lấy Châu đâu!
Châu lại cười vang.
Cái tiếng cười của Châu tự nhiên mờ mịt đi vì máy điện thoại tự nhiên u u như bị nhiễu. Giọng Hoài cũng xa xăm như thể viễn liên, cách một đại dương.
- Cái gì vậy Hoài?
- Tại Vy đi tắm.
- Cái máy nước nóng nhiễu điện phải không
Hoài thấy Châu khó mà lấy chồng thật, bây giờ lại nhảy vào cả lĩnh vực điện cơ điện tử thế này.
Hoài ngầm so sánh, thấy nữ tính của Vy nổi trội, giờ này trong ngọc trắng ngà như một bông ngọc lan trong phòng tắm.
Cái máy vẫn âm u.
- Vy không biết tiết kiệm nhé! Mở máy nước nóng lâu quá.
Châu vừa đùa xong thì điện thoại trong veo trở lại.
Hoài mơ màng:
- Chắc ngừng lại để xát xà bông.
- May mà Hoài không lấy Châu, Châu xát xà bông vẫn mở nước nóng.
Cái máy điện thoại vẫn trong veo veo, làm Hoài hình dung ra Vy tắt nước, gác vòi sen lên, áp tai vào cửa nhà tắm, nghe ngóng xem Hoài có còn nói chuyện điện thoại không.
Cái máy điện thoại trong lâu quá.
- Vy lại xát xà bông quá nhiều rồi!
Giọng Châu hơi giễu.
- Nếu Hoài lấy Châu, Hoài sẽ đỡ tốn xà bông hơn là lấy Vy!
Bây giờ thì Hoài thấy Châu đùa trở lại như xưa. Cái vẻ người lớn dè dặt, sợ làm phiền lúc đầu đã mất.
Nhưng Hoài thấy như thể Châu trêu Hoài.
Khi Hoài còn độc thân và sẵn sàng lấy Châu, sao không khi nào Châu nói những lời gợi ý như vậy! Hay Châu thấy Hoài có vợ rồi, Châu mới dám nhởn nhơ trêu gẹo?
Hoài thấy bực.
Cái điện thoại lúc ấy lại u u.
- Bây giờ bắt đầu xả nước rồi nhé! Hoài chỉ còn ít phút tự do nữa thôi! Nói những câu mà Hoài muốn nói đi!
Châu nói trúng tim đen làm Hoài bực quá.
- Hoài ơi, Hoài khác quá rồi. Ðến nói chuyện với Châu mà Hoài cũng len lét như thế này!
Hoài thấy Châu dồn Hoài làm Hoài mệt! Hoài thấy thương Vy, cái bông ngọc lan đang gồng mình cao thượng trong nhà tắm.
Hoài muốn cho xong mọi việc. Hoài thở hắt ra rồi nói:
- Rồi, khi nào Hoài gọi lại. Bây giờ Hoài đi sấy tóc cho Vy.
o0o
- Cô đó người yêu cũ của anh phải không?
Vy ngồi sau hỏi qua vai Hoài.
10 giờ đên, họ chở nhau đi ăn hột vịt lộn.
- Hình như em nghén. Dạo này lúc nào cũng thích hột vịt lộn. Cô đó bồ cũ anh hả?
- Không, hồi chiều anh cũng đâu nhận ra ngay.
- Cô đó lẳng phải không. Gọi điện thoại cho người có vợ mà nói quá trời lâu.
"Rồi, rồi..., mình sa vào cuộc chiến của mấy mụ đàn bà rồi." Hoài giật mình.
Vy nói làm Hoài lại thấy thương Châu. Giờ này Châu một mình, Châu làm gì? Chẳng lẽ bữa nào mình gọi lại và xin lỗi vì đã bịa ra chuyện đi sấy tóc cho vợ? Nhưng biết Châu có để ý chuyện đó không? Hay Châu lại coi những người có gia đình như những người chết rồi, còn Châu rong chơi ở một thế giới hoàn toàn khác, một thế giới vui hơn của mấy tay hoạ sĩ lấm lem màu giang hồ hảo hán?
Thế là, vụt một cái, ý nghĩ về Châu tự do làm Hoài thấy Châu xa xôi trở lại, như là không có buổi chiều nay, như không hề có tỉ tê điện thoại tối nay.
Và Hoài hơi hốt hoảng nhớ là lúc nãy nghe vợ mình nói có nghén mà chưa trả lời. Hoài bóp nhẹ tay Vy, như thể đã ngẫm nghĩ hồi lâu, giọng thâm trầm:
-Em thích con trai hay con gái?
(Phan Thị Vàng Anh)
Được andersen sửa chữa / chuyển vào 03:21 ngày 01/03/2007

May mà không biết vẽ
Thảo Hảo
****************​

Hay nói một cách cụ thể hơn, theo vốn sống ít ỏi của tôi, là may mà không biết vẽ ở Sài Gòn. Ở đâu tôi không biết rõ nên không dám nói, chứ ở đây, tôi dám nói, là may cho ai không biết vẽ.Vì nếu biết vẽ, thì tranh sẽ triển lãm ở đâu?
Ðã có thời đi làm thuê cho một phòng tranh, tôi biết. Một bức tranh là một vật thể có đời sống chẳng độc lập tí nào. Cái gì cũng có thể làm nó xấu đi hoặc đẹp lên được: mảng tường treo nó, ánh đèn chiếu sáng nó, cái khung của nó, miếng "bo" xung quanh, ngay cả miếng nhãn tên tranh dán bên cạnh cũng có thể làm ảnh hưởng đến cái đẹp của bản thân bức tranh.
Những nguyên tắc sơ đẳng đó, phòng tranh lớn nhỏ nào của tư nhân hình như cũng (ít nhiều) nắm. Nhưng phòng triển lãm của nhà nước thì có vẻ tuyệt nhiên không.
Ðến Nhà Trưng bày và Triển lãm **** trên đường Lê Thánh Tôn, bạn sẽ phải nghĩ, rằng nếu nó thuộc về một tư nhân thì hẳn số phận họa sĩ Sài Gòn đã khá hơn rồi. Tôi nói nghiêm túc.
Bởi vì họa sĩ vẽ tranh, bên cạnh phần để bán, còn vô vàn phần là để treo. ("Cái quyền tối thiểu của một bức tranh là được treo lên và được ngắm".)
Không có một phòng triển lãm nơi công cộng, tranh của họa sĩ sẽ chỉ được xem trên báo, trong những phòng tranh tư nhân, treo sít sít, nơi sinh viên không thể đường hoàng kéo nhau vào từng đám, đứng gần và lùi xa để thưởng thức hàng giờ.
Vậy mà bây giờ, khi Nhà Trưng bày và Triển lãm đã có rồi, cái quyền được treo (đẹp) của tranh vẫn không được bảo đảm. Chỉ vì nó rơi vào tình trạng "cha chung", nằm trong tay những người có lẽ chẳng yêu tranh và có lẽ cũng chẳng yêu công việc.
Phải là không yêu lắm thì mới để cho cái nhà to đùng ấy, ở một nơi đắc địa nhường ấy, đông người đến xem nhường ấy, mà trông nhếch nhác chẳng ra sao. Ở một góc phòng, vào ngày triển lãm tranh (18.8.02), một đám các ông ngồi ăn cơm, ghế nhựa đỏ ngổn ngang. Trên tường tranh treo lổn nhổn tầng này lớp nọ. Không có nhãn tên tranh, chỉ là những mẩu giấy dán xộc xệc trên tường, ký hiệu B-5, hay C-12, thí dụ vậy. Ðèn chiếu sáng nhợt nhạt, chẳng khác gì đèn nhà tôi, nếu bây giờ có chê tranh xấu cũng có thể oan, bởi treo tranh trong tình trạng như thế này thì tranh đẹp cũng thành xấu...
*
Ðến một công trình văn hóa nào thuộc quốc doanh, gần như bao giờ cũng thế, bạn nảy ra trong đầu câu hỏi: "Ai mà xây cái này đây?"
Trong khi nhà mới của tư nhân thi nhau mọc, như lâu đài, với bố trí hợp lý, hiện đại, cùng nội thất sang trọng, tinh tế..., chứng tỏ tầng lớp kiến trúc sư tài năng chưa bị diệt vong; thì các công trình văn hóa công cộng của nhà nước cứ như là giao cho một đám thầu khoán quen tay, thực hiện.
Cũng như vậy, khi vẫn có những phòng triển lãm tư nhân rất xinh xắn và sang trọng, chứng tỏ những chuyên gia về triển lãm vẫn còn sống, thì cái phòng xem tranh chung của dân toàn thành phố lại có vẻ như chỉ được giao cho những người chỉ biết cho thuê phòng.
Chất xám và lòng yêu nghề của những chuyên gia tốt nhất, ở nước ta, hình như không chảy về khu vực quốc doanh. Dù việc nó không chảy về là chủ động hay bị động, thì đó cũng là chuyện đáng buồn. Bởi vì, người bị thiệt hại đầu tiên chính là những người dân bình thường.
Quay trở lại với cái Nhà Trưng bày và Triển lãm trên kia, cái cơ hội được treo cho ra treo của tranh, cũng như cơ hội được ngắm cho ra ngắm của người xem tranh, đã bị cướp mất. Và các họa sĩ Sài Gòn sẽ không có một không gian thật đẹp, như một lời hứa hẹn và khích lệ (của nhà nước, để mà vẽ), rằng nếu anh có tác phẩm hay, anh sẽ được bày ra trang trọng cho mọi người cùng xem, và chúng tôi sẽ chăm chút cho đứa con của anh, từ cái khuy, cái áo...
(Mà không phải chỉ trong chuyện vẽ tranh, trong chuyện nào thuộc về văn hóa cũng vậy, cái sự khích lệ cụ thể của nhà nước sao mà khó thấy, chưa kể nhiều khi nó còn làm người ta cụt hứng, nản lòng.)
Thế nên, quay lại với chuyện vẽ vời, trong khi chưa có một bà bảo mẫu yêu nghệ thuật và thương người làm nghệ thuật như thế, thì theo tôi, không biết vẽ là tốt nhất, mà cụ thể là không biết vẽ ở Sài Gòn, như vậy sẽ khỏi rơi vào nỗi buồn vẽ-rồi-chẳng-có-ai-xem, hoặc xem-rồi-thì-thêm-tức.
Theo (Thể Thao&Văn Hoá) 04.10.2002

Xin góp 1 chuyện :
Xa Nhà - Phan Thị Vàng Anh
B uổi sáng, lúc đánh răng, bọt còn bám vòng quanh mép, Hương hỏi Tuyền: "Cái thời kỳ đẹp đẽ ấy đâu mất rồi?".
Hương chở Tuyền đi làm. Trên đường Giảng Võ, những cây dâu da xoan đội hoa trắng ngà. Dưới bóng những cây cơm nguội, chợ người Giảng Võ nằm, ngồi trễ nải, lơ mơ ngủ ngày. Nắng tháng năm mới tám giờ đã gay gắt. Hương nói giờ này chắc anh ấy còn ngủ trong chăn, anh ấy nóng mấy cũng ngủ trong chăn, tao biết, với máy nhắn tin khóa lại yên lành... Tuyền đến nơi làm việc sớm hơn lệ thường, lòng đinh ninh từ hôm nay mình phải thành một người khác.
ở cơ quan mới chỉ có chị lao công lúi húi dùng miếng bọt biển ngày thường vẫn lau bàn để rửa cốc. Cốc thủy tinh hoa xanh, đỏ va nhau leng keng trong chậu lõng bõng xà phòng. Chị lấy tay che miếng bọt biển khi Tuyền đi qua. Tuyền hỏi sáng nay chị đến đây lúc mấy giờ, chị bẽn lẽn: "Bảy giờ". Quả thật cái hành động đến sớm từ lúc bảy giờ để có thể lấy bọt biển lau bàn rửa cốc thì đành phải lén lút thôi. Đi ngang điện thoại, Tuyền định gọi về khách sạn, dặn nếu có ai gọi đến thì chuyển giùm đến số này, số này..., lại thôi, lại tự khuyến khích, nào, cứng rắn lên, anh ấy cần thì anh ấy sẽ tìm ra; biết đâu đến mười hai giờ trưa anh ấy lại chán ăn cơm một mình, anh ấy sẽ tự biết cách gọi đến đây, cô thư ký sẽ véo von gọi Tuyền: "Điện thoại chị Tuyền", rồi: "alô. Ai đấy...". Tích tắc chỉ một giây để đoán là ai, hy vọng là ai, cái giây hồi hộp ấy cũng như giai đoạn úp mở của tình yêu, ngắn ngủi và giật gân...
Tuyền ngập ngừng đứng bên bàn điện thoại, nghe tiếng máy xe Honda nổ lạch tạch nghẹn ngào vài tiếng rồi lại tắt, rồi tiếng đạp máy nhẫn nại, dưới sân. Tuyền ra ngoài lan can, nhìn xuống thấy cái lưng Hương mướt mồ hôi trong nắng hè gay gắt. Tuyền chạy vòng xuống, nhảy mỗi bước hai bậc cầu thang, trong đầu bói nhanh nếu cuối cùng không lẻ bậc nào thì trưa nay anh ấy gọi... Không lẻ bậc nào nhưng Hương nhăn nhó, tay túm cái váy dúm dó như một đống giẻ hoa. Tuyền đạp máy thử vài cái rồi cố giữ vẻ bình thản, công tâm, bảo: "Hay mày nhắn tin cho anh ấy đến đem xe đi sửa?". Hương ngồi lên xe, buông váy, vừa cương quyết đạp máy vừa nói: "Thôi! Bây giờ có còn như ngày trước đâu mà nhờ!". Cái xe nghe đến đấy chắc cũng biết nước cùng, chợt nổ máy giòn giã một cách bất ngờ. Hương cười hớn hở: "Được rồi! Thấy chưa". Rồi chạy xe thẳng ra cổng, bộ điệu có vẻ còn rất hồi hộp không biết cái xe có còn giở chứng nữa không. Tuyền lại lên nhà trên. Cốc tách đã rửa xong, úp bóng lộn trên khay. Tí nữa mọi người sẽ uống trà.
Tóm tắt, thời kỳ đẹp đẽ mà Hương nói ấy kéo dài được hơn hai tháng và chấm dứt cách đây một tuần.
Khi ấy, Hà Nội cũng chưa nóng như bây giờ, hầu như mỗi buổi trưa ba anh em đều đi bộ dọc con phố nhỏ đầy những quán cơm bình dân với những ông chủ mặc may ô, tay cầm sổ, tay cầm bút, vừa hỏi vừa ghi ngoay ngoáy không nhìn mặt khách: "Anh dùng gì?". Hương ngày nào cũng phải có canh cua và nhộng rang. Anh bữa nào cũng một chai bia và Tuyền thì chỉ ước giờ ăn trưa kéo dài ra mãi. Rồi cả ba đi uống nước để lê la câu giờ cho đến khi Tuyền đi làm. Hương thêm, chưa đủ, thời kỳ đẹp đẽ ấy chúng mình còn hay đi chùa, không nhớ à, những ngôi chùa với rơm rạ phơi quanh, mái đỏ, gỗ mới với mấy anh thợ của đội trùng tu vừa bào bào đục đục, vừa liếc gái, miệng hát ngân nga sai bét nhạc... Rồi chúng mình ngồi quanh chị bán kẹo lạc, ăn dưa chuột, anh ấy thì uống nước chè...
Tuyền người Hà Nội mà cũng như không phải Hà Nội. Tuyền đã sống ở Sài Gòn hai mươi năm. Con trai Sài Gòn hiền lành, đến nhà còn khoanh tay chào ba mẹ Tuyền như trẻ con tiểu học. Anh Hà Nội chính gốc, là kết tinh của hoa sữa, của hồ sen lá lật, của phố cổ quấn quít. Anh "tinh vi". Anh không khoanh tay chào ba Tuyền khi ông ra bắc họp. Anh ngồi đánh cờ ung dung nhưng kín đáo nhường ba Tuyền phần thắng, mà không phải thắng dễ dàng, ở đây thắng hả hê, vỗ đùi hú vía.
... Hương nói, tiếc nhỉ, nếu mày kể cho tao nghe hết thì chuyện này đã không hỏng thế rồi. Hương khụt khịt mũi, tiếc thật, vì tao biết tính anh ấy lắm. Anh ấy hay, thế nên tao mới muốn tác hợp mọi người. Mà, Hương hỏi, nói thật đi, mày đã làm gì anh ấy? Tuyền cười, bảo, chịu, chắc tại tao không còn tinh tế như con gái Hà Nội nữa, tao không biết giấu tình cảm, khi nào tao muốn gặp, tao nhắn tin... Hương cắt ngang: "Thế là đủ hỏng rồi! Sao mày lại rủ trước? Anh ấy thế mà cổ điển lắm, tao biết mà!". Rồi Hương nói như mẹ dạy con: "Phải dền dứ cơ... à, hóa ra là tại anh ấy sợ đấy!".
Phải dền dứ vì nếu không thì anh ấy sợ. Tự nhiên Hương làm Tuyền so sánh lố bịch một người đàn ông với một bông hoa mỏng manh trắng muốt. Tuyền thấy cũng hơi nực cười nhưng cũng nghĩ là từ hôm nay mình nên trở thành một người khác. Tuyền phải thành Hương.
ở chỗ làm, chín giờ, chị Khánh mới vào, chị nói bâng quơ: "Đường với xá, hở tí là tắc xe!" rồi chị bỏ lên bàn bịch mận; gói muối ớt buộc không chặt theo đó rơi ra vung vãi. Xong, chị vịn vai thân mật anh Quang và Tuyền: "Mọi người uống gì để tôi rót luôn thể nào?". Anh Quang, hai chân gác lên bàn, miệng rít thuốc khét mù, mắt nhìn vào màn hình Tuyền đang đánh, trả lời: "Trà chanh, như mọi ngày!". Tuyền định cản mọi người bằng câu chuyện về miếng bọt biển rửa cốc, lại thôi, nhớ ra một trong những thói quen mình phải thay đổi là thói nhiều chuyện.
Chị Khánh bưng trà ra. Lúc này Tuyền mới nhìn, quầng mắt chị thâm thâm thiếu ngủ và buồn nữa. Chị xòe tay ra với anh Quang: "Cho điếu thuốc", anh Quang vứt bao thuốc và bao diêm sang chỗ chị, mắt vẫn nhìn theo những hàng chữ Tuyền đánh, chân vẫn gác lên bàn. Chị Khánh châm phải đến bốn que diêm mới đốt được điếu thuốc, ngay khi chị thở ra bụm khói đầu tiên, anh Quang tủm tỉm cười, vỗ vai chị: "Bồ bỏ phải không?". Chị Khánh không trả lời, thả thêm bụm khói nữa làm mù mịt cả một vùng. Không khí tự nhiên sượng sùng hẳn, Tuyền thấy khó chịu nên nhón một quả mận, tiện tay khoắng vào cái bao xốp cho nó tạo ra tiếng động, không khí nhờ thế loãng ra một chút.
Chị Khánh gạt tàn thuốc vào trong lòng bàn tay. Tay chị trắng và mũm mĩm như những bàn tay quảng cáo cho tiệm kim hoàn. Hết điếu thuốc, chị vừa nghịch tàn thuốc, mặt lại bần thần như muốn nói gì đó. Anh Quang thấy thế nhưng lờ đi, anh dí hẳn một ngón tay vào màn hình, bảo Tuyền: "Em đánh thừa hai chữ phải!". Chị Khánh lại bỏ tàn thuốc vào trong lòng bàn tay trắng mà nghịch. Nước mắt chị chảy xuống ròng ròng. Anh Quang rút một điếu thuốc ra châm, quẹt một phát là diêm cháy bừng bừng. Anh cười dễ thương: "Không việc gì phải thế, không việc gì phải thế. Ngày xưa có lần tao còn định tự tử cơ, bây giờ nghĩ lại vẫn thấy buồn cười". Chị Khánh ngước mặt mỉm cười, mắt chị ngơ ngẩn và mũi chị đỏ ửng. Anh Quang ra lệnh: "Nghỉ vài phút đi". Rồi anh vươn tay khoác vai chị Khánh: "Trưa nay ba đứa mình đi nhậu đi!". Chị Khánh gật đầu, như một pha cận cảnh, nước mắt lại rơi ào ạt xuống đống tàn thuốc trong lòng bàn tay.
Trưa đó, cả ba đi nhậu. Đậu phụ luộc, dồi trường, bia tươi. Trong quán, giấy ăn xanh và hồng vứt bừa bãi đầy sàn. Khi đã ngà ngà, chở chị Khánh ngang đường Cổ Ngư rợp bằng lăng và nóng như lò lửa, Tuyền an ủi chị, chuyện yêu đương chắc là có trời sắp sẵn. Như một kịch bản chúng ta đang viết đây với mọi việc đã phân cảnh. Hôm qua chị vui bên người yêu là một cảnh nhé. Hôm nay chị khóc vì người yêu cũng là một cảnh. Tất cả đều đã lên lịch, mình chỉ diễn lại, buồn, vui quá mà làm gì. Rồi Tuyền chợt nghĩ, nếu theo kịch bản đó trưa nay anh ăn cơm với ai?
***
Hương nói: "Trưa qua chúng tao đi ăn cơm với nhau. Để nhớ đến mày, chúng tao quyết định ăn những món mà mày vẫn ăn!". "Tưởng niệm à? Rồi sao nữa?". "Anh ấy rủ tao đi ăn kem gần Bờ Hồ, anh ấy bảo mày thích ăn kem dâu". "Thế anh ấy ăn kem gì?". "Anh ấy uống cà-phê. Tối qua anh ấy có gọi cho mày không?". "Không!". "Mày có nhắn tin không?". "không!". "Buồn nhỉ! Hội chúng ta tan rã sao!". Hương thở dài mà mặt thanh thản, váy hoa phấp phới bước qua đường, đi thẳng vào cửa hàng bách hóa treo đầy túi du lịch đỏ xanh cùng quầy điện máy nhìn ảm đạm như đồ mã. Hương sà qua hàng kính, đeo thử vài đôi giả Hồng Công, nghiêng qua nghiêng lại khuôn mặt bé tí teo trong cái gương thử. "Mua để chủ nhật còn đi chùa!". Hương không rủ, Tuyền không hỏi làm gì. Đi ngang cái cột nhà có ốp kính, vô tình Tuyền nhìn vào, thấy sao mà mình xấu thế, đến mình còn không chịu nổi mình như thế này thì trách gì người khác! Hình như đã lâu lắm rồi Tuyền tránh soi những cái gương công cộng: tiệm cắt tóc, trong hiệu ăn và cả những cái gương con thử kính râm.
Tuyền rủ Hương đi ăn kem. Anh ấy nói Tuyền thích ăn kem dâu! Tuyền gọi kem dâu xem thử mùi vị nó ra sao. Vì sao hôm qua mọi người đi không rủ Tuyền? Vì sao Hương lại không giấu Tuyền? Hay anh gặp "bà mai" để bàn việc nối lại thời kỳ đẹp đẽ? Bên Bờ Hồ, trời lặng không một vẩy gió, từ quán kem nhìn ra, Tuyền thấy chị Khánh ngồi hút thuốc một mình trên ghế đá.
Anh Quang đã nổi cáu nói với chị Khánh thà không đi làm còn hơn, chứ đi như thế này đầu độc không khí quá. Anh nói, sự kiên nhẫn của người đàn ông chỉ đi kèm với tình yêu thôi, mà ở đây, "tôi với bà không phải là bồ bịch!". Chị Khánh, mắt ngày càng thâm, lơ đãng nói: "tôi biết, tôi không là gì với bất cứ ai!". Tuyền giảng hòa bằng cách lấy trà chanh cho hai người. Anh Quang hỏi Tuyền sao dạo này anh không thấy em uống trà nữa, Tuyền mà kể việc ly tách ở đây được rửa bằng bọt biển lau bàn thì mọi người lại trách "sao bây giờ mới nói", Tuyền bảo tại trà làm Tuyền khó ngủ trưa. Anh Quang lại nói với chị Khánh: "Thôi, về nghỉ đi, chừng nào bình tĩnh hãy đi làm!", xong, với dáng điệu chỉ huy anh bảo Tuyền: "Em đánh máy đi, anh và em gánh việc cho nó!".
Anh Quang đọc, Tuyền đánh máy, chị Khánh lặng yên. Không chịu về, dễ đến hai tiếng đồng hồ nặng nề như thế. Cuối cùng, chịu không nổi, anh Quang gắt: "Về hộ đi, chiều nay nghỉ, đằng nào cũng thứ bảy rồi!". Chị Khánh đứng vụt lên, đi thẳng xuống nhà. Anh Quang đợi chị đi khuất cầu thang, nhếch mép cười: "Không chịu nổi mấy đứa vác mặt thất tình ra đường!". Tuyền nói, sao hôm trước anh lại có vẻ thông cảm thế, lại còn đi nhậu...? Anh Quang cười khì, ném đầu mẩu thuốc vào góc tường: "Ai mà thông cảm mãi được!". Tuyền nói, nhưng em không thích thái độ của anh hôm nay. Tuyền lấy xe đuổi theo chị Khánh để chở chị về. Chị nói, chị mệt mỏi quá, về lại căn nhà một mình, chị không biết làm gì. Tuyền nói, em cũng thế, ở xa nhà, trong phòng khách sạn người ta thuê, em cũng không muốn làm gì dù rất nhiều việc, may mà ngoài này có Hương... Chị Khánh thêm, buồn nhất là khoảng năm rưỡi, sáu giờ tối, đúng không? Lúc mà ai cũng đã về nhà ăn cơm và mình thì không có một cuộc hẹn nào trước mặt... Tuyền nói, đúng rồi, cũng như thế với ngày chủ nhật. Chị Khánh buồn buồn, ngày mai chủ nhật, làm gì cho qua một ngày chủ nhật. Tuyền nói hay mình đi chùa không, ngôi chùa Hương hay dẫn em đi, cách xa thành phố, đẹp và vắng vẻ, với sư thầy cũng hút thuốc lá ngồi trông đội trùng tu...
***
Hai chị em thắp hương xong thì một bà vãi mời ra uống nước. Sân chùa, rơm rạ phơi đầy, nắng chói chang làm những bông mẫu đơn đỏ nhìn thêm nhức mắt. Chị Khánh, vẻ mặt thoát tục, ngồi gọt dưa chuột, nghe bà vãi rù rì lịch sử chùa. Tuyền đi vòng quanh, trong điện mát rượi, những cột gỗ mơ hồ ken két tiếng mọt nghiến, Tuyền định đi báo đội trùng tu nhưng hôm nay họ nghỉ, bên những bàn mộc, dăm bào ai đã vun thành đống. Tuyền bỗng nhớ những lần đi chùa cùng anh và Hương quá. Hương giày vải, váy hoa, ôm vai Tuyền bên bậc cửa để anh chụp ảnh. Tuyền muốn chiều về mình sẽ nhắn tin rủ mọi người ăn cơm niêu. Hương thể nào cũng trách: "Sao lại rủ trước? Sao không dền dứ?". Nhưng, Tuyền dền dứ làm gì cơ chứ, đây có phải mua bán đâu mà phải dền dứ? Đằng nào Tuyền cũng quay về Sài Gòn mà. Bây giờ, Tuyền xa nhà, Tuyền mỗi ngày trong khách sạn sợ những giờ cơm chiều một mình. Tuyền chỉ cần có người cùng ăn cơm trong những lúc xa nhà. Vả lại dền dứ làm gì; đêm qua, sau bao nhiêu ngày không tăm tích, anh đã gọi điện lại rồi. Anh gọi, giọng trách móc, chắc anh cay cú vì phải gọi trước. Tuyền buồn cười. ừ, ít ra Hương cũng có lý, nếu chiều nay Tuyền không rủ, kiên trì đợi hai, ba bữa thể nào anh cũng phải rủ Tuyền. Nhưng Tuyền muốn đi cơm niêu ngay chiều nay, Tuyền muốn có mọi người cùng đi ăn ngay chiều nay.
... Tuyền tha thẩn sang khu nhà thờ phụ lúc nào không biết. ở đây, đội trùng du chưa động tới, các bức tượng chưa bị sơn đỏ môi và tô trắng mặt, ngồi nhìn ra vườn nhãn rì rào lá. Mặt tượng như thể mặt những người từng sống trong làng. Tuyền không có cảm giác đang ở trong chùa. Tuyền ước có cái phản để nằm lăn ra ngủ. Hay là ra ngoài hè, nằm dài sau cánh cửa, trên đầu là nhãn che?... Ngoài hè mát, sau cánh cửa gỗ, có tiếng rì rầm, rồi tiếng con gái cười khúc khích, khúc khích, đúng giọng Hương. Tuyền đi ra, bước qua bậc cửa, bên hè, Hương chúm chím mút hoa dong riềng, còn anh đang xoe xoe một cọng rơm vàng mướt... Cả hai giật mình nhìn Tuyền. Hương gỡ rối nhanh nhẩu: "Sáng nay gọi đến thì mày đi mất rồi!". Tuyền bảo: "ừ, tao đi sớm". Anh lúng túng, hỏi; "Em đi với ai". "Với một chị buồn vì tình đang ngồi ngoài kia ăn dưa chuột." Tuyền trả lời anh rồi ngồi xuống cạnh Hương. Cái bực đá mát lạnh và vườn nhãn rì rào, rì rào. Tuyền mệt quá, Tuyền muốn nằm xuống ngủ. Tuyền nhặt một bông hoa dong riềng trên tay Hương mút thử, Hương bảo: "Ngọt không?", Tuyền gật đầu, mút thêm bông nữa, rồi không còn đắn đo gì nữa, Tuyền hỏi: "Chiều nay chúng mình đi ăn cơm niêu không?". Anh và Hương nhìn nhau bối rối không biết có nên nhận lời không.
Tuyền nằm xuống bậc đá mát lạnh và nhắm mắt để khỏi phải thấy cách họ trả lời... Tuyền dựa chân vào lưng Hương để Hương bình tĩnh lại. Tuyền chợt thấy mình chẳng còn dính líu gì đến nơi này cả. Tuyền nhớ nhà quá rồi. Tuyền mong đến sáng mai. Sáng mai, Tuyền mua vé về lại thành phố.

Để bóp (gần) chết lòng yêu nghề
Thảo Hảo ​

Ngày chủ nhật ở Hà Nội, lại là ngày lạnh nhất, bạn sẽ ngại ra đường (có thể vướng mắc không phải ở khâu phóng xe, mà là ở khâu thay quần áo). Nếu bạn có con nhỏ, khoảng dưới 6 tuổi; nó - bất chấp trời lạnh, nhèo nhẹo đòi đi chơi (và bạn bắt buộc phải đi, vì đã trót dại hứa), thì bạn chọn mục nào trong danh sách dưới đây ?
về nhà ông bà ngoại
về nhà ông bà nội
đi siêu thị, vào khu trò chơi
ra công viên chơi đu quay
ra Lương Văn Can mua đồ chơi
đi xem xiếc
đi hội chợ với mẹ
đi uống cà phê cùng với bố
Danh sách có thể còn dài hơn nhiều, nhưng với một đầu óc chưa có con nhỏ như tôi thì chỉ dừng ở mức ấy. Và bởi vì "con cá lớn" của tôi không phải là làm thống kê cho một tổ chức gia đình - xã hội nào, mà là, tôi muốn bạn dẫn con bạn đi xem xiếc.
*
Vẫn nhớ hồi bé, thỉnh thoảng vào những dịp đặc biệt ngoan, tôi lại được đi xem xiếc. Rạp bên hồ Hale. Trong cái nhà bạt vòm cao cao ấy đầy những người, ngồi chỉ lo rơi dép xuống những khe ghế gỗ. Nhạc rộn ràng, những đoạn gay cấn thì trống rền rền căng thẳng. Giữa chừng các tiết mục là hai anh hề chạy ra, hình như trong đó luôn có một anh khá béo. Xong đến xiếc thú, có tiết mục lớp học chó. Cô giáo chỉ số 1 là ẳng một tiếng, chỉ số 2 là ẳng ẳng 2 tiếng...
Rồi vào miền Nam, đi xem xiếc trong Sở thú. Xiếc miền Nam lúc đó phổ biến là mô-tô bay. Giữa rạp là một cái ống to, quay càng lúc cành nhanh, xe phóng trên thành ống, mà trẻ con cứ bị ám ảnh là nếu ống ngừng quay thì cả người lẫn xe sẽ bị văng ra, tan xác trên mái bạt....
Hơn 20 năm rồi tôi mới đi xem xiếc trở lại. Lại vẫn bên hồ Hale, vào những ngày mà người ta nói là lạnh nhất ở Hà Nội. Tay buốt hết. Lạnh từ trong lạnh ra, từ ngoài lạnh vào, ép mình ở giữa lập cà lập cập. Thế mà vào rạp xiếc, giờ đã là nhà xây đàng hoàng, nhìn một cái mà muốn rơi nước mắt: khách trong rạp chỉ lèo tèo vài hàng ghế, lại đa phần là người du lịch, Á với Âu; trẻ con rất ít, mà nhạc vẫn tưng bừng, đèn sáng trưng, diễn viên áo xanh áo đỏ, cười rất tươi, chéo chân chào khách. Trong rạp không có sưởi, lạnh không khác gì ngoài trời, khách như tôi mấy lần áo và găng vẫn còn run lẩy bẩy, ngại cả vỗ tay, và có vỗ cũng không to nổi vì tay tê cóng. Vậy mà diễn viên mặc phong phanh như muôn thuở, vẫn nhiệt tình trải hết tinh xảo này đến nguy hiểm khác, nào nhào lộn, phi ngựa, cưỡi voi..., mà tổng cộng số tiền bán vé cả rạp sáng hôm ấy thật không đáng để mà bất kỳ ai liều thân; giải thích được chăng chỉ có lòng yêu nghề và sự không đắn đo vì coi đó đã là nghiệp.
Nhưng nghĩ kỹ thì, oái oăm thay, khi nước đã giàu hơn, rạp đã to hơn, trẻ con không cần ngoan bằng ngày xưa cũng có thể được đi xem xiếc, thì sao lòng yêu nghề của diễn viên lại bị đem ra thử thách như thế này? (Nghe nói) lương thì thấp, người xem thì ít. Lại biết không chỉ diễn viên người mà cả "diễn viên" thú cũng bị thử thách, khi đi ngang qua chuồng voi, thấy voi mốc meo gầy guộc, đứng trong chuồng tối tăm; chuồng chó, chuồng ngựa lạnh lẽo, và chó xiếc trông nhem nhuốc như mấy con chó... nhà tôi.
*
Alphonse Daudet có một cái truyện ngắn về ông già làm nghề xay bột. Khi bắt đầu có nhà máy xay bột hiện đại hơn về làng thì cái cối xay gió của ông ế ẩm. Nhưng ông quá yêu nghề và không chấp nhận mình thua. Người ta vẫn thấy ông mỗi ngày cho la chở đi những bao bột và những cánh quạt cối xay vẫn quay đều. Rồi đến một hôm, người ta phát hiện ra, đó không phải là bột, mà là những bao thạch cao. Dân làng thương ông quá, lũ lượt đem lúa mì đến nhà máy của ông, để cái cối xay của ông được phục vụ những hạt lúa mì thực thụ.
Lòng yêu nghề, lòng yêu nghề... đó là cái mà chúng ta vẫn hay nói, và muốn con cái của mình cũng có được cái phẩm chất đó, để sau này đời nó vui. Nhưng mà muốn nuôi được cái phẩm chất đó chắc cũng phải có sự động viên của cả cộng đồng, đừng để nó bị thử thách quá lâu mà nản, mà thui đi. Sự khổ luyện mỗi ngày của các diễn viên xiếc ở đây đúng ra phải được đền bù bằng tiếng vỗ tay của người lớn (chịu dẫn con đi), bằng sự nín thở của trẻ con (được bố dẫn đi), đó chính là thứ lương thực tinh thần để nuôi cho lòng yêu nghề đó không teo tóp.
Thế đấy, nếu như mỗi người trong chúng ta chịu khó một năm dẫn con đi xem xiếc một lần, trước là để nó có được thú vui tuổi thơ, sau là mình ôn lại tuổi thơ của mình với nó, sau nữa (tí ti thôi cũng được), nghĩ việc này như mình đem bao bột của mình đến xay cho ông già vui, thì những buổi diễn xiếc như hôm nay đỡ đáng thương biết bao. Mà còn cao hơn nữa, nhìn tấm gương những nghệ sĩ xiếc, cái lòng yêu nghề trong chúng ta, lâu nay tưởng đã chết, biết đâu lại tự nhiên mà sống dậy thì sao!
Theo báo "Thể thao-Văn hoá 2003"

Chuyện Hồng
*******************​

1. Khi mới quen cô gái nào, một trong những câu chuyện đầu tiên Lâm phải kể là chuyện vườn hồng nhà anh. Vườn nhỏ thôi, chừng sáu mươi mét vuông, có hàng rào lè tè bằng gỗ sơn trắng, trông sang những mảnh vườn hàng xóm cũng vuông vức như thể khăn tay, xanh um. Trước cổng nhà có một đoạn mương chảy ngang, dưới thả bông súng tím, trên là chiếc cầu gỗ... Khi mới chuyển về, vườn đầy cỏ. Dọn dẹp đâu đó xong, cả nhà hỏi nhau: " Trồng gì?" Mẹ Lâm đòi trồng cải và mùng tơi. Bé Mị nói trồng một cây ổi, một cây mận, một cây cerise, một cây cóc... cho thỏa chí ăn quà vặt. Ba Lâm lại chỉ muốn trồng hồng và cỏ nhung, nhớ cái thời chỉ được chăm hoa trên mấy chậu sành trên gác... Lâm muốn cả nhà đều vui, anh nói ba cứ làm vườn hồng rồi cố gây một mảng cỏ nhung ở giữa, hàng rào sơn trắng để mùng tơi leo, dọc theo đoạn mương ngắn cắm hai cây ổi con cho bé Mị. Nhà Lâm trước nay vẫn thế, không ai phải tranh chấp với ai bao giờ.
2. Một năm vườn cỏ đã xanh. Lâm cũng đã có vài bạn gái hơi thân mà lựa chọn. Bé Mị về nói với mẹ, con thấy anh Lâm đi ăn kem với chị kia, mặt đen đen mà xinh lắm. Bà mẹ gạt đi, bảo: "Bạn thôi!". Các bà mẹ đều mong đứa con trai mới lớn của mình chỉ coi bọn con gái là "bạn", họ khó mà chia xẻ con mình với ai! Bé Mị lại mách, hơi lưỡng lự rằng có vẻ như dạo này ba đẻ cho anh Lâm cắt hoa hồng đi tặng bạn. Bà mẹ thấy lo, vậy là đã có một cuộc nói chuyện giữa đàn ông với nhau rồi, có nghĩa là chuyện nghiêm chỉnh rồi, và bà hơi khó chịu.
... Lâm thấy thật là vướng víu khi cầm cành hồng mập mạp, lởm chởm gai nhọn, đi xe ngược gió đến nhà cô bạn gái. Anh đã mang đến nhiều lần, mỗi lần một bông đẹp nhất vườn vừa mới bung nhẹ cánh. Mỗi lần một màu, khi vàng, khi đỏ thẫm, lúc lại cam cam, và mấy cô em trong nhà ngó ngó xem xem, nhìn nhau như hỏi màu hoa ấy nói lên điều gì. Cái thái độ quan trọng hóa vấn đề ấy làm Lâm hơi bực mình, anh nghĩ: "Gớm, chúng mày ..." nhưng quên ngay khi cô bạn gái rất kiểu cánh ngửi hoa, khen thơm quá, rồi cắm vào cái độc bình bằng sơn mài bé con. Nghi lễ tặng hoa thế là xong, và người ta nói sang chuyện khác...
3. Rồi cô gái ấy cũng không xong, bà mẹ Lâm dáng hiểu đời, bảo "Trẻ con cả mà! Còn hỏng nhiều lần!". Ông bố đã gây được cỏ nhung, từng cụm, từng cụm tròn như nắm cơm úp trên đất mịn. Bé Mị bảo chừng nào cỏ lan ra hết, thành cái thảm, tối tối em sẽ ra đây nằm chơi, rồi em sẽ học cách ba chăm sóc vườn hoa, em làm thủ quỹ, ai muốn lấy hồng đi đâu phải hỏi. Lâm hơi buồn, anh biết lần này mình không được tặng hoa dù bé Mi có tự tay cắt cho, cô gái mới lần này như một con mồi cả trường cùng săn, cô ta đàng điếm mà trẻ con, làm như không cần che chở mà rút cuộc anh nào cũng mong được nhảy vào che chở. Cô ta không cần những trò lãng mạn nho nhỏ như chép vở tặng hoa. Lâm đi chơi vài lần tháy ngày càng khó đi về đâu mà không dứt ra dược. Mẹ Lâm nói:" con sao gầy đen đúa, lo âu!". Một tối kia Lâm về, thấy ba soi đèn pin bắt sâu hồng, anh chống xe, xuống ngồi trên núm cỏ, ông bố xót lắm mà không nỡ kêu con ngồi ra chỗ khác, ông hỏi:"Com mệt móilăm phải không?". Lâm bảo:"Vâng!". Ông bố soi đèn qua một góc hồng khác, cười nhẹ:"Xưa, ba cũng như coc, lận đận mãi mới gặp mẹ con. Cũng có nhiều chuyện tưởng như không quên rồi cũng quên được hết!". Lâm cúi đầu, như nghẹn giọng:"Nhưng lần này chắc con cũng không quên!". Rồi anh đi vào nhà, sáng ra tỉnh giấc thấy một ngày trước mặt như gánh nặng không thể mang nổi, rồi tự thề:"Từ nay mình sẽ không yêu".
4. Lời thề lâu dần mọi người cũng biết. Khi thấy Lâm chở Ngân đi ngang ký túc xá, mấy thằng bạn hỏi:"Đã yêu lại chưa?". Lâm cười, anh không dám nói "chưa", anh sợ đến tai Ngân, tội nghiệp. Ngân hiền, cả nhà cô đều hiền, mỗi khi Lâm tới chơi thấy mọi người cư xử với nhau đôn hậu như những gia đình trong sách tập đọc, đại loại theo kiểu: " Mẹ đi làm đồng về, Tí vội đỡ cuốc mang vào, Tèo bưng bát nước ra rồi phe phẩy quạt cho mẹ ... Sau đó cả nhà cùng quây quần bên mâm cơm vừa chín tới...". Lâm chở Ngân đi chơi, thấy cứ hiền hiền, không ai cãi cọ ai, ttrêu chọc ai, lại thấy nhớ ngày xưa đi chơi vui biết bao nhiêu, sao đứa con gái hồi ấy có thật lắm trò để mình như chết đi sống lại!
Và Lâm cũng chẳng tặng hoa vườn, chẳng kể về vườn. Đôi khi nhớ lại anh thấy mình buồn cười, sao hồi ấy bỏ công nhiều đến thế. Sinh nhật Ngân, anh chở thằng bạn đi mua một bó hồng, nó hỏi:"Mày có một vườn cơ mà?" Lâm bảo: "Rắc rối, để người ta bó cho xong!". Anh đưa hoa cho Ngân thấy mình không run rẩy chút nào, lại còn nói được một câu chúc mừng đúng cú pháp, trong khi Ngân bối rối hết sức với bó hoa, cô ôm nó vào tay rồi tay kia. Bà mẹ bảo, để mẹ cắm cho, con đi chơi đi, và Lâm tự nhủ: "Từ nay, mình phải có trách nhiệm với họ!".
Lâm thử đếm, lọ hoa đã được dời chổ mấy lần. Tối sinh nhật, nó ở trên bàn, sáng hôm sau đã chẳng thấy đâu. Ngân bảo: "Em đem lân phòng". Hôm sau nữa lại thấy trên tủ sách. Lâm không hỏi, anh nghĩ để đâu cũng được, nhưng Ngân vội vàng giải thích, cái phòng bé mà nóng quá, em sợ hoa héo mất, phải đem ra đây. Rồi cô dứng lên, chỉ quạt trần xoay vù vù trên đầu: "Gió quá, để em tìm chổ khác cất đi, anh há!". Lâm chợt thấy thương Ngân vô kể, anh kéo tay áo cô: "Ngồi xuống đi em, kệ nó! Hoa là để chơi thôi, rồi cũng tàn, việc gì emphải vất vả!". Ngân ngồi xuống, cô thu mình lại, nói rụt rè: "Không biết người khác thì sao, còn em nhận hoa thì khổ sở hết mấy ngày, cứ loay hoay giữ cho nó lâu tàn...". "Tàn rồi vứt vào đâu cũng áy náy phai rkhông?"- Lâm tiếp lời. Ngân sợ sệt cười, thú nhận, và Lâm như người từng trải, thầm vui sướng đánh giá: "Cô ta mới yêu lần đầu!".
5. Cỏ nhung đã mọc tham rdày. Tối, Lâm trở về nhà, thấy ba anh và Mị soi đèn tìm sâu bên những cây hồng cao ngất. Họ vui vẻ hỏi anh: "Đã cần hồng chưa?". Lâm cười: "Có loại nào không héo thì cho!'' Ba anh nói, chậm rãi: "Cái gì mà không tàn!". Lâm bảo: "Làm sao con giải thích điều ấy với bồ hả va!". Rồi hai cha con cười hà hà, Mị kêu lên: "Mấy người này nói chuyện thật khó hiểu!". Lâm muốn đùa: "Trong nhà mình còn em thuộc loại tin hoa không tàn thôi đấy!", rồi lại thôi. Anh nghĩ nói trước làm gì, cứ để một ngày sẽ có một thằng đến giải thích "không lời" cho Mị về điều đó.
Trăng trôi, và Lâm nằm nhìn trời, thấy bình an khi nghĩ về Ngân, tưởng tượng ra cảnh cô đang loay hoay với lọ hồng chợ. Tự nhiên anh muốn khoe với cô về mảnh vườn nhà, về hàng rào mồng tơi với đoạn mương đầy sung tím, về bãi cỏ nhung, về những hoa hồng đã bao nhiêu năm rồi anh chưa tặng lại.
22.03.1994
P.T.V.A

Học trò cưng
Phan Thị Vàng Anh
***********************​

Trong đám trò nhỏ đó, cô thương nhất em. Cậu học trò ngồi dãy giữa, bàn hai, chỉ cần năm phút sau khi tiết một bắt đầu là dép đi đằng dép, chân đi đằng chân. Em nhỏ thó, tóc mỗi tháng mỗi kiểu, có lẽ do bố em không chủ động được tay kéo. Mỗi sáng, em được bố chở đến trường, có bữa là mẹ em. Mẹ em đẹp người. Em giống mẹ. Em học lớp Ba.
Mặc dù đã luôn tự nhủ: "Phải yêu thương đồng đều!" nhưng cô vẫn thương em hơn hẳn. Không chỉ tại em giỏi nhất lớp, (năm nào mà chẳng có trò giỏi nhất lớp), còn tại một cái gì đấy không rõ làm cô luôn dịu xuống trước em. Em trả bài vấp (chuyện này hiếm), cô cứu em bằng câu hỏi giữa chừng, vì cô nghĩ tối qua cúp điện, đến cô người lớn chấm bài còn nhức mắt, làm sao bắt em còn bé mà phải học với đèn dầu. Em đi học trễ, cô nghĩ ngay ra chắc lại hỏng xe, thấy tội nghiệp em hớt hải đi vào, cô chọn cái nhìn thật dịu dàng, biết chắc là khối đứa bạn em đang ganh tị.
Cô nhớ buổi sáng cái ngày ba em tự tử. Ðưa em đến trường, ba em mặc áo ca-rô, thả em xuống xong, còn đứng nhìn theo em xốc lại ba-lô, vào cổng. Mẹ em khác, mẹ em không bao giờ nhìn như thế. Tự nhiên lúc ấy cô nghĩ, em học giỏi là di truyền từ ba. Ba em tự tử vì chuyện gì không rõ, hình như nợ nần, vỡ hụi, hình như ông chủ đòi nhà...
Từ đó, em đi học một mình. Cô đi trên đường thấy em nhỏ thó, tóc cắt thật cao kiểu để dùng một lần cho mấy tháng, cứ đi một quãng lại xốc ba-lô lên. Những cái xe tải thỉnh thoảng chạy qua tung bụi mịt mùng che cả em, cô sợ quá. Cô nói em lên ngồi cô chở, em ngồi ngoan như trong lớp vẫn ngồi. Cô hỏi các anh của em làm gì, em bảo một anh thì đi học, một người đi xây nhà. Thế còn mẹ em, cô hỏi, mẹ em nấu cơm với giặt đồ, còn ba em chết rồi, em nói ngây thơ, nhẹ nhàng như thể ba về quê Quảng Ngãi, mấy bữa nữa về thể nào cũng mang theo đường phổi.
Nhưng từ đó, em học sút hẳn. Vẫn nhất lớp, nhưng cái cách nhất của em không được như xưa. Hai tháng sau, dù thương, cô vẫn phải để em tụt xuống hạng hai. Họp phụ huynh, thay cho ba em nghiêm túc mọi khi là anh em, mặt hiền lành nhưng non choẹt, cả buổi họp cứ nhấp nhổm nhìn ra hành lang có cô giáo mới về trường đi qua. Anh của em nghe thông báo em học kém đi rất chăm chú, đầu gật gật, nhưng cô chắc là anh ấy chẳng nghĩ gì, cô sợ những người đi họp kiểu này. Cô lại biết, đây là người học cao nhất nhà em, cô đâm lo, ai sẽ dạy em đây?
Cô quyết định, một chiều kia, đến nhà em. Có mình em ở nhà ngồi bệt dưới sàn, kê vở lên cái ghế con, làm toán. Em bảo cô đợi, em chạy đi gọi ầm trong xóm, mẹ em từ trong một nhà nào đó vội ra. Ngồi ở đây cô còn nghe tiếng mẹ em dặn dò hàng xóm: "Cô giáo tới hả?... Ðợi chút nha, ê... hay mày chơi giùm tao ván này đi". Cô ngồi lật loe hoe hai, ba tờ báo cũ mèm, nghĩ, cô đến làm mẹ em dở dang buổi xòe bài cùng hàng xóm, cô nghĩ chắc tại ba em mất, mẹ em phải giải khuây... Chiều đó, mẹ em cho phép cô đón em về nhà cô một tuần ba buổi chiều, mẹ em hỏi gọn lỏn: "Chịu không?", em ngượng nghịu nhìn cô cười, dựa vào mẹ, gật đầu. Khi cô ra về, mẹ em cùng em tiễn ra cổng, mẹ em hỏi: "Vậy là từ chiều mai, hả cô?".
Thế là em đến nhà cô vào Ba, Năm, Bảy. Cô dạy em học. Cô biết thế là cô thiếu công bằng, những buổi học thế này, đáng lẽ cô phải dành cho trò kém. Nhưng, cô tự bênh vực mình, mình mới ra nghề, mình còn trẻ, phần bản năng trong mình còn lớn... Mình thích sao thì làm vậy, thế thôi. Cô nhìn em ngồi chênh vênh trên ghế ăn cơm với bà, hai chân đong đưa, quần tây cũn cỡn... Buổi tối, cô chưa kịp nói, bà đã bảo để bà mua miếng vải may quần mới cho em, nhưng, bà dặn thêm, mình may chứ đừng đưa cho mẹ nó.
Khi em đã quen với nhà cô, quen cả với mấy con chó đến mức nó đùa được với em thì mẹ em đòi em lại. Một buổi chiều, mẹ em dẫn em đến nhà cô. Em trông khác hẳn, nai nịt gọn gàng, đầu đội cái mũ lưỡi trai tròn đã cũ, đeo bình nước chéo ngực, như sắp sửa đi dã ngoại. Mẹ em nói cảm ơn cô với bà bấy lâu nay cưu mang cháu, nhưng nhà túng quá, phải cho cháu làm gì thêm. Bà hỏi thế nào là làm gì thêm, em non nớt bảo: "Con đi bán vé số!". Cô nhìn em mà thương quá, em của cô sẽ đi giữa chang chang trưa nắng, la cà trong mấy hàng ăn giống những đứa nhỏ bán vé số cô vẫn thấy, đấy là chưa kể đến chuyện tranh giành khách, trông em hiền thế thể nào cũng bị giật bình nước, ném mũ, tát tai... Cô mới nghĩ đến đấy đã rùng mình. Cô nói mẹ em chịu khó vào phòng cho cô nói chuyện riêng một chút. Mẹ em vào phòng cô, nhìn tò mò những hộp phấn, những lọ nước hoa. Cô hỏi mẹ em nếu đi bán vé số thì phụ được bao nhiêu, mẹ em nói có thể đủ tiền chợ. Cô nghĩ lại càng thương, em bé xíu thế này mà đã phải lo tiền chợ. Cô nói mẹ em để cô lo tiền chợ hộ em được không, còn xấp vé số chiều nay cô sẽ nói bà mua hết cho, cô tin cô là con một, nói gì bà cũng chịu.
Rốt cuộc, em lại được về nhà cô tuần ba buổi. Bà thương em hơn sau một lần suýt nữa bị mất em. Tập vé số chiều hôm đó, bà trúng giải thấp nhất. Bà mua con heo đất bỏ vào hết cho em, bà định bỏ heo dần dần, khi em hết cấp I, em sẽ đập heo mua xe đạp nào em thích. Cô thì nghĩ chắc đến đấy em cũng chưa cao được bao nhiêu, (cứ nhìn anh của em thì cô biết), cô nghĩ em đi xe mini an toàn hơn. Bà lại bảo chắc em không chịu đâu vì xe mini xe của con gái...
Lớp Ba kết thúc, em tổng kết lại vẫn nhất lớp. Cô nghe vài phụ huynh xì xào cô nâng đỡ, thêm điểm em. Oan cho cô vì thật ra càng ngày cô càng khắt khe với em. Cô bắt em học bài phải làu làu, cô bắt em làm thêm toán khó, em viết chính tả sai một tý cô cũng cau mày... cô sợ sau này em đi lớp khác, qua cấp khác, đâu phải ai cũng thương em như cô, chừng đó những gì cô chiều em sẽ hại em, người ta sẽ phủi công em: "Thấy chưa, đúng ra có thông minh gì đâu!". Mà cô biết, em thông minh, và tình cảm.
Ðúng ngày phát thưởng, hai cô trò mình đang vui, thì mẹ em lại nói định cho em làm con nuôi ông cụ gần nhà. Ông cụ lâu nay sống bằng tiền con cái ở nước ngoài. Ông chưa yếu lắm, nhưng những việc quét vườn, rửa chén, lau nhà, giặt áo... (nhiều lắm, cô không nhớ hết) thì ông đau khớp, ông không làm được. Em qua đó ở sẽ được cơm ba bữa, một tháng vài trăm (hơn hẳn số tiền cô vẫn đưa). Cô vội hỏi thế sao mẹ em không xin ông cụ để mẹ em làm những việc ấy, còn tiền chợ cô hứa vẫn đưa, cần thì cô nuôi em ba bữa cơm. Mẹ em lúng túng nói: "Không được! Tui phải ở nhà làm công chuyện!". Cô bắt đầu nghi ngờ mẹ em, có cái gì đó vô lý trong sự tính toán này. Cuối cùng, cô hỏi ông cụ trả bao nhiêu... Và thế là em bắt đầu ăn cơm đều đặn ở nhà cô, mẹ em có thêm vài trăm. Bà thì vẫn thương em nhưng đã bắt đầu khó chịu. Bà nói: "Sẽ còn nhiều trò!".
Tội nghiệp, em chẳng biết gì. Em nhổ tóc sâu cho bà. Trẻ con trong xóm cô đã biết nhắn bà, chút nữa em đến kêu em ra ném lon. Ngày nào em đi chơi với anh em, bà đi ra đi vào: "Tối nó có về ăn cơm không?" Cô lại phải qua đón em sang. Em sang, líu tíu kể bà nghe hôm nay đua xe, xem khỉ... Rồi em ngủ gật, bà sợ chở về em ngồi sau xe, ngã; lại bắt cô sang xin mẹ em cho em ngủ lại một đêm... Ba tháng hè trôi qua, em có cao hơn, cô đã nghĩ với tốc độ này, lớp Sáu em không cần chạy mini; Bà đi mua cho em cái cặp mới, bình nước mới để vào lớp Bốn... Ðang náo nức đi học như thế, mẹ em bảo cô: cả nhà phải về quê. Bà dặn: "Con cứ lì ra đi, bảo về thì cứ về, xem mụ ấy muốn gì". Cô cũng nghe theo lời bà. Mẹ em nói muốn mời cơm bà và cô, sợ sau này không bao giờ gặp lại. Bà ra hiệu cô cứ bình tĩnh. Cô lại bình tĩnh nhận lời. Tối đó, cô tra hỏi, em bảo tại ông chủ đòi nhà. Em vừa nói vừa nghịch con mèo, em nom nớt như khi kể về bố em tự tử, em nghĩ về quê còn nhẹ hơn đổi lớp. Em bảo, mẹ em đã mua mấy cái bao để đựng đồ... Cô hỏi bà, thế là sao? Bà nói chắc chuyện này có thật, nhưng đợi đến bữa cơm với mẹ em tính tiếp. Cô không chịu được, lén qua hỏi trước, mẹ em nói không có tiền thuê nhà, rồi nhìn thẳng mắt cô. Cô không dám nhìn thẳng mẹ em như những lần trước, cô biết lần này cô thua. Cô nghĩ mãi, rồi rụt rè xin nhận nuôi em. Mẹ em nói, không, em phải ở cạnh gia đình. Cô lủi thủi ra về, xin chở em sang ăn cơm, mẹ em cũng chối từ, nói em phụ dọn nhà, xếp quần áo.
Hôm ấy, cô đưa em ra bến xe. Bà không dám đi, bà sợ người già hay khóc. Trên xe, em được ngồi gần cửa sổ. Học trò cưng của cô mặc áo còn đeo phù hiệu của trường. Cô nắm bàn tay em, từ trước đến giờ, cô nhớ ra, cô chưa bao giờ nắm tay em. Bàn tay em ấm và khô, nhỏ xíu...

​

Tâm trạng của anh phóng viên ?okém tiếng Việt?
Thảo Hảo
***********************​

Ngày 8.12.04, qua điện thoại, phóng viên đài BBC phỏng vấn ông Nguyễn Xuân Hiển, Tổng Giám đốc Vietnam Airlines. Sau đây là đoạn cao trào nhất trong cuộc phỏng vấn 5 phút này.
PHÓNG VIÊN (PV): Các máy bay mà Vietnam Airlines mua thì sẽ dần dần thay thế các máy bay mà hiện nay đang thuê, phải không ạ? Hay vẫn có những máy bay mà Vietnam Airlines tiếp tục thuê?
ÔNG NGUYỄN XUÂN HIỂN (NXH): Không. Chúng tôi sẽ tiếp tục thuê. Bởi vì tại sao lại không thuê? Anh còn hỏi gì được thêm nữa không?
?
PV: Hiện nay thì hãng United Airlines ngay ngày mai họ đã bắt đầu khởi hành chuyến bay từ San Francisco, thì...
NXH: Tôi hoan nghênh, hoàn toàn hoan nghênh, rất hoan nghênh United Airlines mở đường bay đến Việt Nam. Bởi vì thị trường muốn rộng mở, muốn tiến tới mở rộng thị trường, tự do hóa thị trường. Có điều Vietnam Airlines sẽ cân nhắc đầy đủ để bay đến Mỹ cuối năm 2005 ?" 2006.
PV: Tại sao lại không thể sớm, cùng thời gian với lại United Airlines ạ?
NXH: BỞI VÌ TÔI KHÔNG THÍCH. BỞI VÌ TÔI CHƯA THÍCH.
PV: Mà thưa ông, rõ ràng là khi United Airlines họ bay đến Việt Nam vào cuối tuần này thì, rõ ràng là...
NXH: Đấy là một hiện tượng rất tốt đẹp, trên tất cả các lĩnh vực. Xin chúc mừng.
PV: Và ông không hề sợ là sẽ phải cạnh tranh với những hãng rất là sừng sỏ trên thế giới?
NXH: Ồ, tại sao lại dùng cái từ sợ ở đây nhỉ? Anh ơ... anh phỏng vấn trên điện thoại nhớ, nhưng anh ăn nói hơi thiếu văn hóa đấy.
PV: Dạ không, tôi cũng không nói là...
NXH: Vì có lẽ sống xa tổ quốc nên ngôn ngữ Việt Nam của anh hơi hạn chế. Vietnam Airlines không biết sợ ai hết.
PV: Thôi thì, có thể tôi dùng từ không đúng, nhưng mà theo ông...
NXH: Anh nên học lại tiếng Việt đi xong rồi hẵng tổ chức phỏng vấn, nhé!
PV: Thì tức là tôi có thể dùng...
NXH: Cái cuộc phỏng vấn này được ghi âm đấy!
Nhưng không cần đợi ông đe, anh phóng viên đã ra tay ghi âm trước.
* * *
Chẳng ai biết được tâm trạng anh phóng viên sau đó. Tôi xin đưa ra hai trường hợp:
Truờng hợp 1:
Anh ray rứt vì tiếng Việt của mình
Sau buổi phỏng vấn, anh phóng viên kéo cổ áo đến tận mang tai, gục đầu ra phố, gọi một ly bia để giải sầu.
Anh điểm lại những câu mình đã nói, và thấy không hiểu sao lại bị mắng là ?ovô văn hóa?.
Anh càng lo âu vì không biết mình bắt đầu làm ông nổi nóng từ đâu?
Sách tâm lý có dạy là ?ođôi khi sự quá nhẫn nhịn và lễ phép sẽ khiến người đối diện muốn giơ đấm?. Anh đâm hoang mang về giọng nói của mình, về cách ăn nói của mình. Anh ân hận vì mình đã thêm những chữ ?oạ? với lại ?ophải không ạ? đằng sau vài câu hỏi, mức độ lễ phép không thua gì lúc về ăn giỗ ở quê. Ông Hiển có mắng anh là xa tổ quốc lâu nên vô văn hóa. Anh thắc mắc, hay văn hóa
hiện nay của người Việt ?ogần tổ quốc? là không có những chữ quỷ quái này trong câu hỏi?
Anh cứ nghĩ mãi, nghĩ mãi, mà không tìm ra lý do. Anh đâm sợ quá.
Và ngay cái khoảnh khắc ?osợ? đó, anh ngộ ra chân lý: Anh đã quá vô ý. Khi hỏi câu: ?oVà ông không hề SỢ là sẽ phải cạnh tranh với những hãng rất là sừng sỏ trên thế giới??, anh đã không biết dùng từ ?olo?, từ ?ongại?, từ ?obăn khoăn?... thay cho từ ?osợ?, khiến cho ông Tổng Giám đốc chạm tự ái. [1]
Ông, ông mà sợ ai! Bởi vì ông là Tổng Giám đốc một hãng hành không ?okhông biết sợ ai hết? như ông nói. Ông chẳng sợ gì hết á! Nhìn những chuyến bay của Vietnam Airlines trễ hết giờ này đến giờ khác, hành khách mặt hầm hầm (thầm) rủa xả hàng không, ông còn không sợ nữa là... Chúng nó không bay ông thì bay ai? Bầu trời thì chỉ có một...
...
Ngày 14.12.04, đọc trên VnExpress, anh thấy ông giải thích nguyên nhân của cuộc to tiếng này là do ?ocó sự vênh nhau về ngôn ngữ?. [2]
Anh đã biết lỗi và muốn xin lỗi ông, xin thay chữ ?osợ? bằng chữ ?otrăn trở?. Câu hỏi của anh như vậy sẽ là:
?oVà ông không hề trăn trở là sẽ phải cạnh tranh với những hãng rất là sừng sỏ trên thế giới??
Nhưng nếu đổi ?osợ? thành ?otrăn trở? như thế, thì cái câu: ?oVietnam Airlines không biết sợ ai hết? sẽ phải đọc lại như thế nào?
Anh muốn điện thoại lần nữa về hỏi ông. Nhưng anh sợ tiếng Việt của anh ?ovênh?, nên thôi vậy.
Trường hợp 2:
Anh đã vớ được niềm vui bất ngờ Sau buổi phỏng vấn, anh phóng viên hớn hở chạy ra phố, gọi một ly bia để tự thưởng cho mình.
Trong cuộc đời làm phóng viên đài, mấy ai hy vọng có được một cuộc phỏng vấn bất ngờ như thế. Xét theo phương diện ?ogiật gân?, thì cuộc phỏng vấn quá sức thành công, khiến thính giả râm ran suốt. Anh thích nhất là khi ông liên tục cắt lời anh rồi chửi anh ?ovô văn hóa?. Anh lại càng ?otâm đắc? cái câu của ông, khi nói về việc vì sao Vietnam Airlines chưa mở đường bay đến Mỹ. ?oBởI VÌ TÔI KHÔNG THÍCH. BởI VÌ TÔI CHƯA THÍCH.? Chà, ông trả lời như thể người ta hỏi vì sao hè này ông chưa ghé Sapa! Đường lối của cả một hãng hàng không mà ông nói như là sở thích riêng của ông vậy.
Lâu nay, anh vẫn được coi là ?ođài địch?. Mà ?ođài địch? thì có nhiệm vụ phải vạch cho được điểm xấu của ?oquan chức ta?. Lần này anh đã thành công. Anh đã cho thấy một ông Tổng Giám đốc đến những câu hỏi tầm thường, bé tí thế kia mà còn căng thẳng, mất bình tĩnh, trả lời hớ hênh; làm sao đảm đương nổi những chiến lược xây dựng hình ảnh hết sức tinh tế cho một hãng hàng không lớn?
Nhưng nhớ ra một việc thì anh hơi lo. Bởi vì bản thân anh cũng là một hành khách của Vietnam Airlines. Ông Nguyễn Xuân Hiển, khi ?othích? thì gửi thư chúc mừng United Airlines mở đường bay tới Việt Nam, vì theo ông, đường bay đó sẽ ?ocung cấp dịch vụ cho một nhóm khách hàng, trong đó có cộng đồng người Việt mình bên Mỹ.? [3]
Nhưng khi ông ?okhông thích? thì sao? Cụ thể là không thích anh chẳng hạn... Liệu máy bay của ông có chịu chở anh không? Có cho anh ăn không? Có cho anh dùng nhà vệ sinh trong suốt chuyến bay không?
Về nhà, anh lên mạng, vào thăm dò những hãng hàng không khác ?" những hãng hàng không ?obiết sợ ai?, những hãng không có chuyện ?othích? hay ?okhông thích?, mà chỉ có chuyện ?ophục vụ?. Có nhiều hãng như thế. Chỉ tội bọn chúng không nói ?otiếng Việt mình?, dù tiếng Việt mình thì đi lâu rồi anh cũng có hơi quên.
(Hết)