Truyện ngắn Trương Thái Du

Đông chí
(Báo Văn Nghệ số tết dương lịch 2009)
Trước Đông chí mấy ngày tàu tôi cặp cảng Cổ Bình (Furubira), vùng Hokkaido (Bắc Hải đạo). Trời lạnh khủng khiếp, mưa tuyết liên tục thành ra thủy thủ đoàn được nghỉ ngơi vài hôm chờ dỡ hàng. Phố thị ướt át và vắng lặng như đang ngủ đông nên chẳng ai có hứng đi bờ dạo chơi hay mua bán, xin xỏ, đổi chác.
Khi nghe nói tôi định lên núi, nữ nhân viên Đại lý hàng hải cứ trợn tròn mắt. Cô bảo trên ấy còn mấy con sói xám không nguy hiểm lắm vì đã rã bầy, chúng sợ tiếng va đập kim loại và luôn tránh xa lửa. Yukiko tặng tôi đôi giày đi tuyết cũ, chỉ dẫn đường hướng rõ ràng và dặn dò đừng qua đêm một mình ngoài trời.
Đông chí hay Noel, bản chất chỉ là tên gọi một thời điểm của chu trình thiên nhiên. Khoảng năm 2100 trước Công nguyên, nền văn minh cổ đại Hoa Hạ đã xác định mặt trời bình minh ngày Đông chí nằm chính giữa đỉnh núi Sùng. Các tia nắng đến tâm đồng hồ bán nguyệt bằng đá sẽ chui qua múi rãnh số hai. Khảo cổ học cơ bản thống nhất quan điểm thiên văn của di tích đàn Nam giao sơ khai này, tại di chỉ Đào Tự huyện Tương Phần, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc.
Theo sách Lễ ký của Nho giáo, Tế giao được tiến hành vào ngày Đông chí. Khi ấy mặt trời dịch xuống vĩ độ 23 độ 27 phút nam (đi qua thành phố Rockhamton bang Queensland Australia). Đây là ngày lạnh nhất trong năm ở bắc bán cầu, đêm rất dài. Hơn ngàn năm trước phương Tây dùng lịch Julian, Đông chí nhằm 25 tháng 12. Thiên chúa giáo khi định vị giáng sinh tượng trưng cho chúa Jesu đã chọn Đông chí. Như vậy Đông chí năm thứ nhất từng được cho là khởi điểm của Công lịch. Khi lịch Gregorio thay thế lịch Julian thiếu chính xác, Đông chí bị điều chỉnh về ngày 22 tháng 12 hằng năm, giáng sinh đã không thay đổi theo vì thói quen.
Qui luật chuyển động tương đối giữa mặt trời và trái đất là: khi chạm Đông chí, mặt trời mỗi ngày lại mọc cao hơn một chút, tạo nên chu kỳ quay lại bán cầu bắc đến điểm mút Hạ chí (đi qua thành phố Quảng Châu, Trung Quốc). Văn minh nhân loại phát triển mạnh mẽ hơn ở bắc bán cầu. Lễ tế Nam giao hay giáng sinh có lẽ phát triển từ tục thờ mặt trời rất phổ biến. Chắc chắn khi chưa có tên Tế giao hoặc Giáng sinh thì Đông chí là một ngày khá trọng đại. Việc cầu khẩn mặt trời ở xa trở về, đem nắm ấm cho mùa màng và nhân sinh là điều dễ hiểu. Chìa khóa thiên văn này thậm chí có thể đã từng là bí quyết mị dân của những vị chủ tế/lãnh tụ đầy quyền lực.
***

Buổi trưa trước Đông chí tôi rời tàu, băng qua con đường ven biển và hướng về ngọn núi Omori. Tuyết ngập đất. Màu trắng nhức mắt. Mặt trời chói lọi nhưng cô quạnh giữa một nền xanh nhàn nhạt, nhàm chán và vô vị.
Tôi men theo đường mòn có phương vị tây bắc cho nên khi nghe tiếng gọi giật sau lưng, ở một ngã rẽ bên phải, thì gần như khuôn mặt Yukiko sáng rực lên như trăng rằm. Cô đối diện với mặt trời chính nam. Sau lớp kính râm tôi đoán Yukiko đang nheo mắt.
?oTôi cũng lên núi? ?" Yukiko cười rất tươi ?" ?o Anh sẽ giúp tôi cưa một cành thông Noel thật đẹp nhé. Chúng ta cùng đường, chẳng biết có duyên ngộ gì hay không??. Người tôi nóng bừng. Yukiko từng bảo nhà cô trên sườn núi. Cô hay ngắm vịnh Furubira và đỉnh Omori bằng ống nhòm chuyên dụng hàng hải.
?oCô phải quay về lúc ba giờ chiều. Nên kể bản thân tôi cũng là một mối nguy hiểm giữa rừng. Nếu không tìm được chòi gác nào đó, tôi cũng có sẵn chiếc lều cá nhân dã chiến tự may trong ba lô, để đêm nay nghe nhất dương sinh của Đông chí?.
?oTôi chỉ cần nhấn phím S.O.S trên điện thoại di động, năm phút sau sẽ có trực thăng cứu hộ đón? ?" Tiếng Yukiko giòn tan ?" ?oAnh không cần cả nghĩ thế. Anh làm tôi tò mò rồi đấy. Nhất dương sinh là gì??.
?oTheo Sử ký Tư Mã Thiên, ngày Đông chí là cực âm. Âm toàn trị thì nhất dương sinh, khởi đầu nảy nở tăng trưởng của vạn vật, mặt trời thoát khỏi tấm lưới tù nhốt (Thiên la). Đông chí là ngày đầu năm thiên văn, gần trùng với mùa xuân dương lịch. Tôi đi tìm và thuận dưỡng niềm lạc quan cá nhân giữa trời đất, thiên nhiên?.
?oCó không sự bế tắc hiện tại khiến ta quay về quá khứ, vinh danh quá khứ? Một trí thức hữu dụng điển hình phương Tây không cần biết nhiều đến phương Đông. Họ ít khi thấu triệt quan niệm Nhân sinh bản ác của Tuân Tử là cách đề cao giáo dục, là sự tương hỗ đáng giá cho Nhân sinh bản thiện của Mạnh Tử chủ trì lòng nhân. Người Nhật chúng tôi thành công bởi không tự ti trong hào quang trung cổ, không sợ sệt tương lai, luôn dấn thân tiếp thu cái mới, cầu thị điều hay với ý thức trách nhiệm. Chúng tôi giàu có tri thức hơn bất cứ một người phương Tây hay phương Đông thuần chất nào?.
?oTôi e rằng bạn quên. Mâu thuẫn của nền văn minh vật chất phương Tây với thiên nhiên là mâu thuẫn hủy diệt lẫn nhau. Để có gỗ chất đầy vào hầm tàu của tôi đem đến cảng này, hàng chục hecta rừng đã bị tàn sát. Đất trống, đồi trọc sẽ dẫn đến lũ lụt chết người, an ninh lương thực của biết bao cộng đồng cư dân bị đe dọa. Hài hòa với tự nhiên, nương dựa vào thiên nhiên, cải tạo mặt đất để phục vụ đời sống, không ?ođấu tranh? một mất một còn với ông trời mà tạo nên chỉnh thể đối lập trong thống nhất là tư duy, tư tưởng đã có từ rất xưa của người Á Đông?.
Nhìn vào mắt Yukiko tôi biết cô không nắm bắt được nội dung tôi muốn chuyển tải. Không phải cô kém cỏi mà chính vì giới hạn tiếng Anh của tôi và của cô. Nhưng có hề gì. Tôi bỗng nhớ đến truyền thuyết Sơn Tinh và Thủy Tinh của dân tộc mình. Rõ ràng đây là cuộc đấu tranh triệt tiêu đối thủ. Nó hoàn toàn sơ khai và sơ sinh so với chuyện Hạ Vũ trị thủy.
***
Càng lên cao sườn núi càng dốc. Tuyết thưa và mỏng dần. Cây cối nhiều hơn, ít rụng lá hẳn đi. Yukiko vẫn chưa chọn được cành thông như ý. Cô nhấn mạnh chỉ cắt tỉa nhánh chứ không cưa ngọn. Cô chấp nhận sự cân đối kém hoàn hảo, nhằm nuôi dưỡng mảng rừng che bão cho vịnh Furubira.
Xê xế, gió bắc chuyển mình. Tuyết rơi trắng trời. Yukiko và tôi đã thấm mệt dù không lạnh lắm, vì cường độ vận động cơ thể luôn duy trì rất cao. Đến lúc này cô mới hỏi có phải thật sự tôi muốn vào núi, ở qua đêm. Thế rồi cô tìm đủ cách thuyết phục tôi cho cô chia sẻ cuộc du ngoạn đáng nhớ. Cô đã chuẩn bị mọi thứ cần thiết trong ba lô, kể cả cà phê phin Việt Nam pha rượu sakê ủ nóng, từ lúc thấy tôi rời tàu qua ống nhòm. Yukiko rất thất vọng vì bè bạn, người thân chưa bao giờ chia sẻ với cô niềm ao ước phiêu lưu. Ngọn Omori thân thương luôn ở trong tầm mắt cô từ thơ bé, càng ngày càng xa vời bên cuộc sống phố thị tốc độ chóng mặt.
Yukiko tin loài người không bị thoái hóa, thui chột mà ngày càng mạnh mẽ hơn khi bỏ vùng xích đạo ấm áp để tiến lên phương bắc băng giá cách nay hằng chục ngàn năm. Những lý do như nhân mãn, thiếu hụt lương thực hoàn toàn thuyết phục. Yukiko thấy giá trị của thử thách là ổn hơn hết nhưng quá mơ hồ với những cái đầu trực quan dễ dãi. Vượt qua chướng ngại, vượt qua bản thân, vượt qua đối kháng ngoại vi, con người đã hòa với thiên nhiên trở thành một thể thống nhất, để trở thành loài động vật thống trị quả đất. Sự thống trị ấy đang cực đoan hóa, nó hiển hiện nguy cơ tự hủy cục bộ, đầu tiên là ở những nước nghèo, phải bán tài nguyên cứu đói, đấu giá môi trường với tăng trưởng.
Chúng tôi không có tham vọng lên đến đỉnh Omori chỉ trong một buổi chiều. Nỗ lực càng cao càng xa càng tốt, thế thôi. Tối mịt chúng tôi đành dừng lại giữa một thảm rừng thông thưa nhưng bằng phẳng. Chẳng thể tìm được vọng gác lửa mùa hè theo tấm bản đồ tỉ lệ xích khá nhỏ Yukiko mang theo.
Như hai nhà thám hiểm chuyên nghiệp, chúng tôi dựng lều, gom củi khô mục đốt lửa. Gã thủy thủ còn lấy lòng người đẹp bằng cách hướng dẫn cho Yukiko mấy nút dây hàng hải cơ bản, dễ thao tác, dễ mở, song cực kỳ chắc chắn. Sau bữa ăn nhẹ tiết kiệm, Yukiko khuyên tôi nên đi nghỉ nếu muốn cảm nhận thời khắc giao mùa. Một mầm dương đầy sức sống sẽ khởi sinh vào lúc không giờ ngày Đông chí, dù tiếng gió hú hiện hữu và tuyết rơi khá dày chẳng hứa hẹn điều gì.
***
Yukiko bảo trăng đã đánh thức cô. Lúc ấy mười một giờ tối, giờ Tokyo đi trước Bắc Kinh một tiếng và Hà Nội hai tiếng. Đống lửa sắp tắt. Gió lặng. Trời trong. Trăng vàng. Tuyết trắng. Sâu thẳm đâu đó tiếng sói tru. Cô độc nhưng hân hoan. Như gọi bầy. Như hứng tình.
Yukiko nhờ tôi chặt tỉa ít cành thông già trong tầm với để nhen lại hơi ấm. Lạ lùng thay, tạo hóa đã ban tặng con người xứ lạnh loài thông đầy nhựa sống. Dù còn tươi rói và xanh rượi, chúng vẫn sẵn sàng nuôi lửa giúp họ băng qua bóng đêm từ thuở hồng hoang.
Vị cà phê chắt chiu tinh hoa đất trời trên cao nguyên trung phần Việt Nam hòa điệu đẹp một cách đáng ngạc nhiên cùng rượu Sakê Phù Tang. Có phải kể thêm chiếc bình tráng thủy bảo ôn sản xuất tại Trung Hoa không nhỉ? Chúng tôi tự nhiên tựa vai vào nhau, không bởi tâm hướng dục tính. Chúng tôi cần san sẻ hơi người, cần có đồng loại đồng hành trong giây phút giao hòa đáng ghi nhớ.
?oYukiko nghĩa là Tuyết tử anh ạ. Hiểu sao cũng được. Con gái của tuyết. Cô gái tuyết? ?" Giọng Yukiko đầy xúc động và hoài tưởng ?" ?oBa mẹ em gặp nhau trong tuyết, yêu nhau dưới trăng ở sườn núi này. Đáng lẽ họ đặt tên em là Tuyết Nguyệt nhưng ở Nhật chẳng ai dùng cái âm ít nhạc tính và rắc rối ấy. Trong lựa chọn của ông bà còn có cả Miyuki (Mỹ Tuyết) và Mitsuki (Mỹ Nguyệt). Cuối cùng sự giản dị truyền thống thắng thế?.
?oAnh sợ bị người tuyết bắt cóc lắm? ?" Tôi pha trò ?" ?oỞ sườn núi bên kia họ đang dắt chó sói đi săn những con mồi lạc loài đấy?.
Yukiko dụi đầu vào lưng tôi như bắt đền rồi vụt bỏ chạy. Chúng tôi vờ đuổi nhau để làm nóng. Tiếng tuyết nén rào rạo dưới chân. Tưởng có thể tan vào ánh trăng huyễn hoặc. Bắt được nàng trong vòng tay, không hiểu sao tôi lại nhớ đến một câu thơ triết lý ?ongoài luồng?, chứ không phải đôi dòng lục bát tình tự thấm đẫm hồn Việt lãng mạn nào đó.
?oTrăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ
Đồng hồ Liên Xô tốt hơn đồng hồ Thụy Sỹ?.
Tôi giải nghĩa tên tác giả Việt Phương là vẻ đẹp Việt. Yukiko ngạc nhiên với biểu hiện duy ý chí đến siêu thực. ?oAnh chỉ là một lão già bảo hoàng hơn vua, gửi hồn trong cái xác trai trẻ này thôi? ?" Nàng nói sau thoáng suy nghĩ khá lung ?" ?oNếu làm quân vương thì anh luôn xem mỹ nhân là trang sức nhỉ??.
Giúp em hiểu thấu đáo ngữ cảnh trên là một điều khó khăn. Nó tương tự việc trả lời tại sao người Việt đã phức tạp hóa Hán tự để có chữ Nôm, trong khi Nhật Bản chọn việc giảm nét tượng hình nhằm sáng tạo hệ thống ký âm Kana. Lý do nằm ở nhiều thế kỷ bắc thuộc và lệ thuộc chăng?
Ở xứ sở của tôi, bây giờ đã tháng Một âm lịch, tháng khởi đầu đúng như hàm nghĩa từ Một, tháng Tý dẫn dắt mười hai con giáp. Điều trái khoáy là chúng tôi lại ăn tết ở tháng Giêng, theo ý chỉ của Hán Vũ Đế trước công nguyên cả thế kỷ. Giêng Hai miền nam hết sức khô nóng, miền bắc mưa phùn ướt áo. Những ngày nghỉ dông dài, chộn rộn nỗi lo ăn mặc không còn phù hợp với nhịp điệu công nghiệp, văn minh đô thị. Tôi trộm nghĩ sao người Việt chưa lấy dương lịch làm chuẩn. Tết nguyên đán phải trở về đúng chất lễ hội nhàn kỳ thư thả của văn minh lúa nước đặc thù ngàn năm.
Trong cảm thức phố xá, thế hệ chúng tôi lạc lõng bên kiểu ước lệ khiên cưỡng và mang tính thời cuộc về quê hương như cau khế. Gắn bó cùng tuổi thơ leo trèo nghịch ngợm của tôi có chăng là me sấu. Tôi không hề gần gũi với chùm quả chua thật ngọt giả của thi ca bàn giấy, nặng mùi điệu bôlêrô than thân quân dịch, bên vỉa hè Sài Gòn ngày ngoại bang chiếm đóng. Tuy nhiên tôi biết những đồng bào đầy tự tôn và tự ti của tôi sẽ thẳng thừng bác bỏ bất cứ cái nhìn nào khác đi. Tỷ dụ sự so sánh bản chất giữa truyền thuyết Sơn tinh ?" Thủy tinh và chuyện Hạ Vũ trị thủy, rất dễ bị kết tội phỉ báng tiền nhân, bôi nhọ văn hóa.
Yukiko tin phản dân tộc tính trong mỗi cá nhân kểt tủa bởi sự lưu cữu những giá trị cần thay thế. Các bộ óc cuồng vĩ ít nhiều luôn có hành động phản văn hóa như Tần Thủy Hoàng đốt sách, Hitler diệt chủng. Vẫn biết khái niệm tích cực bao giờ cũng kèm theo phủ định, giả như anh hùng/hèn nhát, đoàn kết/chia rẽ, chiến thắng/chiến bại, thông minh/ngu đần, vinh quang/nhục nhã, sáng tạo/sao chép, vị tha/nhỏ nhen, thơm thảo/tham lam, giàu có/nghèo nàn? Phải chăng qui trình đánh tráo mệnh đề gốc cho những nhu cầu thiển cận, đã dẫn đến nô lệ ảo vọng trong tinh thần đám đông, biến di sản thành gánh nặng. Đó cũng là một nguyên nhân dẫn người Nhật vào vũng lầy gây hấn khu vực đầu thế kỷ hai mươi, vào mấy hố bom nguyên tử ở Nagazaki và Hiroshima chỉ sau đó bốn chục năm.
***
Chúng tôi im lặng nhìn lửa nuốt dần những mắt thông sần sùi. Sự im lặng cần thiết để con người lắng nghe đất trời chuyển mình qua ngày mới.
Yukiko hát một bài haiku súc tích của Kobayashi Issa. Điệu luân vũ loang thấm vào từng đơn vị tế bào trong tôi: ?oChùa treo vách núi. Dưới đáy tuyết. Chuông ngân?. Cảm ơn em, trái tim hồng ngày băng giá. Cảm ơn trăng nhắc tôi về tổ quốc đằng xa.
Trong nắng ban mai, chúng tôi trở lại phố biển với một cành thông không đến nỗi xấu xí. Những mỏm đá trọc nối dài, những con đê bê tông chắn sóng vươn ra vịnh Cổ Bình vẫn khoác trên mình lớp áo tuyết mùa cũ, lấp lóa trắng. Một đoàn công nhân bốc xếp đội mũ cứng, mang giày đinh, mặc áo da cam dầy cộp, khệnh khạng và sạch sẽ như phi công vũ trụ đang nhận ca. Đợt mưa tuyết đã chấm dứt. Những lô gỗ sẽ nhanh chóng được giải phóng. Với tốc độ làm hàng nhanh gọn của các hải cảng Nhật, có lẽ tàu tôi phải nhổ neo trước Noel.
Chuyến tới chúng tôi sẽ vào biển Hoàng hải, chở sắt cuộn từ Đại Liên Trung Quốc hay Incheon Nam Hàn gì đó đến Đài Loan. Mùa xuân còn xa. Quê nhà cũng còn xa. Nhưng cơn bão sót số mười ba, đang hình thành từ một áp thấp ở vùng biển Trường Sa rất gần với lo lắng của tôi khi đọc bản tin thời tiết. Chiếc đòn gánh của bà mẹ Việt Nam lại oằn xuống, sắt se ngày Đông chí.
Thảo Điền
11.2008

Man đảo
?oĐèn dầu đơi? Đèn dầu đơi. Mua dầu khuyến mãi đèn. Ô! Xin lỗi. Mua đèn khuyến mãi dầu!?. Quý rao hàng rất nhiệt tình. Hắn xí xô bằng tiếng Anh như thế này ?oOils lamp? Oils lamp. Buy oils get fee lamp. Oh! Sorry. Buy lamp get fee oils??.
Thổ dân Papua New Guinea vây quanh Quý càng lúc càng đông. Hắn quay mòng mòng bên cửa hàng tạp phẩm dã chiến: một tấm bạt rách bày đủ các thứ từ kim, chỉ, dao cạo râu, búp bê, áo thun, quần short đến đèn dầu. Sự nhạy bén của Quý thật đáng nể. Biết chắc chuyến này tàu được thuê chở gỗ ở các đảo nam Thái Bình Dương về Nhật, Quý đã đánh rất nhiều hàng từ mấy sạp chợ Xóm Chiếu gần cảng Sài Gòn để phục vụ ?othượng đế ở trần?.
?oCu con, mày đi đâu đấy?? ?" Quý gọi giật tôi lại ?" ?oGiúp tao bán với, không thì mất hết?.
?oChẳng sao đâu. Tôi cá với anh người ở đây lành lắm. Tôi vào sâu trong bản thăm thú, đổi mì gói lấy con gà tơ và ít rau tươi?.
?oThổ tả!? ?" Quý rủa ?" ?oMày đã mua mấy xô quặng vàng, không nhớ à??.
Chuyện đó xảy ra ở cảng Rabaul. Người bản xứ đi thuyền độc mộc có càng chống lắc ra dụ cả tàu mua ?oquặng vàng?. Họ nhón một ít hạt tơi như cát thả xuống biển. Qua làn nước trong văn vắt, màu vàng lung linh mời gọi ánh mặt trời và tất cả chúng tôi. Không ai bảo ai, thủy thủ Việt Nam dấm dúi thu gom mỗi người mấy xô quặng. Họ bán rẻ như vé số, dại gì không mua một giấc mơ. Nhưng chiêm bao kết thúc quá sớm, khi ông đầu bếp già biết được và cảnh tỉnh. Thời trẻ ông từng học nghề thợ bạc. Ông bảo vàng là kim loại trơ nên nó thường kết thành vẩy vụn gần nguyên chất trong thiên nhiên chứ không thể hòa lẫn với sa thạch.
?oĐảo này chưa có điện, họ chưa biết gian xảo đâu. Anh hãy gọi đèn dầu là ánh sáng văn hóa huyền ảo phương Đông cho nó oai. Thế mới kích thích người mua? ?" Tôi an ủi Quý trước khi hướng về những mái nhà sàn cheo leo nép mình vào vách núi.
***
Khe hở giữa hai ngọn núi nhỏ chồm ra biển là bãi cát đẹp, nơi Quý đang đứng bán hàng. Bờ suối thoai thoải chính giữa dẫn tôi vào ngôi làng của thổ dân nam đảo. Người ở đây da đen bóng, vóc dáng trung bình khá, nam nữ đều tóc xoăn dính chặt đầu. Họ ngụ dưới những mái lá giống như ở Tây Nguyên Việt Nam nhưng đơn giản hơn. Gần như cả làng đã chạy ra mép biển xem hoặc mua hàng.
Trước đây cộng đồng này sống sâu trong rừng, giữa một thung lũng hẹp, dân số chỉ khoảng hai trăm, chia thành vài chục bếp lửa. Ngôn ngữ của họ là một trong tám trăm năm mươi ngôn ngữ bản địa Papua New Guinea. Những người cao niên bảo khoảng năm đời trước, tổ tiên họ thoát ra khỏi cuộc chiến tàn bạo tại một hòn đảo nào đó rất xa. Hành trình vượt biển vô vọng dài dằng dặc, phó mặc cho may rủi trên một dòng hải lưu hiền hòa, đưa đoàn lưu dân đến cửa lạch này.
Lãnh tụ đầy quyền lực của họ là lão thầy cúng gia truyền, suốt đời vun vén lời nguyền mang tên đại dương: biển cả - cánh cửa trá hình của địa ngục, đầy tội ác và bất trắc,
Khi các công ty khai thác lâm sản đa quốc gia tới đây, thầy cúng truyền đời thứ tư đã quyết liệt phản đối, đồng thời cấm tiệt dân bản đi làm thuê. Không có nhân công giá rẻ tại chỗ, tốc độ tàn sát rừng rất chậm, nhiều tháng mới có một tàu biển vừa vừa đến ăn hàng.
Những nhà truyền giáo mắt xanh xuất hiện, mọi sự bắt đầu thay đổi. Quyền lực của thầy cúng bị chúa trời lấn át. Xung đột âm ỉ cháy trong làng. Thòng lọng đã thắt lại khi thầy cúng đánh thuốc độc nguồn nước sinh hoạt, giết hơn nửa đội công nhân đốn gỗ được gửi tới từ thành phố Rabaul, thủ phủ quần đảo. Các nhà lập pháp, hành pháp và tư pháp chung tay bắt bỏ tù gần như toàn bộ đàn ông trong gia tộc thầy cúng. Người ta dỡ làng cũ, dọn đến gần biển để tiện bề đi lại, phục vụ công trường thu gom và phân loại gỗ. Các chuyến tàu ùn ùn buông neo.
***
Tôi bước vào một kiến trúc tre nứa lớn có lẽ mang chức năng như nhà rông ở Việt Nam.
?oXin chào? ?" Tôi giật mình. Trong góc tối nhất của gian phòng ánh lên màu da trắng xanh trung niên, giọng mũi khọt khẹt y như lão hoa tiêu tôi từng gặp tại cảng Brisbane nước Úc.
?oChào anh? ?" Tôi nhìn về tấm bảng đen trên vách. Một bài học tiếng Anh vỡ lòng chưa xóa.
?oBọn mày lại đến đây bán rượu hả??
?oHôm kia canô hải quan tịch thu hết rồi. Riêng tôi thì chẳng liên can. Không phải đạo đức gì, tôi là thủy thủ học việc, chưa rành buôn lậu?. Có lẽ ông ta biết chuyện nhiều thuyền viên trên tàu lén bán rượu Maxime Bình Đông cho công nhân khai thác gỗ.
?oUống nước trà nhé. Trà Papua nấu từ lá rừng? ?" Williams mời tôi. Thì ra anh ta là giáo viên Anh ngữ của một tổ chức phi chính phủ, đến làng tám tháng nay.
Williams kể anh đang sống giữa một cộng đồng sắc tộc bán khai. Tôi hỏi Williams người ở đây có hiểu khái niệm bán khai là gì không. Hắn trả lời tất nhiên không. Tôi bảo ngôn ngữ của thế giới văn minh tởm lợm và nguy hiểm lắm. Tôi không tin mình đến từ thế giới ?obên trên?. Định vị ?ophía ngoài/vượt khỏi? (beyond), ?oở dưới? (below) nền văn minh đang thống trị nhân loại (the reigning civilization) theo cách Williams dùng, hàm chứa một âm mưu, biến kẻ nghe thành con nợ .
Williams cười khùng khục. Y bảo nước Úc có hẳn những hội đoàn suốt đời đấu tranh cho tôn chỉ của tôi, thậm chí nó còn mang giá trị triết học và tôn giáo. Y hỏi tôi đọc các tư tưởng ấy trên internet hả? Tôi nói tôi chẳng ở đây nhưng tôi cũng biết, trai gái lớn lên hoang dại. Đến độ tuổi nào đó họ sẽ nhìn vào mắt nhau để quyết định có chung ngủ trên thảm lá rừng không. Thế là thành gia đình, tình yêu. Họ tiến bộ hơn chúng ta. Họ không dùng ngôn ngữ bóng bẩy để lừa phỉnh chăn gối. Họ không đánh giá quần áo, giày dép, địa vị và túi tiền trước hôn nhân.
Williams nói hai bề chiếc lá chẳng bao giờ cùng màu. Hắn nghĩ tiêu chí xem xét một cộng đồng văn minh là nhân phẩm, ý thức của mỗi con người về nhân phẩm, sự lớn mạnh của khuynh hướng bảo vệ nhân phẩm trong tổng hòa các mối quan hệ xã hội. Nếu tôi chỉ nhìn bên dưới chiếc lá thì tôi chẳng bao giờ thấy giá trị của mặt trời được chất diệp lục chắt chiu, tinh kết? Pháp luật không thể diệt trừ được cái ác, cũng như nhà tù thường làm con người xấu xa hơn ?" Williams quả quyết như đinh đóng cột ?" Xã hội văn minh giúp đỡ sự lương thiện có lợi thế thượng phong. Cái ác không còn thì bói đâu ra quảng tâm.
Tôi không bắt bẻ được lý lẽ của Williams nhưng tôi nói tư duy của hắn xa lạ với nền tảng nhị nguyên phương Tây, nơi đúng/sai, được/mất luôn luôn rạch ròi. Williams bảo tất nhiên bề nổi của văn minh phương Tây là chợ vòm toàn cầu, rặt những con buôn người có máu mặt, hậu duệ của lũ cướp biển/bức sát/xâm lăng/diệt chủng mấy thế kỷ trước.
?oAnh biết chứ chưa hiểu, anh bạn à? - Williams thật thà thổ lộ - ?oChỉ khi nào anh vượt qua cái biết, xóa bỏ tín điều của thông tin, anh mới bắt đầu hiểu. Chẳng hạn những đứa trẻ phải học rất nhiều để tranh vẽ của chúng mất đi sự non nớt, trong khi các họa sĩ tài danh thì luôn cố gắng giũ bỏ mọi kiến thức để trở về đường nét vụng dại, ngây thơ?.
?oAnh từng đọc Lão Tử của Á Đông?? ?" Tôi hỏi khó Williams ?" ?oCảm ơn anh giúp tôi hiểu ông hơn. Văn minh tất yếu phải phát triển theo chu trình, con người sẽ không phí hoài quá khứ, dù đó là cái ngày hôm qua ăn lông ở lỗ?.
?oCảm giác mất mát tự thân khi sinh hoạt giữa dân chúng hiền hòa nơi đây là có thật. Hãy vào làng chơi đi, anh sẽ trải qua những phút giây sống ra sống khá kì ảo và đáng giá?. Williams chào tạm biệt tôi.
***
Mấy gói mì tôm mang theo, tôi đổi được một con gà giò. Dân chúng thích khẩu vị mì lắm. Họ gọi mì là râmi theo âm Nhật vì mì được người Nhật đem đến đây đầu tiên.
Tôi ngược chiều với hàng đoàn dân làng trở về nhà từ bãi biển. Họ vừa đi vừa cười nói vui vẻ và không ngớt chào hỏi. Tay ai cũng nâng niu ít nhất một món hàng Việt Nam. Đến mép nước tôi chẳng thấy Quý đâu. Chiếc canô hắn thuê cũng mất dạng. Chết tiệt ?" tôi rủa thầm. Tôi đi ké Quý trong khi hắn nghĩ canô hắn bỏ tiền thuê, tôi trèo lên thì phải bán hàng cùng hắn. Lỗi là ở tôi. Trong thế giới đèn điện, mọi thứ phải tự hiểu là nên trao đổi sòng phẳng.
Con gà bị trói ngơ ngác và bắt đầu quáng vì ánh ngày sắp tắt. Tôi ngồi xuống cạnh biển. Cố gột hết suy nghĩ vẩn vơ, tôi tận hưởng những làn gió thanh sạch đang luồn dần vào bóng đêm.
?oMày lên nhà tao ăn tối đi. Chút tao kiếm thuyền đưa mày về? ?" Chủ nhân ngôi nhà sàn gần biển nhất đang đứng sau lưng tôi. Theo hướng ngón tay trỏ của ông, ánh đèn dầu leo lét.
Vợ và hai con của Kapoo quây quần giữa nhà. Họ đang dùng một chảo tinh bột nhiều xơ được trần quết nhuyễn mịn. Họ bảo đấy là thứ củ địa phương, mọc hoang bìa rừng. Tôi khách khí thò ra con gà và hỏi Kapoo có rượu chứ. May quá, chiếc chai dẹp Kapoo lục được trong vách lá góc nhà là thứ Rhum Tanduay Philippine nổi tiếng, chứ không phải Maxime Bình Đông chế từ cồn công nghiệp pha loãng, tẩy bột màu và lắng cặn bằng thuốc trừ sâu tại quận Tư, Sài Gòn.
Kapoo kể, ngày ông còn bé, cả làng bất ngờ bị cấm thịt gà, không rõ lý do. Họ chỉ cắt tiết chúng khi hiến tế rồi ném xác xuống vực, ra biển. Ăn ?ogà thần? là tội lỗi tày trời và sẽ bị trừng phạt. Mùa hạn hán kinh hoàng nọ, do thực phẩm thiếu thốn, dần dần dân làng bắt đầu lén lút sử dụng lại nguồn chất đạm này. Lão thầy cúng độc địa nửa kín nửa hở, không khuyến khích nhưng cũng không truy xét gắt gao. Hắn biến toàn bộ con dân của mình, kể cả gia tộc hắn, thành những kẻ phạm tội. Vô hình chung luật ?ocấm ăn gà? trở thành công cụ cai trị hữu hiệu. Thầy cúng mua chuộc tai mắt chỉ điểm khắp nơi. Mỗi khi cần hậu thuẫn, thỏa hiệp hay ?ochuyên chính?, ông ta lấy ngay con bài tẩy ?ogiết gà? ra trấn áp. Cha Kapoo hàm oan vì một nhúm lông gà chôn sơ sài bên bờ suối, gần mái ấm của mình. Tất nhiên đa số gà của làng là gia cầm thả hoang, nó mang danh nghĩa những đứa con của mẹ rừng. Quá nhục nhã khi bị qui là kẻ cắp, cha Kapoo đã bảo toàn nhân phẩm của mình bằng cái chết tự nguyện đầy đau đớn. Trước khi tắt thở ông cố gắng trăn trối với con cái rằng ông vô tội. Cả cộng đồng đều phạm luật thì phải xem lại luật pháp. Thứ ?ohương ước? vô cảm kia là cạm bẫy chứ không phải đội cấm vệ quân nghiêm khắc của thần công lý.
Bữa rượu gần tàn. Williams bước vào tự nhiên như người thân của Kapoo. Anh ta pha trò: ?oLại sự tích kim kê hả bác Kapoo??. Williams hỏi Kapoo từ ?oluật pháp? bằng tiếng Anh dịch sang tiếng mẹ đẻ Kapoo là gì. Kapoo bảo một nửa ?othầy cúng? một nửa ?ogà rừng?. Tôi bỗng rùng mình. Tội ác sẽ xây dựng hang ổ kiên cố tại những xứ sở mà hình luật là lưỡi kiếm sinh sát vô lương của kẻ cầm quyền. Nói man rợ chưa đúng lắm, nó ?ohạ cấp? hơn man rợ mấy bậc.
***
Williams đứng trên bờ vừa mở dây thuyền vừa vẫy tay chào. Anh bảo Kapoo nhất thiết phải tường thuật chuyện ăn thịt người cho tôi nghe rồi cười vang bến nước. Tiếng chèo tay nhè nhẹ nhưng dứt khoát. Ánh đèn dầu thôn xóm khuất nhanh khi thuyền rẽ trái. Trời tối đen như mực. Bóng núi đổ xuống hãi hùng, bên cạnh lời kể đều đều và chậm rãi của Kapoo.

Được Ledung18 sửa chữa / chuyển vào 23:30 ngày 25/04/2009

?oChưa xưa lắm, cách làng tôi bảy cái thác hoặc mười bốn ngày chèo thuyền thì đụng một bộ lạc hung dữ, còn nguyên tục ăn thịt người. Khi phạm vào bậc thang tội trạng cao nhất, bất kể giới tính, trẻ già, kẻ thủ ác sẽ bị mổ. Ngày thi hành án luôn là lễ hội ai ai cũng náo nức mong đợi. Dân tình hả hê lấy máu tội nhân vẽ mặt nhảy múa. Món thịt người ?onướng mọi? nghe bảo thơm vỡ mũi và ngon tuyệt trần, đặc biệt là sợi tủy xương cẳng chân béo ngậy chỉ dành cho thủ lĩnh.
Lạ là các nạn nhân không ra vẻ khủng hoảng. Họ có niềm tin mãnh liệt về kiếp sau huy hoàng nếu được ?oan táng? trong bụng đồng loại. Cho nên suốt tuần trăng ?oân huệ? họ rất tích cực tẩm bổ để da thịt mỡ màng và luôn hát hò, thậm chí bứt dây trói, dậm dật những vũ điệu ma quỉ.
Khi ?ovăn minh phá rừng nguyên sinh? tràn tới, con trai cả tù trưởng xin làm nghĩa tử một đốc công da trắng và muốn du ngoạn thế giới bên ngoài. Vị đốc công đem anh về Bamaga thành phố quê hương ông, bang Queensland. ?oThái tử? mười tuổi được học hành. Chưa kịp đến ngưỡng vị thành niên hắn đã đổ đốn hippy, rượu chè, hút sách. Cha nuôi đành phải trả hắn về nơi chôn nhau cắt rốn.
Xa rừng lâu ngày, ?othái tử? trở nên vô dụng và thô vụng giữa đời thường của bộ lạc. Hơn nữa, hắn còn nguyền rủa quyền lực của cha đẻ mình. Hắn phỉ báng tiên tổ và tất cả lề thói hủ lậu. Cuối cùng trong một cơn rượu chè điên loạn hắn đã phạm tội hiếp dâm kiêm loạn luân. Tù trưởng truất thừa kế của hắn và tuyên bố sẽ mở đại tiệc thịt người.
Kẻ tội đồ gào thét và tuyệt thực suốt tuần trăng ân huệ. Bộ da bọc xương của hắn thỉnh thoảng lại thều thào những câu cú như thơ không vần, lổm ngổm các khái niệm phương Tây, nào là tự do, nhân tính, phẩm giá, thân phận, số kiếp, định mệnh? Tất nhiên nhân dân không hiểu mà lại tỏ vẻ ngạc nhiên, vì hắn đánh mất truyền thống lạc quan trường tồn của tiền nhân khi đối mặt với tử thần.
Bữa thịt người thất bại thảm hại. Máu tử tội xám đặc như chì lỏng. Các bó cơ mỏng, dính chặt vào xương bốc mùi thum thủm. Bộ óc sàn sạn những cát. Mấy dây tủy vón cục và đen như đá cuội? Tù trưởng khởi phát bệnh thần kinh. Ông tuyên bố thượng đế đã chết, thiên đàng đã cấm cửa những kẻ hiến tế và vĩnh viễn hủy bỏ nghi thức man mọi?.
Kapoo dừng lời vừa lúc vách núi lặn xuống biển. Tôi đã nhìn thấy ánh điện sáng rực trên con tàu của mình.
Quý đang chong đèn vớt mực ở chiếu tiếp đất của cầu thang mạn. Hắn hồn nhiên chào Kapoo và tôi. Tôi mượn Quý mấy con mực đang chóc chách búng trong xô để nấu bát mì đãi Kapoo. Thứ hải sản tươi rói này nếu có thêm vài lá cải xanh mướt làm dáng thì ngon không thể tưởng tượng. Tôi lụi cụi trong bếp nên không để ý Quý đã lén ngoắc Kapoo về phòng hắn ?otiếp thị? rượu. May mà trong túi Kapoo chỉ còn hơn mười Kina (khoảng chục Mỹ kim) nên anh lấy mỗi một chai Maxime Bình Đông.
?oÔng dám bán cho bạn tôi rượu giả à?? ?" Tôi vặc Quý ?" ?oThật là đê tiện?.
Quý sấn tới, túm cổ áo tôi gầm gừ: ?oThằng oắt con, mày động vào miếng ăn của tao là tao ném mày xuống biển đấy?.
Kapoo luống cuống xổ một tràng bản ngữ líu lo rồi nhảy vào chắn giữa Quý và tôi. Phải giải thích mãi về ?ocông nghệ? sản xuất rượu Kapoo mới sáng ra, dù anh không có chút ý niệm nào về thuốc trừ sâu. Tôi đành vứt chai rượu đi và đền Kapoo nửa thùng mì.
***
Tiễn Kapoo xong tôi lê bước về căn phòng sáu thước vuông của mình và nằm vật ra, chẳng thèm bật đèn. Tôi quên rất nhanh mọi thứ ruồi bu, trừ sự ám ảnh lạnh toát của câu chuyện ăn thịt người và quyết tâm bảo vệ nhân phẩm của cha Kapoo. Ngoài cửa sổ kín nước hình tròn, không gian đen đặc, quánh lên mớ lộn xộn vô minh. Tôi bỗng ước ao có một chiếc canô máy, để rẽ sóng trốn chạy con tàu rỉ sét đang dung chứa mình, dù trước mặt là màn đêm bất tận. Tôi sẽ mở hết gas, mơn trớn gió, băng lướt vào phía trong tâm hồn phẳng phiu xanh rượi bình minh hải hồ, cảm nhận tối đa gia tốc như biểu hiện rõ ràng nhất của tự do, của bay bổng và thoát ly.
Những tiếng động nhỏ nhẹ quen thuộc xuyên qua vách ván ép. Chắc chắn buồng ngủ cạnh bên đang nén chặt đám thủy thủ khát nước, ngồi đồng sát phạt nhau. ?oTái phân bổ lợi nhuận buôn lậu rượu âm phủ? ?" họ vẫn hài hước đểu giả như thế.
Cái chết là cuộc trốn chạy cuối cùng chăng? Tôi không biết. Thiên đường được khai sáng cho người sống, bởi đang sống lúc nào cũng đồng nghĩa với đang chết. Sống, nói cho vẹn toàn, là gì nếu không phải hành trình đến sự chết.
Có lẽ nhận thức bật ra hôm ấy, đã kết liễu tình yêu viễn dương trong tôi. Vài năm sau tôi bỏ biển và những hành trình trót mang tên chết chóc nhưng đôi khi đầy lãng mạn và thử thách, để kiếm tìm một cuộc mưu sinh khác. Tôi hoài mong nơi ấy không có nỗi bi quan đánh đồng sự sống và cái chết. Nơi ấy tồn tại niềm khát khao sáng tạo của chúa trời, mãi mãi vinh danh lẽ hiếu sinh, dẫu rằng luôn bị giới hạn bằng những đơn vị đời người.
Thảo Điền 11.2008
(Báo VN số 12.2009)

Sao anh không gõ cửa?
Ai đã ngủ với Molly? Câu hỏi ấy đánh đố cả nhóm thuyền trưởng tương lai. Bằng chứng là độ này Molly lên lớp vui lắm, đôi má cứ hồng rực khác lạ dù chẳng son phấn. Mắt cô long lanh trên bục giảng, nhưng tiếc là không hướng đủ lâu về một ai cụ thể.
Minh, Văn và Nam là nhóm bạn học cũ đang tham dự khóa bỗi dưỡng quản lý ngắn hạn, sau hàng chục năm dài tung hoành bốn bể. Có tấm bằng mong đợi, họ mới bước lên nấc thang cao nhất trên bất cứ con tàu viễn dương nào.
Molly dạy họ ngoại ngữ. Nghe bảo cô đến Việt Nam bằng chương trình trao đổi giáo dục cấp bộ nào đấy. Cha gốc Pháp, mẹ người Úc nhưng cả gia đình Molly đều là công dân Hoa Kỳ. ?oChất? Pháp của cô ai tinh lắm mới nhận ra. Âm L của Molly có xu hướng [en] hơn là [el].
***
Molly và ba anh học trò lưu trú cùng tầng hai tòa nhà dịch vụ khá tiện nghi trong khuôn viên mênh mông của ký túc xá. Thời bao cấp trước kia, sinh viên quí tộc Lào và Campuchia được bố trí ở đây.
Đám trung niên cứ hau háu nhìn cô giáo trẻ như nhìn gái, quả thật không ổn. Kể cũng lạ, họ tự giác khai báo đều nếm ?ogà tây? cả rồi, còn chộn rộn nỗi gì? Đấy là suy nghĩ của bu Dậm, một bà già trầu bắc bộ bán nước chè chén ở gầm cầu thang tầng trệt. Bu có thể kể vanh vách ấm ức của Minh vì các nàng Kiều Vladivostok đầy tàn nhang như ghẻ ruồi, từ má đến bẹn. Minh còn thuật đi thuật lại không chán kỳ công ?otrả thù dân tộc? tại khu đèn đỏ Amsterdam Hà Lan, dù Văn và Nam chắc mẩm bọn ấy đa phần dùng ngôn ngữ mẹ đẻ hệ slave. Văn hay tấm tắc khen nhà thổ nam đảo biết dạy các nữ nô lệ đen mun lời cảm ơn khá nhiệt thành. Riêng tay Nam luôn ?onho ?" cáo? thánh tướng, chê ỉ chê ôi mùi hăng hắc của da thịt bọn mũi lõ.
Trong bọn Nam là đứa văn vẻ nhất. Hắn hay trao đổi với Molly nhiều vấn đề góc cạnh mỗi khi có dịp gặp cô tại sảnh sinh hoạt chung của tầng lầu. Hai người còn lại sẽ lập tức bị cuốn theo, vì vẻ đẹp của Molly hơn là bất cứ điều gì khác. Molly thường bảo họ chỉ cần học tiếng Anh bằng phương pháp thuộc lòng và phản xạ giao tiếp, trên cơ bản từ vựng chuyên ngành và phổ thông, sẽ đủ dùng cho nghề biển. Nam muốn đi xa hơn thế. Molly lắc đầu:
?oNgôn ngữ thể hiện tư duy biệt lập của từng dân tộc, từng mảnh ghép nhỏ của nhân loại. Anh sẽ đánh mất dân tộc tính của mình nếu sử dụng tiếng Anh giỏi hơn tiếng Việt?.
?oTôi cho rằng nguyên tử văn minh Việt Nam bao gồm hạt nhân tĩnh đã được hình thành và tiến hóa lâu đời, phần bị động/nhạy cảm/dễ thay đổi bao phủ bên ngoài có thể hàm chứa cả ngôn ngữ?.
?oKhông thể rạch ròi thế đâu? - Molly đáp - ?oAnh cho rằng văn hóa, kinh tế và chính trị không thuộc hạt nhân tĩnh? Hoàn toàn đồng ý. Tạm công nhận ngôn ngữ nằm ở phạm trù văn hóa nhé. Tôi sẽ cho anh ví dụ về ảnh hưởng của phần động đến phần tĩnh?.
?oMột nền văn minh trơ là nền văn minh tự cô lập. Sự tương tác của các nền văn minh cũng như phản ứng hóa học thôi mà. Tất nhiên tôi không biện hộ chiến tranh, không nên xem vũ lực đối đầu có bản chất thiên nhiên?.
?oGiả sử anh giữ nguyên hạt nhân tĩnh Việt Nam và thay ba yếu tố động trên kia của Mỹ vào. Lập tức phát sinh hủy lực, ít nhất là ở ngôn ngữ. Anh sẽ hiểu từ God là Trời, Phật, Chúa hay Chúa Trời? Anh sẽ xưng tôi/tao với những bậc cao niên sinh thành ra mình? Tôi đã dạy ngoại ngữ ở khá nhiều quốc gia. Tôi thấy nơi nào con người ý thức được giá trị của tiếng nói bản địa, nơi ấy có quyền hãnh diện với căn tính riêng của mình trong đại đồng thế giới?.
?oThì đấy, Phạm Quỳnh chẳng bảo ?oTruyện Kiều còn thì tiếng ta còn, tiếng ta còn thì nước Nam còn? là gì??. Minh bỗng nhiên ra vẻ uyên bác nói riêng với Nam. Được nước, cả nhóm nhao nhao chuyển đề tài đời thường hơn.
Bởi nhiều cuộc trò chuyện như thế này, Nam gần như bị tách ra khỏi bộ ba, trở thành nghi phạm có khả năng tòm tem với Molly. Văn luận rằng phòng Molly và Nam ở cạnh nhau, chỉ cần bước qua ban công thấp nhìn xuống hồ bơi là xong, tuyệt đối kín đáo.
***
Sau một kỳ nghỉ cuối tuần về Hà Nội vì chứng nghiện Pizza, Molly bỗng nhiên xuất hiện trên bục giảng trong tà áo dài. Cả lớp học trồ lên, khen lấy khen để. Văn thì thầm ?oThằng Nam đâu, hãy xác định ?ohạt nhân tĩnh? của bộ quốc phục kia đi?. Nam tỉnh bơ phán: ?oChỗ nào các nhà tạo mẫu không thể khoét, gọt, cắt, xén là ?ohạt nhân tĩnh?. Tiếng cười thiếu đứng đắn phụ họa sau đó đã khiến Molly trừng mắt.
Hôm ấy Molly giảng rất kỹ hai từ ?otiến bộ? và ?othay đổi?. Cô quả quyết tính động của văn minh phương Tây gói trọn trong đó. Hạt nhân tĩnh ở thế giới của Molly rõ ràng là tinh thần thượng đế. Hằng ngàn năm trung cổ man rợ chứng thực thượng đế chưa bao giờ tạm trú tại nhà thờ, đó là lý lẽ của Nietzsche. Molly tin thượng đế luôn hiện hữu trong mỗi cá nhân. Cô bất an bởi tổ quốc kiêu ngạo của mình. Không còn khiêm tốn thì sau tất cả vinh quang, người ta chỉ thấy phiền muộn.
Cuối buổi học Minh nhận xét, nhìn qua hai tam giác bên sườn áo dài, bụng Molly đã có nếp nhăn. Nàng còn trẻ, rất tự do như từng giới thiệu, nhưng nhiều khả năng đã sinh nở. ?oĐúng không?? Minh đột ngột cao giọng và nhìn thẳng vào Nam. Những đôi mắt của người đi biển lúc nào cũng xanh màu ngàn khơi. Cô độc nhưng dạn dĩ. Chúng luôn bị cái khát ám ảnh. Nó thực tế như khát sữa. Lãng mạn như nhớ bờ. Và hơn hết, cứ khắc khoải nỗi trong lành dịu ngọt của suối nguồn. Minh bó tay. Hắn đành giải thích có lẽ Nam đã học được kiểu lạnh lùng xa cách buổi sáng, của các cô da trắng tóc vàng nhảy tàu, sau đêm buôn hương bán phấn. Minh từng cược lớn vì hắn dễ dàng nhìn thấy ?oniềm ân ái? trong mắt các đôi lứa ở xứ sở mình, và cả Thái Lan, Indonesia hay Mã Lai nữa. Hắn hoài nuôi ngạc nhiên với Nam, để bế tỏa một câu hỏi lửng lơ khó chịu.
Một hôm mấy thầy trò rảo bước từ khu học bộ về phòng ở, tới chân cầu thang đột nhiên Molly kinh hãi hét toáng lên, nhảy chồm chồm như động kinh rồi ôm Nam chặt cứng. Lý do dễ hiểu nhưng không ai công nhận, lúc ấy Nam đi gần Molly nhất. Nam hả hê và chẳng thèm giấu giếm lòng tri ân bọn chuột cống không biết sợ người. Molly sốc thật sự. Cô gửi hiệu trưởng hai trang giấy đánh máy kín chữ, tố cáo lũ chuột, đặt vấn đề vệ sinh và sự cần thiết của y tế dự phòng. Lá thư sau đó được dán trang trọng ở bảng tin nội bộ của trường.
?oCông nhận người yêu mày rảnh thật? Minh bảo Nam ?oNhỡ gã nhà báo nào biết chuyện, sẽ gây hẳn phong trào diệt chuột cả nước chứ chẳng chơi?.
?oSao cậu thiếu thiện chí thế? Molly không đãi bôi như khách du lịch ?okhoai tây? hay thể hiện trên truyền thông. Cô ấy sống giữa chúng ta chứ có lướt qua đâu mà?.
Đợt dàn nhạc giao hưởng Việt Nam ?omở rộng? xuống trường Hàng Hải biểu diễn giao lưu, Molly được mời tham dự cùng phu nhân một vài chánh/phó đại sứ tây phương. Cô trình tấu đủ ba trường đoạn bản Moonlight Sonata của Beethoven. Giữa những nhịp nghỉ từ allegretto (nhanh) để vào chương cuối presto (rất nhanh) như những cơn lốc, Nam tưởng bản nhạc đã kết thúc. Hắn bước về sân khấu và đến bên Molly với một đóa hồng rất tươi. Molly lắc đầu bảo chưa hết, nhưng có lẽ sợ Nam xấu hổ, cô đành nhổm dậy nhận hoa và thơm lên má hắn. Cả thính trường bỗng sôi bỏng lên, nhiều nam sinh viên bỏ chỗ ngồi đi tìm hoa rồi ùn ùn xếp hàng trước mặt Molly khi chiếc đàn dương cầm đã im lặng. Molly cực kỳ bối rối nhưng chỉ dừng lại ở những cái bắt tay hoặc gật đầu cảm ơn.
?oCác anh nghe Beethoven bằng trái tim hay khói óc?? Tối đó Molly hỏi ba gã học trò.
?oBằng tâm lý đám đông và sự hiếu kỳ.? Minh trả lời không ngập ngừng.
?oỪmm? Gustave Le Bon nếu còn sống, chắc sẽ phải xem lại nhận định ?oĐám đông không tiếp nhận trí tuệ mà chỉ hứng thú với những thứ tầm thường?. Molly nói thêm cô chưa bao giờ thông cảm nổi với sự nhạt nhẽo của Paul Mauriat hay Richard Clayderman.
?oChính ra họ thật tài tình khi đem nhạc cổ điển phương Tây đến hầu hết các quán café sang trọng ở thế giới thứ ba.? Văn ngập ngừng góp ý.
***
Mấy tháng học hành thi cử chóng qua. Molly gợi ý một bữa tiệc chia tay nho nhỏ ở Đồ Sơn cho ba cậu học trò lớn tuổi và to xác. Nghe đến biển, ai nấy đều thở ra mùi sóng và rạo rực những chân trời mênh mang.
Các tán bàng chênh chếch như vô tình xòe ô phủ bóng mát cho vỉa hè ngày thường vắng lặng. Mấy chú bé đen mặn của phố nhỏ tạm ngừng trò chơi con trẻ, tròn mắt ngắm mái tóc vàng ánh của Molly tung bay trong gió. Cô em gái khổng lồ của các chàng thủy thủ đang ngước mặt đắm mình vào trời xanh. Góc nào đấy, một chiếc loa thùng rè đục cũ kỹ đang nghêu ngao những giai điệu quen thuộc của bản tình ca Người đàn bà đang yêu: ?oWe may be oceans away. You feel my love. I hear what you say??.
?oThẳng thắn mà nói, tôi yêu đất nước này quá. Tôi phải lòng tổ quốc của các bạn rồi đấy?. Đó là khúc cao trào của riêng Molly, trước khi nàng đem nửa bài hát còn lại chạy về biển, đuổi theo những con tàu viễn dương đang rẽ nước ngoài xa.
Nam cho rằng mình may mắn nhất. Hắn không bao giờ quên vòng tay của Molly trước đám chuột cống hôi hám. Một lần ở đáy quả đất, Nam bỗng giật mình vì chợt nhớ mùi cơ thể Molly không hề ?ohăng hắc?. Trí tưởng tượng hơi tự ti ngày nào của hắn bên chén trà Tàu và ống điếu thuốc lào thật báng bổ. Nam tìm giấy viết hỏi thăm Molly vài dòng. Lá thư đóng dấu bưu cục của một quốc gia ở vịnh Guinea, nơi tàu Nam ghé qua sau đó:
?oMũi Hảo vọng Nam Phi, ngày? tháng? năm?
?oCô giáo Molly yêu quí,
?oNam luôn mong cô khỏe mạnh và gắn bó mãi với trường Hàng hải, cũng như thành phố hoa phượng đỏ. Học trò của cô đã trở thành thuyền trưởng gần hết rồi. Cô không chỉ dạy tiếng Anh mà còn giúp chúng tôi tỏ tường văn minh phương Tây nói chung và Hoa Kỳ nói riêng. Tôi biết nước Mỹ đang thay đổi và tìm kiếm ổn định ở thời buổi suy thoái kinh tế. Cũng như Việt Nam dù hết sức ổn định vẫn cần thay đổi và tiến bộ.
?oHọc thuật Việt Nam hiện nay có trào lưu nhị phân nông nghiệp/du mục lệch pha rất hài hước. Hình thức kinh tế du mục đã song song khai sinh và tồn tại với săn bắt hái lượm, ở những vùng địa lý khác nhau. Vì thế văn minh lúa nước cũng khởi đi từ trọng động. Giữa tĩnh luôn có động và ngược lại. Xu hướng trọng tĩnh có thể do quá trình thiếu tự tin dài lâu, hơn là căn nguyên xuất phát. Những bài học giáo khoa khó thuyết phục kia nguy hiểm ở chỗ sẽ cưỡng bức các thế hệ trẻ tri thức mù quáng trong logic còn phải bàn luận. Hạt nhân tĩnh của văn minh Việt Nam là triết lý nhân sinh Khổng Nho. Xa xưa, nó không đủ dũng cảm để thay đối và tìm kiếm tiến bộ. Cung cấm hoàng đế Á Đông nào cũng có điện Thái Hòa. Thái Hòa chính là ổn định mãi mãi, như tham vọng của vua Tần khi tự xưng là hoàng đế đầu tiên, rồi đòi truyền ngôi muôn đời đến vạn thế! Người Trung Hoa thế kỷ hai mốt đang thực thi tư tưởng ?oxã hội hài hòa?, họ cũng cho thấy tầm bảo thủ của mình.
?oTôi rất mong tiến bộ kết hợp hài hòa sẽ là mô hình lưỡng cực tương hỗ, tạo dựng xương sống thanh bình và thịnh vượng cho văn minh tổng thể nhân loại trước mắt. Nó sẽ xóa bỏ quan niệm sai lầm hàng thế kỷ nay của Rudyar Kipling ?oĐông là Đông và Tây là Tây, cặp đôi này không bao giờ gặp gỡ nhau?.
Thật bất ngờ, khi Nam vẫn còn quanh quẩn ở Đại tây dương, anh đã nhận được bản fax hồi âm của Molly từ Thái bình dương:
?oNgười đàn ông khát khao đầy đủ từ thể xác, trí tuệ đến tinh thần luôn được các cô gái tôn quí, Molly trong số đó.
?oTôi cũng sắp rời Việt Nam đến Trung Mỹ. Không rõ bao giờ chúng ta mới được gặp lại nhau, hay anh và tôi cứ vẫn chia đôi quả đất làm hai nửa Đông/Tây như bây giờ?
?oChúc Nam luôn bằng an?
?oChỉ đùa thôi nhé, ngày xưa sao anh không gõ cửa??.
----------
Thảo Điền 1.2008
T.T.D
(Man đảo bị nhầm, post trùng, xin lỗi)

Truyện dài này đang được gửi đi các nơi chào hàng. Trích đoạn đầu tặng các bạn.
-------------------------------------------------------------
Hận Lãng Bạc
Tiểu thuyết lịch sử của Trương Thái Du
1.
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần xây nền độc lập.
(Nguyễn Trãi 1428)
Cô muốn đọc ở khoảng trống giữa các con chữ. Từ Triệu, Trưng, Lý, Trần xây nền độc lập? Là một nhà Nho Nguyễn Trãi có xem trọng Trưng Trắc và Trưng Nhị không? An Nam chí lược, quyển sách sử đầu tiên của người Việt Nam còn lưu giữ được đến ngày nay xem bà Trưng là giặc: Năm Kiến vũ thứ 16 (40 sau Công nguyên), đời vua Hán Quang Vũ, có người đàn bà Giao Chỉ tên là Trưng Trắc làm phản, năm thứ 19 (43), sai Mã Viện qua đánh dẹp yên, rồi dựng trụ đồng để làm giới hạn nhà Hán.
Có một nhà văn nổi tiếng đã vô tình nhưng hùng hồn, phát biểu gián tiếp qua nhân vật, bằng miệng lưỡi và tâm địa của một kẻ thực dân: ?oĐặc điểm lớn nhất của xứ sở này là nhược tiểu. Đây là một cô gái đồng trinh bị nền văn minh Trung Hoa cưỡng hiếp. Cô gái ấy vừa thích thú, vừa nhục nhã, vừa căm thù nó?. Cô đỏ mặt vì trí tưởng tượng nghèo nàn của mình. Đồng trinh? Sách Xuân Thu của Khổng Tử hơn hai ngàn năm trước gọi tổ quốc cô là khuyết địa, là đất trống. Sách Lễ Ký lại bảo nơi này toàn bọn xăm trán, vẽ mình.
Hậu Hán Thư ghi nhận cuộc chiến quyết định giữa Hai Bà Trưng và Mã Viện diễn ra năm 42 sau Công nguyên tại Lãng Bạc. Lãng Bạc ở đâu? Có phải Hồ Tây như nhiều sách sử Việt Nam hay quả quyết không? Rõ ràng là không! Thời ấy mực nước biển khá cao so với ngày nay, phần lớn đồng bằng hai bên sông Hồng từ Sơn Tây trở xuống đều ngập trong nước. Nói Lãng Bạc là Hồ Tây thì không sai. Nó chính xác như một chiếc đồng hồ hỏng, hai lần chỉ đúng giờ mỗi ngày. Đó là thảm cảnh của lịch sử không được khoa học soi rọi.
***
Mênh mang trời nước Lãng Bạc. Vài con thuyền độc mộc quây quần tung lưới ven bờ. Những cánh đồng xăm xắp thủy triều, loáng thoáng dăm ba đôi trâu đang cày ải, xúc phèn. Dáng người Âu Lạc nhỏ bé song rắn rỏi. Đầu họ cúi thấp xuống đất mẹ, trông như dé lúa nặng trĩu cần mẫn, lao khổ, nhưng đượm hương mùa mới. Đó hẳn là tinh cốt, túy chất của cuộc sống thanh bình giữa thôn xóm hiền hòa, xã hội nguyên sơ.
Dãy núi đằng tây mờ ảo như một nét vẽ sơn thủy phóng khoáng và bao dung. Ngọn Tản Viên lừng lững bước khỏi khung tranh, trìu mếm ngắm đàn con bé bỏng của mình luôn say mê mưu sinh.
Tiếng hát ngọt ngào đằm thắm, loang trải trên những gợn sóng lăn tăn, óng ánh đùa nắng. Ca từ phi thời gian day dứt như một dấu hỏi thấm dẫm nước mắt:
Ơ? hớ? hơ?
Lãng Bạc là Lãng Bạc nào
Biển hồ sóng dậy cồn cào lời ca
Lãng Bạc là Lãng Bạc xa
Sông Đà núi Tản cha qua mẹ về
Ngàn năm non nước nguyện thề
Không dung giặc cướp, không mê bả quyền
Mê Linh trên bến dưới thuyền
Trưng vương tuẫn tiết?
Ai quên hận này?
Khổ thơ đầu dào dạt tình cảm, nhắc nhớ một thời người Âu Lạc gọi núi Tản là mẹ, sông Hồng, sông Đà là cha. Tục bắt rể nên cha phải qua. Người mẹ đi đâu rồi cũng trở về. Quê cha đất mẹ là vậy.
Khổ thứ hai nhịp rời, nhanh và dứt khoát. Bi tráng đến tột độ rồi buông lơi một câu hỏi, có thể làm rơi nước mắt ngàn đời.
Ai đang hát? Hay đó là hơi thở đất nước, truyền gửi cho người phụ nữ M?Tlinh kiêu dũng sứ mạng mở đường lịch sử? Trưng Trắc nghe thấu tất cả. Bà đứng bên bờ Lãng Bạc đỏ quạnh, đau đáu nhìn về phía đông nam. Màu máu uất hờn trải tận chân trời. Có thể bà biết, dưới mặt nước ấy, hơn ngàn năm sau, phù sa bồi lắng cộng với biển lùi sẽ tạo nên mỏm cù lao phong thủy kim qui trường tồn. Con cháu bà sẽ mở ra một triều đại mới, thời đại mới, độc lập và tự chủ. Họ sẽ gọi nơi ấy là đế đô Thăng Long. Hình ảnh rồng bay tượng trưng cho Đại Việt, thoát thai từ tôtem Giao long, cá sấu, từng được đúc trên đồ đồng của văn minh Đông Sơn.
Điều làm nặng lòng Trưng Trắc mấy năm nay là sự có mặt của Tô Định và sứ đoàn của y tại Long Uyên. Tô Định được Hán Quang Vũ tấn phong làm Thái thú Giao Chỉ năm 34 sau Công nguyên, song thực ra y chỉ vừa mới đến Long Uyên. Trước đó, khi mẹ cả Man Thiện chưa trao quyền cho bà Trưng, bên mép nước phía hạ lưu biển hồ Lãng Bạc, Tích Quang đã xây dựng một bến thuyền và dãy nhà tạm bợ. Họ gọi vống lên đấy là thành Rồng cuộn (Long Uyên). Đến thời Đường, vì húy kị tên tục cao tổ Lý Uyên nên nó được đổi ra Long Biên. Đúng ra nhiệm vụ thám hiểm một cách ôn hòa vùng ?okhuyết địa? phía nam nhà Hán của Tích Quang đã đặt nền móng vững bền cho kế hoạch thực dân, nếu không có loạn Vương Mãng.
Mùa xuân năm 38 Tô Định và đoàn tùy tùng dăm trăm người của y cặp bến Long Uyên. Mệnh lệnh xấc xược đầu tiên của Tô Định là tập họp tất cả Lạc tướng xung quanh Long Uyên để nghe ?othánh chỉ?.
?oDưới gầm trời này, đất ở đâu cũng là đất của Thánh thượng, dân ở đâu cũng là dân Đại Hán ?" Tô Định gầm lên ?" Các người có biết đây là quận Giao Chỉ đã được Hán Vũ đế xác lập không??.
?oTích Quang cũng từng nói như ông ?" Trưng Trắc nhỏ nhẹ ?" Từ mẹ tổ, chúng tôi chỉ biết gọi nơi mình sinh sống là Âu Lạc. Âu là đất. Lạc là nước. Âu Lạc là xứ sở của chúng tôi, không phải của người phương Bắc?.
?oKhá khen cho Trưng Trắc lắm mồm. Ngươi nên biết sách Vũ Cống đã có từ Nam Hải. Sách Xuân Thu chép rằng nước Sở đã gồm thu Nam Hải thuộc Hoa Hạ. Cổ thư Sơn Hải kinh tiên Tần nói Tây Giang đổ vào Nam Hải. Cả biển nam này là của Đại Hán, rẻo đất trâu đầm Âu Lạc lý nào lại ở ngoài Đại Hán?. Tô Định biện luận rất hùng hồn.
Trưng Trắc cười vang nhờ Lữ lạc tướng tiếp lời họ Tô: ?oNgười Trung Quốc trăm năm trước cứ thấy sông rộng, nước nhiều liền gọi là biển. Nam Hải ở Vũ Cống và Xuân Thu là Trường Giang vậy. Nam Hải trong Sơn Hải kinh rõ ràng là Tây Giang chảy qua Phiên Ngung. Vua Kiến Đức và tể tướng Lữ Gia của triều đình Nam Việt lên thuyền ra sông lớn ngoài Phiên Ngung lập chiến khu, Lộ Bác Đức tấu về triều bảo họ vào biển tây. Tô Thái thú lẽ nào chưa đọc những dòng ấy??.
Tô Định tái mặt.
Bà Lạc tướng Chu Diên nhìn Trưng Trắc bằng đôi mắt ngưỡng mộ và kính phục. Thật không uổng phí khi bà gửi con trai mình đến M?Tlinh làm chồng người phụ nữ hùng dũng và đảm lược kia.
Ban đầu, không Lạc tướng nào định nghe lệnh Tô Định. Tuy nhiên Trưng Trắc đã cho sứ giả đến nhiều nơi thuyết phục. Bà muốn họ tận mắt chứng kiến dã tâm của những kẻ tự nhận là bề trên, là văn minh hơn người bản xứ. Dùng chính diễn đàn của Tô Định vạch mặt Tộ Định là tuyệt diệu kế. Trưng Trắc dễ dàng bẻ gãy luận điệu ngang ngược của Thái thú.
M?Tlinh rất gần Long Uyên, các chính sách trấn áp của Tô Định luôn ảnh hưởng ngay lập tức đến đời sống và sinh hoạt M?Tlinh. Phản ứng của Trưng Trắc rất dễ hiểu. Bà trở thành chiếc dằm khó chịu cắm ngay trong mắt Thái thú.
Tô Định và người của hắn đã chiêu dụ không ít cư dân xung quanh Long Uyên làm tay sai. Họ quay lưng lại với nền văn hóa của tiên tổ, a dua theo người Hán cười vào tục bắt rể và chế độ mẫu quyền. Họ nghênh ngang vì cậy những ông chủ mới có thuyền to, giáo sắt dài, mặc áo lụa mát mẻ sang trọng.
Gần đây, Tô Định ra lệnh cấm đánh cá suốt một dải Lãng Bạc và những vùng nước phụ cận. Nếu có chiếc thuyền độc mộc nào mạo hiểm buông câu, tung lưới, bầy lâu thuyền buồm cao, cột lớn sẽ lao đến như những con dã thú hung dữ nhất.
Lý luận của Trưng Trắc là, nếu không nghĩ ra cách hóa giải kiểu ?otằm ăn lá dâu? này, Tô Định sẽ nuốt dần hồ Lãng Bạc mênh mông, gồm thu sông Hồng, sông Đà và sông Lô. Rồi đến cả rừng cao núi xa bọn hùm sói kia cũng sẽ sục mõm tới. Thử hỏi khi ấy, còn Lạc tướng nào có thể yên ổn?
Tô Định làm gì, nghĩ gì với toàn bộ Âu Lạc, đều dựa trên nhãn quan và ứng xử trước Trưng Trắc và M?Tlinh. Vô hình trung, M?Tlinh vượt lên tuyến đầu kháng Hán. Lạc tướng Trưng Trắc và phó tướng Trưng Nhị đã được lịch sử chọn lựa đơn giản như vậy.
Lịch sử không nên xét nét đúng sai ở trường hợp này. Người ta chỉ có thể tiếc rẻ. M?Tlinh là điểm trũng của văn minh Âu Lạc, nơi chế độ mẫu quyền còn nặng nề.
***
Trưng Trắc cảm thấy cô độc. Ban ngày chồng bà vẫn phải về Chu Diên. Đến đêm A Thi mới là người của M?Tlinh, của gia tộc Lạc tướng nhà bà. Trăm công ngàn việc rối như tơ nhện nên Trưng Trắc lại càng mong sớm có tin vui. Một đứa trẻ sẽ tạo lý do cho bà qua Chu Diên báo tin mừng và xin Lạc tướng thể tất, thường xuyên cho phép A Thi có mặt ở M?Tlinh ban ngày. Trưng Nhị còn trẻ người non dạ. Trưng Trắc cần lắm một nam giới mạnh mẽ giúp sức bên cạnh.
Ngàn xưa đến nay, trách nhiệm giáo dục và nuôi dưỡng con trẻ đều do một nhóm các bà mẹ đảm trách. Nó tự nhiên và nguyên thủy như gà mái ấp trứng chăm con, như hình ảnh hươu cái đa phu trên trống đồng. M?Tlinh là xã hội lấy đại gia tộc bên ngoại làm hạt nhân, chưa chia tách thành những gia đình qui mô nhỏ nhưng linh hoạt để xác lập và nâng cao vai trò người đàn ông. Trong môi trường trọng nữ, ý tưởng của Trưng Trắc đã có thể xem là cách mạng.
Trưng Nhị hơi ảo tưởng. Cô quả quyết mấy mống Hán quân tại Long Uyên có thể quét sạch trong một buổi. Trống đồng đã được trang bị khắp các buôn làng. Khi tiếng trống cái tại nhà sàn Lạc tướng gióng lên gấp ruổi, mọi quan Lang sẽ đáp lời. Ngàn mặt trống gọi sấm sẽ nối âm thành lời hiệu triệu xuất quân rung chuyển non sông. Hổ sẽ gầm. Voi sẽ giậm chân. Hàng trăm con thuyền độc mộc mang hình hài Giao long sẽ bủa lưới lửa xuống Long Uyên.
Trưng Trắc không sợ Tô Định. Bà lo xa hơn Trưng Nhị. Biết bao nhiêu đồng đã để dành đúc trống? Dù có thừa đồng đi nữa, gươm giáo bằng đồng làm sao sắc bén như đồ sắt? Lao tre, tên trúc dẫu bịt đồng, đâu thể đâm thủng được giáp dày khiên lớn của đại quân Hán từ biển sẽ vào cứu Tô Định. Trưng Trắc lờ mờ hiểu rằng bà thua người Hán tự nền tảng. Mọi quan Lang trong M?Tlinh của bà, xứ sở của bà, có thể luôn đoàn kết, nhất lòng đứng dưới mái nhà sàn cao vút của Lạc tướng M?Tlinh. Nhưng Trưng Trắc không chắc ở Chu Diên, Câu Lậu, Luy Lâu, An Biên và nhiều vùng khác, các Lạc tướng và quan Lang có ủng hộ bà không. Dạo Tích Quang qua đây, nhiều Lạc tướng đã biết ở phương Bắc người ta tôn một người lên làm chúa thượng, thống lĩnh trăm họ, quyền lực tuyệt đối, vạn nhà trung thành. Áp dụng hình thức ấy người Âu Lạc mới có thể tập hợp sức mạnh, chống lại bất cứ kẻ thù nào.
Trưng Trắc tin tưởng bà có thể làm vua phương Nam. Song, bà hiểu địa linh thì thiếu gì nhân kiệt. Nhà vua phải là người khiêm tốn, cao thượng, trong sạch, có tâm, có đức, có tài, sống vì dân mà chết cũng vì dân. Sức dân muôn thuở là vô địch, nhà vua phải vận dụng sáng suốt chân lý giản dị ấy trong mọi hoạt động xã hội, nhất là vệ quốc, giữ nước. Nghe đâu cuối thời Tây Hán, vua quan Trung Nguyên cấu kết đè đầu cưỡi cổ nhân dân, sưu cao thuế nặng, cướp bóc tham nhũng, ăn chơi xa xỉ. Hậu quả là Vương Mãng đã soán ngôi Hán đế, thiên hạ loạn ly, đất trời nổi giận, tai ương dồn dập. Người chết kể đến ức, triệu.
Trưng Trắc luôn ghê tởm sự hèn nhát. Giả như mới đây thôi, bà Lạc tướng Khúc Dương đã thân chinh đến giao thiệp, cầu xin Tô Định cho phép đánh cá trên ngã ba Đuống. Hàng chục thuyền độc mộc của họ bị Lâu thuyền Hán đâm thủng, đánh chìm, cướp cả công sức lao động và mạng sống ngư dân. ?oPhải mạnh mẽ và kiên quyết hơn đó chính là phẩm giá làm người? ?" Trưng Trắc nói thế. Bà kịch liệt phản đối Tô Định song song với việc cử một số Giao long thuyền có vũ trang bảo vệ toàn bộ khu vực tây bắc biển hồ Lãng Bạc. Ngư trường ngàn đời nay của M?Tlinh là vùng nước ấy. Sông Hồng chảy vào Lãng Bạc tại đây, chếch xuống phía nam là sông Đáy luồn lách giữa một vùng đầm lầy mênh mông. Nơi sông Đáy nhận nước từ Lãng Bạc thường được gọi là cửa Hát vì trong các lễ hội trên mặt hồ, nam nữ hay chống sào dừng thuyền ven bờ. Họ đối đáp bằng những giai điệu dân dã đầy sức sống, đậm chất phồn thực, ngày này qua ngày khác.
Cửa Hát cũng là nơi linh thiêng, gần như biên giới của trần thế và cõi âm. Giới thượng lưu M?Tlinh và Chu Diên khi trăm tuổi, sẽ được khâm liệm vào chiếc quan tài hình thuyền, tái hiện chân thực Giao long thuyền mà họ từng sử dụng. Đoàn đưa tang phải khép một vòng trước cửa Hát, rồi mới đi sâu vào đầm lầy ven sông Đáy, chọn những gò nổi khô ráo an táng người quá cố.
Hôm trước bà Lạc tướng Chu Diên đến thăm M?Tlinh. Bà bảo với Trưng Trắc thế giặc mạnh quá. Càng gần Long Uyên càng nhận ra sức ép kinh khủng. Bà hoang mang và bất lực.
?oGiặc lúc nào chả mạnh. Không mạnh sao có thể coi trời bằng vung, chuyên việc trái đạo nghĩa. Vậy thì để tự vệ, Âu Lạc không được yếu. Làm yếu nước là có tội, là rước giặc vào nhà, đem voi dày mộ tiên tổ. Giặc đến, đầu tiên là lỗi ở ta. Ta không yếu giặc nào dám mạo phạm? Ta không sợ, mọi đe dọa chẳng có đất sống?. Trưng Trắc khẳng khái nhận định.
?oNghe nói trên núi, Lạc tướng Bắc Đái, Kê Từ vẫn thản nhiên, ngày ngày ngả thịt thú rừng, uống rượu, ca hát nhảy múa. Họ bảo dẫu cùng một Âu Lạc nhưng họ không thích ăn cá, không quan tâm đến biển hồ Lãng Bạc?. Lạc tướng Chu Diên còn dẫn thêm nhiều bằng chứng để Trưng Trắc thấy không phải mọi người Âu Lạc đều có ý thức cảnh giác trước vận mệnh Âu Lạc.
?oTôi ước sao A Thi sẽ làm vua Âu Lạc. Chúng ta lạc hậu với người quá rồi mẹ chồng à?. Trưng Trắc rút ruột nói ?" ?oKhông theo kịp thời đại, đất nước nào cũng sẽ hèn yếu. Cổ hủ, bảo thủ và hài lòng trong sự ổn định cũ rích này, chúng ta đang thoái hóa đấy. Nữ quân làm sao mạnh mẽ bằng nam quân. Tổ tiên ta không phải không biết điều này. Ngày hội đua thuyền rồng tế mẹ trời, trai tráng cầm chèo lúc nào cũng vượt hai phần ba vòng đua?.
Gương mặt Lạc Tướng Chu Diên bỗng nhiên tối sầm lại. Bà thấy Trưng Trắc nói rất có lý và bà cũng thấy mình đã phạm tội khi nghe những lời ấy. Về nhà, Lạc tướng vội giết gà tạ tội với quỷ thần. Bà yêu A Thi nhưng bà sẽ không đánh đổi tình yêu ấy với bất cứ truyền thống nào.
***

hi Ledung??, truyen ngan ban goi hay day
cho hoi Truong Thai Du, la nha van hay sao; hay lam nghe gi. ban co quen TTD ko, sao chi toan truyen ngan. Minh muon biet 1 so tin ve Truong Thai Du, anh ta co fong cach viet truyen ngan cung ngau, co le anh ta thich truyen ngan.
don gian boi toi cung dang viet truyen, ma toi viet truyen trung binh, va dang dai. toi thich dc lam ban voi nhung nguoi co cung so thich voi minh.
Dung