Tuyển tập các bài viết về Trịnh Công Sơn (mục lục tra cứu: trang 1)

Đêm nhạc Trịnh Công Sơn vì trẻ em bất hạnh
32 ca khúc của nhạc sĩ sẽ được trình bày trong hai đêm nhạc bắt đầu từ 18/4, tại sân khấu Trống Đồng (TP HCM). Doanh thu của chương trình dành để mua 200 chiếc xe lăn cho trẻ em tàn tật.
Các ca sĩ tham gia trong đêm nhạc là Cẩm Vân, Bảo Yến, Thanh Long bass, Hồng Nhung, Lan Ngọc, nghệ sĩ kèn saxophone Trần Mạnh Tuấn.
Vào 14/4 tới, tại CLB thư pháp (Trung tâm Văn hóa quận 1) sẽ tổ chức đêm thơ nhạc "Tưởng nhớ Trịnh Công Sơn". Ngày 15/4, Nhà Văn hóa Thanh Niên TP HCM tổ chức cuộc triển lãm thư pháp của tác giả Bùi Hiến. Trên mực tàu, giấy đỏ, nhà thư pháp sẽ thể hiện Một cõi đi về, Huyền thoại mẹ, Tuổi đời mênh mông, Cát bụi...
nguồn: (Theo Tuổi Trẻ, 13/4)
Đêm nhạc tại nhà lưu niệm Trịnh Công Sơn
Tuổi Trẻ, 12/4
"Nhiều thế hệ hát nhạc Trịnh Công Sơn" là chủ đề của đêm nhạc tại nhà lưu niệm của ông (khu du lịch Bình Quới, TP HCM), vào 20h ngày 15/4. Hôm 10/4, cũng tại nhà lưu niệm, đêm nhạc tưởng niệm ông đã được gia đình và bạn bè tổ chức, trong đó có sự tham gia của nhà văn Nguyễn Quang Sáng, họa sĩ Trịnh Cung, nhạc sĩ Trần Long Ẩn, Từ Huy, Bảo Phúc???
Tuổi Trẻ, 12/4
Trao tặng tượng đồng Trịnh Công Sơn
Tuổi Trẻ, 12/4
Nghệ nhân đúc đồng Phan Thanh Tú đã tặng Hội Âm nhạc TP HCM bức tượng bán thân chân dung nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Tượng làm bằng chất liệu đồng, cao 90 cm được chép nguyên mẫu từ tác phẩm thạch cao do nhà điêu khắc Ngô Xuân Lai thực hiện mà lúc còn sống Trịnh Công Sơn rất thích.
Tuổi Trẻ, 12/4
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 23:30 ngày 04/07/2003

Thương nhớ Trịnh Công Sơn nhưng không quên đòi cát-xê

Tiền Phong
Sau khi nhạc sĩ trở về "cát bụi tuyệt vời", Hồng Nhung, Trần Mạnh Tuấn và nhiều ca sĩ khác đã biểu diễn để tỏ lòng thương tiếc ông nhưng vẫn đòi cát-xê và các nhà tổ chức đành... chịu lỗ.
Chương trình nhạc Trịnh Công Sơn đêm 8/4 tại Cung Văn hóa Thanh Niên Tăng Bạt Hổ (Hà Nội) bị đa số khán giả đánh giá là không hay, nhưng được truyền hình phát sóng đến hai lần. Gọi là đêm nhạc tưởng nhớ người nhạc sĩ tài hoa, nhưng phía hậu trường, vẫn có những chuyện "giật gân": Hồng Nhung đòi cát-xê 5 triệu, Trần Mạnh Tuấn biểu diễn hai bài: 5 triệu, Thanh Lam 2 triệu, Ngọc Tân 1 triệu. Tuy nhiên, có một giọng ca trẻ không gần gũi lắm với Trịnh Công Sơn là Tấn Minh lại tỏ ra "có tình" hơn cả. Lúc đầu, anh không chịu nhận cát-xê, nói rằng "hát vì chú Sơn", sau đó Ban tổ chức "bắt" cầm 300.000 đồng. Đêm diễn với 4 đơn vị đồng tổ chức chịu lỗ 3,5 triệu.
Ngày 14-15/4, Nhà hát Tuổi Trẻ ra mắt chương trình Tuổi đời mênh mông. Họ chỉ chi nhiều nhất là 1.200.000 đồng cho một ca sĩ, nhưng vẫn được đánh giá là mộc mạc, có phần dễ thương. Tuy nhiên, khán giả thấy tiếc cho đêm nhạc này ít "sao". Xuất hiện khá nhiều "phong cách Trịnh Công Sơn" trong chương trình. Tô Lịch, một nam ca sĩ phòng trà thường gắn bó với nhạc Beatles và Lobo thì nay chơi vĩ cầm hát Tình xa và Rừng xưa đã khép không giống ai, bằng giọng mạnh tan nát, cố tình chơi lỡ nhịp. Lệ Thuý, 20 tuổi, sinh viên Nhạc viện Hà Nội như "giúp" người xem hình dung một Khánh Ly mộc mạc, tóc xoã ngang với Cuối cùng cho một tình yêu, Một ngày như mọi ngày. Thùy Dung vẫn như ở đêm Tăng Bạt Hổ, vẫn chừng ấy lời thổ lộ, thương tiếc Trịnh Công Sơn, tranh thủ phát hành lần thứ hai bài chưa có tên, bắt đầu bằng: "Anh đi rồi sao, đi về phương nào?" (tự sáng tác cùng kiến trúc sư Hoàng Phúc Thắng).
(Theo Tiền Phong)
ATC
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 23:30 ngày 04/07/2003

Thương nhớ Trịnh Công Sơn nhưng không quên đòi cát-xê

Tiền Phong
Sau khi nhạc sĩ trở về "cát bụi tuyệt vời", Hồng Nhung, Trần Mạnh Tuấn và nhiều ca sĩ khác đã biểu diễn để tỏ lòng thương tiếc ông nhưng vẫn đòi cát-xê và các nhà tổ chức đành... chịu lỗ.
Chương trình nhạc Trịnh Công Sơn đêm 8/4 tại Cung Văn hóa Thanh Niên Tăng Bạt Hổ (Hà Nội) bị đa số khán giả đánh giá là không hay, nhưng được truyền hình phát sóng đến hai lần. Gọi là đêm nhạc tưởng nhớ người nhạc sĩ tài hoa, nhưng phía hậu trường, vẫn có những chuyện "giật gân": Hồng Nhung đòi cát-xê 5 triệu, Trần Mạnh Tuấn biểu diễn hai bài: 5 triệu, Thanh Lam 2 triệu, Ngọc Tân 1 triệu. Tuy nhiên, có một giọng ca trẻ không gần gũi lắm với Trịnh Công Sơn là Tấn Minh lại tỏ ra "có tình" hơn cả. Lúc đầu, anh không chịu nhận cát-xê, nói rằng "hát vì chú Sơn", sau đó Ban tổ chức "bắt" cầm 300.000 đồng. Đêm diễn với 4 đơn vị đồng tổ chức chịu lỗ 3,5 triệu.
Ngày 14-15/4, Nhà hát Tuổi Trẻ ra mắt chương trình Tuổi đời mênh mông. Họ chỉ chi nhiều nhất là 1.200.000 đồng cho một ca sĩ, nhưng vẫn được đánh giá là mộc mạc, có phần dễ thương. Tuy nhiên, khán giả thấy tiếc cho đêm nhạc này ít "sao". Xuất hiện khá nhiều "phong cách Trịnh Công Sơn" trong chương trình. Tô Lịch, một nam ca sĩ phòng trà thường gắn bó với nhạc Beatles và Lobo thì nay chơi vĩ cầm hát Tình xa và Rừng xưa đã khép không giống ai, bằng giọng mạnh tan nát, cố tình chơi lỡ nhịp. Lệ Thuý, 20 tuổi, sinh viên Nhạc viện Hà Nội như "giúp" người xem hình dung một Khánh Ly mộc mạc, tóc xoã ngang với Cuối cùng cho một tình yêu, Một ngày như mọi ngày. Thùy Dung vẫn như ở đêm Tăng Bạt Hổ, vẫn chừng ấy lời thổ lộ, thương tiếc Trịnh Công Sơn, tranh thủ phát hành lần thứ hai bài chưa có tên, bắt đầu bằng: "Anh đi rồi sao, đi về phương nào?" (tự sáng tác cùng kiến trúc sư Hoàng Phúc Thắng).
(Theo Tiền Phong)
ATC
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 23:30 ngày 04/07/2003

Từ độ chim thiêng hót lời bạc mệnh
Hà Vũ Trọng
" Tôi không thể phân biệt được nước mắt với âm nhạc " (Nietzsche). Ai không tức khắc ngộ ra điều ấy thì là chưa hề thân thiết với nhạc. Mọi âm nhạc đích thực đều xuất phát từ cái khóc nảy sinh từ niềm nuối tiếc thiên đàng.
E.M. Cioran
Thí dụ bây giờ tôi phải đi. Tay chia li cùng đời sống này. Có chiều hôm đưa chân tôi về biên giới mới, Nghe ra quanh tôi đêm dài... là một thí dụ đến đau lòng của người nhạc sĩ đã từng ôm đàn " hát nói " như vậy khi còn giữa chúng ta. Cuộc chia li đầy luyến tiếc khỏi cõi tạm này chắc không phải là một ngẫu nhiên khi người nhạc sĩ ấy đã nặng tình với cuộc đời này. Kìa còn biết bao người dìu dặt đến quanh đây. Trong đám người dìu dặt ấy có chúng ta đến bên anh để hát trên cùng một cõi đi về, mà bây giờ biển sóng đã xô anh sang tới bờ bên kia rồi...
Sự ra đi của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn chắc làm xúc động biết bao người, nhạc của anh trong suốt hơn 30 năm bể dâu qua đã trở thành xương thịt hay một phần đời của mỗi người, và trong đó còn chứa đựng vong linh oan khuất của cả một thời chiến tranh. Nhạc và hình tượng thơ của anh luôn chừa lại khoảng trống cho trí tưởng tượng của người hát, gợi cho chúng ta biết cách mơ và linh cảm theo cách riêng của mỗi người khi đứng trước những nỗi tuyệt vọng của cuộc đời. Trên mỗi thân người có nghìn phím tơ. Búng ngón tay đàn thức dậy ước mơ... Chúng ta làm sao trả nợ đối với những tặng phẩm của người nhạc sĩ ấy ?
Để cảm nhận cái đẹp trong nhạc của Trịnh Công Sơn cần có sự linh cảm nhậy bén và một số kiến thức nhất định. Và sự cảm nhận này có thể hơi khác biệt theo từng thế hệ thuộc ba thời điểm : trước 75, lớn lên sau 75 và của lứa tuổi sinh sau 75. Riêng cá nhân tôi và phần lớn bạn bè thuộc thế hệ thứ hai - gạch nối giữa hai " triều đại " - cũng đều chịu sự ảnh hưởng nặng hoặc có thể nói là có thời điểm bị ám ảnh bởi nhạc và lời thơ của Trịnh Công Sơn tựa như là một thứ " đạo sống ". Các tình khúc Trịnh Công Sơn đối với chúng tôi là những bài kinh tình yêu, các chủ đề thân phận quê hương và thần thoại là một loại phúc âm buồn tái hiện cuộc chiến đã qua để chiêm nghiệm lại, mà bản thân tôi thời điểm ấy còn là trẻ con chưa lớn để thấy quê hương. Và từ nhạc Trịnh Công Sơn như thể từ đó đã hình thành một thứ " đạo bạn bè " và là dấu hiệu để kết bạn chia sẻ đối với bất cứ ai thích " nhạc Trịnh ". Từ buổi con người sống quá rẻ rúng tôi biết rằng vinh quang chỉ là điều dối trá... Chính trong thời mà Người vinh quang mơ ước địa đàng. Người gian nan mơ ước bình thường đó, chúng tôi hát " nhạc Trịnh " ở những chốn riêng tư gần như bất khả xâm phạm. Hát lên cái " tôi " riêng của Trịnh để cứu rỗi cái " ta " bị tập thể hoá thành đồng ca của dòng ca khúc " cách mạng " hồ hởi bên ngoài. Chủ thể luôn luôn là " tôi " trong nhạc của Trịnh Công Sơn là raison d'être (lí do tồn tại) chỉ cách cho chúng ta trực diện sống với nỗi cô đơn của chính mình. Ngay cả khi nói tới cái " ta " cũng là cái tôi tuy mong manh nhưng phơi phới. Đời ta có khi là lá cỏ ngồi hát ca rất tự do... hoặc Đôi khi ta lắng nghe ta... Tôi chưa hề quên cái hiệu lệnh muôn đời : " Cái ta đáng ghét ". Tuy nhiên trong cuộc sống thường nhật nơi đây, ngoài những ngày hét la to đầy nộ khí, vẫn có những giây phút lui về muốn thở than. Phải chăng thở than cũng là niềm bí ẩn của con người.
" Trên cánh đồng ca khúc, tôi như đứa bé ước mơ mặt trời là con diều giấy thả chơi ". Ra đồng giữa ngọ đứa bé với cuộn dây vừa mở chân thoắt như chim. Chúng ta ai cũng từng thả những con diều thơ cánh nhạc tung tăng ước mơ ấy lên bầu trời mênh mông rạng ngời tìm lại địa đàng đã mất dấu, thế nhưng sợi dây vẫn bắt nguồn từ mặt đất của cõi người hệ luỵ. Con diều như là biểu tượng nhớ thương tìm về tuổi thơ hướng vọng lên trời cao, thả tìm lại trí tưởng tượng mà chiến tranh đã làm cạn kiệt tinh thể của chúng ta.
Ở hải ngoại, những sáng tác của Trịnh Công Sơn trước 75 và một số ca khúc về người Việt ở ngoài sau 75 cũng vẫn nhập tâm chúng ta hơn cả. Nhiều bài như đã tiên tri cho thân phận chim xa lìa bầy và tâm trạng " lưu vong " của chúng ta từ cảm thức lưu vong của anh trên chính quê hương mình hay đúng hơn là " trong cõi người ta " này... Rồi một lần kia khăn gói đi xa, tưởng rằng được quên thương nhớ nơi quê nhà... Có khi anh cũng trách móc những bạn bè khăn gói đi xa ấy. Người ra đi có đôi dòng lệ, cỏ xanh rì cỏ mướt chân đi. Miệng môi kia ốm o lời thề, chân đi xa trái tim bên nhà... Chúng ta đã chứng kiến nhạc và bản thân Trịnh Công Sơn cũng như ca sĩ Khánh Ly có thời kì trở thành mục tiêu kết án của phía cực hữu, giờ đã là một vết nhục đối với họ khi đứng trước những tác phẩm đã được coi là lương tâm không thể phủ nhận của Việt Nam trong thời khổ nạn. Ca khúc da vàng đã nhập thể vào tiếng hát Khánh Ly chính là những bài Kinh cầu từ Vực sâu (De Pro-fundis) trầm thống đến rợn người. Bức tranh đêm dài trên quê hương được thắp sáng bằng hoả châu cháy đỏ, bài hát ru mới là tiếng đại bác nghe quen, người già co ro, người điên, em bé loã lồ, chó sủa vườn hoang, bom rung từng liếp cửa, em bé đi học đạp trái mìn nổ chậm ngực vỡ tan tành, xác người trôi sông, hầm trú tan hoang, từng vùng thịt xương có mẹ có con... những hình ảnh đổ nát hỗn độn đó tạo thành bức tranh tang thương Guernica khổng lồ một nước Việt Nam ngập trong khói lửa triền miên đến độ siêu thực. Một ngày mùa đông, hai bên là rừng, một chiếc xe tang, trái mìn nổ chậm, người chết hai lần, thịt da nát tan. Những bài Gia tài của mẹ, Nối vòng tay lớn, Tình ca người mất trí... đã xoá lằn ranh phân tranh của hai ý hệ và địa lí đã chia cắt thân thể Mẹ Việt Nam.
Hình tượng và cách gọi thân phận người nô lệ da vàng phải chăng là sự đồng cảm của Trịnh Công Sơn với thân phận người nô lệ da đen trong thể nhạc blues, jazz mà ông rất yêu thích và chịu ảnh hưởng ? Cũng tương tự như lời nhạc blues đã trở thành văn học bằng chất thơ độc đáo mà tiếng nói đặc thù cá nhân nói thay cho bao người da đen bị đẩy vào cảnh sống khốn cùng, lời thơ trong nhạc của Trịnh Công Sơn cũng đã trở thành văn học (còn phải kể thêm yếu tố hoạ mà Trịnh Công Sơn luôn " vẽ " trong thơ). Ca khúc của Trịnh Công Sơn - nhiều bài là những folksong hiện đại và chất liệu dân ca Việt Nam (như các thể hát nói, chầu văn Huế, hát ru...) được sử dụng nhuần nhuyễn tới độ vô thức khiến người nghe khó có thể nhận ra. Đây là điểm cao nghệ thuật cần những người chuyên về nhạc phân tích vì nó vượt xa và khác hẳn các ca khúc dựa vào dân ca thời tân nhạc hoặc các bài dân ca " cải biên " về sau. Cho đến nay, kể tất cả những ca khúc đã phát hành của Trịnh Công Sơn, những bài đạt đến đỉnh cao nghệ thuật của anh (thời kì 72 -75) về nhạc và thơ đã tạo ra một loại thiền và " mĩ học " riêng từ sự trầm tư trước cái chết và nỗi bất an thường trực. Tác phẩm lớn nhất có thể kể tổ khúc (hay liên ca khúc) Đoá hoa vô thường. Cấu trúc " giao hưởng thơ " của bài ca khúc nghệ thuật này dài và phức tạp hơn cả so với mọi tác phẩm khác của Trịnh Công Sơn. Cách chuyển giọng và điệu rất tinh tế mỗi khi sang một " chương " khác. Nhiều chỗ chừa thoáng cho nhạc cụ tự " hát ". Giọng người hát đòi hỏi mang nhiều sắc thái hơn, và phần hoà âm thích hợp cũng cần tới nhạc khí thính phòng. Có thể vì vậy nên khó ai có thể diễn tả trọn vẹn được tác phẩm này ?
Sự thịnh hành (hay " phục hồi ") trở lại các tình khúc chủ yếu sáng tác trước 75 của Trịnh Công Sơn đối với giới trẻ Việt Nam sau thời mở cửa hiện nay và đối với đồng bào miền Bắc đang lên đến đỉnh cao, rõ ràng là sự phải trả lại cho tuổi trẻ những gì từng bị coi là trái cấm. Tuy nhiên những Tình khúc Da Vàng (hay Kinh Việt Nam) - những bài kinh thương khó của Việt Nam Tiếng oan những muốn vạch trời kêu lên (Nguyễn Du) - những tác phẩm này vẫn còn chưa được nhìn nhận lại hoặc vẫn bị che giấu đối với tuổi trẻ hiện nay, người ta sợ phơi mở sự thật về cuộc chiến vừa qua, bởi mỗi Tình khúc Da Vàng này là tấm gương phản chiếu vận mệnh quê hương qua những thị kiến và linh cảm của một người nghệ sĩ đứng ngoài hai lằn ranh ý hệ để nói lên nỗi thống khổ chung và ước mơ hoà bình của dân tộc, trong nỗi tuyệt vọng sống từng ngày chết từng ngày đợi con kên kên trên cành nhỏ lệ. Hãy sống dùm tôi, hãy nói dùm tôi, hãy thở dùm tôi... Trịnh Công Sơn nói rằng Tất cả những gì thuộc về cuộc sống đều có ảnh hưởng trên đời sống tinh thần và tình cảm của tôi... Quá khứ hiện tại tương lai trong tôi chỉ là một. Nếu có gì khác biệt thì đó là trạng thái tinh thần của từng giai đoạn và sự thay đổi trong những diễn biến tình cảm. Người ta không thể cắt rời quá khứ ra khỏi với hiện tại như một thân thể bị chia lìa. Nếu như vậy, thì những giọt máu của hai triệu người oan khuất biết đến bao giờ trổ bông. Khi được hỏi về sự tài hoa và chiêm nghiệm về chính mình qua hai câu thơ tài mệnh tương đố của Nguyễn Du, anh đáp : tôi muốn viết sai câu thơ Nguyễn Du cho riêng mình : " Trăm năm trong cõi người ta, chữ tài chữ mệnh cũng là bể dâu ". Như vậy, tài mệnh của Trịnh Công Sơn đã trở thành một với sử mệnh của dân tộc Việt Nam trong thời khổ nạn. Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung (Nguyễn Du).
Tôi chỉ là tên hát rong đi qua miền đất này để hát lên những linh cảm của mình về những giấc mơ đời hư ảo. Nhưng trong những giấc mơ đời hư ảo ấy, những giọt lệ là có thật từ độ chim thiêng hót lời bạc mệnh, từng giọt vô biên, trôi chìm tiếng tăm... Ta có thể mượn lời Cioran để nói về cái hư ảo ấy trong nhạc Trịnh Công Sơn : " Âm nhạc là cái hư ảo chuộc lại cho tất cả những cái hư ảo khác ".
Toronto, 4.4.2001
Hà Vũ Trọng
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 23:25 ngày 04/07/2003

Từ độ chim thiêng hót lời bạc mệnh
Hà Vũ Trọng
" Tôi không thể phân biệt được nước mắt với âm nhạc " (Nietzsche). Ai không tức khắc ngộ ra điều ấy thì là chưa hề thân thiết với nhạc. Mọi âm nhạc đích thực đều xuất phát từ cái khóc nảy sinh từ niềm nuối tiếc thiên đàng.
E.M. Cioran
Thí dụ bây giờ tôi phải đi. Tay chia li cùng đời sống này. Có chiều hôm đưa chân tôi về biên giới mới, Nghe ra quanh tôi đêm dài... là một thí dụ đến đau lòng của người nhạc sĩ đã từng ôm đàn " hát nói " như vậy khi còn giữa chúng ta. Cuộc chia li đầy luyến tiếc khỏi cõi tạm này chắc không phải là một ngẫu nhiên khi người nhạc sĩ ấy đã nặng tình với cuộc đời này. Kìa còn biết bao người dìu dặt đến quanh đây. Trong đám người dìu dặt ấy có chúng ta đến bên anh để hát trên cùng một cõi đi về, mà bây giờ biển sóng đã xô anh sang tới bờ bên kia rồi...
Sự ra đi của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn chắc làm xúc động biết bao người, nhạc của anh trong suốt hơn 30 năm bể dâu qua đã trở thành xương thịt hay một phần đời của mỗi người, và trong đó còn chứa đựng vong linh oan khuất của cả một thời chiến tranh. Nhạc và hình tượng thơ của anh luôn chừa lại khoảng trống cho trí tưởng tượng của người hát, gợi cho chúng ta biết cách mơ và linh cảm theo cách riêng của mỗi người khi đứng trước những nỗi tuyệt vọng của cuộc đời. Trên mỗi thân người có nghìn phím tơ. Búng ngón tay đàn thức dậy ước mơ... Chúng ta làm sao trả nợ đối với những tặng phẩm của người nhạc sĩ ấy ?
Để cảm nhận cái đẹp trong nhạc của Trịnh Công Sơn cần có sự linh cảm nhậy bén và một số kiến thức nhất định. Và sự cảm nhận này có thể hơi khác biệt theo từng thế hệ thuộc ba thời điểm : trước 75, lớn lên sau 75 và của lứa tuổi sinh sau 75. Riêng cá nhân tôi và phần lớn bạn bè thuộc thế hệ thứ hai - gạch nối giữa hai " triều đại " - cũng đều chịu sự ảnh hưởng nặng hoặc có thể nói là có thời điểm bị ám ảnh bởi nhạc và lời thơ của Trịnh Công Sơn tựa như là một thứ " đạo sống ". Các tình khúc Trịnh Công Sơn đối với chúng tôi là những bài kinh tình yêu, các chủ đề thân phận quê hương và thần thoại là một loại phúc âm buồn tái hiện cuộc chiến đã qua để chiêm nghiệm lại, mà bản thân tôi thời điểm ấy còn là trẻ con chưa lớn để thấy quê hương. Và từ nhạc Trịnh Công Sơn như thể từ đó đã hình thành một thứ " đạo bạn bè " và là dấu hiệu để kết bạn chia sẻ đối với bất cứ ai thích " nhạc Trịnh ". Từ buổi con người sống quá rẻ rúng tôi biết rằng vinh quang chỉ là điều dối trá... Chính trong thời mà Người vinh quang mơ ước địa đàng. Người gian nan mơ ước bình thường đó, chúng tôi hát " nhạc Trịnh " ở những chốn riêng tư gần như bất khả xâm phạm. Hát lên cái " tôi " riêng của Trịnh để cứu rỗi cái " ta " bị tập thể hoá thành đồng ca của dòng ca khúc " cách mạng " hồ hởi bên ngoài. Chủ thể luôn luôn là " tôi " trong nhạc của Trịnh Công Sơn là raison d'être (lí do tồn tại) chỉ cách cho chúng ta trực diện sống với nỗi cô đơn của chính mình. Ngay cả khi nói tới cái " ta " cũng là cái tôi tuy mong manh nhưng phơi phới. Đời ta có khi là lá cỏ ngồi hát ca rất tự do... hoặc Đôi khi ta lắng nghe ta... Tôi chưa hề quên cái hiệu lệnh muôn đời : " Cái ta đáng ghét ". Tuy nhiên trong cuộc sống thường nhật nơi đây, ngoài những ngày hét la to đầy nộ khí, vẫn có những giây phút lui về muốn thở than. Phải chăng thở than cũng là niềm bí ẩn của con người.
" Trên cánh đồng ca khúc, tôi như đứa bé ước mơ mặt trời là con diều giấy thả chơi ". Ra đồng giữa ngọ đứa bé với cuộn dây vừa mở chân thoắt như chim. Chúng ta ai cũng từng thả những con diều thơ cánh nhạc tung tăng ước mơ ấy lên bầu trời mênh mông rạng ngời tìm lại địa đàng đã mất dấu, thế nhưng sợi dây vẫn bắt nguồn từ mặt đất của cõi người hệ luỵ. Con diều như là biểu tượng nhớ thương tìm về tuổi thơ hướng vọng lên trời cao, thả tìm lại trí tưởng tượng mà chiến tranh đã làm cạn kiệt tinh thể của chúng ta.
Ở hải ngoại, những sáng tác của Trịnh Công Sơn trước 75 và một số ca khúc về người Việt ở ngoài sau 75 cũng vẫn nhập tâm chúng ta hơn cả. Nhiều bài như đã tiên tri cho thân phận chim xa lìa bầy và tâm trạng " lưu vong " của chúng ta từ cảm thức lưu vong của anh trên chính quê hương mình hay đúng hơn là " trong cõi người ta " này... Rồi một lần kia khăn gói đi xa, tưởng rằng được quên thương nhớ nơi quê nhà... Có khi anh cũng trách móc những bạn bè khăn gói đi xa ấy. Người ra đi có đôi dòng lệ, cỏ xanh rì cỏ mướt chân đi. Miệng môi kia ốm o lời thề, chân đi xa trái tim bên nhà... Chúng ta đã chứng kiến nhạc và bản thân Trịnh Công Sơn cũng như ca sĩ Khánh Ly có thời kì trở thành mục tiêu kết án của phía cực hữu, giờ đã là một vết nhục đối với họ khi đứng trước những tác phẩm đã được coi là lương tâm không thể phủ nhận của Việt Nam trong thời khổ nạn. Ca khúc da vàng đã nhập thể vào tiếng hát Khánh Ly chính là những bài Kinh cầu từ Vực sâu (De Pro-fundis) trầm thống đến rợn người. Bức tranh đêm dài trên quê hương được thắp sáng bằng hoả châu cháy đỏ, bài hát ru mới là tiếng đại bác nghe quen, người già co ro, người điên, em bé loã lồ, chó sủa vườn hoang, bom rung từng liếp cửa, em bé đi học đạp trái mìn nổ chậm ngực vỡ tan tành, xác người trôi sông, hầm trú tan hoang, từng vùng thịt xương có mẹ có con... những hình ảnh đổ nát hỗn độn đó tạo thành bức tranh tang thương Guernica khổng lồ một nước Việt Nam ngập trong khói lửa triền miên đến độ siêu thực. Một ngày mùa đông, hai bên là rừng, một chiếc xe tang, trái mìn nổ chậm, người chết hai lần, thịt da nát tan. Những bài Gia tài của mẹ, Nối vòng tay lớn, Tình ca người mất trí... đã xoá lằn ranh phân tranh của hai ý hệ và địa lí đã chia cắt thân thể Mẹ Việt Nam.
Hình tượng và cách gọi thân phận người nô lệ da vàng phải chăng là sự đồng cảm của Trịnh Công Sơn với thân phận người nô lệ da đen trong thể nhạc blues, jazz mà ông rất yêu thích và chịu ảnh hưởng ? Cũng tương tự như lời nhạc blues đã trở thành văn học bằng chất thơ độc đáo mà tiếng nói đặc thù cá nhân nói thay cho bao người da đen bị đẩy vào cảnh sống khốn cùng, lời thơ trong nhạc của Trịnh Công Sơn cũng đã trở thành văn học (còn phải kể thêm yếu tố hoạ mà Trịnh Công Sơn luôn " vẽ " trong thơ). Ca khúc của Trịnh Công Sơn - nhiều bài là những folksong hiện đại và chất liệu dân ca Việt Nam (như các thể hát nói, chầu văn Huế, hát ru...) được sử dụng nhuần nhuyễn tới độ vô thức khiến người nghe khó có thể nhận ra. Đây là điểm cao nghệ thuật cần những người chuyên về nhạc phân tích vì nó vượt xa và khác hẳn các ca khúc dựa vào dân ca thời tân nhạc hoặc các bài dân ca " cải biên " về sau. Cho đến nay, kể tất cả những ca khúc đã phát hành của Trịnh Công Sơn, những bài đạt đến đỉnh cao nghệ thuật của anh (thời kì 72 -75) về nhạc và thơ đã tạo ra một loại thiền và " mĩ học " riêng từ sự trầm tư trước cái chết và nỗi bất an thường trực. Tác phẩm lớn nhất có thể kể tổ khúc (hay liên ca khúc) Đoá hoa vô thường. Cấu trúc " giao hưởng thơ " của bài ca khúc nghệ thuật này dài và phức tạp hơn cả so với mọi tác phẩm khác của Trịnh Công Sơn. Cách chuyển giọng và điệu rất tinh tế mỗi khi sang một " chương " khác. Nhiều chỗ chừa thoáng cho nhạc cụ tự " hát ". Giọng người hát đòi hỏi mang nhiều sắc thái hơn, và phần hoà âm thích hợp cũng cần tới nhạc khí thính phòng. Có thể vì vậy nên khó ai có thể diễn tả trọn vẹn được tác phẩm này ?
Sự thịnh hành (hay " phục hồi ") trở lại các tình khúc chủ yếu sáng tác trước 75 của Trịnh Công Sơn đối với giới trẻ Việt Nam sau thời mở cửa hiện nay và đối với đồng bào miền Bắc đang lên đến đỉnh cao, rõ ràng là sự phải trả lại cho tuổi trẻ những gì từng bị coi là trái cấm. Tuy nhiên những Tình khúc Da Vàng (hay Kinh Việt Nam) - những bài kinh thương khó của Việt Nam Tiếng oan những muốn vạch trời kêu lên (Nguyễn Du) - những tác phẩm này vẫn còn chưa được nhìn nhận lại hoặc vẫn bị che giấu đối với tuổi trẻ hiện nay, người ta sợ phơi mở sự thật về cuộc chiến vừa qua, bởi mỗi Tình khúc Da Vàng này là tấm gương phản chiếu vận mệnh quê hương qua những thị kiến và linh cảm của một người nghệ sĩ đứng ngoài hai lằn ranh ý hệ để nói lên nỗi thống khổ chung và ước mơ hoà bình của dân tộc, trong nỗi tuyệt vọng sống từng ngày chết từng ngày đợi con kên kên trên cành nhỏ lệ. Hãy sống dùm tôi, hãy nói dùm tôi, hãy thở dùm tôi... Trịnh Công Sơn nói rằng Tất cả những gì thuộc về cuộc sống đều có ảnh hưởng trên đời sống tinh thần và tình cảm của tôi... Quá khứ hiện tại tương lai trong tôi chỉ là một. Nếu có gì khác biệt thì đó là trạng thái tinh thần của từng giai đoạn và sự thay đổi trong những diễn biến tình cảm. Người ta không thể cắt rời quá khứ ra khỏi với hiện tại như một thân thể bị chia lìa. Nếu như vậy, thì những giọt máu của hai triệu người oan khuất biết đến bao giờ trổ bông. Khi được hỏi về sự tài hoa và chiêm nghiệm về chính mình qua hai câu thơ tài mệnh tương đố của Nguyễn Du, anh đáp : tôi muốn viết sai câu thơ Nguyễn Du cho riêng mình : " Trăm năm trong cõi người ta, chữ tài chữ mệnh cũng là bể dâu ". Như vậy, tài mệnh của Trịnh Công Sơn đã trở thành một với sử mệnh của dân tộc Việt Nam trong thời khổ nạn. Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung (Nguyễn Du).
Tôi chỉ là tên hát rong đi qua miền đất này để hát lên những linh cảm của mình về những giấc mơ đời hư ảo. Nhưng trong những giấc mơ đời hư ảo ấy, những giọt lệ là có thật từ độ chim thiêng hót lời bạc mệnh, từng giọt vô biên, trôi chìm tiếng tăm... Ta có thể mượn lời Cioran để nói về cái hư ảo ấy trong nhạc Trịnh Công Sơn : " Âm nhạc là cái hư ảo chuộc lại cho tất cả những cái hư ảo khác ".
Toronto, 4.4.2001
Hà Vũ Trọng
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 23:25 ngày 04/07/2003

Ai có quyền khai thác kỷ vật của Trịnh Công Sơn?

Sinh thời, người nhạc sĩ tài hoa này không mấy quan tâm đến việc làm ăn, kinh doanh, lại là người độc thân không có vợ con, khi ông qua đời, việc quản lý tài sản nhất là các tác phẩm của ông đang là vấn đề được người hâm mộ quan tâm. Sài Gòn tiếp thị có cuộc trao đổi với các em của nhạc sĩ về việc này.
- Chúng tôi nghe nói ông Phạm Phú Ngọc Trai, Tổng Giám đốc Pepsi Việt Nam có xin ý kiến gia đình để làm một điều gì đó bày tỏ tấm lòng yêu mến Trịnh Công Sơn, có thể sẽ xây dựng một nhà lưu niệm về ông. Điều đó có đúng không?
- Trịnh Quang Hà: Anh Trai có đề nghị việc đó, nhưng chúng tôi chưa có quyết định dứt khoát về việc này.
- Trịnh Xuân Tịnh: Gia đình và bạn bè đều muốn làm điều gì đó cho anh Sơn nhưng chúng tôi chỉ tập trung lo cho vòng 49 ngày của anh thôi.
- Một trong những kỷ vật được được đánh giá đặc biệt là bức tranh họa sĩ Bùi Xuân Phái vẽ Trịnh Công Sơn. Hiện nay gia đình có mấy bức vẽ?
Trịnh Xuân Tịnh: Hiện nay chỉ còn lại ba bức. Bùi Xuân Phái vẽ anh Sơn rất nhiều. Lúc ra Hà Nội, khi đang ngồi đàn hát với một cô gái, Bùi Xuân Phái đã vẽ cả một xấp tranh về anh Sơn, nhưng anh không để ý. Khi về Sài Gòn anh Sơn có điện thoại ra thì cô gái đó nói đã đưa cho Dương Tường (một người sưu tập tranh). Dương Tường có hứa "lúc nào toa cho moa vài cái" nhưng không thấy đâu.
- Còn tranh của Trịnh Công Sơn vẽ?
- Trịnh Xuân Tịnh: Tranh của anh đã một lần được triển lãm ở nước ngoài rồi cho em gái ở Montreal cất giữ.
- Trịnh Vĩnh Thuý: Anh em tôi giữ một số bức, có những bức đã bán. Anh Sơn vẽ tặng bạn bè cũng nhiều, có lúc vẽ xong thấy bạn thích là tặng.
- Nghe nói đã có người bạn nào đó tặng lại những kỷ vật của anh Sơn cho nhà lưu niệm Trịnh Công Sơn?
- Trịnh Xuân Tịnh: Có một số thứ vừa rồi anh Dương Minh Long công bố trên báo Tuổi Trẻ Chủ Nhật, nhưng đó là ảnh của gia đình.
- Trịnh Vĩnh Thuý: Khi đọc tờ báo đó, gia đình tôi rất ngạc nhiên không hiểu vì sao anh Long lại có những hình ảnh đó.
- Có lẽ vì Trịnh Công Sơn là một người dễ tính và anh đã đem cho bạn bè?
- Trịnh Xuân Tịnh: Không! Không. Anh Sơn tôi chưa bao giờ ai xin mà cho cả. Tôi theo anh từ nhỏ, tôi biết. Anh ấy có thể cho người khác cái mới còn cái gì đã dùng thì không.
- Trịnh Vĩnh Thuý: Tranh ảnh anh Sơn cứ để đấy, bạn bè tới chơi ai muốn cầm là có thể cầm.
- Trịnh Xuân Tịnh: Dương Minh Long có thời gian ở lại đây, rất thân thiết. Gia đình coi như em út trong nhà. Có thể đó là những hình ảnh anh Sơn tôi đưa để nhờ làm một việc gì đó. Nếu giờ anh Long không dùng nữa thì nên trao lại cho gia đình tôi.
- Nghe nói có rất nhiều bài viết của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có liên quan đến nhiều kỷ niệm với nhiều người?
- Trịnh Xuân Tịnh: Anh Sơn tôi có cách làm việc lộn xộn, nhưng đó cũng chính là trật tự của anh. Hồi mẹ chúng tôi chưa mất, bà cụ không cho ai đụng vào cái trật tự ấy. Có những tác phẩm anh viết dở, đến 5, 7 năm sau ngồi nhớ lại mới viết xong. Anh nói, nhiều khi ngồi nhìn những kỷ vật mà nhớ lại những kỷ niệm của 15, 20 năm.
- Trịnh Công Sơn có để lại điều gì như là một di chúc cho gia đình không?
Trịnh Xuân Tịnh: Không, nhưng trong cách sống có thể hiện một ý nguyện mà cả gia đình đều biết. Gia đình tôi có 8 anh em, 7 người ở nước ngoài, nhiều năm nay tôi và Trịnh Vĩnh Tâm, Trịnh Hồng Diệu thường xuyên ở đây, còn Ngân và Thuý thì năm nào cũng về.
- Còn ngôi nhà ở phố Phạm Ngọc Thạch, ý nguyện của anh Sơn thế nào?
- Trịnh Xuân Tịnh: Anh tôi đã biết đó là nhà thờ họ Trịnh nên không bao giờ có ý định bán.
- Trịnh Vĩnh Ngân: Anh ấy muốn sau khi mất, mọi sự vẫn như cũ, anh em, bạn bè vẫn tụ họp về đây.
- Có người đồn rằng căn nhà này anh Sơn đã từng di chúc cho cô cháu gái tên là Tib, sau đó lại chuyển sang cho người khác?
- Trịnh Vĩnh Thuý: Tôi nghĩ là người ta thêu dệt ra. Với Tib đôi khi anh Sơn có nói vui như vậy, còn thực tình thì không.
- Trước đây anh Sơn đã nhờ một công ty luật ở Mỹ xử lý vấn đề tác quyền? Điều đó có đúng không?
- Trịnh Xuân Tịnh: Có, lúc đầu là công ty ở Canada, sau đó anh có quen một luật sư ở Cali, anh Trương Hữu Hòa. Chính anh Hòa đã đề nghị anh Sơn vì thấy nhiều người dùng nhạc của anh tôi được rất nhiều tiền mà người sáng tác ra nó thì không được gì cả. Họ nói họ sẽ đòi tác quyền mà không lấy tiền phí tổn cho anh Sơn. Anh tôi có viết giấy "tác quyền trả cho tôi thông qua luật sư Trương Hữu Hòa". Họ có làm, có đặt vấn đề cả với Khánh Ly. Họ nói Khánh Ly là một người yêu mến Trịnh Công Sơn nên hãy để cô ấy thực hiện trước. Nhưng theo tôi biết thì đến nay vẫn chưa thu được kết quả gì.
- Tình yêu của Trịnh Công Sơn cũng được người hâm mộ rất quan tâm. Theo các anh, chị có thể có một người phụ nữ đặc biệt nào đó trong đời anh sẽ xuất hiện không?
- Trịnh Xuân Tịnh: Cái đó thì gia đình chưa biết chắc chắn. Người nào anh Sơn quen biết, gia đình cũng biết, bạn bè cũng biết. Anh tôi không sống khăng khít với một phụ nữ nào cả.
- Trong đám tang nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, có một cô gái xinh đẹp, không phải là người trong gia đình để tang?
- Trịnh Xuân Tịnh: Đó là cô Hoàng Anh. Lúc đầu, cô ấy xin để tang, tôi nói với bà xã là không được, nhưng em tôi, cô Ngân nói đó là một người yêu mến anh Sơn thì cứ cho họ để tang, anh làm gì mà khó vậy. Tôi không phải khó, chỉ sợ người ta hiểu lầm. Các em tôi lại nói có gì mà sợ hiểu lầm.
- Quan hệ giữa Hoàng Anh và Trịnh Công Sơn có phải là một quan hệ đặc biệt?
- Trịnh Xuân Tịnh: Tôi nghĩ đó cũng là mối quan hệ tình cảm của anh Sơn giống như đối với Hồng Nhung thôi, một thứ tình cảm nhẹ nhàng.
- Trịnh Vĩnh Ngân: Hoàng Anh là một người yêu mến anh Sơn, yêu lắm. Anh Sơn cũng rất quý cô ấy, bởi vì Hoàng Anh khác với những cô gái trẻ khác, có tâm hồn và biết tâm sự, hiểu ý người khác.
- Trong thâm tâm, các anh chị có muốn anh Sơn có một người phụ nữ nào đó thực sự là của riêng anh không?
- Trịnh Vĩnh Ngân: Anh Sơn đôi khi nói vui với tôi, anh muốn lấy vợ, nhưng anh sống một mình quen rồi, giờ lấy lại có một người phụ nữ luôn ở bên thì ngại. Ở nhà mẹ, nhà các em khi đi uống rượu còn ngại nữa là ở với vợ. Rồi lại bị cằn nhằn như vợ của bạn bè thôi.
- Trịnh Xuân Tịnh: Anh Sơn có nói một người con trai mà không lấy vợ là bất hiếu. Khi mẹ tôi còn sống, anh đã có ý định đó, nhưng từ khi bà cụ mất thì những ý nghĩ đó không còn.
- Có mấy lần anh ấy định lấy vợ?
- Trịnh Vĩnh Ngân: Anh Sơn tôi là một người rất đặc biệt. Có mấy lần đã làm đám hỏi, may áo, mua nhẫn, chỉ còn mấy ngày nữa thì cưới, đột nhiên anh nói với người bạn gái: "Bao nhiêu lỗi, anh xin nhận hết, nhưng anh thấy chỉ có tình bạn là đẹp nhất. Tình bạn không tan còn tình yêu dễ tan. Vậy anh muốn giữ tình bạn cho lâu bền".
- Liệu có phải còn một lý do nữa là vì bạn bè và những người thân không muốn ai đó chiếm giữ anh?
- Trịnh Vĩnh Ngân: Tôi kể cho anh nghe chuyện này nhé: Trong nhà, má và các em thấy anh định lấy vợ thì mừng lắm. Nhưng sau lần lấy vợ hụt lại thấy anh nhận được thư của một vài người bạn gái ở nước ngoài gửi về nói là họ rất mừng vì anh đã nghĩ lại, họ không muốn anh là của riêng ai hết. Đọc thư đó, anh Sơn và cả nhà đều cười.
- Xin cảm ơn các anh chị!
(Theo Sài Gòn Tiếp Thị).
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 22:41 ngày 04/07/2003

Ai có quyền khai thác kỷ vật của Trịnh Công Sơn?

Sinh thời, người nhạc sĩ tài hoa này không mấy quan tâm đến việc làm ăn, kinh doanh, lại là người độc thân không có vợ con, khi ông qua đời, việc quản lý tài sản nhất là các tác phẩm của ông đang là vấn đề được người hâm mộ quan tâm. Sài Gòn tiếp thị có cuộc trao đổi với các em của nhạc sĩ về việc này.
- Chúng tôi nghe nói ông Phạm Phú Ngọc Trai, Tổng Giám đốc Pepsi Việt Nam có xin ý kiến gia đình để làm một điều gì đó bày tỏ tấm lòng yêu mến Trịnh Công Sơn, có thể sẽ xây dựng một nhà lưu niệm về ông. Điều đó có đúng không?
- Trịnh Quang Hà: Anh Trai có đề nghị việc đó, nhưng chúng tôi chưa có quyết định dứt khoát về việc này.
- Trịnh Xuân Tịnh: Gia đình và bạn bè đều muốn làm điều gì đó cho anh Sơn nhưng chúng tôi chỉ tập trung lo cho vòng 49 ngày của anh thôi.
- Một trong những kỷ vật được được đánh giá đặc biệt là bức tranh họa sĩ Bùi Xuân Phái vẽ Trịnh Công Sơn. Hiện nay gia đình có mấy bức vẽ?
Trịnh Xuân Tịnh: Hiện nay chỉ còn lại ba bức. Bùi Xuân Phái vẽ anh Sơn rất nhiều. Lúc ra Hà Nội, khi đang ngồi đàn hát với một cô gái, Bùi Xuân Phái đã vẽ cả một xấp tranh về anh Sơn, nhưng anh không để ý. Khi về Sài Gòn anh Sơn có điện thoại ra thì cô gái đó nói đã đưa cho Dương Tường (một người sưu tập tranh). Dương Tường có hứa "lúc nào toa cho moa vài cái" nhưng không thấy đâu.
- Còn tranh của Trịnh Công Sơn vẽ?
- Trịnh Xuân Tịnh: Tranh của anh đã một lần được triển lãm ở nước ngoài rồi cho em gái ở Montreal cất giữ.
- Trịnh Vĩnh Thuý: Anh em tôi giữ một số bức, có những bức đã bán. Anh Sơn vẽ tặng bạn bè cũng nhiều, có lúc vẽ xong thấy bạn thích là tặng.
- Nghe nói đã có người bạn nào đó tặng lại những kỷ vật của anh Sơn cho nhà lưu niệm Trịnh Công Sơn?
- Trịnh Xuân Tịnh: Có một số thứ vừa rồi anh Dương Minh Long công bố trên báo Tuổi Trẻ Chủ Nhật, nhưng đó là ảnh của gia đình.
- Trịnh Vĩnh Thuý: Khi đọc tờ báo đó, gia đình tôi rất ngạc nhiên không hiểu vì sao anh Long lại có những hình ảnh đó.
- Có lẽ vì Trịnh Công Sơn là một người dễ tính và anh đã đem cho bạn bè?
- Trịnh Xuân Tịnh: Không! Không. Anh Sơn tôi chưa bao giờ ai xin mà cho cả. Tôi theo anh từ nhỏ, tôi biết. Anh ấy có thể cho người khác cái mới còn cái gì đã dùng thì không.
- Trịnh Vĩnh Thuý: Tranh ảnh anh Sơn cứ để đấy, bạn bè tới chơi ai muốn cầm là có thể cầm.
- Trịnh Xuân Tịnh: Dương Minh Long có thời gian ở lại đây, rất thân thiết. Gia đình coi như em út trong nhà. Có thể đó là những hình ảnh anh Sơn tôi đưa để nhờ làm một việc gì đó. Nếu giờ anh Long không dùng nữa thì nên trao lại cho gia đình tôi.
- Nghe nói có rất nhiều bài viết của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có liên quan đến nhiều kỷ niệm với nhiều người?
- Trịnh Xuân Tịnh: Anh Sơn tôi có cách làm việc lộn xộn, nhưng đó cũng chính là trật tự của anh. Hồi mẹ chúng tôi chưa mất, bà cụ không cho ai đụng vào cái trật tự ấy. Có những tác phẩm anh viết dở, đến 5, 7 năm sau ngồi nhớ lại mới viết xong. Anh nói, nhiều khi ngồi nhìn những kỷ vật mà nhớ lại những kỷ niệm của 15, 20 năm.
- Trịnh Công Sơn có để lại điều gì như là một di chúc cho gia đình không?
Trịnh Xuân Tịnh: Không, nhưng trong cách sống có thể hiện một ý nguyện mà cả gia đình đều biết. Gia đình tôi có 8 anh em, 7 người ở nước ngoài, nhiều năm nay tôi và Trịnh Vĩnh Tâm, Trịnh Hồng Diệu thường xuyên ở đây, còn Ngân và Thuý thì năm nào cũng về.
- Còn ngôi nhà ở phố Phạm Ngọc Thạch, ý nguyện của anh Sơn thế nào?
- Trịnh Xuân Tịnh: Anh tôi đã biết đó là nhà thờ họ Trịnh nên không bao giờ có ý định bán.
- Trịnh Vĩnh Ngân: Anh ấy muốn sau khi mất, mọi sự vẫn như cũ, anh em, bạn bè vẫn tụ họp về đây.
- Có người đồn rằng căn nhà này anh Sơn đã từng di chúc cho cô cháu gái tên là Tib, sau đó lại chuyển sang cho người khác?
- Trịnh Vĩnh Thuý: Tôi nghĩ là người ta thêu dệt ra. Với Tib đôi khi anh Sơn có nói vui như vậy, còn thực tình thì không.
- Trước đây anh Sơn đã nhờ một công ty luật ở Mỹ xử lý vấn đề tác quyền? Điều đó có đúng không?
- Trịnh Xuân Tịnh: Có, lúc đầu là công ty ở Canada, sau đó anh có quen một luật sư ở Cali, anh Trương Hữu Hòa. Chính anh Hòa đã đề nghị anh Sơn vì thấy nhiều người dùng nhạc của anh tôi được rất nhiều tiền mà người sáng tác ra nó thì không được gì cả. Họ nói họ sẽ đòi tác quyền mà không lấy tiền phí tổn cho anh Sơn. Anh tôi có viết giấy "tác quyền trả cho tôi thông qua luật sư Trương Hữu Hòa". Họ có làm, có đặt vấn đề cả với Khánh Ly. Họ nói Khánh Ly là một người yêu mến Trịnh Công Sơn nên hãy để cô ấy thực hiện trước. Nhưng theo tôi biết thì đến nay vẫn chưa thu được kết quả gì.
- Tình yêu của Trịnh Công Sơn cũng được người hâm mộ rất quan tâm. Theo các anh, chị có thể có một người phụ nữ đặc biệt nào đó trong đời anh sẽ xuất hiện không?
- Trịnh Xuân Tịnh: Cái đó thì gia đình chưa biết chắc chắn. Người nào anh Sơn quen biết, gia đình cũng biết, bạn bè cũng biết. Anh tôi không sống khăng khít với một phụ nữ nào cả.
- Trong đám tang nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, có một cô gái xinh đẹp, không phải là người trong gia đình để tang?
- Trịnh Xuân Tịnh: Đó là cô Hoàng Anh. Lúc đầu, cô ấy xin để tang, tôi nói với bà xã là không được, nhưng em tôi, cô Ngân nói đó là một người yêu mến anh Sơn thì cứ cho họ để tang, anh làm gì mà khó vậy. Tôi không phải khó, chỉ sợ người ta hiểu lầm. Các em tôi lại nói có gì mà sợ hiểu lầm.
- Quan hệ giữa Hoàng Anh và Trịnh Công Sơn có phải là một quan hệ đặc biệt?
- Trịnh Xuân Tịnh: Tôi nghĩ đó cũng là mối quan hệ tình cảm của anh Sơn giống như đối với Hồng Nhung thôi, một thứ tình cảm nhẹ nhàng.
- Trịnh Vĩnh Ngân: Hoàng Anh là một người yêu mến anh Sơn, yêu lắm. Anh Sơn cũng rất quý cô ấy, bởi vì Hoàng Anh khác với những cô gái trẻ khác, có tâm hồn và biết tâm sự, hiểu ý người khác.
- Trong thâm tâm, các anh chị có muốn anh Sơn có một người phụ nữ nào đó thực sự là của riêng anh không?
- Trịnh Vĩnh Ngân: Anh Sơn đôi khi nói vui với tôi, anh muốn lấy vợ, nhưng anh sống một mình quen rồi, giờ lấy lại có một người phụ nữ luôn ở bên thì ngại. Ở nhà mẹ, nhà các em khi đi uống rượu còn ngại nữa là ở với vợ. Rồi lại bị cằn nhằn như vợ của bạn bè thôi.
- Trịnh Xuân Tịnh: Anh Sơn có nói một người con trai mà không lấy vợ là bất hiếu. Khi mẹ tôi còn sống, anh đã có ý định đó, nhưng từ khi bà cụ mất thì những ý nghĩ đó không còn.
- Có mấy lần anh ấy định lấy vợ?
- Trịnh Vĩnh Ngân: Anh Sơn tôi là một người rất đặc biệt. Có mấy lần đã làm đám hỏi, may áo, mua nhẫn, chỉ còn mấy ngày nữa thì cưới, đột nhiên anh nói với người bạn gái: "Bao nhiêu lỗi, anh xin nhận hết, nhưng anh thấy chỉ có tình bạn là đẹp nhất. Tình bạn không tan còn tình yêu dễ tan. Vậy anh muốn giữ tình bạn cho lâu bền".
- Liệu có phải còn một lý do nữa là vì bạn bè và những người thân không muốn ai đó chiếm giữ anh?
- Trịnh Vĩnh Ngân: Tôi kể cho anh nghe chuyện này nhé: Trong nhà, má và các em thấy anh định lấy vợ thì mừng lắm. Nhưng sau lần lấy vợ hụt lại thấy anh nhận được thư của một vài người bạn gái ở nước ngoài gửi về nói là họ rất mừng vì anh đã nghĩ lại, họ không muốn anh là của riêng ai hết. Đọc thư đó, anh Sơn và cả nhà đều cười.
- Xin cảm ơn các anh chị!
(Theo Sài Gòn Tiếp Thị).
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 22:41 ngày 04/07/2003

Gải lại đây cho nÊng hƯi. Nhạc so mSt đạơc 4 tu?n rƠi
ATC

G?ải l?ại ?đ?ây cho n?Êng h?Ưi. Nh?ạc s?o m?St ?đ?ạ?ơc 4 tu??n r?Ơi
ATC

Nhạc sĩ, nhà thơ, nhà tiên tri đã ra đi
Nguyễn Xuân Hoàng
Việt Mercury
Nghe nhạc của Trịnh Công Sơn không phải chỉ là nghe những lời tình tự, mặc dù những người yêu nhau không ngớt lấy âm nhạc của anh làm kỷ niệm cho tình yêu của mình.
Không đơn giản là những khúc tình ca, nhạc của Trịnh Công Sơn mang đến cho người nghe sự đau xót và nhức nhối của một thân phận làm người. Đó là những lời kinh cầu, những tiếng thì thầm cất lên từ một nỗi đau của cả một thế hệ, cả một dân tộc, cả một loài người.
Người ta nói âm nhạc và hội họa là hai loại hình nghệ thuật mang tính quốc tế. Nó đi thẳng từ một trái tim đến một trái tim. Nhận xét đó đúng, nhưng không phải ca khúc nào, bức tranh nào cũng làm được công việc đó - như Trịnh Công Sơn. Không phải họa sĩ nào cũng là Chagall và van Gogh, không phải nhạc sĩ nào cũng là Chopin và Mozart. Tất nhiên. Những ca khúc của Trịnh Công Sơn đã không nhờ một trung gian nào khác. Tự nó, âm nhạc của anh có khả năng gõ được các cánh cửa của mọi trái tim, là chìa khóa giải mã mọi ngôn ngữ. Người ta thường so sánh Trịnh Công Sơn và Bob Dylan, vì tính phản chiến ở lời từ chứa trong các ca khúc của hai tác giả này. Nhưng theo tôi âm nhạc của anh cao hơn sự so sánh đó. Nó vượt qua ?ophản chiến,? nó nhìn thấu suốt được kiếp nhân sinh. Nó không ngừng ở chỗ những lời tình tự giữa hai người nam và nữ. Âm nhạc Trịnh Công Sơn phát lên tín hiệu của những người cùng thế hệ với anh, thế hệ lớn lên trong một cuộc chiến nhưng đồng thời âm nhạc anh không có tuổi. Chính là những lời từ như thơ trong âm nhạc anh trở thành những lời kinh cầu của kiếp người. Thượng đế của nó, nếu muốn gọi như thế, đó là con người.
Người ta không ngạc nhiên khi nghiệm ra lời từ trong các ca khúc của anh đẹp đẽ mà rời rạc, chữ này không dính chữ kia, câu này không dính câu nọ, ý trên rất xa ý dưới, mông lung và mơ hồ. Đừng đi tìm sợi xích thuần lý trong lời nhạc của anh. Hãy thưởng thức ca khúc anh trong một tổng thể. Ở mỗi ca khúc của anh người ta cảm nhận một tuyên ngôn. Ở mỗi lời từ là một tiếng kêu ngạc nhiên bất ngờ trên mặt đất.
Trịnh Công Sơn là một thi sĩ.
Vâng, anh đích thị là một nhà thơ viết nhạc.
Người làm thơ giống như người đi trong rừng. Phải phạt cỏ mà đi. Phải phạt cây mà bước. Thơ của thi sĩ Trịnh Công Sơn đã mang cho âm nhạc Trịnh Công Sơn sức quyến rũ kỳ lạ.
Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi
Để một mai tôi về làm cát bụi.
Ôi cát bụi tuyệt vời
Ôi cát bụi mệt nhoài
Con người là cát bụi và sẽ trở về cát bụi. Cái ý đó không lạ, nhưng khi Trịnh Công Sơn đưa vào âm nhạc anh bằng những câu như sự ?otuyệt vời mệt mỏi,? như ?omặt trời soi một kiếp rong chơi,? ... Trịnh Công Sơn đã bước qua cái chân lý thường hằng quen thuộc: cát bụi trở về với cát bụi. Trái đất này ?omỏi ngóng tin vui từng ngày? bởi vì từng ngày chúng ta chỉ có tin buồn. Nỗi đau tuyệt vời ấy chính là nỗi đau làm người.
Tôi như trẻ nhỏ ngồi bên hiên nhà chờ xem thế kỷ tàn phai
Tôi như trẻ nhỏ tìm nơi nương tựa mà sao vẫn cứ lạc loài?
Đừng nghe tôi nói lời tăm tối
Đừng tin tôi nhé vì tiếng cười.
Trong bộ tiểu thuyết ba tập Người Đi Trên Mây của tôi, Trịnh Công Sơn đã có mặt dưới một tên khác, nhưng tôi biết không người đọc nào không nhận ra nhân vật ấy là anh.
Ngợi ca anh hay khó chịu anh, yêu mến anh hay chống đối anh, muốn gần gũi anh hay muốn xa lánh anh... mỗi người đều có lý do để biện minh cho mình. Nhưng không ai có thể phủ nhận tài hoa và sức quyến rũ của âm nhạc anh.
Trịnh Công Sơn là nghệ sĩ có một sức thu hút và đồng thời một lực ly tâm mạnh mẽ kỳ lạ.
Xin chia tay anh, Trịnh Công Sơn. Chúng tôi nhớ anh.
Nguyễn Xuân Hoàng
ANGELIQUE
Được sửa chữa bởi - angelique vào 03/10/2001 04:27
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 22:05 ngày 04/07/2003