Tuyển tập những bài nói chuyện, trả lời phỏng vấn, bài viết của Trịnh Công Sơn

TỰA
--- Trịnh Công Sơn ---
Ai đi qua cuộc đời mà không tiếc thương. Đời sống thì dài mà đời ta thì ngắn. Có những khi ta ngồi thẫn thờ nhìn ngắm cuộc đời và tự hỏi: đời ở đâu và ta ở đâu.
Hoàng Xuân Giang viết nhạc như một cách nhìn ngắm cuộc đời để rồi bày tỏ lòng mình. Nhưng cuộc đời im lặng, xa xôi, và Giang hốt hoảng, trong phút giây, muốn níu kéo một điều gì vô hình mà lẽ ra rất thực. Giang viết và nói: ?oHãy nhìn tôi như thế?. Hãy nhìn tôi như thế vì đời quên lãng tôi, vì tôi nhỏ bé, vì tôi sẽ biến mất trước khi cuộc đời vội vã nhớ lại như một thoáng ăn năn vô vị.
Những điều gì Hoàng Xuân Giang muốn nói thì gần như đã nói được trong những ca khúc của mình. Nói mà không nói bởi vì cái lẽ vô ngôn trong những xô bồ ngôn ngữ làm sao Đời chia xẻ hết được.
Nói nhiều mà như vẫn chưa nói được gì. Đó là nỗi buồn riêng của người muốn gửi gấm cái tôi riêng trong cuộc đời chung, cuộc đời chung ấy luôn luôn rộn rã những tiếng cười vui và những vóc dáng, những tiệc đời vô tận của nhan sắc trần gian.
Ai đi qua cuộc đời mà không tiếc thương. Giang đi qua cuộc đời cũng phải tiếc nhớ một điều gì đó. Tiếc nhớ mà bất lực vì đời sống thì dài vô tận mà đời ta thì ngắn vô cùng.
Saigon, tháng 4 - 1994
Nguồn suutap.com/trinhcongson
Anh về cố quận buồn cùng Trịnh
Em đến tha hương hát theo Ly

Như Lời Tựa​

Trịnh Công Sơn
Có những bài thơ viết vì một nỗi mơ màng
không uẩn khúc
Những bài thơ tuyệt vọng
Những bài thơ sáng lạnh
một tình cảm rộn ràng
trong phút chốc
Đừng nhớ niềm tuyệt vọng
Hãy nhớ trời cao
Mây và mây
bay trên bầu trời lãng đãng
Tình yêu
và gió
Gió thổi mênh mông
Một cuộc đời
Cuộc đời
lận đận
Em ơi
gió thổi
Có những con đường xa xôi
em sẽ đi và đi mãi
Tôi, người thợ nặng nề
vác nặng những cuồng điên
Em ơi
ở lại
ưu phiền
Đừng tuyệt vọng
Gió thổi
Trời cao
Áo dày
bận rộn
Có thể mai này ....
Có thể mai này không có gì nặng nợ với trầm luân cuộc đời gió hàm oan cứ thổi, mà tôi đi đi mãi
Không cần ai giữ lại một tấc lòng, tấc lòng không đáng kể, vì có bao giờ ai hiểu rõ chút vô thường vô lượng của lòng tôi...
Nguồn: www.suutap.com/trinhcongson
Sống trong đời sống cần có một tấm lòng... (TCS)

Như Lời Tựa​

Trịnh Công Sơn
Có những bài thơ viết vì một nỗi mơ màng
không uẩn khúc
Những bài thơ tuyệt vọng
Những bài thơ sáng lạnh
một tình cảm rộn ràng
trong phút chốc
Đừng nhớ niềm tuyệt vọng
Hãy nhớ trời cao
Mây và mây
bay trên bầu trời lãng đãng
Tình yêu
và gió
Gió thổi mênh mông
Một cuộc đời
Cuộc đời
lận đận
Em ơi
gió thổi
Có những con đường xa xôi
em sẽ đi và đi mãi
Tôi, người thợ nặng nề
vác nặng những cuồng điên
Em ơi
ở lại
ưu phiền
Đừng tuyệt vọng
Gió thổi
Trời cao
Áo dày
bận rộn
Có thể mai này ....
Có thể mai này không có gì nặng nợ với trầm luân cuộc đời gió hàm oan cứ thổi, mà tôi đi đi mãi
Không cần ai giữ lại một tấc lòng, tấc lòng không đáng kể, vì có bao giờ ai hiểu rõ chút vô thường vô lượng của lòng tôi...
Nguồn: www.suutap.com/trinhcongson
Sống trong đời sống cần có một tấm lòng... (TCS)

Hôm nay lôi bài cũ ra. thấy bài này , hình như chưa có;
Những điều Trịnh Công Sơn chưa kịp nói...
Tôi muốn viết lại câu thơ của Nguyễn Du cho mình: "Trăm năm trong cõi người ta, chữ tài chữ mệnh cũng là bể dâu". Trịnh Công Sơn đã chiêm nghiệm về số mệnh của mình như vậy, bởi đến lúc ra đi, ước nguyện lớn nhất của ông vẫn chưa thực hiện được. Thể Thao Ngày Nay đã công bố những tâm sự cuối cùng của ông cùng người hâm mộ:
- Có điều gì ông luôn tâm niệm phải thực hiện?
- Mơ ước đeo đuổi tôi trong nhiều năm vẫn chưa làm được là hoàn chỉnh trọn bộ Tình Khúc Da Vàng. Khoảng 40-50 ca khúc mang chủ đề này vẫn không thể tập hợp lại hoặc thu âm trong cùng một tuyển tập.
- Có sự khác nhau nào giữa một Trịnh Công Sơn trước và sau năm 1975 trong sáng tác của ông?
- Sự khác nhau là rất lớn, 20 năm trôi qua mà không có gì thay đổi mới là điều lạ và khi ấy tâm hồn người sáng tác chẳng khác gì mặt nước ao tù.
- Theo nhạc sĩ, ca sĩ nào thể hiện thành công nhất tác phẩm của mình? Ông có thể cho một nhận định công bằng giữa Khánh Ly và Hồng Nhung trong mối quan hệ với nhạc sĩ về nghệ thuật không?
- Cách diễn đạt của Khánh Ly và Hồng Nhung hoàn toàn khác nhau. Mỗi người đều có thính giả riêng của mình. Tuy nhiên, giới nghe và yêu thích Khánh Ly vẫn đông đảo hơn nhiều. Trong nghệ thuật, Khánh Ly là một người làm việc nghiêm túc và luôn giữ một mối liên hệ mật thiết với tác giả để tìm hiểu cặn kẽ những điều tác giả muốn bày tỏ trong tác phẩm.
- Người ta thường nói: "Những tác phẩm bất hủ trên mọi lĩnh vực nghệ thuật đều do tài năng cộng với sự đau khổ mà thành". Vậy các ca khúc của nhạc sĩ do những yếu tố nào tạo thành?
- Câu nói trên cũng có phần đúng với các ca khúc của tôi. Ngoài ra, Huế và đạo Phật ảnh hưởng sâu đậm đến đời sống tinh thần và tình cảm của tôi.
- Trong cuộc sống đời thường, nhạc sĩ có được thành công và hạnh phúc như trong sáng tác?
- Thành công và hạnh phúc không phải là cặp bài trùng luôn dành riêng cho một người như ân sủng. Vì vậy, thất bại và bất hạnh điều khó tránh khỏi.
- Ðã có lần nhạc sĩ nói: "Khi bạn hát một bài tình ca nghĩa là bạn đang muốn hát về một cuộc tình của bạn". Phải chăng khi một ca khúc ra đời là một mối tình mới của nhạc sĩ? Ông có bao nhiêu mối tình?
- Tất cả đều là ảo ảnh. Thậm chí khi tôi phát hiện một điều gì đó thì chẳng qua chỉ là ảo tưởng của riêng tôi. Có khi phải có hàng trăm mối tình, thoảng qua, đọng lại, ngắn ngủi, dài lâu thì mới viết được dăm bảy ca khúc hay bởi vì sáng tác không thể làm công việc của cái máy, cứ bỏ một đồng xu vào thì rơi ra một lon nước.
(Theo Thể Thao Ngày Nay, 9/4)

Hôm nay lôi bài cũ ra. thấy bài này , hình như chưa có;
Những điều Trịnh Công Sơn chưa kịp nói...
Tôi muốn viết lại câu thơ của Nguyễn Du cho mình: "Trăm năm trong cõi người ta, chữ tài chữ mệnh cũng là bể dâu". Trịnh Công Sơn đã chiêm nghiệm về số mệnh của mình như vậy, bởi đến lúc ra đi, ước nguyện lớn nhất của ông vẫn chưa thực hiện được. Thể Thao Ngày Nay đã công bố những tâm sự cuối cùng của ông cùng người hâm mộ:
- Có điều gì ông luôn tâm niệm phải thực hiện?
- Mơ ước đeo đuổi tôi trong nhiều năm vẫn chưa làm được là hoàn chỉnh trọn bộ Tình Khúc Da Vàng. Khoảng 40-50 ca khúc mang chủ đề này vẫn không thể tập hợp lại hoặc thu âm trong cùng một tuyển tập.
- Có sự khác nhau nào giữa một Trịnh Công Sơn trước và sau năm 1975 trong sáng tác của ông?
- Sự khác nhau là rất lớn, 20 năm trôi qua mà không có gì thay đổi mới là điều lạ và khi ấy tâm hồn người sáng tác chẳng khác gì mặt nước ao tù.
- Theo nhạc sĩ, ca sĩ nào thể hiện thành công nhất tác phẩm của mình? Ông có thể cho một nhận định công bằng giữa Khánh Ly và Hồng Nhung trong mối quan hệ với nhạc sĩ về nghệ thuật không?
- Cách diễn đạt của Khánh Ly và Hồng Nhung hoàn toàn khác nhau. Mỗi người đều có thính giả riêng của mình. Tuy nhiên, giới nghe và yêu thích Khánh Ly vẫn đông đảo hơn nhiều. Trong nghệ thuật, Khánh Ly là một người làm việc nghiêm túc và luôn giữ một mối liên hệ mật thiết với tác giả để tìm hiểu cặn kẽ những điều tác giả muốn bày tỏ trong tác phẩm.
- Người ta thường nói: "Những tác phẩm bất hủ trên mọi lĩnh vực nghệ thuật đều do tài năng cộng với sự đau khổ mà thành". Vậy các ca khúc của nhạc sĩ do những yếu tố nào tạo thành?
- Câu nói trên cũng có phần đúng với các ca khúc của tôi. Ngoài ra, Huế và đạo Phật ảnh hưởng sâu đậm đến đời sống tinh thần và tình cảm của tôi.
- Trong cuộc sống đời thường, nhạc sĩ có được thành công và hạnh phúc như trong sáng tác?
- Thành công và hạnh phúc không phải là cặp bài trùng luôn dành riêng cho một người như ân sủng. Vì vậy, thất bại và bất hạnh điều khó tránh khỏi.
- Ðã có lần nhạc sĩ nói: "Khi bạn hát một bài tình ca nghĩa là bạn đang muốn hát về một cuộc tình của bạn". Phải chăng khi một ca khúc ra đời là một mối tình mới của nhạc sĩ? Ông có bao nhiêu mối tình?
- Tất cả đều là ảo ảnh. Thậm chí khi tôi phát hiện một điều gì đó thì chẳng qua chỉ là ảo tưởng của riêng tôi. Có khi phải có hàng trăm mối tình, thoảng qua, đọng lại, ngắn ngủi, dài lâu thì mới viết được dăm bảy ca khúc hay bởi vì sáng tác không thể làm công việc của cái máy, cứ bỏ một đồng xu vào thì rơi ra một lon nước.
(Theo Thể Thao Ngày Nay, 9/4)

Trịnh Công Sơn
Một hôm thấy ta là lá cỏ, ngồi hát ca rất tự do​

Hà Vũ Trọng tuyển chọn
1.
"Một hôm thấy ta là lá cỏ,
ngồi hát ca rất tự do..."
Bài hát là phương tiện để bày tỏ lòng mình với cuộc đời,
có gì tuyệt vời hơn lá cỏ nhỏ nhoi nhưng tự hát ca với đời mình?
2.
Trên cánh đồng ca khúc,
tôi như một đứa bé ước mơ mặt trời là con diều giấy thả chơi.
3.
Với ca khúc,
tôi là người tình của thiên nhiên,
là người bạn của những em bé.
Qua ca khúc,
tôi đã đến gần và đã đi xa những chuyện tình;
đã tham dự những nỗi hân hoan của đời người
và cũng đã gánh nhẹ giùm những phiền muộn.
4.
Yêu thương con người cũng là yêu thương tiếng hát
bởi vì tiếng hát mang trong nó tâm hồn của con người.
Tiếng hát sẽ mọc lên xanh tươi trên cuộc đời này
như những cây tử đinh hương mọc tràn thơm tho
trên những cánh đồng vô tận.
5.
Ca khúc là đời sống thứ hai
sau cái thân thể mà cha mẹ đã sinh thành.
6.
Âm nhạc không thể tồn tại nếu vắng bóng con người.
7.
Tình yêu cho phép những ca khúc ra đời.
Nỗi đau và niềm hân hoan làm thành bào thai sinh nở ra âm nhạc.
Âm nhạc như thế là tình yêu,
là trong bản thân nó hàm chứa một cõi nhân sinh
bề bộn những khổ đau và hoan lạc.
Không có bất hạnh và nụ cười
có lẽ âm nhạc cũng không thể có duyên ra đời.
8.
Ở đâu có con người, ở đó có tiếng hát.
Trên mặt đất, trần gian này
tiếng hát nhắc nhở ta một điều giản dị:
tôi hát là tôi hiện hữu.
9.
Tiếng hát là con đẻ của thân xác.
10.
Tất cả mọi điều sẽ qua đi, sẽ biến mất,
nhưng tiếng hát, câu ca, một khi đã được khai sinh
với ngày thôi nôi huy hoàng của nó
thì sẽ ở lại với đời mãi mãi.
Đó là một cuộc rong chơi ngậm ngùi của hữu hạn
muốn chộp bắt cái vô hạn làm món quà thế chấp cho đời mình.
11.
Vui thay, một tác phẩm nghệ thuật,
trong đó có âm nhạc,
khi đã thực sự có mặt ở đời và đời nhận,
là ra đi mãi mãi.
12.
Một tác phẩm âm nhạc đã dâng tặng đời
cũng không đòi hỏi phải trả lại một điều gì cả.
13.
Đã từ lâu tôi muốn qua ca khúc nói được thật nhiều điều.
Tôi không chọn ca khúc như một chặng đường
để rồi sau đó tu dưỡng hòng nhảy vào những thể loại to lớn hơn.
Ca khúc đối với tôi
là một mô hình gần gũi, thiết thân và hoàn chỉnh.
Nó là một cuộc hôn phối kỳ diệu giữa thi ca và âm nhạc.
14.
Tâm hồn tôi đang như là một ngôi nhà
mà hội họa, âm nhạc, và thi ca
chỉ là thời tiết mùa màng đổi thay
của một sự sống đang trú ngụ trong đó.
15.
Hội họa và âm nhạc là hai người bạn đồng hành trong nghệ thuật.
Trong âm thanh có mầu sắc và ngược lại,
trong màu sắc có âm thanh.
Khi bạn đứng trước một bức tranh hoặc nhiều bức tranh,
trong yên lặng, bạn sẽ nghe từ những khối màu,
từ những đường nét vang lên một thứ âm thanh mơ hồ nào đó.
Và nếu bạn là nhạc sĩ bạn có thể ghi chép lại
và cùng hợp tấu với những âm thanh kia.
16.
Ở nơi nào trên mặt đất này có con người, ở đó có tiếng hát.
Con người có thể hát một mình ở bất kỳ nơi đâu.
Ca khúc là nỗi lòng của một con người trong cuộc sống.
Cuộc tình giữa âm nhạc và văn học này
đã khiến ca khúc tự nó có thể chạm đến
mọi bờ cõi tri thức của đời sống con người.
Nó đủ khả năng hát về một cái chồi non vừa nhú
cho đến cái chết của một con người.
Nó chính là tiếng chim buổi sáng,
tiếng gà gáy trưa bên đồi mang âm vang của một nỗi nhớ nhung.
Nó là nắng, là mưa, là nụ cười, là tiếng khóc.
Nó ở cùng với điều nhỏ nhất
và đồng thời cũng sống chung với những cõi bờ bao la.
17.
Nếu trong âm nhạc
không có những dấu lặng, dấu nghỉ,
thì đó là một tai hoạ.
18.
Vì có tình yêu nên có âm nhạc.
Vì có khổ đau nên có âm nhạc.
Có hạnh phúc nên cũng có âm nhạc.
19.
Người viết ca khúc
là đứa con riêng của hôn phối giữa thơ và nhạc.
Nó thường hay mộng mị, than thở, thở than,
bởi nó biết Hạnh Phúc là một dự báo của hư vô.
20.
Số phận của một bài hát
có thể trở thành số phận của một con người
có được hoặc mất đi của một hạnh phúc.
21.
Một tác phẩm không bị lãng quên
thường được mở rộng đường để đi đến chốn không bờ bến
của những giá trị dường như huyễn hoặc. Con người bị lãng quên là kẻ đã tự đánh mất mình
để rồi xoá nốt mình trong trí nhớ kẻ khác. Cũng như thế, có những dòng nhạc của một đời người
đã đứng ngoài và cao hơn số phận của người đó.
22.
Tôi nghĩ trong nghệ thuật, điều quan trọng nhất
là làm thế nào để mở ra một con đường ngắn nhất
đi từ trái tim của mình đến trái tim của người
mà không cần cắt nghĩa gì thêm.
23.
Nghệ thuật là một cuộc chơi,
một cuộc-chơi-tự-dâng-hiến của người nghệ sĩ.
Tự thân sự dâng hiến đã là hạnh phúc của người nghệ sĩ,
bất chấp sự dâng hiến đó được chấp nhận hay bị từ khước.
24.
Đã xem là cuộc chơi thì tất cả chỉ nhẹ như tơ hồng.
25.
Không trọn
là dấu hiệu của một thứ nghệ thuật tròn vẹn của thiên tài.
26.
Tôi quan niệm tất cả mọi người cùng sống trong một thời đại
đều có chung một tuổi - đó là tuổi của thời đại.
Nếu không có chung cái tuổi thời đại ấy
thì sẽ không thể có được sự thông cảm
giữa các thế hệ khác nhau sống trong cùng một thời đại.
27.
Tôi muốn giữ một sự tịch lặng cho riêng mình
và để cho những tiếng nói xung quanh
trở thành một sự xao động bình thường của thiên nhiên.
28.
Đám đông và sự ồn ào
không phải luôn luôn là đại diện của sự sống.
29.
Phải có một nỗi tuyệt vọng nào đó khởi đầu
để tôi không ngừng dan díu với những giọt nước mắt của đời
làm của cải riêng tư.
30.
[Có lúc tôi nghĩ rằng] nỗi buồn vô thường vô cớ kia
là bắt nguồn từ nỗi nhớ về cái quê hương đầu tiên
từ cái bào thai trong bụng mẹ.
Nhớ về cái cõi ở đó thành hình dần dần
trong nỗi vui cùng những lo âu của người phụ nữ.
31.
Không có bài hát nào nói đủ về mẹ. Mất mẹ là mất đi một tài sản lớn nhất
trong toàn bộ sự giàu có của một đời người.
32.
Người ta có thể vui chơi, đàn đúm, quây quần một đời
nhưng vẫn cứ lạc loài lẻ loi một chốc.
Một chốc mà là tất cả.
Cái sát na nhỏ bé của thời gian
đôi khi cũng quy định cả đời người.
Một người mẹ bỏ đi.
Một người tình bỏ đi
cũng nằm trong cái sát na đó.
33.
Ðừng tuyệt vọng
vì cuộc đời hồn nhiên đôn hậu
vẫn luôn luôn cho ta những ngày vui khác.
Những ngày vui của đời thì thênh thang vô tận.
Hết cuộc tuyệt vọng này đến một cuộc tuyệt vọng khác
biết đâu cũng là một niềm vui.
Một niềm vui dù không có thật
thì cũng đủ an ủi trong phút chốc.
34.
Từ buổi con người sống quá rẻ rúng
tôi biết rằng vinh quang chỉ là điều dối trá
Tôi không còn gì để chiêm bái
ngoài nỗi tuyệt vọng và lòng bao dung.
Hãy đi đến tận cùng của tuyệt vọng
để thấy tuyệt vọng cũng đẹp như môt bông hoa.
35.
Hãy đau đớn đi.
Biết đau nỗi đau của người khác và của chính mình
là dấu hiệu của lòng nhân ái.
Cái tín hiệu ấy phát đi và mọi người nhận được.
36.
Vết thương tỉnh thức là một con mắt sáng ngời.
Nó nhìn ngược về quá khứ và ngó thẳng đến tương lai.
37.
Ðừng than thân trách phận.
Ðời không có lỗi với ai,
chỉ có ta có lỗi với đời.
38.
Cái tôi đáng ghét (Le moi est haissable - B. Pascal)
nhưng cái tôi cũng có lúc đáng yêu
vì cái tôi đó biết mình và cuộc đời là một.
39.
Cuộc sống là một niềm an ủi vô bờ.
Cuộc sống chỉ cho ta mà không cần lấy bớt đi.
Cuộc sống cho ta tất cả và mỉm cười khi thấy ta dại dột.
40.
Con người sinh ra vốn bất toàn và để làm những điều lầm lỗi.
Nó đẹp vì bất toàn.
Nó đáng yêu vì nó luôn luôn lầm lỗi.
Vậy thì cứ yêu mà đừng tuyệt vọng.
41.
Đời sống có những nhầm lẫn trẻ thơ,
không nên giận dỗi.
42.
Ðừng mơ ước gì xa xôi
bởi vì giấc mộng của chúng ta là có thật
hoặc sẽ có thật trong bờ cõi nhỏ nhắn
nhưng đôn hậu và tình tứ này.
43.
Con người vì một sự thông minh thiên phú
đã biết biến nơi cõi tạm này thành một chốn cư trú đầy huyễn hoặc.
44.
Có những kẻ thấy được thiên đường.
Có những kẻ thấy được địa ngục.
Và có không ít những kẻ bị chọc mù đôi mắt
khi đi qua tình yêu.
45.
Tình yêu có thể nâng bổng con người
nhưng cũng lắm lúc nhấn chìm kẻ háo hức.
Nguồn: www.talawa.org
(còn tiếp)

Trịnh Công Sơn
Một hôm thấy ta là lá cỏ, ngồi hát ca rất tự do​

Hà Vũ Trọng tuyển chọn
1.
"Một hôm thấy ta là lá cỏ,
ngồi hát ca rất tự do..."
Bài hát là phương tiện để bày tỏ lòng mình với cuộc đời,
có gì tuyệt vời hơn lá cỏ nhỏ nhoi nhưng tự hát ca với đời mình?
2.
Trên cánh đồng ca khúc,
tôi như một đứa bé ước mơ mặt trời là con diều giấy thả chơi.
3.
Với ca khúc,
tôi là người tình của thiên nhiên,
là người bạn của những em bé.
Qua ca khúc,
tôi đã đến gần và đã đi xa những chuyện tình;
đã tham dự những nỗi hân hoan của đời người
và cũng đã gánh nhẹ giùm những phiền muộn.
4.
Yêu thương con người cũng là yêu thương tiếng hát
bởi vì tiếng hát mang trong nó tâm hồn của con người.
Tiếng hát sẽ mọc lên xanh tươi trên cuộc đời này
như những cây tử đinh hương mọc tràn thơm tho
trên những cánh đồng vô tận.
5.
Ca khúc là đời sống thứ hai
sau cái thân thể mà cha mẹ đã sinh thành.
6.
Âm nhạc không thể tồn tại nếu vắng bóng con người.
7.
Tình yêu cho phép những ca khúc ra đời.
Nỗi đau và niềm hân hoan làm thành bào thai sinh nở ra âm nhạc.
Âm nhạc như thế là tình yêu,
là trong bản thân nó hàm chứa một cõi nhân sinh
bề bộn những khổ đau và hoan lạc.
Không có bất hạnh và nụ cười
có lẽ âm nhạc cũng không thể có duyên ra đời.
8.
Ở đâu có con người, ở đó có tiếng hát.
Trên mặt đất, trần gian này
tiếng hát nhắc nhở ta một điều giản dị:
tôi hát là tôi hiện hữu.
9.
Tiếng hát là con đẻ của thân xác.
10.
Tất cả mọi điều sẽ qua đi, sẽ biến mất,
nhưng tiếng hát, câu ca, một khi đã được khai sinh
với ngày thôi nôi huy hoàng của nó
thì sẽ ở lại với đời mãi mãi.
Đó là một cuộc rong chơi ngậm ngùi của hữu hạn
muốn chộp bắt cái vô hạn làm món quà thế chấp cho đời mình.
11.
Vui thay, một tác phẩm nghệ thuật,
trong đó có âm nhạc,
khi đã thực sự có mặt ở đời và đời nhận,
là ra đi mãi mãi.
12.
Một tác phẩm âm nhạc đã dâng tặng đời
cũng không đòi hỏi phải trả lại một điều gì cả.
13.
Đã từ lâu tôi muốn qua ca khúc nói được thật nhiều điều.
Tôi không chọn ca khúc như một chặng đường
để rồi sau đó tu dưỡng hòng nhảy vào những thể loại to lớn hơn.
Ca khúc đối với tôi
là một mô hình gần gũi, thiết thân và hoàn chỉnh.
Nó là một cuộc hôn phối kỳ diệu giữa thi ca và âm nhạc.
14.
Tâm hồn tôi đang như là một ngôi nhà
mà hội họa, âm nhạc, và thi ca
chỉ là thời tiết mùa màng đổi thay
của một sự sống đang trú ngụ trong đó.
15.
Hội họa và âm nhạc là hai người bạn đồng hành trong nghệ thuật.
Trong âm thanh có mầu sắc và ngược lại,
trong màu sắc có âm thanh.
Khi bạn đứng trước một bức tranh hoặc nhiều bức tranh,
trong yên lặng, bạn sẽ nghe từ những khối màu,
từ những đường nét vang lên một thứ âm thanh mơ hồ nào đó.
Và nếu bạn là nhạc sĩ bạn có thể ghi chép lại
và cùng hợp tấu với những âm thanh kia.
16.
Ở nơi nào trên mặt đất này có con người, ở đó có tiếng hát.
Con người có thể hát một mình ở bất kỳ nơi đâu.
Ca khúc là nỗi lòng của một con người trong cuộc sống.
Cuộc tình giữa âm nhạc và văn học này
đã khiến ca khúc tự nó có thể chạm đến
mọi bờ cõi tri thức của đời sống con người.
Nó đủ khả năng hát về một cái chồi non vừa nhú
cho đến cái chết của một con người.
Nó chính là tiếng chim buổi sáng,
tiếng gà gáy trưa bên đồi mang âm vang của một nỗi nhớ nhung.
Nó là nắng, là mưa, là nụ cười, là tiếng khóc.
Nó ở cùng với điều nhỏ nhất
và đồng thời cũng sống chung với những cõi bờ bao la.
17.
Nếu trong âm nhạc
không có những dấu lặng, dấu nghỉ,
thì đó là một tai hoạ.
18.
Vì có tình yêu nên có âm nhạc.
Vì có khổ đau nên có âm nhạc.
Có hạnh phúc nên cũng có âm nhạc.
19.
Người viết ca khúc
là đứa con riêng của hôn phối giữa thơ và nhạc.
Nó thường hay mộng mị, than thở, thở than,
bởi nó biết Hạnh Phúc là một dự báo của hư vô.
20.
Số phận của một bài hát
có thể trở thành số phận của một con người
có được hoặc mất đi của một hạnh phúc.
21.
Một tác phẩm không bị lãng quên
thường được mở rộng đường để đi đến chốn không bờ bến
của những giá trị dường như huyễn hoặc. Con người bị lãng quên là kẻ đã tự đánh mất mình
để rồi xoá nốt mình trong trí nhớ kẻ khác. Cũng như thế, có những dòng nhạc của một đời người
đã đứng ngoài và cao hơn số phận của người đó.
22.
Tôi nghĩ trong nghệ thuật, điều quan trọng nhất
là làm thế nào để mở ra một con đường ngắn nhất
đi từ trái tim của mình đến trái tim của người
mà không cần cắt nghĩa gì thêm.
23.
Nghệ thuật là một cuộc chơi,
một cuộc-chơi-tự-dâng-hiến của người nghệ sĩ.
Tự thân sự dâng hiến đã là hạnh phúc của người nghệ sĩ,
bất chấp sự dâng hiến đó được chấp nhận hay bị từ khước.
24.
Đã xem là cuộc chơi thì tất cả chỉ nhẹ như tơ hồng.
25.
Không trọn
là dấu hiệu của một thứ nghệ thuật tròn vẹn của thiên tài.
26.
Tôi quan niệm tất cả mọi người cùng sống trong một thời đại
đều có chung một tuổi - đó là tuổi của thời đại.
Nếu không có chung cái tuổi thời đại ấy
thì sẽ không thể có được sự thông cảm
giữa các thế hệ khác nhau sống trong cùng một thời đại.
27.
Tôi muốn giữ một sự tịch lặng cho riêng mình
và để cho những tiếng nói xung quanh
trở thành một sự xao động bình thường của thiên nhiên.
28.
Đám đông và sự ồn ào
không phải luôn luôn là đại diện của sự sống.
29.
Phải có một nỗi tuyệt vọng nào đó khởi đầu
để tôi không ngừng dan díu với những giọt nước mắt của đời
làm của cải riêng tư.
30.
[Có lúc tôi nghĩ rằng] nỗi buồn vô thường vô cớ kia
là bắt nguồn từ nỗi nhớ về cái quê hương đầu tiên
từ cái bào thai trong bụng mẹ.
Nhớ về cái cõi ở đó thành hình dần dần
trong nỗi vui cùng những lo âu của người phụ nữ.
31.
Không có bài hát nào nói đủ về mẹ. Mất mẹ là mất đi một tài sản lớn nhất
trong toàn bộ sự giàu có của một đời người.
32.
Người ta có thể vui chơi, đàn đúm, quây quần một đời
nhưng vẫn cứ lạc loài lẻ loi một chốc.
Một chốc mà là tất cả.
Cái sát na nhỏ bé của thời gian
đôi khi cũng quy định cả đời người.
Một người mẹ bỏ đi.
Một người tình bỏ đi
cũng nằm trong cái sát na đó.
33.
Ðừng tuyệt vọng
vì cuộc đời hồn nhiên đôn hậu
vẫn luôn luôn cho ta những ngày vui khác.
Những ngày vui của đời thì thênh thang vô tận.
Hết cuộc tuyệt vọng này đến một cuộc tuyệt vọng khác
biết đâu cũng là một niềm vui.
Một niềm vui dù không có thật
thì cũng đủ an ủi trong phút chốc.
34.
Từ buổi con người sống quá rẻ rúng
tôi biết rằng vinh quang chỉ là điều dối trá
Tôi không còn gì để chiêm bái
ngoài nỗi tuyệt vọng và lòng bao dung.
Hãy đi đến tận cùng của tuyệt vọng
để thấy tuyệt vọng cũng đẹp như môt bông hoa.
35.
Hãy đau đớn đi.
Biết đau nỗi đau của người khác và của chính mình
là dấu hiệu của lòng nhân ái.
Cái tín hiệu ấy phát đi và mọi người nhận được.
36.
Vết thương tỉnh thức là một con mắt sáng ngời.
Nó nhìn ngược về quá khứ và ngó thẳng đến tương lai.
37.
Ðừng than thân trách phận.
Ðời không có lỗi với ai,
chỉ có ta có lỗi với đời.
38.
Cái tôi đáng ghét (Le moi est haissable - B. Pascal)
nhưng cái tôi cũng có lúc đáng yêu
vì cái tôi đó biết mình và cuộc đời là một.
39.
Cuộc sống là một niềm an ủi vô bờ.
Cuộc sống chỉ cho ta mà không cần lấy bớt đi.
Cuộc sống cho ta tất cả và mỉm cười khi thấy ta dại dột.
40.
Con người sinh ra vốn bất toàn và để làm những điều lầm lỗi.
Nó đẹp vì bất toàn.
Nó đáng yêu vì nó luôn luôn lầm lỗi.
Vậy thì cứ yêu mà đừng tuyệt vọng.
41.
Đời sống có những nhầm lẫn trẻ thơ,
không nên giận dỗi.
42.
Ðừng mơ ước gì xa xôi
bởi vì giấc mộng của chúng ta là có thật
hoặc sẽ có thật trong bờ cõi nhỏ nhắn
nhưng đôn hậu và tình tứ này.
43.
Con người vì một sự thông minh thiên phú
đã biết biến nơi cõi tạm này thành một chốn cư trú đầy huyễn hoặc.
44.
Có những kẻ thấy được thiên đường.
Có những kẻ thấy được địa ngục.
Và có không ít những kẻ bị chọc mù đôi mắt
khi đi qua tình yêu.
45.
Tình yêu có thể nâng bổng con người
nhưng cũng lắm lúc nhấn chìm kẻ háo hức.
Nguồn: www.talawa.org
(còn tiếp)

(tiếp theo)
46.
Tình yêu có lẽ là lời nói dối uyên thâm nhất của trái tim.
47.
Con người chỉ là một loài thiêu thân vô tội
bay mãi vào ảo-tưởng-tình-yêu.
48.
Bởi cái chết đã dựng hình tượng trong cõi sống?
Chỉ có trong tình yêu
ta mới bắt gặp được cái chết của chính mình.
Tình yêu cũng mở ngõ cho những lần hoá kiếp.
Hãy thử bước vào thế giới đó để khởi đầu
bằng một cái chết thật vô cùng yêu dấu.
49.
Chấp nhận tình yêu
là chấp nhận một thứ có có, không không,
đùa đùa, thật thật.
Nó vô hình tướng nhưng làm rã tan hồn phách.
Không có nó thì đời sống không biết sẽ tẻ nhạt đến dường nào.
Thôi thì đành có nó vậy.
50.
Tôi là kẻ vô đạo trong tình yêu
những khi tôi giận hờn cuộc đời.
Khi cuộc đời yêu tôi,
tôi sẽ là tín đồ của tình yêu.
51.
Tôi yêu và tôi tồn tại.
Yêu và tha thứ.
Tha thứ và yêu.
52.
Tình yêu cứu vãn hư không.
53.
Có lẽ trong các trò chơi chung
thì trò chơi tình bạn là ít gây phiền não nhất.
Nó chỉ có thể vui nhiều hoặc vui ít
chứ không thể làm nên những đoạn trường.
54.
Tình bạn thường có khuôn mặt thật hơn tình yêu.
55.
Hạnh phúc là một điều không bao giờ có thật.
Nếu có thật thì những nhà tiên tri vĩ đại đã không nhọc lòng
bịa đặt thêm Thiên Ðường và Niết Bàn để làm gì nữa.
Cái hạnh phúc ở Trần Gian chính là ý thức được khổ đau.
Ðau khổ nên phải biết rộng lòng với nhau hơn,
tử tế hơn, độ lượng hơn, biết tha thứ, nhân hậu hơn.
Bài học ấy không dễ gì, bởi Cuộc Sống cho đến nay
điều Thiện vẫn còn vắng bóng.
56.
Khi ta cho mà tâm ta vô cầu
thì mầm từ bi đã đâm chồi và quả hân hoan đã kết trái.
Lòng ta vui sướng tràn trề hạnh phúc mà không hiểu vì đâu.
Không hiểu vì đâu vì cái ta cho đã được trả lại gấp nhiều lần hơn
và làm ta mất phương hướng.
57.
Làm việc thiện
không phải là lưu giữ một thứ của cải riêng cho mình.
Nếu cần tích luỹ thì hãy tàng trữ cái kho báu ngọt ngào
mà đời đã ban tặng cho ta.
Chính điều đó đã nuôi sống ta
và làm cho trái tim ta trở thành bất hoại.
58.
Ðừng để hồn mình mòn đi vì những tổn thương
tưởng có thật mà không thật.
59.
Thần tượng của mọi người đôi khi là một tai nạn.
Ðừng bao giờ đồng hóa thần tượng với một nô lệ.
Ðừng nhốt nó vào cái ***g riêng của mình.
60.
Nếu đủ sức giương cung, hãy chọn mũi tên định mệnh.
61.
Tôi không có ý ngờ vực lòng can đảm.
Nhưng tôi sợ hãi ngộ nhận.
62.
Nỗi bất hạnh lớn nhất của chúng ta
là luôn luôn có một kẻ thù để chống lại.
Trong suốt hành trình của lịch sử,
những kẻ thù mang tên khác nhau.
Bất hạnh lớn dần để trở thành hiểm họa
khi hai kẻ thù nghịch mang cùng một tên chung.
63.
Kẻ làm ra chiến tranh buộc lòng phải gọi là kẻ ngu dốt.
64.
Mỗi dự phóng về hạnh phúc con người đều là nguồn cội của hố thẳm.
Dự phóng càng lớn, càng dài càng xa cách con người?
Đến lúc đạt được đỉnh cao
thì chính là lúc kề cận nhất với vực sâu.
Và có thực sự đó là một đỉnh cao?
65.
Tôi gọi những kẻ muốn lấp biển vá trời
là những con người đam mê tuyệt vọng.
"Mọi đam mê đều vô ích".
Đam mê tuyệt vọng dẫn ta về hư vô.
Bao nhiêu cánh cửa hư vô đã mở toang
cuối những chặng đường đẫm máu của lịch sử nhân loại.
66.
Ta sẽ không bao giờ còn thấy bóng dáng của vinh quang.
Vì trên những xác chết của anh em
sự vinh quang phải giấu mặt.
67.
Ðôi khi tôi tự hỏi:
Có phải tôi là kẻ hạnh phúc hơn nhiều người ?
Không phải bất kỳ ai cũng có thể sống trong một đời
dưới nhiều hình thái xã hội khác nhau.
Tôi là ai vậy? Tôi, hình như,
đã có lúc mang thân phận chiến tranh, rồi hòa bình,
rồi tư sản và rồi cộng sản.
Cái lý lịch đa mang này cũng đủ để tôi tự thấy
mình là một loại công dân ngoại hạng.
68.
Sự phản bội còn mạnh hơn bạo lực.
Và chỉ có sự phản bội mới làm ta xa lìa nhau.
Còn bạo lực thường không có một đời sống lâu dài.
69.
Ta biết tha thứ những điều nhỏ
thì cuộc đời sẽ tha thứ cho ta những điều lớn hơn.
70.
Khi một người biết tự tha thứ cho mình
thì đồng thời cũng phải biết tha thứ cho kẻ khác.
71.
Tôi tin rằng sẽ có lúc tất cả mọi người
đều cảm thấy mình thật sự hạnh phúc
khi biết xóa đi cái biên giới thù nghịch trong lòng mình.
72.
Tôi đang tập hành Thiền về sự lãng quên.
Lãng quên những gì không cần thiết cho đời
và cho chính bản thân mình.
73.
Quên và biết quên cũng là một lẽ sống ở đời.
Biết quên nên đời bỗng nhiên biết cất tiếng hát.
74.
Cái chết chẳng qua cũng chỉ là một sự đùa cợt sau cùng của sự sống.
75.
Hãy biết yêu như thế nào đó
để cái chết chỉ còn là một tồn tại viển vông, chẳng cần thiết.
76.
Sống làm thế nào cho tròn đầy sự có mặt
và chết cho ngập tràn cõi hư không.
77.
Thấy và Biết
và từ đó làm nảy sinh một nụ cười tủm tỉm,
một thoáng cười hàm tiếu
là La Joconde của Léonard de Vinci
mới có thể trong muôn một so sánh được.
78.
Tôi không quan niệm tìm đến với Phật tính trong cõi riêng mình.
Đó là quê hương, là chiếc ngai Phật. Tôi ngồi.
Phật sẽ tràn ngập tôi và tôi sẽ tràn ngập Phật.
79.
Có kẻ đứng trước bao la mà không thấy được bao la.
Có kẻ ở buổi bình minh,
nghe tiếng chim hót đã chạm mặt với cõi vô lượng.
Biết được vô lượng là cùng lúc đến với vô biên?
Cái vô biên nằm đâu đó trên cánh vạc chở hoàng hôn về núi mỗi chiều.
80.
Đi vào cõi bao la người ta nhận ra được nỗi hân hoan trong lòng.
Khi bắt được cái nhịp của trời đất, lòng ta bỗng reo ca,
nhảy múa trong một hòa âm thuận chiều.
Một cái gì đó soi tỏ đời ta như đạo đạt.
Đó là cái bước nhảy hân hoan, nối liền trời với đất
81.
Sự bất tử không có trước có sau
mà thường nó nằm ở điểm mà mọi cơ duyên cùng hội tụ.
(Lưu ý là việc tuyển chọn một số câu nói của Trịnh Công Sơn trên đây chỉ là gợi ý để mọi người cùng tiếp nối và bổ sung. Phần lớn chúng được rút từ kho sưu tập về Trịnh Công Sơn trên trang
http://www.suutap.com/trinhcongson/)

Nguồn (theo số thứ tự)
1.TCS, "Phía sau một ca khúc: Triết học"
2.Tuyển tập nhạc Văn Cao, Nxb Trẻ 1988
3.TCS, "Phác thảo chân dung tôi", Nhạc và đời, Lê Giang và Lư Nhất Vũ chủ biên, Nxb tổng hợp Hậu Giang 1989
4.Nt.
5.Nt.
6.TCS, "Bản tình ca ở lại với ai?"
7.TCS, "Tình yêu và tiếng hát", Thế Giới Âm Nhạc
8.Nt.
9.Nt.
10.Nt.
11.TCS, "Bản tình ca ở lại với ai?"
12.Nt.
13.TCS, "Ca khúc mang đến sự cảm thông giữa mọi ngườI", Báo Đại đoàn kết
14."Tôi vui lòng cảm ơn tất cả mọi thứ tên gọi", Văn nghệ Quân đội, Quốc Hưng phỏng vấn
15.TCS, "Tự bạch", Tạp chí Sóng Nhạc
16.TCS, "Ca khúc mang đến sự cảm thông giữa mọi người", Báo Đại Đoàn Kết
17.TCS, "Đò đưa", Sóng Nhạc 1/2000
18.TCS, "Để bắt đầu một hồi ức", Thế Giới Âm Nhạc
19.TCS, (?)
20.TCS, "Số phận của một bài hát"
21.TCS, "Sự vật, con người"
22."Kiếp Sau Tôi Vẫn Là Người Nghệ Sĩ...", Văn Cầm Hải phỏng vấn
23."Tôi là tên hát rong hát về những Giấc Mơ Ðời hư ảo", Diễm Chi phỏng vấn, www.hcm.ftc.com
24.TCS, "Tự bạch", Tạp chí Sóng Nhạc
25.TCS, "Hư vô"
26."Tôi là tên hát rong hát về những Giấc Mơ Ðời hư ảo", Diễm Chi phỏng vấn TCS, www.hcm.fpt.com
27.TCS, "Đò Đưa", Tạp chí Sóng Nhạc số 5, tháng 2-1999
28.TCS, "Đò đưa", Sóng Nhạc 1/2000
29.TCS, "Bài hát đầu tiên bài hát cuối cùng", Báo Lao Động, Xuân Tân Mùi 1991
30.TCS, "Hư vô"
31.TCS, "Mẹ Và Tôi", Văn Nghệ (1991)
32.TCS, "Đêm giao thừa" (1993)
33.Nt.
34.TCS, "Tin vào chính mình"
35.TCS, "Hư vô"
36.TCS, "Vết thương tỉnh thức", Báo Phụ Nữ TP HCM
37.TCS, "Đêm giao thừa",1993
38.TCS, "Để bắt đầu một hồi ức", Thế Giới Âm Nhạc
39.TCS, "Đêm giao thừa" (1993)
40.Nt.
41.TCS, (?)
42.TCS, (?)
43.TCS, "Mái nhà"
44.TCS, "Đành vậy với tình yêu"
45.TCS, "Cuộc sống không thể thiếu tình yêu"
46.TCS, "Đành vậy với tình yêu"
47.TCS, Lời tựa Tình khúc, Nhân Bản1967
48.Nt.
49.TCS, "Đành vậy với tình yêu"
50."Tôi là tên hát rong hát về những Giấc Mơ Ðời hư ảo", Diễm Chi phỏng vấn TCS, www.hcm.fpt.com
51.TCS, "Hư vô"
52.Nt.
53.TCS, "Trò Chơi"
54.TCS, "Vết thương tỉnh thức", Báo Phụ Nữ TP HCM
55.TCS, (?)
56.TCS, "Đò đưa", Tạp chí Sóng Nhạc số 4, tháng 01- 1999
57.Nt.
58.TCS, "Mở theo lời điệu", 1973, in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
59.Phỏng vấn Trịnh Công Sơn, www.hue.vnn.vn
60.TCS, "Có Nghe Ra Điều Gì" (1973), in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
61.Nt.
62.Nt.
63.TCS, "Hư vô"
64.TCS, "Có Nghe Ra Điều Gì", 1973, in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
65.Nt.
66.TCS, Phụ Khúc Da Vàng, 11. 1972
67.TCS, "Nhớ Lại", 1993
68.Nt.
69.TCS, "Để bắt đầu một hồi ức", Thế giới Âm nhạc
70.TCS, "Hư vô"
71.Nt.
72."Đạo Phật Trong Âm Nhạc", Hoà thượng Thích Tâm Thiện phỏng vấn TCS
73.TCS, "Hư vô"
74.Phỏng vấn Trịnh Công Sơn, www.hue.vnn.vn
75."Tôi vui lòng cảm ơn tất cả mọi thứ tên gọi", Quốc Hưng phỏng vấn, Văn nghệ Quân đội
76."Vết thương tỉnh thức", Báo Phụ Nữ TP HCM
77."Đạo Phật Trong Âm Nhạc", Hoà thượng Thích Tâm Thiện phỏng vấn TCS
78.Nt.
79.TCS, "Mở theo lời điệu", 1973, in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
80.Nt.
81.TCS, "Bài hát đầu tiên, bài hát cuối cùng", báo Lao Động, Xuân Tân Mùi 1991
Nguồn: http://www.talawas.org

(tiếp theo)
46.
Tình yêu có lẽ là lời nói dối uyên thâm nhất của trái tim.
47.
Con người chỉ là một loài thiêu thân vô tội
bay mãi vào ảo-tưởng-tình-yêu.
48.
Bởi cái chết đã dựng hình tượng trong cõi sống?
Chỉ có trong tình yêu
ta mới bắt gặp được cái chết của chính mình.
Tình yêu cũng mở ngõ cho những lần hoá kiếp.
Hãy thử bước vào thế giới đó để khởi đầu
bằng một cái chết thật vô cùng yêu dấu.
49.
Chấp nhận tình yêu
là chấp nhận một thứ có có, không không,
đùa đùa, thật thật.
Nó vô hình tướng nhưng làm rã tan hồn phách.
Không có nó thì đời sống không biết sẽ tẻ nhạt đến dường nào.
Thôi thì đành có nó vậy.
50.
Tôi là kẻ vô đạo trong tình yêu
những khi tôi giận hờn cuộc đời.
Khi cuộc đời yêu tôi,
tôi sẽ là tín đồ của tình yêu.
51.
Tôi yêu và tôi tồn tại.
Yêu và tha thứ.
Tha thứ và yêu.
52.
Tình yêu cứu vãn hư không.
53.
Có lẽ trong các trò chơi chung
thì trò chơi tình bạn là ít gây phiền não nhất.
Nó chỉ có thể vui nhiều hoặc vui ít
chứ không thể làm nên những đoạn trường.
54.
Tình bạn thường có khuôn mặt thật hơn tình yêu.
55.
Hạnh phúc là một điều không bao giờ có thật.
Nếu có thật thì những nhà tiên tri vĩ đại đã không nhọc lòng
bịa đặt thêm Thiên Ðường và Niết Bàn để làm gì nữa.
Cái hạnh phúc ở Trần Gian chính là ý thức được khổ đau.
Ðau khổ nên phải biết rộng lòng với nhau hơn,
tử tế hơn, độ lượng hơn, biết tha thứ, nhân hậu hơn.
Bài học ấy không dễ gì, bởi Cuộc Sống cho đến nay
điều Thiện vẫn còn vắng bóng.
56.
Khi ta cho mà tâm ta vô cầu
thì mầm từ bi đã đâm chồi và quả hân hoan đã kết trái.
Lòng ta vui sướng tràn trề hạnh phúc mà không hiểu vì đâu.
Không hiểu vì đâu vì cái ta cho đã được trả lại gấp nhiều lần hơn
và làm ta mất phương hướng.
57.
Làm việc thiện
không phải là lưu giữ một thứ của cải riêng cho mình.
Nếu cần tích luỹ thì hãy tàng trữ cái kho báu ngọt ngào
mà đời đã ban tặng cho ta.
Chính điều đó đã nuôi sống ta
và làm cho trái tim ta trở thành bất hoại.
58.
Ðừng để hồn mình mòn đi vì những tổn thương
tưởng có thật mà không thật.
59.
Thần tượng của mọi người đôi khi là một tai nạn.
Ðừng bao giờ đồng hóa thần tượng với một nô lệ.
Ðừng nhốt nó vào cái ***g riêng của mình.
60.
Nếu đủ sức giương cung, hãy chọn mũi tên định mệnh.
61.
Tôi không có ý ngờ vực lòng can đảm.
Nhưng tôi sợ hãi ngộ nhận.
62.
Nỗi bất hạnh lớn nhất của chúng ta
là luôn luôn có một kẻ thù để chống lại.
Trong suốt hành trình của lịch sử,
những kẻ thù mang tên khác nhau.
Bất hạnh lớn dần để trở thành hiểm họa
khi hai kẻ thù nghịch mang cùng một tên chung.
63.
Kẻ làm ra chiến tranh buộc lòng phải gọi là kẻ ngu dốt.
64.
Mỗi dự phóng về hạnh phúc con người đều là nguồn cội của hố thẳm.
Dự phóng càng lớn, càng dài càng xa cách con người?
Đến lúc đạt được đỉnh cao
thì chính là lúc kề cận nhất với vực sâu.
Và có thực sự đó là một đỉnh cao?
65.
Tôi gọi những kẻ muốn lấp biển vá trời
là những con người đam mê tuyệt vọng.
"Mọi đam mê đều vô ích".
Đam mê tuyệt vọng dẫn ta về hư vô.
Bao nhiêu cánh cửa hư vô đã mở toang
cuối những chặng đường đẫm máu của lịch sử nhân loại.
66.
Ta sẽ không bao giờ còn thấy bóng dáng của vinh quang.
Vì trên những xác chết của anh em
sự vinh quang phải giấu mặt.
67.
Ðôi khi tôi tự hỏi:
Có phải tôi là kẻ hạnh phúc hơn nhiều người ?
Không phải bất kỳ ai cũng có thể sống trong một đời
dưới nhiều hình thái xã hội khác nhau.
Tôi là ai vậy? Tôi, hình như,
đã có lúc mang thân phận chiến tranh, rồi hòa bình,
rồi tư sản và rồi cộng sản.
Cái lý lịch đa mang này cũng đủ để tôi tự thấy
mình là một loại công dân ngoại hạng.
68.
Sự phản bội còn mạnh hơn bạo lực.
Và chỉ có sự phản bội mới làm ta xa lìa nhau.
Còn bạo lực thường không có một đời sống lâu dài.
69.
Ta biết tha thứ những điều nhỏ
thì cuộc đời sẽ tha thứ cho ta những điều lớn hơn.
70.
Khi một người biết tự tha thứ cho mình
thì đồng thời cũng phải biết tha thứ cho kẻ khác.
71.
Tôi tin rằng sẽ có lúc tất cả mọi người
đều cảm thấy mình thật sự hạnh phúc
khi biết xóa đi cái biên giới thù nghịch trong lòng mình.
72.
Tôi đang tập hành Thiền về sự lãng quên.
Lãng quên những gì không cần thiết cho đời
và cho chính bản thân mình.
73.
Quên và biết quên cũng là một lẽ sống ở đời.
Biết quên nên đời bỗng nhiên biết cất tiếng hát.
74.
Cái chết chẳng qua cũng chỉ là một sự đùa cợt sau cùng của sự sống.
75.
Hãy biết yêu như thế nào đó
để cái chết chỉ còn là một tồn tại viển vông, chẳng cần thiết.
76.
Sống làm thế nào cho tròn đầy sự có mặt
và chết cho ngập tràn cõi hư không.
77.
Thấy và Biết
và từ đó làm nảy sinh một nụ cười tủm tỉm,
một thoáng cười hàm tiếu
là La Joconde của Léonard de Vinci
mới có thể trong muôn một so sánh được.
78.
Tôi không quan niệm tìm đến với Phật tính trong cõi riêng mình.
Đó là quê hương, là chiếc ngai Phật. Tôi ngồi.
Phật sẽ tràn ngập tôi và tôi sẽ tràn ngập Phật.
79.
Có kẻ đứng trước bao la mà không thấy được bao la.
Có kẻ ở buổi bình minh,
nghe tiếng chim hót đã chạm mặt với cõi vô lượng.
Biết được vô lượng là cùng lúc đến với vô biên?
Cái vô biên nằm đâu đó trên cánh vạc chở hoàng hôn về núi mỗi chiều.
80.
Đi vào cõi bao la người ta nhận ra được nỗi hân hoan trong lòng.
Khi bắt được cái nhịp của trời đất, lòng ta bỗng reo ca,
nhảy múa trong một hòa âm thuận chiều.
Một cái gì đó soi tỏ đời ta như đạo đạt.
Đó là cái bước nhảy hân hoan, nối liền trời với đất
81.
Sự bất tử không có trước có sau
mà thường nó nằm ở điểm mà mọi cơ duyên cùng hội tụ.
(Lưu ý là việc tuyển chọn một số câu nói của Trịnh Công Sơn trên đây chỉ là gợi ý để mọi người cùng tiếp nối và bổ sung. Phần lớn chúng được rút từ kho sưu tập về Trịnh Công Sơn trên trang
http://www.suutap.com/trinhcongson/)

Nguồn (theo số thứ tự)
1.TCS, "Phía sau một ca khúc: Triết học"
2.Tuyển tập nhạc Văn Cao, Nxb Trẻ 1988
3.TCS, "Phác thảo chân dung tôi", Nhạc và đời, Lê Giang và Lư Nhất Vũ chủ biên, Nxb tổng hợp Hậu Giang 1989
4.Nt.
5.Nt.
6.TCS, "Bản tình ca ở lại với ai?"
7.TCS, "Tình yêu và tiếng hát", Thế Giới Âm Nhạc
8.Nt.
9.Nt.
10.Nt.
11.TCS, "Bản tình ca ở lại với ai?"
12.Nt.
13.TCS, "Ca khúc mang đến sự cảm thông giữa mọi ngườI", Báo Đại đoàn kết
14."Tôi vui lòng cảm ơn tất cả mọi thứ tên gọi", Văn nghệ Quân đội, Quốc Hưng phỏng vấn
15.TCS, "Tự bạch", Tạp chí Sóng Nhạc
16.TCS, "Ca khúc mang đến sự cảm thông giữa mọi người", Báo Đại Đoàn Kết
17.TCS, "Đò đưa", Sóng Nhạc 1/2000
18.TCS, "Để bắt đầu một hồi ức", Thế Giới Âm Nhạc
19.TCS, (?)
20.TCS, "Số phận của một bài hát"
21.TCS, "Sự vật, con người"
22."Kiếp Sau Tôi Vẫn Là Người Nghệ Sĩ...", Văn Cầm Hải phỏng vấn
23."Tôi là tên hát rong hát về những Giấc Mơ Ðời hư ảo", Diễm Chi phỏng vấn, www.hcm.ftc.com
24.TCS, "Tự bạch", Tạp chí Sóng Nhạc
25.TCS, "Hư vô"
26."Tôi là tên hát rong hát về những Giấc Mơ Ðời hư ảo", Diễm Chi phỏng vấn TCS, www.hcm.fpt.com
27.TCS, "Đò Đưa", Tạp chí Sóng Nhạc số 5, tháng 2-1999
28.TCS, "Đò đưa", Sóng Nhạc 1/2000
29.TCS, "Bài hát đầu tiên bài hát cuối cùng", Báo Lao Động, Xuân Tân Mùi 1991
30.TCS, "Hư vô"
31.TCS, "Mẹ Và Tôi", Văn Nghệ (1991)
32.TCS, "Đêm giao thừa" (1993)
33.Nt.
34.TCS, "Tin vào chính mình"
35.TCS, "Hư vô"
36.TCS, "Vết thương tỉnh thức", Báo Phụ Nữ TP HCM
37.TCS, "Đêm giao thừa",1993
38.TCS, "Để bắt đầu một hồi ức", Thế Giới Âm Nhạc
39.TCS, "Đêm giao thừa" (1993)
40.Nt.
41.TCS, (?)
42.TCS, (?)
43.TCS, "Mái nhà"
44.TCS, "Đành vậy với tình yêu"
45.TCS, "Cuộc sống không thể thiếu tình yêu"
46.TCS, "Đành vậy với tình yêu"
47.TCS, Lời tựa Tình khúc, Nhân Bản1967
48.Nt.
49.TCS, "Đành vậy với tình yêu"
50."Tôi là tên hát rong hát về những Giấc Mơ Ðời hư ảo", Diễm Chi phỏng vấn TCS, www.hcm.fpt.com
51.TCS, "Hư vô"
52.Nt.
53.TCS, "Trò Chơi"
54.TCS, "Vết thương tỉnh thức", Báo Phụ Nữ TP HCM
55.TCS, (?)
56.TCS, "Đò đưa", Tạp chí Sóng Nhạc số 4, tháng 01- 1999
57.Nt.
58.TCS, "Mở theo lời điệu", 1973, in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
59.Phỏng vấn Trịnh Công Sơn, www.hue.vnn.vn
60.TCS, "Có Nghe Ra Điều Gì" (1973), in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
61.Nt.
62.Nt.
63.TCS, "Hư vô"
64.TCS, "Có Nghe Ra Điều Gì", 1973, in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
65.Nt.
66.TCS, Phụ Khúc Da Vàng, 11. 1972
67.TCS, "Nhớ Lại", 1993
68.Nt.
69.TCS, "Để bắt đầu một hồi ức", Thế giới Âm nhạc
70.TCS, "Hư vô"
71.Nt.
72."Đạo Phật Trong Âm Nhạc", Hoà thượng Thích Tâm Thiện phỏng vấn TCS
73.TCS, "Hư vô"
74.Phỏng vấn Trịnh Công Sơn, www.hue.vnn.vn
75."Tôi vui lòng cảm ơn tất cả mọi thứ tên gọi", Quốc Hưng phỏng vấn, Văn nghệ Quân đội
76."Vết thương tỉnh thức", Báo Phụ Nữ TP HCM
77."Đạo Phật Trong Âm Nhạc", Hoà thượng Thích Tâm Thiện phỏng vấn TCS
78.Nt.
79.TCS, "Mở theo lời điệu", 1973, in trong Trịnh Công Sơn-Một nhạc sĩ thiên tài, Nxb Trẻ 2003
80.Nt.
81.TCS, "Bài hát đầu tiên, bài hát cuối cùng", báo Lao Động, Xuân Tân Mùi 1991
Nguồn: http://www.talawas.org

Cái này hay lắm chị TCSKL ạ...