Vài điều có thể bổ ích cho người chuẩn bị học đàn

Việc đi học một nhạc cụ nay đã trở nên khá phổ biến. Các em học sinh học đàn để cân bằng với khối lượng bài vở khổng lồ trong trường phổ thông và sẵn sàng hội nhập nếu có cơ hội du học. Người lớn học đàn để giảm căng thẳng sau những giờ làm việc. Những người đã lên ông, bà mới bắt đầu “đồ rê mi”… vì thích nhưng tới giờ mới có điều kiện, hoặc để đàn hát với cháu ở tuổi bắt đầu bi bô… Bài viết dưới đây trình bày những chi tiết đáng lưu ý nhất để việc học đàn trở nên dễ dàng và thành công.
Đầu tiên là tìm thầy và tìm mua đàn. Việc tự đi mua đàn sẽ là sai lầm đầu tiên do lãng phí tiền bạc vì giá nhạc cụ từ loại rẻ nhất đến loại đắt nhất chênh nhau một khoảng rất xa mà người học lại không đánh giá được chất lượng nhạc cụ. Hậu quả tiếp theo có khi đến mức “dở khóc dở cười” khi người thầy kết luận cây đàn không đạt yêu cầu tối thiểu hoặc không phù hợp về kích cỡ hay thể loại âm nhạc mà người học muốn học.
Có câu lạc bộ “khuyến học” bằng cách tặng một cây đàn trị giá trên dưới một triệu đồng (guitar) cho học sinh mới. Sau vài tháng, không thấy con tiến bộ hoặc tỏ ra chán học, phụ huynh tìm được người có chuyên môn để tham vấn thì mới biết một nguyên nhân chính là cây đàn không thể dùng được nếu như không sửa hoặc mua cây khác. Nếu không nhờ được người quen có hiểu biết về nhạc cụ, các vị phụ huynh hãy chờ thầy cô dạy con mình tư vấn về chuyện mua nhạc cụ. Chọn đàn cho học sinh thuộc về trách nhiệm của người thầy nhạc. Quan điểm về nhạc cụ của các thầy dạy nhạc thường khác nhau nên người thầy chọn đàn cho học sinh của mình là hợp lý nhất.
Về chi phí mua đàn, mọi người thường cho rằng người mới học đàn chỉ nên dùng cây đàn loại rẻ thôi. Khi nào chơi kha khá sẽ mua cây đàn tốt hơn. Quan điểm đó chỉ đúng trong trường hợp có cháu đòi đi học đàn nhưng sau một thời gian ngắn lại chán rồi không học nữa và việc mua cây đàn tốt đã trở thành lãng phí. Trong hầu hết các trường hợp khác, quan niệm trên là sai lầm: cây đàn tốt thì bền và âm thanh sẽ hay, âm thanh hay thì người học đàn mới cảm nhận âm nhạc tốt hơn, hứng thú hơn nên việc học đàn sẽ hiệu quả hơn. Vì vậy, mua một cây đàn khoảng bao nhiêu tiền cho người mới học hoàn toàn phụ thuộc vào mức đầu tư cho việc học đàn. Những người chơi đàn nghiệp dư đã trưởng thành nên xác định chỉ mua đàn một lần, còn các em nhỏ học guitar, violin sẽ phải mua đàn mới có kích thước phù hợp một, hai lần trong quá trình cơ thể phát triển.
Chọn đàn không đơn giản nhưng chọn thầy còn rắc rối hơn. Thuận lợi nhất là có người quen hiểu biết về chuyện học nhạc giới thiệu. Làm thế nào biết mình đã chọn đúng thầy? Có vài tiêu chí để bạn có thể đánh giá sơ bộ:
- Tư thế chơi đàn trông đẹp mắt từ cách ngồi, cầm đàn ( nếu là guitar hoặc violin ), các ngón tay... Tư thế chơi đàn mà đẹp mắt tức là được học phương pháp đúng.
- Học đàn là học những kỹ năng chơi đàn và những kiến thức âm nhạc từ đơn giản đến phức tạp. Như vậy, khi đàn một bản nhạc, người học đàn phải hiểu được tại sao lại chơi như vậy.
- Sau một thời gian học, họ có thể tự tập được bài mới phù hợp với trình độ. Có một số em học sinh đã học đàn được hàng năm mà chỉ chơi truyền tay theo thầy cô đàn mẫu một cách hoàn toàn máy móc. Học như vậy sẽ làm mất đi hiệu ứng rất quan trọng của việc học chơi đàn: thưởng thức âm nhạc.
- Học chơi đàn một cách đúng đắn, người học sẽ thưởng thức âm nhạc không chỉ bằng cảm nhận đơn thuần. Vì có kiến thức âm nhạc, họ sẽ phân biệt được đúng - sai khi nghe một tác phẩm từ một ca khúc phổ thông đến một tác phẩm cổ điển vốn rất xa vời với họ trước đó.
- Để đánh giá sơ bộ tiêu chí này bạn chỉ cần hỏi ý nghĩa những ký hiệu trong bản nhạc như: những con số dạng phân số 2/4, 3/4 ở đầu bản nhạc? Sự khác biệt giữa những nốt đen, nốt trắng ….?
- Người học đàn theo phương pháp đúng sẽ dạy lại được cho người khác.
Sẽ yên tâm hơn nếu bạn được học thử một vài buổi. Với trẻ em, thỉnh thoảng phụ huynh nên dự giờ một buổi. Chọn hình thức lớp học cũng là vấn đề phải cân nhắc. Có hai hình thức học: một thầy – một trò và một thầy - nhiều trò. Lớp đông trò phù hợp với các trò lớn – học sinh cấp 3 trở lên, tư duy đã vững vàng nên họ đủ khả năng tự học để tự giải quyết những khó khăn do một thầy không thể đáp ứng hết đòi hỏi của nhiều trò một lúc.
Hầu hết các phụ huynh đều cho rằng học đàn sẽ giúp con em rèn luyện tính kiên trì. Nhưng ít người trong số họ hiểu rằng họ cũng phải kiên trì không kém. Sau khi con em họ học đàn được vài tháng, họ phàn nàn với thầy: “Chưa thấy nó chơi được bài nào hay hay như cháu hàng xóm” hoặc là “Cháu lười lắm, cứ phải giục mãi mới đem đàn ra tập một lát”. Vì học đàn là môn ngoại khóa, là sở thích, không phải là nhiệm vụ học tập chính nên phụ huynh hãy kiên nhẫn động viên các con một cách khéo léo. Ví dụ: thỉnh thoảng xem con đang tập bài gì và đề nghị con đàn bài đó cho nghe, thậm chí đàn được một đoạn cũng nên khen ngợi nó.
Học đàn nhanh hay chậm phụ thuộc rất nhiều vào năng khiếu nên việc so sánh với người khác dễ làm các cháu nản. Nếu bố hoặc mẹ mà thu xếp thời gian để học cùng với con thì kết quả sẽ thật tuyệt vời. Thử hình dung ấn tượng của mọi người trong một buổi liên hoan, hai bố con hoặc mẹ con dùng biểu diễn một tiết mục âm nhạc .

Trịnh Minh Cường​