Văn Cao - ấn tượng khoảnh khắc và đời người

Báo chí Vn ít nhắc đến chuyện này,nhưng trong bài thơ của chính Văn Cao có nhắc đến chuyện này,và đây là bài thơ Ba biến khúc tuổi 65 của ông,đọc bài thơ này sẽ hiểu rõ hơn những nỗi đau của đời ông:

Ba Biến Khúc Tuổi 65
Những ngày buồn không nói được
tôi chỉ tìm ra sự sống của tôi
I
Một người cho tôi con dao găm
Không biết dùng làm gì
đêm nhìn qua cửa sổ
một khoảng trống đen
tôi ném vào khoảng trống
con dao găm ấy
có phải đấy là sự nghịch ngợm
bỗng nhiên có tiếng ngã ngoài sân
một người trúng tim đã chết
tôi không hề biết người ấy
tôi là kẻ không muốn giết người
chỉ biết bóng tối
mà tôi đã ném dao
II
Tôi đi trên phố
bỗng nhiên mọi người nhìn tôi
một ai đó kêu lên: thằng ăn cắp
tôi chạy
tôi chạy
tại sao tôi chạy?
tôi không hiểu tôi
cả phố đuổi theo tôi
xe cộ đuổi theo tôi
tôi chạy bạt mạng
gần hết đời
tới chỗ chỉ còn gục xuống
tỉnh dậy mồ hôi chảy
tôi lại thấy tôi là người chưa phạm tội.
III
Tôi rơi vào mạng nhện
mạng nhện cuốn lấy tôi
không còn cách gì gỡ được
tôi như con sâu tằm
cuộc đời cứ như thế
muốn phá cái mạng nhện
tôi không đủ tay.
Tháng 9-1988​

Tôi nghĩ biến khúc thứ nhất chính là nói về cái vụ ông ám sát nhầm.
Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 18:06 ngày 02/06/2004

Chiếc Xe Xác Qua Phường Dạ Lạc
Ngã tư nghiêng nghiêng đốm lửa
Chập chờn ảo hóa tà ma...
Đôi dãy hồng lâu cửa mở phấn sa
Rũ rượi tóc những hình hài địa ngục
Lạnh ngắt tiếng ca nhi phách giục
Tình tang... Não nuột khóc tàn sương
áo thế hoa rũ rượi lượn đêm trường
Từng mỹ thể rạc hơi đèn phù thể
Ta đi giữa đường dương thế
Bóng tối âm thầm rụng xuống chân cây...
Tiếng xe ma chở vội một đêm gầy
Xác trụy lạc rũ bên thềm lá phủ
Ai hát khúc thanh xuân hờ ơi phấn nữ
Thanh xuân hờ thanh xuân
Bước gần ta chút nữa thêm gần
Khoảng giữa tuổi thanh xuân nghe loạn trùng hút tủy
Ai hủy đời trên tang trống nhỉ?
Hay ác thần gõ quách nạo mồ khuya!
Đảo điên... mê say... Thể phách chia lìa
Nghe reo mạnh, chuỗi tiền cười lạnh lẽo!
Tiền rơi! Tiền rơi! chùm sao huyền diệu
Lấp lánh hằng hà gạo rơi! Tiền rơi!
- Vàng mấy lá thừa đãi mây phủ chiếu
Ngã tư nghiêng nghiêng chia nẻo
Dặt dìu cung bậc âm dương
Tàn xuân nhễ nhại mưa cô tịch
Đầm đìa rả rích phương Đông
Mang mang thở dài hồn đất trích
Lưỡi thép trùng trùng khép cố đô
Cửa ô đau khổ
Bốn ngả âm u
(Nhà ta thuê mái gục tự mùa thu
Gác cô độc hướng về phường Dạ Lạc)
Đêm đêm, dài canh tan tác
Bốn vực nhạc động, vẫy người
Giãy đèn chao thắp đỏ quạnh máu đời
Ta về gác chiếu chăn gào tự tử
Trên đường tối đêm khỏa thân khiêu vũ
Kèn nhịp xa điệu múa vô luân
Run rẩy giao duyên khối nhạc trầm trầm
Hun hút gió nâng cầm ca nặng nhọc
Kiếp người tang tóc
Loạn lạc đòi xương chất lên xương
Một nửa kêu than, ma đói sa trường
Còn một nửa lang thang tìm khoái lạc
Ngã tư nghiêng nghiêng xe xác
Đi vào ngõ khói công yên
Thấy bâng khuâng lối cỏ hư huyền
Hương nha phiến chập chờn mộng ảo
Bánh nghiến nhựa đường nghe sào sạo
- Ai vạc xương đổ sọ xuống lòng xe
Chiếc quỷ xa qua bốn ngả ê chề
Chở vạn kiếp đi hoang ra khỏi vực
Mưa, mưa hằng thao thức
Trong phố lội đìu hiu
Mưa, mưa tràn trên vực
- Hang tối gục tiêu điều
Mang linh hồn cô liêu
Tiếng xe càng ám ảnh
Tiếng xa dần xa lánh
Khi gà đầu ô kêu.
1945 ​

Bài thơ được VC viết sau khi chứng kiến nạn đói năm 1945,một bài thơ thật buồn,thật bi quan và u ám.
Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 16:55 ngày 04/06/2004

Thơ của Văn Cao thường rất buồn đôi lúc bi quan nhất là kể từ sau vụ Nhân Văn Giai Phẩm thế nhưng ông có một bài thơ tình rất hay và rất lạc quan đó là bài Khuôn mặt em,bài này trong các tuyển tập thơ tình rất hay có:
"
...
Ôi!khuôn mặt sáng trong và bình lặng
Tôi được đầu tiên và còn lại sau cùng.
"

Khuôn Mặt Em
Giữa những ngày dằng dặc
Chỉ còn khuôn mặt em
Sáng trong và bình lặng
Dù hai đứa chúng ta
Chưa lúc nào sung sướng
Những ngày đau khổ ấy
Khuôn mặt em
Như mảnh trăng những đêm rừng cháy
Trên đường đi
Anh đặt em trên đồng cỏ
Thấy em đẹp mãi màu xanh cỏ dại
Trên đường đi
Anh đặt em trên dốc núi
Để tìm lại những đường mềm của núi
Trên đường đi
Khuôn mặt em làm giếng
Để anh tìm làm đáy ngọc châu
Ôi khuôn mặt sáng trong và bình lặng
Tôi được đầu tiên và còn lại cuối cùng
Văn Cao
1974 ​

Buongchuoi cắt những hình này từ Video Clip à ?
 Thật sự, nói về Văn Cao và bối cảnh sáng tác những bài nhạc của ông, khó mà tránh được chuyện nói lan man qua những mặt khác không riêng là nhạc. Theo tem, chủ đề Văn Cao của Bolsa với Uyển Diễm và Nguyển Đình Toàn khá khéo léo trong việc nhắc sơ lại vài nghi vấn (nhưng không xác quyết và không đào sâu), vinh danh văn Cao và có vài bài hát hay. Ừa ước gì mình có thể yêu nhạc của Văn Cao thiên tài, mà không phải thắc mắc chút gì khác ngoài nhạc của ông. Mà thôi, mình trở lại nhạc đi.
Đã nghe bài Buồn Tàn Thu do ca sĩ Ánh Tuyết mà Lys up lên rồi. Bài này khó hát, nhất là khúc giữa ngang phè, hát không khéo là thành như đọc ngay. Và theo tem, Ánh Tuyết có giọng hát trong vắt (như Mai Hương) và cao vút (nhưng trong bài này lại không có cơ hội thể hiện hết khả năng của mình, và thể hiện bài này không bằng Thái Thanh . Mới đây, ca sĩ trẻ Ngọc Hạ có hát bài này và có cách xử lý đoạn giữa bài này khá hay. Tiếc là comp đang hư, không up lên để Lys nghe được.
Nghe đỡ ở đây vậy : http://benxua.com/bx/music/mp3ByCD.asp?AlbumID=306
Mấy bài thơ do Paul chép lên, đọc nghe ngậm ngùi quá. Có thể xem bài Ba Biến Khúc Tuổi  65 là kể về 3 giai đoạn buồn cũa cuộc đời ông.   
Hình như tem chưa được xem tranh cũa Văn Cao. Có ai có tranh vẽ của ông không, up lên chia xẻ với bạn bè đi.
 

à, có 1 trang web về Văn Cao, http://www.geocities.com/Tokyo/Flats/5111/vancao.htm có bản nhạc (music sheet) của bản Bến Xuân :

và có lời nhạc bằng tiếng Anh do Phạm Quang Tuấn chuyển dịch, chép lên đây cho bạn nào cần :
Trương Chi
(The Boatman''s love)
by Văn Cao
Translated by Pham Quang Tuan
Long ago when moon and rivers were not yet poetry
In the deep evening gloom stirred a silken string
Flowers and birds were waiting in the solitude
For autumn to come, bringing music and song...
A lonely vesper in early autumn
A sleepless soul in a secluded room
A bird falling in the golden rhapsody
A window unclosed waiting for the sound of the lute
When My Nuong heard the voice
She dreamt of a boat floating along
And smiled at the amorous moon
Amorous moon in the sky...
Truong Chi
From centuries past your voice still echoes
Your sorrow and grief at the cruel separation
The moon''s reflection is still moored in the lonely river
Where did the wind carry your words?
In the deep waters
Where has your boat disappeared?
Music drifts in from far away
Note by note falling in the night
The veil of autumn mist has just dropped
On the trees, on the river
The passer-by hears the plaintive voice
Of the river lamenting Truong Chi ''s love
Rising to the waning moon
Lullabies of Autumn...
Outside the window raindrops fall on some lute strings
Like someone sobbing, lamenting
Deep and high whisper the wind and the rain
Mixed with the water''s murmurs - is someone sad
As the rain sees away the night
Is someone sobbing and lamenting
In the lingering wind
In the water flickers a reflection of the boat of old...
O ferry boat
Tonight the Thuong''s waters are rising
Someone is singing in the ivory moonlight
I sit here and tap on your side and sing
As though I was left alone on Earth
In the night the lute sings a reproach
Of the ingrate who spurned the poor
A couple on the shore
Say their farewell
Where is the boat of Truong Chi ...
Moon and rivers became poetry
A note wandered in the drifting scents of autumn
Space moaned and quivered in ecstasy
Stars flickered to the sound of lutes.
Music lingered, mysterious sounds,
Cold and deep rang paired silken strings
Somebody plucked a lute in the night
Autumn drowned in the deep moonlight
Stop the boat.
Somewhere there comes
The voice of Truong Chi rising in song
The long autumn night has come, stop the music
Stop the lute ...
Thiên Thai (Fairyland)
By Văn Cao
Translated by Pham Quang Tuan
A voice is singing this evening over the waves
Bringing memories of Luu and Nguyên
who by chance came to Dào Nguyên.
A path leading to fairyland
A spring of love
The sound of music in the wind
Silken strings tugging at the heart
Mystic notes
Loving tones
Like water singing by the boat''s side.
A sound stirred, a peach petal fell,
A veil of mist hung around the sky
A flimsy boat floated under the flowers
Home gradually disappeared behind the mountain
Dreamily the oars stirred the limpid water
Someone sang on the banks of Dao Nguyên springs...
Thien Thai
Here the flowers have never met earthly butterflies
And the peach petals have never faded
We the fairies
Offer you a sweet-scented peach
And the Nghe Thuong dance will lighten your heart
The lute sang, the moon shone, music and bird song blended
Longing, yearning
This was Bông Lai, the heavenly tune
Holding eternity in the ethereal strings
Urging one to forget the earthly realm
As the heavenly lute yearned for the sound of love
Thiên Thai
Where dreamy blue moonlight dissolves into the earth''s springs
Love in this fairyland we can have but once...
The wind carried the singing voices
And the crisp sound of castanets
But why bring up memories of those days long past?
When in Dao Nguyên, Luu and Nguyên forgot the earthly world
And sang for many years with the fairies.
Then one day they yearned to go home
But, o fairies, they had forgotten the way ...
The wind carried the singing voices
And the crisp sound of castanets
But why bring up memories of those days long past?
When Luu and Nguyên tried to return
Dda`o Nguye^n was no longer there
Each evening when rises the moon
Heavenly voices still sing in fairyland...
Bến Xuân
Shore Of Spring
by Văn Cao & Phạm Duy
translated by Pham Quang Tuan
My dwelling was by a bridge on the water
You came to visit one day
Birds of the forest gathered by the shore of spring
Songs of love they sang
Their voices echoing far away
Where peach trees bloomed in the sun.
My soul was lost in a melancholic flagrance
Hand in hand we walked down the bank of the stream
Looking at the birds jealous and tender
Here our steps faltered
Your eyes were like boats mirrored in the water
Your dress trembled shyly in the light breeze
By the shore of spring.
Then a mist came down over the mountains
The waves carried away my sail
But when a warble reached the wanderer
And a swallow glided in the clouds
A memory of love lingered...
A daze still hangs over my dwelling
Since you went away that afternoon
The melancholic water holds your lovely image
Birds chirp softly in the sun
But tears fall with the autumn leaves
Songs of longing they sing
Their voices echoing far away
My aimless soul wanders...
Stopping for a moment in his journey
A wanderer comes back to the old shore
Here clouds and mountains extend for ever
Here poplars dry their golden hair in the sun
And his tired and troubled eyes gaze
At the shore of spring​

Văn Cao trước lúc sáng tác nhạc là một hoạ sĩ và ông là một hoạ sĩ tài ba,tặng anh Tem và mọi người mấy bức tranh của ông

​

tranh Văn CAo xấu nhỉ , j/k psy có đọc đó ý nghĩa bức tranh số 2 mà bạn Paul post ở trên , không hiểu người ta xuyên tạc hay là chính ông nói thật. Không tiện nêu ra ở đây
Hôm trước chương trình Hát cho tuổi thơ, ông Vĩnh Lạc nói rất hay về Thiên Thai, về 3 loại ngũ cung được dùng trong bài này.
Quý vị nào chưa nghe hoặc muốn nghe lại, xin mời
Thiên Thai (Hát cho tuổi thơ, MC Vĩnh Lạc)

Anh Tem nhận xét về chương trình của Uyển Diễm giống psy

Trang geocities.com ở VN bị fire wall mới đau chứ,nhưng vượt vô tư.
To Psy:tôi cũng đã nghe chương trình Hát Cho Tuổi Thơ,công nhận hay tuyệt,gồm những ca khúc của Đoàn Chuẩn và Văn Cao phải không?À đã nghe bản cover Yesterday của Psy,hê độc chiêu!
Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 22:39 ngày 04/06/2004

Đây là một số tài liệu về Văn Cao tôi đọc được.

Khi được hỏi về Văn Cao, Phạm Duy đã công nhận là Văn Cao tài hoa hơn ông nhiều lắm về nhạc, về thơ, về vẽ. Nhưng nói rằng Văn Cao không may là không đúng. Phạm Duy cho rằng Văn Cao đã chọn con đường của mình cũng như Phạm Duy đã chọn con đường của mình: tự do tuyệt đối. Mỗi người có cái vinh cái nhục của mình.
Trong tạp chí Hơp Lưu số đặc biệt về Văn Cao, Hoàng Phủ Ngọc Tường có viết như sau:
Đêm ấy, trong cuộc tâm tình nghệ sĩ của Văn Cao với những ngư phủ trên Phá Tam Giang, tôi muốn biết một điều mà với tôi là một bí ẩn thuộc về đời ông:
- Tại sao kháng chiến chông Pháp, anh vẫn vẽ, vẫn làm thơ, nhưng người ta không nghe anh hát nữa?
- Hồi nhận viết Tiến Quân Ca , tôi không hề chuẩn bị trước để làm một bài hát, mà một đặc nhiệm nguy hiểm của đội biệt động. Tôi là đội viên biệt động vũ trang. Nhiệm vụ của tôi là trong một đêm, cầm một khẩu súng, vào một thành phố, để giết một người. Tôi đã làm xong việc ấy. Đó là chiến tranh, và căm thù, đơn giản thôi. Những ngày đầu sau chiến tranh, tôi đã trở lại căn nhà ấy. Thấy còn lại một gia đình mẹ góa con côi. Làm sao tôi có thể noi điều cần thiết nhất đối với tôi trong những bài hát sau đó? Nói về chiến công, hay phải nói một điều gì khác? Nên tôi im lặng, và chỉ viết nhạc không lời.
Xem cuốn VCD chúng ta đều nhận ra một Văn Cao cô đơn cùng cực. Ông đã tự chọn làm một người câm trong cái bi kịch của mình còn hơn ca hát giả dối. Nhưng ông đã can đảm nói ra cái bi kịch ấy (có lẽ là người duy nhất) ở cuối cuộc đời.
Được g8ubvn sửa chữa / chuyển vào 02:33 ngày 10/06/2004

Phạm Duy ít khen người khác nhưng hễ nhắc đến Văn Cao thì Phạm Duy chỉ dùng những lời khen ngợi dành cho con người tài hoà này mà thôi và ông chấp nhận mình là người không bằng VC,có mấy bài viết của Phạm Duy về Văn Cao,các bác đọc đi!hay lắm
Bên cạnh Hoàng Quý, tại Hải Phòng, còn có thêm các ca nhạc sĩ tài tử thuộc loại tiền phong như Phạm Ngữ, Canh Thân, Hoàng Phú (em của tác giả Cô Láng Giềng) nhưng trong chặng đầu của Tân Nhạc này, họ chưa làm quen với quần chúng qua các bản nhạc tình. Họ là những ngôi sao trong xu hướng nhạc vui khoẻ, đa số nhắm vào tình tự quê hương mà tôi sẽ nói tới trong bài tới. Chỉ qua tới thời kỳ sau, thời kỳ khởi đầu cho sự phát triển âm nhạc mới, người ta mới được thưởng thức một câu chuyện ái tình rất ư lãng mạn qua một ca khúc tuyệt diệu là Em Ðến Thăm Anh Một Chiều Mưa của Hoàng Phú sau khi ông đổi tên là Tô Vũ.
Nhưng ở Hải Phòng, đã có Văn Cao ! Ðã có Văn Cao trong nhóm ÐỒNG VỌNG (của Hoàng Quý và bạn bè) với ít nhiều bản nhạc vui khoẻ, nhưng ở đây, chúng ta đang đả động tới nhạc tình. Và nói tới nhạc tình thì... Văn Cao là nhất !
Từ khi Tân Nhạc ra đời, chúng ta đã có một loại nhạc tình mà đặc tính là lãng mạn, qua các nhạc phẩm của Dương Thiệu Tước, Thẩm Oánh, Lê Thương, Văn Chung, Lê Yên, Dzoãn Mẫn... Tất cả những bản nhạc tình đó, cũng giống như nền THƠ MỚI Việt Nam lúc bấy giờ, bị ảnh hưởng văn chương và thi ca lãng mạn Pháp. Cụ thể mà nói, những người viết nhạc tình đầu tiên của Việt Nam đều theo lãng mạn tính trong cá nhân chủ nghĩa của Pháp.
Chẳng khác chi lớp nghệ sĩ trẻ vào lúc đó, Văn Cao cũng bị mùa Thu ám ảnh cho nên những bản nhạc tình lãng mạn đầu tiên của ông đều nói tới mùa Thu. Những bài như Thu Cô Liêu, Buồn Tàn Thu còn pha trộn thêm cái buồn của Ðông Phương. Lời ca của Thu Cô Liêu nghe như bài thơ Ðường :
Thu Cô Liêu tịch liêu
Cô thôn chiều
Ta yêu thu, yêu Mùa Thu...
Vàng hoen đáy nước, son rõ đường đi
Một mùa thi, một mùa thi
Lá xanh rơi rụng buồn chi lá vàng...
Nhạc điệu thì theo nhạc chủ thể Tây Phương (musique tonale) với những áp-âm (notes sensibles) làm cho nét nhạc có nhiều cảm tính. Nhịp điệu là thể valse đầy lưu luyến và cũng đầy luyến tiếc :
Trăng ấp lạnh non sương cứng lá
Ðã từng nghe rõ biết thu sang
Hồn theo cánh gió lướt bay tìm em
Một chiều êm, một chiều êm...
Cũng với nhạc thuật này, Văn Cao soạn bài Cung Ðàn Xưa, lần này thì nói tới mùa Xuân nhưng lại là một một Xuân đã tàn, đã chết. Tuy là một bài hát ngắn, nhưng Văn Cao cũng chia ra 4 đoản khúc rõ ràng. Ðoạn đầu nói tới cung đàn năm xưa :
Hồn cầm phong hương
Hình bóng Xuân tàn
Ngày dần buông trôi
Sầu vắng cung đàn.
Lời đàn năm xưa
Xe kết đôi lòng
Lời đàn năm nay
Chia rẽ đôi lòng....
Ðoạn 2 nói tới cung Thương, cung Nam mà Lê Thương, Phạm Duy cũng đều nói tới qua những bài Tiếng Ðàn Xuân, Khối Tình Trương Chi :
Cung Thương là tiếng đàn
Cung Nam là tiếng người
Ai oán khúc ca cầm chìm rơi
Tình duyên lãng đãng nhớ thương dần pha phôi.
Ðoạn 3 chuyển qua một nhịp điệu khác, nói tới sự buồn rầu trong cung đàn xưa :
Cung đàn ngân
Buồn xa vắng trong tiếng thầm
Buồn tê tái trong tiếng ngân
Buồn như lúc Xuân sắp tàn
Ôi đàn xưa
Còn vang nhắc chi đến người
Lòng ta tắt bao thắm tươi
U hoài duyên đưa...
Thì ra tất cả ba đoạn nói tới một cung đàn xưa đó chỉ muốn nhắc tới một người mà Văn Cao diễn tả một cách tuyệt mỹ, một người tình tưởng tượng có đôi mắt giữ lại mùa Xuân, có đôi chân đi tới đâu hoa nở tới đó, có thân hình thơm hương, có tiếng nói khơi dậy thương yêu... khiến cho hiện thân của anh Trương Chi là Văn Cao đó, bây giờ đã phải cất lên tiếng đàn giao hoan và dệt nên không biết bao nhiêu là mộng mị :
Chiều năm xưa
Gót hài khai hoa
Mắt huyền lưu Xuân
Dáng hồng thơm hương
Chiều năm nay
Tiếng người khơi thương
Tiếng đàn giao hoan
Giấc mộng chàng Trương...
Bài hát sẽ trở lại Ðoạn Ðầu để hết.

Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 00:48 ngày 10/06/2004