Văn Cao

Dưới đây là bài viết của một người sống ở nước ngoài, Giáo sư Phan Việt Thuỷ, viết về cuộc gặp mặt giữa ông và Văn Cao khi ông cố tình đi tìm những người trung vụ "Nhân văn Giai phẩm".
-- -- -- --
Trong mấy năm liền có dịp trở lại thăm Hà Nội, tôi đã thực hiện được một ao ước là tìm thăm những văn nghệ sĩ một thời vang bóng trong vụ ''Nhân văn Giai phẩm''. Trước hết là để tỏ lòng quý mến và sau là để giải toả một số thắc mắc liên quan đến văn học trong suốt nửa thế kỷ vừa qua.
Điều lạ là, vào những năm đầu thập niên 90, khi tôi ngỏ ý ấy với một số văn nghệ sĩ cũng như trí thức ở Hà Nội, hầu như ai cũng khuyên tôi là "không nên". Lời khuyên của họ làm cho tôi thất vọng. Tôi mới thấy là tại Việt Nam, những người bị liệt vào loại ''có vấn đề'' thường bị xa lánh, cô lập.
Bất chấp những lời khuyên can ấy, tôi đã đến thăm Trần Dần, Phùng Quán, Hoàng Cầm và Văn Cao. Để lại ấn tượng sâu đậm nhất là lần gặp Văn Cao.
Được một người trong gia đình nhạc sĩ Văn Cao giới thiệu, tôi đến với ông như một người thân. Đó là một buổi sáng mùa thu, trời se se lạnh, sương mờ mờ giăng. Ông bà Văn Cao cùng con cháu sống trong một căn nhà nhỏ bên góc Yết Kiêu. Khung cảnh ấm cúng, đúng là ''tam đại đồng đường''.
Ông bà Văn Cao tiếp tôi một cách niềm nở. Tôi vừa nói chuyện vừa lặng lẽ quan sát ông. Văn Cao người nhỏ nhắn, gầy guộc. Tóc và râu để dài. Ông ngồi trong một chiếc ghế bành trước mặt có một cốc rượu trắng và một tô cháo.
Tôi hỏi thăm ông về chuyện sức khoẻ, chuyện ăn uống. Ông trả lời vừa hóm hỉnh vừa chua chát: "Hồi xưa, khi còn trẻ, muốn ăn uống nhiều thì không có cái gì để ăn. Còn bây giờ, tôi chán lắm rồi..."
Trả lời câu hỏi của tôi về con đường đi vào âm nhạc của ông, nhạc sĩ Văn Cao cho biết:
"Tôi bắt đầu sinh hoạt văn nghệ không phải bằng sáng tác nhạc mà là bằng hội hoạ. Tôi mê vẽ lắm. Tôi đến với nhạc một cách tình cờ. Lúc đầu định làm một vài bài chơi, không ngờ lại được phổ biến sâu rộng. Phạm Duy là một trong những người đầu tiên hát nhạc của tôi. Khi tôi đã nổi tiếng về nhạc rồi, tôi mới trở lại học thêm về nhạc."
Về âm nhạc nói chung, Văn Cao quan niệm: "Muốn tác phẩm có giá trị, người sáng tác không nên chạy theo thị hiếu thời thượng hay theo đơn đặt hàng của ai cả. Mỗi văn nghệ sĩ phải tìm cho mình một phong cách riêng."
Về chuyện ''nhạc vàng'', ''nhạc xanh'', ông nói: "Nhạc làm gì có màu. Người ta tô màu cho nhạc là để giết chết nhạc đấy. Nhưng làm sao mà giết nổi. Làm sao cấm được dân chúng hát những bản nhạc họ thích."
Nhạc sĩ Văn Cao cũng cho biết ông có hai người bạn thân ở nước ngoài là hoạ sĩ Tạ Tỵ và nhạc sĩ Phạm Duy. Ông mong có dịp gặp lại hai người bạn cũ. Tiếc là ông đã qua đời trước khi thực hiện được giấc mơ ấy.
S?
Sau khi Văn Cao qua đời, nhiều người tỏ ý thương tiếc. Nhưng nhớ lại lúc ông còn sống, người ta đã đối xử với ông ra sao? Tôi nhớ mãi những lời can ngăn của các bậc trí thức và văn nghệ sĩ Hà Nội khi tôi ngỏ ý muốn đi thăm ông. Rõ ràng là người Hà Nội chưa công bằng với những thiên tài của họ. Không có gì lạ khi Văn Cao tỏ vẻ rất cảm động khi ông vào Sài Gòn, giới ái mộ ở đó đã tổ chức ngay một đêm ''Vinh danh nhạc sĩ Văn Cao'' thu hút cả ngàn người tham dự. Tôi cũng đoán là ông cảm động lắm khi thấy tạp chí Hợp Lưu làm số đặc biệt về ông. Đó cũng là số báo đặc biệt về Văn Cao đầu tiên, ra đời ngay khi ông còn sống.
Sự nghi kỵ người ta dành cho Văn Cao hay Hoàng Cầm, Trần Dần và Phùng Quán chứng tỏ ảnh hưởng của chính trị, của tuyên truyền trong đời sống văn nghệ. Đến nay những ảnh hưởng đó chưa chắc đã hết.

Mọi người viết hay quá rồi .Chẳng còn chỗ nào để viết nữa ,xin góp vui ..!!!

!!!

Bài báo có đề cập đến vài nghi vấn , nhưng ko xác định, cũng ko đến nỗi,nói chúng là bài báo bình thường.
<BLOCKQUOTE id=quote><font size=1 face="Arial" id=quote>Trích từ:
VCD lys xem hôm qua, thông tin đã nói ở trang trước. Lời thơ lys đoán là của chính Văn Cao, người làm chương trình đã chọn ra để làm đề từ cho mỗi bài hát. Giọng đọc cực hay. (không biết là ai).
[/QUOTE]
Tớ thì tớ nghĩ đó không phải thơ của Văn Cao.
Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 23:15 ngày 02/06/2004

Báo chí Vn ít nhắc đến chuyện này,nhưng trong bài thơ của chính Văn Cao có nhắc đến chuyện này,và đây là bài thơ Ba biến khúc tuổi 65 của ông,đọc bài thơ này sẽ hiểu rõ hơn những nỗi đau của đời ông:

Ba Biến Khúc Tuổi 65
Những ngày buồn không nói được
tôi chỉ tìm ra sự sống của tôi
I
Một người cho tôi con dao găm
Không biết dùng làm gì
đêm nhìn qua cửa sổ
một khoảng trống đen
tôi ném vào khoảng trống
con dao găm ấy
có phải đấy là sự nghịch ngợm
bỗng nhiên có tiếng ngã ngoài sân
một người trúng tim đã chết
tôi không hề biết người ấy
tôi là kẻ không muốn giết người
chỉ biết bóng tối
mà tôi đã ném dao
II
Tôi đi trên phố
bỗng nhiên mọi người nhìn tôi
một ai đó kêu lên: thằng ăn cắp
tôi chạy
tôi chạy
tại sao tôi chạy?
tôi không hiểu tôi
cả phố đuổi theo tôi
xe cộ đuổi theo tôi
tôi chạy bạt mạng
gần hết đời
tới chỗ chỉ còn gục xuống
tỉnh dậy mồ hôi chảy
tôi lại thấy tôi là người chưa phạm tội.
III
Tôi rơi vào mạng nhện
mạng nhện cuốn lấy tôi
không còn cách gì gỡ được
tôi như con sâu tằm
cuộc đời cứ như thế
muốn phá cái mạng nhện
tôi không đủ tay.
Tháng 9-1988​

Tôi nghĩ biến khúc thứ nhất chính là nói về cái vụ ông ám sát nhầm.
Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 18:06 ngày 02/06/2004

Chiếc Xe Xác Qua Phường Dạ Lạc
Ngã tư nghiêng nghiêng đốm lửa
Chập chờn ảo hóa tà ma...
Đôi dãy hồng lâu cửa mở phấn sa
Rũ rượi tóc những hình hài địa ngục
Lạnh ngắt tiếng ca nhi phách giục
Tình tang... Não nuột khóc tàn sương
áo thế hoa rũ rượi lượn đêm trường
Từng mỹ thể rạc hơi đèn phù thể
Ta đi giữa đường dương thế
Bóng tối âm thầm rụng xuống chân cây...
Tiếng xe ma chở vội một đêm gầy
Xác trụy lạc rũ bên thềm lá phủ
Ai hát khúc thanh xuân hờ ơi phấn nữ
Thanh xuân hờ thanh xuân
Bước gần ta chút nữa thêm gần
Khoảng giữa tuổi thanh xuân nghe loạn trùng hút tủy
Ai hủy đời trên tang trống nhỉ?
Hay ác thần gõ quách nạo mồ khuya!
Đảo điên... mê say... Thể phách chia lìa
Nghe reo mạnh, chuỗi tiền cười lạnh lẽo!
Tiền rơi! Tiền rơi! chùm sao huyền diệu
Lấp lánh hằng hà gạo rơi! Tiền rơi!
- Vàng mấy lá thừa đãi mây phủ chiếu
Ngã tư nghiêng nghiêng chia nẻo
Dặt dìu cung bậc âm dương
Tàn xuân nhễ nhại mưa cô tịch
Đầm đìa rả rích phương Đông
Mang mang thở dài hồn đất trích
Lưỡi thép trùng trùng khép cố đô
Cửa ô đau khổ
Bốn ngả âm u
(Nhà ta thuê mái gục tự mùa thu
Gác cô độc hướng về phường Dạ Lạc)
Đêm đêm, dài canh tan tác
Bốn vực nhạc động, vẫy người
Giãy đèn chao thắp đỏ quạnh máu đời
Ta về gác chiếu chăn gào tự tử
Trên đường tối đêm khỏa thân khiêu vũ
Kèn nhịp xa điệu múa vô luân
Run rẩy giao duyên khối nhạc trầm trầm
Hun hút gió nâng cầm ca nặng nhọc
Kiếp người tang tóc
Loạn lạc đòi xương chất lên xương
Một nửa kêu than, ma đói sa trường
Còn một nửa lang thang tìm khoái lạc
Ngã tư nghiêng nghiêng xe xác
Đi vào ngõ khói công yên
Thấy bâng khuâng lối cỏ hư huyền
Hương nha phiến chập chờn mộng ảo
Bánh nghiến nhựa đường nghe sào sạo
- Ai vạc xương đổ sọ xuống lòng xe
Chiếc quỷ xa qua bốn ngả ê chề
Chở vạn kiếp đi hoang ra khỏi vực
Mưa, mưa hằng thao thức
Trong phố lội đìu hiu
Mưa, mưa tràn trên vực
- Hang tối gục tiêu điều
Mang linh hồn cô liêu
Tiếng xe càng ám ảnh
Tiếng xa dần xa lánh
Khi gà đầu ô kêu.
1945 ​

Bài thơ được VC viết sau khi chứng kiến nạn đói năm 1945,một bài thơ thật buồn,thật bi quan và u ám.
Được PaulLennon sửa chữa / chuyển vào 16:55 ngày 04/06/2004

Thơ của Văn Cao thường rất buồn đôi lúc bi quan nhất là kể từ sau vụ Nhân Văn Giai Phẩm thế nhưng ông có một bài thơ tình rất hay và rất lạc quan đó là bài Khuôn mặt em,bài này trong các tuyển tập thơ tình rất hay có:
"
...
Ôi!khuôn mặt sáng trong và bình lặng
Tôi được đầu tiên và còn lại sau cùng.
"

Khuôn Mặt Em
Giữa những ngày dằng dặc
Chỉ còn khuôn mặt em
Sáng trong và bình lặng
Dù hai đứa chúng ta
Chưa lúc nào sung sướng
Những ngày đau khổ ấy
Khuôn mặt em
Như mảnh trăng những đêm rừng cháy
Trên đường đi
Anh đặt em trên đồng cỏ
Thấy em đẹp mãi màu xanh cỏ dại
Trên đường đi
Anh đặt em trên dốc núi
Để tìm lại những đường mềm của núi
Trên đường đi
Khuôn mặt em làm giếng
Để anh tìm làm đáy ngọc châu
Ôi khuôn mặt sáng trong và bình lặng
Tôi được đầu tiên và còn lại cuối cùng
Văn Cao
1974 ​