Văn học Nga

Chuyến xe đêm
(Lời tựa:
Tôi muốn viết hẳn một chương riêng về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó tới đời sống con người. Nhưng sau khi suy nghĩ, tôi đã viết thay vào đó một truyện ngắn về nhà thơ Anđécxen. Tôi nghĩ rằng truyện ngắn này có thể thay thế cho chương sách và hơn nữa, nó có thể làm cho ta hình dung rõ ràng về trí tưởng tượng hơn là những câu chuyện chugn chugn về đề tài này.)
Trong cái khách sạn bẩn thỉu và cũ kỹ này của thành Vơnizơ không bói đâu ra mực, mà kể ra ở đây người ta cần quái gì phải có mực kia chứ. Để viết những bản thanh toán quá giá cho khách trọ chăng?
Thật ra, khi Anđécxen mới đến khách sạn này thì trong cái bình mực bằng thiếc cũng vẫn còn lại một ít. Chàng dùng mực ấy viết một câu chuyện cổ tích. Nhưng câu chuyện mỗi lúc một nhợt nhạt trông thấy bởi Anđécxen đã mấy lần pha thêm nước lã vào mực. Thế là chàng không viết hết được câu chuyện - cái đoạn kết vui vẻ của nó vẫn còn nằm lại ở đáy lọ.
Anđécxen tủm tỉm cười và quyết định sẽ đặt tên cho câu chuyện cổ tích sau là "Câu chuyện còn nằm dưới đáy bình mực cạn".
Chàng yêu mến Vơnizơ và đặt tên cho nó là "Bông sen úa".
Những đám mây đen, thấp cuồn cuộn trên mặt biển mùa thu. Trong những con sông đào róc rách một thứ nước hôi hám. Gió lạnh thổi trên những ngã ba, ngã tư đường phố. Nhưng khi mặt trời vừa ló ra thì màu đá hồng nổi lên từ dưới đám rêu xanh và sau khung cửa sổ, cả thành phố hiện ra như một bức tranh của nhà danh hoạ già Kanalettô của thành Vơnizơ.
Đúng vậy, Vơnizơ tuy hơi buồn nhưng thật là đẹp. Nhưng đã đến lúc phải xa nó để đi tới những thành phố khác.
Vì thế mà Anđécxen chẳng luyến tiếc bao nhiêu khi bảo gã bồi phòng đi mua vé cho chuyến xe đêm sang Vêrôn.
Gã bồi phòng thật xứng với cái khách sạn. Đó là một anh chàng lười biếng, lúc nào cũng ngà ngà say, hay ăn cắp vặt nhưng có bộ mặt hồn nhiên và cởi mở. Gã chưa hề dọn phòng cho Anđécxen lần nào, đến nỗi có việc quét cái sàn nhà thôi gã cũng chẳng làm.
Từ những màn nhung đỏ thắm ở cửa, mối bay ra trông giống những đàn ogn vàng óng. Muốn rửa mặt phải dùng cái chậu sứ rạn có hình những cô gái đang tắm. Cây đèn dầu đã gẫy. Thay vào, người ta đặt lên bàn một chân nến nặng nề bằng bạc trên có một mẩu nến thừa - thứ nến làm bằng mỡ lợn - chưa cháy hết. Có lẽ từ thời vua Tixian người ta chưa hề lau rửa cho nó.
Từ dưới tầng hầm, nơi có đặt quán rượu rẻ tiền sặc sụa mùi thịt cừu rán và mùi tỏi. Những cô gái trẻ bận váy áo nhung xơ xác và lỏng lẻo bằng những dải đã đứt, suốt ngày cười oang oang và gây lộn với nhau.
Đôi khi họ đánh nhau, giằng kéo, túm tóc nhau. Những lúc ây, nếu Anđécxen đi ngang qua, chàng thường dừng lại và thán phục nhìn những mái tóc rối tung, những bộ mặt đỏ gay vì tức giận và những con mắt long lanh khao khát trả thù.
Nhưng đáng yêu hơn cả, tât nhiên vẫn là những giọt nước mắt tức giận trào ra, lăn dài trên gò má như những hạt kim cương.
Khi thấy chàng, họ dịu đi, ngượng ngùng trước cái ông khách gầy còm và lịch sự có cái mũi thanh tú. Họ tưởng chàng là một người làm trò quỷ thuật vừa ghê qua đây mặc dầu họ gọi chàng là "xinho thi sĩ" với một vẻ kính nể. Theo hiểu biết của họ, chàng là một nhà thơ kỳ dị. Chàng sống không hăng say. Chàng không hát theo cây đàn lục huyền những khúc thuyền ca làm tan nát lòng người và không mê hết người đàn bà này đến ngưòi đàn bà khác. Chỉ có mỗi một lần chàng rút bông hồng đỏ thắm vẫn thường cài ở khuyết áo ra tặng cho cô bé rửa bát xấu xí nhất bọn. Hơn nữa cô ta lại còn đi khập khiễng, lắc lư như một con vịt.
Khi gã bồi phòng đi rồi, Anđécxen chạy lại cửa sổ, hé mở chiếc rèm nặng nề và trông thấy gã vừa đi vừa huýt sáo miệng dọc bờ con sông đào. Khi đi ngang qua chị hàng tôm mặt đỏ gay gã liền giơ tay bóp vú và bị một cái tát váng óc.
Sau đấy, gã đứng lại rất lâu trên chiếc cầu cong và chăm chú nhổ vào cái vỏ trứng rỗng trôi lềnh bềnh dưới chân cầu. Cuối cùng gã nhổ trúng và chiếc vỏ trứng chìm nghỉm. Đoạn gã lại gần chú bé đội chiếc mũ dạ rách. Chú bé đang câu cá. Gã bồi ngồi xuống một bên, đăm đăm nhìn chiếc phao và chờ xem có con cá lang thang nào sa bẫy không.
-Trời! - Anđecxen tuyệt vọng kêu lên - Chả có lẽ hôm nay mình sẽ không đi Vêrôn được vì cái thằng đần độn này ư?
Anđécxen mở toang cửa sổ ra. Tiếng kính cửa rung mạnh đến nỗi gã bồi phòng nghe thấy và ngẩng đầu lên. Anđécxen giơ hai tay lên trời, phẫn nỗ lắc lắc hai quả đấm, doạ nạt.
Gã bồi phòng giật chiếc mũ của thằng bé, hoan hỉ giơ lên vẫy Anđécxen rồi chụp trả lên đầu nó và nhảy lên, biến mất vào một góc phố.
Anđécxen phá lên cười. Chàng không tức giận chút nào. Cả đến những chuyện ngộ nghĩnh vặt vãnh như thế cũng chỉ làm cho thú say mê du lịch trong người chàng mỗi ngày một mạnh thêm.
Du lịch bao giờ cũng hứa hẹn những điều bất ngờ. Ai mà biết trước đưọc lúc nào sẽ có cái nhìn hóm hỉnh của người đàn bà ánh lên trong khoé mắt; lúc nào những ngọn tháp của một thành phố không quen biết sẽ hiện ra ở đằng xa, và những cột buồm của những con tàu lớn sẽ nghiêng ngả ở chân trời! Ta không thể biết trước những vần thơ nào sẽ đến với ta trước cảnh cơn giông gầm thét trên dãy núi Anpơ, và giọng ai sẽ hát cho ta nghe, như tiếng nhạc ngựa đường xa, bài hát vềmột cuộc tình duyên dang dở.
Gã bồi phognf mang tấm vé xe về nhưng không trả lại tiền thừa. Anđécxen túm lấy cổ gã và lịch sự tống ra ngoài hành lang. Ở đó chàng đùa dỡn đập nhẹ lên gáy gã một cái và gã bồi phòng liền phóng thẳng xuống cái cầu thang ọp ẹp, nhảy cách bậc và hát ầm ĩ.

********
Xe vừa đi khỏi Vơnizơ thì trời bắt đàu mưa lâm râm. Đêm tối hạ xuống đầm lầy.
Người đánh xe nói rằng chính quỷ vương đã bày ra chuyện bắt xe từ Vơnizơ đến Vêrôn phải đi dêmđi hôm thế này.
Hành khách không trả lời. Người đánh xe im lặng rồi giận dữ nhổ bọt và báo trước để hành khách biết rằng ngoài mẩu nến tàn trong cái đèn bằng sắt tây không còn một thứ gì phát sáng hết.
Không ai chú ý đến chuyện đó. Người đánh xe bèn tỏ vẻ hoài nghi về đầu óc minh mẫn của khách trên xe và nói thêm rằng Vêrôn là một chốn hang cùng, người đứng đắn không ai đến đó làm gì.
Hành khách biết gã này nói bậy nhưng chẳng ai buồn phản đối.
Trên xe có cả thảy ba người: Anđécxen, một giáo sĩ đã có tuổi, vẻ mặt cau có, và một thiếu phụ mặc chiếc áo choàng màu sẫm. Anđécxen có cảm giác như thiếu phụ lúc thì trẻ, lúc thì già, lúc thì đẹp, lúc thì xấu. Tất cả cái đó là do ánh lửa lập loè của ngọn nến sắp cháy hết gây nên.
-Hay là ta tắt nó đi? - Anđécxen hỏi - Giờ cũng chẳng cần tới nó. Rồi đến lúc cần lại chẳng có gì mà thắp.
Giáo sĩ kêu lên:
-Đây là một ý nghĩ không bao giờ có thể có trong đầu một người Ý.
-Tại sao vậy?
-Người Ý không biết phòng trước cái gì hết. Họ sực nhớ ra và kêu ầm ĩ khi đã chẳng còn cách nào cứu vãn.
Anđécxen hỏi:
-Thưa cha, vậy thì chắc cha không phải là người của cái dân tọc nhẹ dạ ấy?
-Tôi là ngưòi Áo.
Giáo sĩ trả lời một cách giận dữ.
Câu chuyện dứt. Anđécxen thổi tắt ngọn nến. Một lát sau thiếu phụ lên tiếng:
-Ở cái vùng này của nước Ý đi đêm không đèn mà lại hay cơ đấy.
-Dù thế nào thì tiếng bánh xe cũng vẫn cứ tố cáo chugns ta đang ở trên xe - giáo sĩ phản đối và nói thêm - Đàn bà đi đêm đi hôm lẽ ră phải có người nhà đi hộ tống.
Thiếu phụ trả lời và cười hóm hỉnh:
-Người hộ tống của tôi ngồi kề tôi đó.
Thiếu phụ muốn nói Anđécxen. Chàng liền trật mũ cảm ơn người bạn đồng hành.
Ngọn nến vừa tắt thì tiếng đôgnj và mùi hương xông lên càng mạnh, như thể chúng mừng rỡ vì đối thủ của mình đã biến mất. Tiêgns vó ngựa, tiếng lạo xạo của bánh xe lăn trên sỏi, tiếng nhịp xe cọt kẹt và tiếng mưa vỗ lộp bộp vào mui xe nghe càng to. Mùi cỏ ẩm ướt và mùi bãi lầy lọt vào qua cửa xe cũng đậm thêm.
-Lạ thật! - Anđécxen nói - Ở Ý, tôi đinh ninh sẽ được thấy mùi rừng bưởi, hoá ra lại gặp cái không khí đất nước phưong Bắc của tôi.
Thiếu phụ nói:
-Sắp khác rồi ông ạ! Xe đang lên đồi. Trên kia không khí ấm hơn.
Ngựa đi bước một. Quả thực xe đang lên một sườn đồi thoai thoải.
Nhưng đêm không vì thế mà sáng hơn. Trái lại, trời càng tối vì hai bên đường kéo dài những hàng du cổ thụ. Dưới cành lá loà xoà, bóng tối càng dày đặc hơn và im lặng hơn. Chỉ hoi nghe rõ tiếng mưa rì rào trên lá.
Anđecxen hạ cửa xuống. Một cành du ngó vào xe. Anđécxen bứt vài chiếc lá làm kỷ niệm.
Giống như những người giàu tưỏng tuợng, chàng say mê thu lượm đủ mọi thứ lặt vặt trong những chuyến đi. Nhưng những cái lặt vặt ấy có một đức tính quý báu; chúng làm sống lại dĩ vãng, nhắc lại cái trạng thái tâm hồn đã có trong chàng đúng lúc chàng nhặt những mảnh vỡ của một bức môzai, mọt chiếc lá du hay móng sắt cảu môt con lừa nào đó.
-Đêm rồi! - Anđécxen tự nhủ.
Lúc này chàng thích bóng tối hơn là ánh sáng mặt trời. Bóng tối cho phép chàng đưọc yên tĩnh suy nghĩ về mọi thứ trên đời. Và khi chàng suy nghĩ đã chán thì bóng tối lại giúp chàng tưởng tưognj ra đủ mọi thứ chuyện trong đó nhân vật chính là bản thân chàng.
Trong những câu chuyện đó Anđécxen bao giờ cũng hình dung mình là một người rất đẹp trai, trẻ trung, hoạt bát. Chàng hào hiệp phân phát cho mọi người xung quanh những lời nói làm họ say sua, những lời mà các nhà phê bình đa cảm goi là "hoa thơ".
Thực ra, chàng rất xấu trai và biết rõ điều đó. Chàng cao ngổng và nhút nhát. Tay chân chàng lòng thòng như tay chân con rối dưới sợi dây treo. Những con rối mà ở Tổ quốc chàng, tre con gọi là "hampenman".
Với những đặc tính như thế chàng không hy vọng gì đưọc phụ nữ chú ý. Nhưng khi những thiếu phụ đi qua trưóc mặt chàng như qua một cái cột đèn thì lòng chàng vẫn cứ thấy đau đau.
Anđécxen thiu thiu ngủ.
Khi chàng mở mắt, vật mà chàng nhìn thấy trưóc tiên là một ngôi sao lớn màu lá mạ. Nó toả sáng ngay sát mặt đất. Đêm chừng đã khuya.
Xe đã dừng lại. Ở bên nogài có tiếng nói lao xao. Anđécxen lắng tai nghe. Nguời đánh xe đang mặc cả với mấy cô gái vừa gọi xe đõ lại giữa đường.
Những giọng nói của cá cô gái cứ ngọt lịm và giòn vang đến nỗi cái cuộc mà cả du dương ấy giông như là khúc ngâm của một vở kịch cổ.
Người đánh xe không bằng long cho họ tới một thị trấn chắc là rất nhỏ bé nào đó với giá tiền họ trả. Những người con gái nhao nhao nói rằng họ đã gom góp tát cả tiền túi của họ lại và cả ba đều không còn tiền nữa.
-Thôi được! - Anđecxen bảo người đánh xe - Tôi sẽ trả nốt số tiền thiếu mà anh đã càn rỡ đòi họ. Tôi sẽ còn trả thêm nũa nếu như anh thôi không ăn nói bất lịch sự với khách và tán dóc.
-Thôi được, mời các mỹ nương lên - người đánh xe nói với các cô gái - Hãy cảm ơn Đức Mẹ đã dun dủi cho các cô gặp cái ông hoàng ngoại quốc quen ném tiền qua cửa sổ này. Thực ra, ông ấy chẳng qua không muốn xe phải đậu lại vì các cô, thế thôi. Chứ ông ấy báu các cô lắm đấy!
-Giêsu, lạy chúa tôi! - Nhà tu hành rên rỉ.
-Các cô lại ngồi gần tôi cho ấm. - Thiếu phụ nói.
Mấy cô gái chuyền cho nhau đồ đạc, rì rầm bàn tán và lên xe, chào mọi ngưòi, bẽn lẽn cảm ơn Anđécxen rồi ngồi xuống và im lặng.
Họ mang theo lên xe mùi phó mát sữa cừu và mùi bạc hà. Anđecxen lờ mờ trông thấy lấp lánh những hạt thuỷ tinh trong những đôi hoa tai rẻ tiền của các cô gái.
Xe đi. Sỏi lại lạo xạo dưới bánh. Các cô gái bắt đầu thì thầm nói chuyện.
-Họ muốn biết ông là ai, có thật là một ông hoàng ngoại quốc không? Hay chỉ là một du khách bình thường?
Thiếu phu lên tiếng và Anđécxen đoán rằng nàng đang mỉm cười trong bóng tối.
-Tôi là nhà tiên tri - Không đắn đo, Anđécxen đáp. - Tôi có tài biết được tuơng lai và nhìn rõ trong bóng tối. Nhưng tôi không phải là một tên bịp bợm. Và, nếu như bà muốn, toi là một thứ ông hoàng, nếu có thể nói như thế, một ông hoàng nghèo ở cái xứ sở mà Hamlet đã sống ngày xưa.
-Ông làm thế nào trông rõ đưọc trong đêm như mực thế này? - Một cô gái ngạc nhiên hỏi.
-Như cô chẳng hạn - Anđecxen trả lời - Tôi nhìn thấy cô rõ đến nỗi trước vẻ kiều diễm của cô lòng tôi đã phải say mê.
Chàng nói điều đó và cảm thấy mặt mình lạnh toát. Cái trạng thái mà chàng thường trải qua mỗi lần sáng tác thơ hoặc truyện cổ tích đã đén gần.
Nỗi ưu tư nhẹ nhàng, những thác từ ngữ không hiểu từ đâu đén, cảm giác bất ngờ về sức mạnh của thơ ca, về quyền lực của mình đối với trái tim nguời, tất cả hoà hợp trong trạng thái ây.
Giông như trong một câu chuyện chàng sắp viết, nắp chiếc rưong thần cũ kỹ bỗng bật mở với một tiếng động giòn giã. Trong chiếc rương đó giấu kín những ý nghĩ chưa thôt thành lời và những tình cảm còn ngủ yên, tát cả sự mê hoặc của trái đất - tất cả những màu, những sắc, những âm thanh, nhưgnx làn gió ngát hương, nhưgnx chân trời bát ngát của biển cả, tiếng ồn ào của rừng, những dằn vặt của tình yêu và tiếng líu lo của con trẻ.
Anđécxen không biết gọi trạng thái ấy là gì. Nguời thì gọi nó là cảm hứng, nguời thì gọi là sự phấn khởi, còn người khác thì lại gọi nó là tài xuất khẩu thành chương.
Im lặng một lát, chàng dịu dàng nói:
-Tôi tỉnh giấc và nghe thấy giọng các cô nói trong đêm. Các cô gái xinh đẹp ơi, như thế cũng đủ đẻ cho tôi quen biết các cô và còn hơn thế nữa, đủ để cho tôi yêu các cô nhu những cô em gái qua đường. Tôi nhìn thấy các cô rất rõ. Đây này, thí dụ như cô, cô con gái có mái tóc sáng và nhẹ. Cô là cô gái hay cười và cô yêu hết thảy mọi vật đến nỗi những con sáo rừng cũng phải sà xuống đậu trên vai cô khi cô vun xới trong vườn.
Một cô gái lớn tiếng thì thào:
-Ôi Nicôlina, ông ấy nói đằng ấy đấy!
-Cô có một trái tim sôi nổi, cô Nicôlina ạ - Anđecxen vẫn điềm đạm nói tiếp - Nếu như chẳng may có chuyện gì không lành xảy tới với người yêu của cô, cô sẽ chẳng đắn đo suy nghĩ, vượt qua ngàn dặm núi tuyết và sa mạc để gặp mặt và cứu chàng. Tôi nói đúng không nào?
Nicôlina bối rối, ấp úng:
-Vâng, em sẽ đi thật... Nếu ông đã nghĩ như thế.
-Các cô tên là gì? - Anđécxen hỏi
Một cô trong bọn vui vẻ trả lời thay các bạn:
-Chúng em là Nicôlina, Maria và Anna.
-Cô Maria ạ, tôi thực không muốn nói về sắc đẹp của cô. Tôi nói tiếng Ý không thạo. Nhưng từ lúc thiếu thời tôi đã nguyện vói Nàng Thơ rằng tôi sẽ ca tụng sắc đẹp, bất cứ tôi gặp nó nơi nào.
-Lạy Chúa tôi! - Nhà tu hành nói khẽ - Ông ta bị nhện độc cắn rồi. Ông ta đã hoá rồ.
-Có những người đàn bà, quả là đẹp mê hồn. Phần nhiều, họ là nhưng người bản tính kín đáo. Họ sống với niềm đam mê cháy bỏng trong lòng, không thổ lộ với ai. Niềm mê say đó tưởng chừng như từ bên trong toả ra làm cho mặt họ nóng bừng. Cô là một người như thế đáy, cô Maria ạ! Số mệnh của những người đàn bà ấy thường là kỳ lạ. Hoặc rất đau khổ, hoăc là rất hạnh phúc.
-Ông đã gặp những người đàn bà như thế bao giờ chưa? - Thiếu phụ hỏi.
-Ngay lúc này đây, tôi đã gặp họ. - Anđecxen trả lời. - Tôi không phải chỉ nói về cô Maria mà cả về bà nữa, thưa bà.
-Tôi mong rằng ông nói thế không phải cốt cho đêm dài chóng qua. - Người đàn bà nói, giọng run run. - Điều ông vừa nói thật là tàn ác đố với cô gái kiều diễm này.
Và nàng nói thêm, khe khẽ:
-Và cả với tôi.
-Thưa bà, chưa lúc nào tôi nghiêm chỉnh như lúc này.
-Vậy thì sao? - Maria hỏi - Liệu em có hạnh phúc hay không?
-Cô mong muốn nhận lãnh của cuộc đời rất nhiều mặc dầu cô chỉ là một cô gái quê giản dị. Vì thế mà cô không dễ dàng được hưởng hạnh phúc. Nhưng rồi cô sẽ gặp một người xứng đáng với trái tim hay đòi hỏi của cô. Người cô chọn tất nhiên là một người xuất sắc. Có thể người đó là hoạ sĩ, nhà thơ, là chiến sĩ đấu tranh cho tự do của nước Ý... Mà cũng có thể đó chỉ là một chàng mục đồng hay một thuỷ thủ, nhưng là người có một tâm hồn lớn. Nói cho cùng, họ cũng chẳng có gì khác nhau.
-Thưa ông, em không nhìn thấy ông, vì thế em cú hỏi mà không thẹn thùng, - Maria rụt rè nói- Biết làm thế nào, nếu người ấy đã làm chủ trái tim em rồi. Em mới gặp chàng có vài bận, thậm chí cũng chẳng biết chàng bây giờ ở đâu.
-Cô cứ tìm đi! - Anđecxen nói lớn - Rồi cô sẽ tìm thấy, chàng khắc yêu cô.
Anna vui vẻ nói:
-Maria! Thì đó là cái anh chàng hoạ sĩ ở Vêrôn đấy chứ ai...
-Im đi! - Maria mắng át.
Thiếu phụ nói:
-Vêrôn chẳng phải là một thành phố to lớn quá để đến nỗi không tìm nổi một người. Cô nhớ lấy tên tôi nhé. Tôi là Elena Guytsioli. Tôi hiện ở Vêrôn. Cô cứ hỏi nhà tôi thì người Vêrôn nào cugnx biết, họ sẽ chỉ cho cô. Maria, cô dến Vêrôn đi. Và sẽ ở cùng tôi đến tận cái ngày hạnh phúc mà ông bạn đường thân yêu của chúng ta đã tiên đoán cho cô.
Trong bóng tối, Maria tìm bàn tay Êlêna và áp vào bên má nóng hổi của mình.
Mọi người im lặng. Anđécxen nhân thấy ngôi sao xanh đã tắt. Nó đã rẽ xuống phía dưới chân trời. Nghĩa là đã quá nửa đêm.
-Kìa, sao ông không đoán gì cho em? - Anna, cô gái nhanh mồm nhanh miệng nhất bọn hỏi.
-Cô sẽ có rất nhiều con. - Anđécxen nói mọt cách quả quyết - Chung nó sẽ xếp thành hàng, nối đuôi nhau nhận phần sữa. Cô sẽ mất rất nhiều thì giờ đẻ tắm và chải đàu cho cả lũ. Nhưgn chông cô sẽ giúp cô một tay.

-Có phải là Pêtơrô không? - Anna hỏi - Em cần cái anh chàng béo ục ịch ấy lắm đấy!
-Rồi cô còn mất nhiều thì giờ nữa để hôn vài lần trong một ngày những con mắt long lanh của hết thảy những đứa trẻ của cô.
-Trong đất đai của Giáo hoàng mà nói những lời lẽ điên rồ ấy thì thật là quá quẩn!
Giáo sĩ nói một cách bực bội nhưng không ai chú ý đến câu nói của ông ta.
Mấy cô gái lại thầm thì với nhau chuyện gì không rõ. Tiếng cười luôn luôn cắt đứt tiêgns xì xào. Cuố cùng, Maria nói:
-Thưa ông, bây giờ đến lượt chúng em muốn biết ông là người như thế nào. Chúng em thì lại không nhìn được trong bóng tối.
-Tôi là một nhà thơ đi khắp đó đây, - Anđécxen trả lời, - Tôi còn trẻ. Tóc tôi rậm, uốn sóng và mặt tôi rám nắng. Đôi mắt xanh của tôi hầu như lúc nào cũng cười, bởi tôi sống không chút ưu tư và lòng chưa yêu ai. Công việc duy nhất của tôi là đem những món quà nhỏ tặng người khác và làm những việc lăng nhăng cốt sao cho mọi người được vui.
-Thí dụ những việc gì, thưa ông? - Êlêna hỏi
-Biết kẻ chuyện gì cho bà nghe đây? Mùa hè năm ngoái toi ở nhà một người quen làm nghề kiểm lâm ở xứ Giuytlan. Một hôm, tôi dạo chơi trong rừng và tới một quãng rừng thưa, nơi có rất nhiều nấm. Ngay ngày hôm đó tôi trở lại cánh rừng ấy và giấu dưới mỗi cây nấm hoặc một cái kẹo bọc giấy bạc, một quả chà là, một bó hoa tí xíu bằng sáp, hoặc một cái đế khâu và một mẩu băng lụa. Sáng hôm sau tôi đi cùng cháu gái con ông kiểm lâm vào cánh rừng đó. Cháu bé lên bảy. Thế là dưới mỗi gốc nấm cháu tìm thấy những vật bé nhỏ kỳ lạ kia. Chỉ thiếu có quả chà là. Hẳn một chú quạ nào đã tha đi mất. Ồ, nếu bà đưọc trông thấy đôi mắt sáng rực lên vì vui sướng của em bé! Tôi quả quyết với cháu rằng nhưgnx vật đó là của những chú quỷ lùn đã giấu ở đấy.
-Ông đã đánh lừa một đứa bé ngây thơ! - Giáo sĩ phẫn nộ -Đó là một tội lỗi lớn.
-Không đâu, đó chẳng phải là chuyện đánh lừa. Em bé sẽ nhó ngày hôm đó suốt đời. Và tôi xin quả quyết với cha rằng trái tim cháu sẽ lâu cằn cỗi hơn trái tim những người không được hưởng chuyện cổ tích ấy. Ngoài ra, thưa cha, tôi cũng muốn nói để cha biết rằng tôi vốn không ưa nghe những lời răn dạy mà người ta buộc tôi phải nghe.
Xe dừng lại. Các cô gái ngồi im không nhúc nhích như bị bỏ bùa. Êlêna cúi đầu không nói.
Ngưòi đánh xe kêu lên:
-Này, các mỹ nương! Tỉnh dậy thôi! Đến nơi rồi!
Các cô gái lại thì thào chuyện gì dấy và đứng dậy.
Trong bóng tối, Andecxen bỗng thấy hai cánh tay khoẻ mạnh ôm láy cổ chàng và một đôi môi nóng hổi áp vào môi chàng.
-Cảm ơn ông!
Đôi môi nóng hổi ấy thì thầm và Anđécxen nhận ra giọng nói của Maria.
Nicolina cảm ơn chang và hôn chàng một cách thận trọng và âu yếm, tóc cô mơn man trên mặt chàng, Cái hôn của Anna thì kêu và khoẻ. Các cô gái nhảy xuống đất. Xe lại chuyển bánh trên con đường lát đá. Anđecxen nhìn ra ngoài cửa kính. Nhưgn chàng chẳng nhìn thấy gì ngoài những ngọn cây đen thẫm in trên nền trời đang chuyển dần sang màu lục nhạt. Bình minh bắt đầu.
********
Thành phố Vêrôn làm chàng ngạc nhiên vì những toà nhà tráng lệ. Mặt tiền trang nghiêm của nhưng công trình xây dựng đó ganh đua với nhau. Sự hoà hợp của kiến trúc đáng lẽ phải giúp cho lòng người yên tĩnh. Nhưng tâm hồn Anđecxen lại xáo động.
Buổi tối hôm đó Andecxen đến giật chuông căn nhà cổ kính của Êlena trong một phố hẹp dẫn tới pháo đài.
Chính Êlena ra mở cửa cho chàng. Cái áo nhung xan bó sát lấy thân hình mảnh dẻ, màu xanh của nhung hắt lên mắt nàng làm cho đôi mắt trở thành xanh và đẹp vô tả.
Nàng giơ cả hai tay đón chàng, nhưgnx ngón tay lạnh của nàng nắm chặt lấy bàn tay xương xẩu của chàng, nàng đi giật lùi kéo chàng vào một gian phòng nhỏ.
-Tôi nhớ quá chừng! - Nàng nói một cách bình dị và mỉm cuời như có lỗi. -Tôi đã cảm tháy thiếu ông rồi.
Anđecxen tái mặt. Cả ngày hôm ấy chàng chỉ nghĩ đến Êlêna, lòng xáo động âm thầm. Chàng biết rằng mình có thể yêu dến đau khổ mỗi lời nói của người đàn bà ấy, yêu từng chiếc lông mi rơi của ngưòi đó, từng hạt bụi vưong trên tà áo nàng. Chagnf hiểu điều đó. Và chàng nghĩ rằng một mối tình như thế nếu cứ đẻ cho nó bùng lên thì trái tim chàng sẽ không chứa nổi. Nó sẽ mang lại biết bao dằn vặt, biết bao niềm vui, nước mắt và tiếng cười, làm chàng không đủ sức chịu đựng tát cả những đổi thay và những bất ngờ của tình yêu đó.
Và biết đâu, chỉ vì mối tình kia mà những chuyện cổ tích của chàng, như một đàn ong sặc sỡ, sẽ chẳng nhạt phai, sẽ chẳng bỏ chàng bay đi để không bao giờ trở lại. Lúc đó chàng sẽ còn giá trị gì?
Dù sao thì rồi tình yêu của chàng cuối cùng cũng sẽ chẳng được đáp lại. Bao lần chàng đã gặp những chuyện như thế. Những người đàn bà như Êlêna chỉ vâng theo những ý thích nhất thời. Một ngày đáng buồn kia nàng sẽ nhận thấy chàng xấu xí. chính chàng cũng cảm thấy gớm ghiếc bản thân mình. Luon luôn chàng cảm tháy ở sau lưng mình những cái nhìn chế giễu. Những lúc ây dáng đi của chàng trở nên cứng quèo, chàng vấp ngã và chỉ muốn chui xuống đất.
Chàng tự nhủ: "Tình yêu chỉ có thể vĩnh cửu trong trí tưởng tượng và chỉ có trong tưởng tượng tình yêu mới có thể vĩnh viễn là thơ là mộng. Hình như ta có thể tưởng tượng ra tình yêu giỏi hơn là đưọc hưỏng tình yêu trong thực tại".
Chính vì thế mà chàng đã đến nhà Êlêna với ý định cương quyết là sau đó chàng sẽ đi ngay để không bao giờ gặp lại.
Chàng không dám nói thẳng diều đó ra với nàng. Giữa hai người đã có gì đâu. Họ chỉ mới gặp nhau ngày hôm qua trênmột chuyến xe và chưa hề nói với nhau điều gì.
Andecxen dừng lại bên cửa phòng. Trong một góc, bức tượng đầu nữ thần Đian bằng đá trắng toát dưói ánh sáng của những cây nến, hình như tái nhợt đi vì xúc động trước sắc đẹp của chính mình.
-Ai đã làm cho gương mặt bà trở thành bất tử trong pho tượng Đian kia vậy? - Anđecxen hỏi.
-Canôva đấy!
Êlêna trả lời và cúi mặt xuống. Hình như nàng đã đoán đưọc tất cả những gì đang xốn xang trong lòng chàng.
-Tôi đến đây để từ biệt bà - Anđecxen lẩm bẩm bằng một giọng trầm trầm. - Tôi sắp trốn khỏi Vêrôn.
-Tôi biết ông là ai rồi. -Êlêna nhìn thẳng vào mặt chàng. - Ông là Krixtian Anđecxen, nhà thơ và người viết truyện cổ tích danh tiếng. Nhưng hoá ra trong cuộc đời ông lại sợ chuyện cổ tích. Đến nỗi ông cũng chẳng có đủ nghị lực và can đảm, thậm chí cho một cuộc tình ngắn ngủi.
Anđecxen thú nhận:
-Đó là cây thập tự nặng nề của tôi.
-Vậy thì nhà thơ phiêu lãng thân yêu của em! - Êlêna chua chát nói và đặt tay lên vai Anđécxen - Anh hãy chạy đi. Chạy cho thoát! Chúc cho đôi mắt anh mãi mãi tươi cười. Đừng nghĩ gì đến em. Nhưnng nếu một ngày kia, tuổi già, nghèo nàn và bệnh tật có làm anh đau khổ thì anh chỉ cần nhắn cho em một lời, em sẽ như Nicôlina nọ, sẽ đi bộ vượt qua ngà dặm, qua những núi tuyết và những sa mạc khô cằn để tới an ủi anh.
Nàng gieo mình xuống chiếc ghế bành và lấy tay che kín mặt. Những ngọn nến trên giá nổ lách tách.
Anđecxen nhìn thấy một giọt nước mắt long lanh lách qua những ngón tay nhỏ nhắn của Êlêna rơi xuống vạt áo nhung và lặn đi.
Chàng xô tới, quỳ xuống trước mặt nàng, áp mặt vào đôi bàn chân ấm áp, khoẻ mạnh và dịu dàng của nàng. Êlêna vẫn nhắm mắt, đưa tay ra ôm láy đầu chàng, nàng cúi xuống và hôn vào môi chàng.
Giọt nước mắt nóng hổi thứ hai rơi xuống mặt chàng. Chàng cảm thấy vị mặn của nó.
-Anh đi đi! - Nàng nói khẽ - Cầu cho Nàng Thơ tha thứ mọi tội lỗi cho anh.
Chàng đứng dậy, cầm lấy mũ và bươc vội ra ngoài.
Chuông chầu đổ hồi trên toàn thành Vêrôn.
Hai người không bao giờ gặp nhau nữa, nhưng luôn luôn nghĩ đén nhau.
Có lẽ vì thế, ít lâu trưóc khi nhắm mắt, Anđecxen đã nói với một nhà văn trẻ:
-Tôi đã trả bằng một giá đắt, có thể nói vô cùng đắt cho những chuyện cổ tích của tôi. Vì chúng, tôi đã chối bỏ hạnh phúc mà lẽ ra tôi được hưởng và đã bỏ lỡ mất khoảng thời gian mà đáng lẽ trí tưởng tượng, dù có mạnh mẽ và hào nhoáng đến mấy, cũng phải nhường chỗ cho thực tế.
Bạn hỡi, phải biêt cách vận dụng trí tưởng tượng không phải đẻ tạo ra đau buồn, mà để mang lại hạnh phúc cho mọi người và cho bản thân mình.
Tomorrow is another day

À, mà các bác này, các bác nghĩ thế nào về "Người thầy đầu tiên"? Liệu cách xử sự của bà tiến sĩ Atưinai (không biết nhớ có chính xác không) với người thầy bà yêu (bà dã ra đi không quay trở lại trong suốt một thời gian dài) như thế có hợp lý không nhi?! Tôi cứ thấy nó làm sao ấy. Đọc bộ truyện ngắn "Giamilia - núi đồi và thảo nguyên" của Aimatov, thấy tâm lý nhân vật nhiều khi hơi khó hiểu, hành động bất ngờ quá. Không biết các bác có nghĩ như tôi không?!
Tomorrow is another day

Bác nói đúng đấy, trong Giamilia tôi thích nhất chuyện Cây phong non chùm khăn đỏ, nhưng mà tôi không thể hiểu cách hành động của Iliax với Axen, nhưng mà tình yêu của họ thì vẫn tuyệt vời, túm lại là tuyệt vời!

À quên, tôi có cả Bình minh mưa và Bông hồng vàng của Pau đây, bác nào thích truyện nào mà chưa được đọc tôi post lên cho, hoặc các bác đi mua sách cũ cũng được, thiếu gì!

Hic, đọc "Chuyến xe đêm" lại nhớ khi mình được ai tặng cho một quyển song ngữ bìa xanh trắng, giấy đen của NXB Ngoại văn với title "Lẵng quả thông", truyện cuối cùng là "Chuyến xe đêm" này. Không hiểu sao lúc đó lại chọn đọc truyện này đầu tiên, đọc mà dường như không cần đọc, toàn bộ câu chuyện như chạy thẳng vào đầu và ở đó cho đến tận bây giờ.
Hic, sao dạo này mình lại tích cực với Văn học thế vậy, lại còn sướt mướt nữa chứ.
À, cảm ơn cháu Pittypat nhá, chúng ta lại gặp nhau ở đây rùi - đúng là có duyên thật! Không biết cháu hay bạn gì có nhã ý post thêm vài truyện khác của Paustovsky (có một truyện không nhớ tên - về cũng về trí tưởng tượng của một nhà thơ) và Giamilia nữa nhá (cái này hơi dài). Hì, bao giờ tớ đọc lại truyện này thì có thể tiếp tục "đàm đạo" với Pity được.
Tomorrow never dies

Bác Paladin thật đúng là "được voi đòi tiên". Chép cho bác gẫy cả tay mà cuối cùng lại được nghe thêm một câu: nữa đi cháu. Thế thì chết con nhà người ta à?! Thế chẳng nhẽ bác chẳng có truyện gì để chia sẻ với mọi người hay sao?
Tomorrow is another day

Tôi thấy Giamilia rât hay. Các nhân vật tuy sử sự khó hiểu nhưng ma rất cao đẹp, rất hay đấy chứ. Các nhân vật đấy thật la mạnh mẽ,dám vi tình yêu mà bo mọi thứ. Nói chung la rất con người. ma cái đoạn ông ý mô tả thảo nguyên bao la mới thật sự tuyệt voi. Cứ như được nhìn vao 1 bưc tranh vậy.
Blackloves

Cháu pittypat chẳng thông cảm cho người khác gì cả. Chính vì tớ chẳng thể có sách mà đọc nên mới phải đề nghị mọi người post lên giùm. Có vài truyện ngắn electronic version trong comp nhưng rất tiếc không phải là truyện ngắn Nga. Hay là tớ dùng trí nhớ + tưởng tượng để post vậy? Nhưng mình không phải là Pauxtopxky hay Andecxen, hic!
Cám ơn cháu Pitty lần nữa nhá, có đọc "Chuyến xe đêm" ở trên mới thấy công sức cháu type nó to nhớn thế nào. Hì, tặng thêm bông hoa hồng nữa, OK? Tiếp tục đi nhá!
P.S: See u tomorrow, pitty
Tomorrow never dies

Nào cho taolaotrikhuon tôi tham gia với các bác ơi. Fan cực nặng đấy. Ai thích nói chuyện po-russki nữa thì cho tôi hầu chuyện với nhé. Ja zabyl mnogo no vsjo-taki ljublju russkij jazyk.
Có người bạn nói văn học Nga "dịu dàng quá dịu dàng không chịu nổi". Trời ơi đúng quá còn gì. Paustovski với Lãng quả thông, Bình minh mưa, bông hồng vàng, Âm nhạc Verdi, Tuyết, Chuyến xe đe^m, đọc cứ gọi là me^ đi. Trong sáng, nhân hậu vô cùng. Tôi thích những truyện nhẹ nhàng như thế.
Day dứt buồn thì Cây phong non trùm khăn đỏ, Người thầy đầu tiên. Khát vọng tình yêu thì Giamilia, Chó hoang Dingo. Bi kịch của những tâm hồn đa cảm thì Anna Karenhina. Triết lý về có vay có trả mà vẫn không kém phần nhân hậu thì Trên mảnh đất người đời. Nhìn chung mỗi truyện, mỗi tác giả một vẻ nhưng đều tựu chung ở một điểm đó là cái cao thượng và nhân hậu của tâm hồn Nga, hay có thể gọi là vẻ đẹp Nga như Hasta nói cũng được.
Trái tim chó thì có lẽ hơi mang màu sắc chính trị nên tôi không khoái lắm hình như truyện đó bị cấm một thời gian dài ở Nga.
Truyện thiếu nhi của Nga cũng hay quá trời. Hồi bé mê ly Ông già Khốt ta bít, Mít đặc và Biết tuốt, Buratino, Ngày hội không vâng lời, vv. Công nhận đọc sướng thế. Lớn lên tý lò dò biết thích thích đứa bạn cùng lớp thì bắt đầu mê Tuổi mười bảy. Ôi nhìn chung có thể nói mãi về văn học Nga được mà không biết chán các bác ạ.
Tiếc là văn học đương đại của Nga tôi không có điều kiện đọc nên không hiểu bây giờ ra sao.
Trần Nguyễn Hoàng Long đẹp trai

Sao hành động của Illias với Axen lại khó hiểu nhỉ? Tôi thấy phát triển tâm lý nhân vật hợp lý quá còn gì. Cả đoạn kết trong Giamilia tôi cho là cũng quá tuyệt vời, không gì tuyệt vời hơn như thế nữa. Cái truyện Người thầy đầu tiên lần đầu tiên tôi đọc là bằng văn bản tiếng Nga, chả là hồi ấy luyện thi tiếng Nga đọc thấy mê tơi quá bây giờ vẫn nhớ y nguyên câu "Prosaj, moj uchichel, prosaj, moja pervaja, nhevyskazannaja ljubov" không biết trong bản dịch TV họ dịch thế nào (à hình như Cao Xuân Hạo dịch tập truyện Núi đồi và thảo nguyên cùng Bồ Xuân Tiến thì phải?) nhưng đọc = TN sao thấy đơn giản mà lại "rung động đến từng đường gân thớ thịt" thế không biết. Vĩnh biệt Thầy, vĩnh biệt mối tình dầu tiên, mối tình câm lặng của tôi.
Các bác ở đây có ai thích "Daghestan của tôi" không?
Trần Nguyễn Hoàng Long đẹp trai