Văn Học Xứ Đồng Nai Từ thưở khai mở xứ Đồng Nai , Văn chương trên mảnh đất này đã có cơ hội phát triển mạnh mẽ vang danh khắp nước do đội ngũ quan chức triều đình đến định cư khai hoang lập ấp . Tác phẩm có giá trị nhất vẫn còn tồn tại đến ngày nay là : " Gia Định Thành Thông Chí " của Trịnh Hoài Đức . Với tên tuổi và uy tín của Ông , " Gia Định Thành Thông Chí " đã trở thành một tư liệu tham khảo chính về vùng đất Nam Bộ thời hoang sơ rất có giá trị cho triều đình Nhà Nguyễn và các quan lại thời bấy giờ khi định hình các chính sách quản lý vùng đất mới này . Tác phẩm bằng Hán Văn ,ngày nay đã được dịch ra chữ quốc ngữ cho đông đảo các học giả trong và ngoài nước nghiên cứu về vùng đất phương Nam thời mới mở mang , và nhận định về tốc độ phát triển nhanh chóng của khu vực miền Đông Nam Bộ rộng lớn . Đất Phương Nam
Và nói đến văn học thành văn tại đất này , chúng ta cũng cần nhắc đến truyện: " Ký Lục Trấn Biên Đặng Đại Độ " đã vì trung nghĩa xử tội phái viên của Chúa Nguyễn quấy nhiễu dân lành , xong ông tự trói tay đi bộ ra Huế chịu tội . Nhưng Trời không phụ người trung nghĩa , Chúa Nguyễn hiểu thấu sự tình không những không bắt tội mà còn khen ông là người nghĩa khí " Kiến nghĩa bất vi vô dũng giả " . Thấy việc bất bình thì hành xử theo tinh thần đạo lý Nho Gia. Rồi Truyện " Con ngựa hồng của Cai đội Nguyễn Cư Cẩn " kể về lòng trung thành của chú ngựa không phụ chủ mình , tìm người cứu chủ khi chủ bị nạn . Khi không cứu được thì chú ta cũng thể hiện lòng trung tín của mình chết theo chủ . Quả là một câu chuyện thương tâm. Có thể là truyện không như thật ngoài đời . Nhưng chúng ta thấy gì qua câu chuyện ấy . Phải chăng tác giả của nó muốn mượn hình ảnh chú ngựa để nói lên lòng trung thành hết lòng phụng sự triều đình , vua tôi , dù có chết cũng cam . Nếu không có lớp người tự nguyện làm thân trâu ngựa để mở mang bờ cõi thì cũng khó lòng có được một khu vực rộng lớn như ngày nay . Việc trung thành đối với vua chúa thời ấy rất là hệ trọng . Tác giả muốn khẳn định tuy xa kinh đô đó, nhưng cái chữ ?o Tín ?o chữ ?o Nghĩa ?o của người dân Dinh Trấn Biên thì không ăn ở hai lòng , phản chủ , nghịch quân . Cái hay , cái ý nghĩa của câu chuyện là ở đấy . Có tâm trạng sống trong một hoàn cảnh lịch sử thời bấy giờ mới hiểu được hai chữ ?o Trung Quân Ái Quốc ?o của các công thần . Đất Phương Nam
Rồi " Truyện Thủ Huồng " " Sự Tích Chùa Hoàng Ân " mang phong cách phật giáo thời hoang sơ tại vùng đất này . Điểm nổi bật của nó là ý nghĩa nhân văn , thể hiện cái nhìn thánh thiện đối với những người lầm lỡ tạo ác của xã hội . Một cái nhìn thông cảm đầy nhân tính của con người đối với con người cũng có những phút sai lầm gây ác nghiệp . Nhưng vấn đề là phải biết tự cảnh mình quay về với sự lương thiện . Cái tính " Thiện " trong mỗi người . " Hoàn Lương " vẫn là câu thúc giục trong lòng người đã từng gây nên bao tội lỗi . Truyện đã đặt nên vấn đề " Mọi kẻ làm ác đều có thể trở thành Phật được nếu biết buông đao quay đầu tự ngộ " . Thành Phật thì có thể hơi mang nặng tính tôn giáo nhưng ý nghĩa Nhân Văn đối xử bình đẳng tôn trọng nhân tính vốn tiềm tàng trong lòng mỗi con người thì các tác phẩm này khá thành công . Đất Phương Nam
Em đọc trong Người Đồng Nai có nghe Mitdac và mọi người nói chút chút về những nhà văn nổi tiếng xứ Đồng Nai, sang bên này được nghe Trexanh nói tiếp, thật thú vị. Anh tiếp tục đi nhé! Lối về nhà em trồng đầy hoa sữa...
