Vasily Grossman - Nhà văn chiến tranh

PHẦN BA
GIÀNH LẠI NHỮNG VÙNG TẠM CHIẾM
1943​

MƯỜI TÁM
SAU TRẬN CHIẾN
Trong tháng 12/1942, trận chiến Stalingrad giảm dần cường độ trong khu vực thành phố. Chiến sự ác liệt chỉ còn diễn ra bên ngoài trên những thảo nguyên băng giá giữa 2 con sông Volga và Don, tại đây 7 Tập đoàn quân Soviet bao vây đang cố đập tan sự chống cự ngoan cố của Tập đoàn quân 6 và bỏ đói chúng. Nhưng quân Đức (Wehrmacht) trong vòng vây vẫn còn mạnh. Trong thành phố, có cảm giác các bên đều chống lại việc đẩy mạnh chiến sự xuất phát từ sự pha trộn giữa những suy nghĩ muốn xả hơi, nghỉ ngơi và nỗi buồn vì những tổn thất khủng khiếp. Grossman đã xúc động sâu sắc khi phát hiện ra mộ của người cháu họ hôm 29/12.
Mộ của Yura Benash nằm bên sở chỉ huy của Mikhailov - bạn phải leo ra đằng sau nó. Sở chỉ huy nằm trên vách đá cao, 4 ngôi mộ nằm ngay sau vách đá đó.
Ông viết về chuyện này cho vợ ngay sau khi trở lại bờ đông.
Lyusenka yêu quý nhất của anh, anh vừa từ thành phố về đây, anh định viết vài câu chuyện mà. Anh vượt sông bằng cách đi bộ trên mặt băng. Chuyến đi vừa rồi gây cho anh xúc động sâu sắc. Tưởng tượng xem, người yêu của anh, anh đã thấy mộ của Yura Benash, con trai của Vadya, nằm trên vách đá nhìn xuống sông Volga. Anh đã tìm gặp trung đoàn trưởng của cậu ấy và ông đã kể chi tiết về trường hợp của Yura. Yura là 1 tiểu đoàn trưởng, cậu ấy đã chiến đấu như 1 người anh hùng. Đại đội chống tăng của cậu ấy đã bắn hạ 16 xe tăng địch. Cậu ấy đã dẫn đầu nhiều cuộc xung phong, mọi người đều nói về cậu ấy với sự khâm phục. Cậu ấy biết anh đang ở đây và đã cố tìm gặp anh thông qua bộ phận tiền phương của toà soạn, cậu ấy còn viết nhiều thư cho anh nữa nhưng anh ko hề nhận được 1 bức nào trong số đó. Vậy đấy, giờ thì anh đã tìm thấy cậu ta.
... Lyusenka, quá nhiều điều đã diễn ra trước mắt anh, quá nhiều điều nặng nề mà anh tâm hồn, con tim, khối óc của anh phải vượt qua, trí nhớ của anh phải ghi lại và chúng vẫn còn tiếp tục. Anh cảm thấy mình đã ngập đến tận cổ giữa những thứ đó ... Ngày mai anh sẽ thử ngồi viết 1 bài thật dài.
Cùng lúc ông cũng viết 1 bức thư tương tự cho cha, cho biết Yura đã được nhận Huân chương Sao Đỏ và hy sinh trong 1 vụ nổ 1 tháng trước đây.
Chẳng ai khóc cho cậu ấy - cả mẹ và bà ... Con đã đi lang thang suốt mấy ngày vừa rồi, nhìn thấy nhiều điều thú vị, giờ con sẽ ngồi xuống và viết. Con muốn biết 1 cái gì đó dài và nghiêm túc ... Con chưa biết sẽ viết về cái gì, có quá nhiều suy nghĩ và cảm xúc, con chưa biết bắt đầu từ đâu. Khi nào gặp cha con sẽ ngồi trên cái sa lông đỏ mà nói chuyện chán chê mê mỏi.
Sau trận đánh quyết định và ác liệt Stalingrad, Grossman nhận ra 1 điều rất khó chấp nhận rằng số phận có thể thay đổi theo cách hoàn toàn khác, rằng sự chia ly có thể diễn ra rất nhanh chóng và bất thần chỉ trong những khoảnh khắc ngắn ngủi.
1 trung đoàn trưởng rời khỏi trung đoàn của mình. Chẳng có lời chia tay nào: "Điền vào đây," "Đúng, đúng." Rồi đi cuống cuồng. Vậy mà người đàn ông này đã trải qua tất cả những thử thách gay go nhất của trận chiến Stalingrad.
Cuộc chia tay của chính Grossman với mảnh đất này được viết thành bài báo tiêu đề "Hôm nay ở Stalingrad" đăng trên tờ Krasnaya Zvezda.
Mặt trời mùa đông mọc trên những nấm mộ tập thể, trên những hầm mộ do đồng đội tự làm ngay tại nơi những người hy sinh ngã xuống vì cuộc tấn công tổng lực của kẻ thù. Có những xác chết vẫn còn nằm trong đống đổ nát của các nhà máy, dưới những con hào và trong những balka. Giờ họ đang say ngủ ngay tại nơi họ từng chiến đấu khi còn sống. Những ngôi mộ nằm ngay bên chiến hào, boongke, tường đá trổ lỗ châu mai, họ đã ko bao giờ đầu hàng, đó là biểu tượng vĩ đại mà bình thường nhất của lòng trung thành với Tổ quốc, lòng trung thành được tưới bằng máu.
Mảnh đất linh thiêng! Ai cũng muốn giữ lại nơi đây 1 chỗ tưởng niệm để thành phố mới sau này sẽ nhắc nhở mọi người về chiến thắng của tự do. 1 thành phố sẽ mọc lên từ đống đổ nát sẽ mang trong mình nó tất cả ký ức - những căn hầm ngầm, những đường giao liên chằng chịt, những khẩu cối hạng nặng thò nòng lên khỏi những boongke và hầm trú ẩn, hàng trăm người khoác áo jacket và áo choàng trần bông, đội mũ ushanka làm ngày làm đêm ko nghỉ để phục vụ chiến tranh, cắp nách những quả mìn như cắp 1 ổ bánh mì, gọt khoai tây bằng đầu nòng pháo, cãi vã, hát hỏng trong tiếng thì thào, nói chuyện về những trận chiến bằng lựu đạn suốt đêm. Họ đã biểu hiện chủ nghĩa anh hùng thật vĩ đại mà cũng thật đơn giản.

Grossman cảm thấy ngạc nhiên và uất ức khi Ortenberg lệnh cho ông rời Stalingrad chuyển sang Phương diện quân Nam.
Chúng tôi rời Stalingrad vào ngày đầu Năm Mới, chuyển tới Phương diện quân Nam. Thật buồn! Có cảm giác nơi đây đã trở thành 1 phần cuộc đời tôi, trong suốt cuộc chiến này tôi chưa bao giờ có cảm giác đó.
Ortenberg đã quyết định thay Grossman bằng Konstantin Simonov, người sẽ được bao bọc trong vinh quang của chiến thắng cuối cùng. Simonov đã tới thăm Stalingrad cùng Ortenberg trong tháng 9 (nơi họ đã ngủ quên trong boongke của Yeremenko và Khrushchev đặt trên bờ tây và khi tỉnh dậy mới phát hiện ra toàn bộ sở chỉ huy Phương diện quân đã biến mất trong đêm để chuyển sang bờ đông). Grossman là phóng viên tờ Krasnaya Zvezda đã bám trụ trong thành phố lâu nhất, Ilya Ehrenburg là 1 trong những người cho rằng quyết định này là bất công và phi lý. "Tại sao tướng Ortenberg lại lệnh cho Grossman tới Elista và gửi Simonov tới thay? Tại sao ko để Grossman chứng kiến thời điểm kết thúc trận đánh? Đó là điều tôi vẫn ko thể hiểu nổi. Những ngày tháng ở Stalingrad đã in đậm trong tâm trí Grossman thành 1 phần quan trọng nhất, ko thể tách rời."
Grossman viết cho cha ngay trước khi rời Stalingrad.
Vậy đấy, cha ạh, con sẽ nói lời chia tay với Stalingrad vào ngày mai và đi Kotelnikovo, tiếp sau đó là Elista. Con đi mà thấy buồn, cha biết đấy - như thể con phải xa lìa 1 người con yêu quý với rất nhiều kỷ niệm, rất nhiều suy nghĩ và cảm xúc. Những cảm giác thất vọng, có ý nghĩa, kiệt sức, ko thể quên đã hoà quyện với thành phố này, thành phố với con đã trở nên như 1 con người. Cha, tình hình mặt trận đang tốt đẹp lên, và tinh thần con giờ đã tốt hơn.
Phương diện quân Nam phụ trách 1 vùng đất trải rộng qua Kalmykia, từ vùng thảo nguyên trơ trụi phía nam Stalingrad cho tới bắc Caucasus, nơi Thống chế Von Manstein đã phải cùng Cụm Tập đoàn quân A rút chạy toé khói. Cuộc tổng phản công thứ 2 của quân Soviet trong nửa cuối tháng 12, Chiến dịch Sao Thổ Nhỏ, đã đe doạ đường lui của quân Đức qua biển Azov. Cuộc lui binh vội vã này đã cho Grossman thấy được cuộc sống dưới ách chiếm đóng của bọn Đức, đặc biệt là tại Elista, thủ phủ vùng này, cách Astrakhan khoảng 300km về phía tây.
Thảo nguyên Kalmykia. Tuyết và bụi vàng quyện với nhau thành 1 thứ tuyết màu vàng trắng bị gió cuốn tung trên mặt đường. Ko có nhà cửa gì cả, tất cả đều im lặng, ko nơi nào có sự tĩnh lặng tuyệt đối như ở đây. Các con đường đều đã bị đặt mìn. "Các anh đi trước đi," mọi người đùa: "Chúng tôi còn hút thuốc và ăn sáng chút." "Và chúng tôi còn phải đổ thêm ít xăng vào bình!" "Và chúng tôi còn phải đun chút tuyết để đổ đầy bộ tản nhiệt." Thật là 1 con đường lắm mìn kinh khủng. 1 chiếc thiết giáp, 1 chiếc xe tải, lại 1 xe tải nữa, tiếp theo là 1 chiếc xe con, tất cả đều bị phá huỷ vì mìn. Những xác chết bị thổi bay khỏi xe vì sức nổ. Xác những con ngựa với cái bụng vỡ toác nằm sát nhau y như lúc chúng vẫn còn đang kéo xe. Lại 1 chiếc xe tải nữa. Những trái mìn thật đáng sợ.
Im lặng và hoang vắng. 1 con chó đang chạy dọc con đường, miệng cắn 1 khúc xương người. 1 con chó khác chạy theo sau, đuôi quặp giữa 2 chân sau. Các làng mạc - đàn ông đã đi sạch ... Trong 1 căn nhà kiểu Nga, Đoàn viên Komsomol Bulgakova sống cùng đứa con nhỏ. Cô là người duy nhất trong cả vùng này vẫn còn giữ thẻ Đoàn viên giấu dưới đống kizyak.
Có tiếng máy hát, sự ấm cúng và cả sợ hãi nơi đây. Có nhiều kẻ cướp trong vùng. 1 người đàn ông trở về từ trại tù binh chiến tranh. Anh là ai? 1 tên gián điệp hay 1 người đáng tin cậy? Đó là điều bí mật, 1 thứ bóng đen bao quanh anh, anh là 1 ẩn số. Anh nói anh đã đi bộ 4.000km, đã trốn trại 3 lần. Cái chết chưa bao giờ thôi bám riết lấy anh nhưng lại chỉ lượn sát qua khiến anh đau khổ tột cùng: anh đã bị địch bắt gần Smolensk, và thoát khỏi trại tù binh gần Elista. Ko 1 ai tin anh ta, nhưng cũng ko ai có thể ko tin anh ta hẳn. 1 nhân vật bi kịch.
Ko có 1 con gà trống nào trong làng: cánh phụ nữ giết sạch chúng vì nếu ko bọn Romania sẽ phát hiện ra chỗ giấu gia cầm qua tiếng kêu của mấy chú trống choai. Trên thảo nguyên bằng phẳng cuộn lên những đợt sóng của cỏ dại, bụi, tuyết, sương muối, cây ngải đắng (sagebrush) đóng băng như những người cưỡi ngựa trên cánh đồng.
Phân khô ép thành bánh dùng làm nhiên liệu đốt lò.

Nhà em xin có nhời cảm ơn chân thành đến 1 số bác nào đã liên tục vote các bài viết của Maseo bấy nay. Nhà sẹo sẽ hết sức cố gắng post thường xuyên để đáp lại tấm thịnh tình của các bác.
Hiện box KTQSNN đã có nhiều mõ quá mức cần thiết, các mõ mới đều làm ăn khá ổn nên nhà em xin tuyên bố cáo lão hồi hưu, chuyên tâm dịch sách phục vụ các bác.
Chào thân ái và quyết thắng!

Bác hồi hưu về quê ngồi dịch sách thì anh em tha hồ đọc rồi .
Up lên phát cho bác dễ tìm

Elista. Bọn Đức đã đốt sạch Elista, và 1 lần nữa, giống như 15 năm trước đây, Elista lại chỉ còn là 1 ngôi làng, chẳng còn thị trấn nào ở đây nữa ... Sĩ quan chỉ huy tại thị trấn Elista là Thiếu tá Ritter.
Grossman phỏng vấn 1 giáo viên đã tiếp tục dạy học trong thời kỳ Đức chiếm đóng. "Tôi đã bị dằn vặt bởi cảm giác mình đã sai khi làm việc cho chúng," người giáo viên nói.
Lực lượng NKVD của Lavrenty Beria đã đến Kalmykia ngay sau đó để truy tìm những kẻ phản quốc, và họ đã làm việc 1 cách ko thương xót. Grossman đã nhắc đến tên người giáo viên trong bài viết (xem dưới đây) là Klara Frantsevna nhưng chúng tôi ko rõ đây có phải là tên thật của bà hay ko. Những người Kalmyk đã chịu nhiều đau khổ vì chính sách thanh trừng thời chiến của những người Stalinist chống lại những người quốc gia chủ nghĩa miền nam, dù vẫn còn lâu mới tệ hại bằng những gì người Chechen và Crimean Tatar phải chịu nhưng nhiều người Kalmyk đã chào đón quân Đức như những người giải phóng và tự hào khoác lên mình bộ đồng phục xanh lá cây của lực lượng cảnh sát Kalmyk.
Trường học. Môn lịch sử bị lược bỏ khỏi chương trình giảng dạy, địa lý Liên Xô bị thay bằng địa lý tự nhiên Châu Âu như 1 phần trong địa lý thế giới (ko có các quốc gia). Chỉ có vị trí, biên giới, các biển bao quanh Châu Âu, các đảo, bán đảo, điều kiện thời tiết, núi non, đồng bằng.
Môn tiếng Nga: bọn Đức ko cấp cho chúng tôi sách giáo khoa mới mà chỉ sửa sách cũ bằng cách xé bỏ tất cả các trang nhắc đến nền Ctrị Liên Xô. Người Đức yêu cầu bọn trẻ tự xé bỏ tất cả các trang đó trong sách của chúng, nói chuyện với lũ trẻ là 1 sĩ quan Đức từng học tập tại Odessa và vốn là thầy dạy hoá ở cấp trung học.
Môn tập đọc: Sách tập đọc bị cấm (vì "Gorky ko phải là 1 nhà văn mà là 1 tên bịp bợm"). Chúng giới thiệu 1 cuốn sách có tựa đề "Điều gì sẽ xảy ra?" và cuốn tạp chí "Hitler - người giải phóng" đăng bài viết "Trong hang ổ của các Ctrị viên" của Albrecht. (**)
Toán: chúng bỏ hết khỏi sách giáo khoa những đoạn nói tới thành tựu của chế độ Soviet, thay vào đó là nhưng câu hỏi đại loại như: Vậy số lượng máy bay Soviet bị bắn hạ là bao nhiêu?
Môn tiếng Đức được đưa vào chương trình. 1 sĩ quan kiểm tra cặp học sinh xem còn trang nào chúng chưa xé hay ko. 1 cuốn sách do Lenin viết được tìm thấy trong cặp của 1 bé gái, cô bé bị quát mắng thậm tệ, nhưng ko bị đuổi học.
Môn khoa học tự nhiên: chương cuối "Nguồn gốc loài người" bị cấm chỉ.
Bọn trẻ phải học 2h mỗi tuần với giáo viên người Đức. Việc trừng phạt học sinh được tả như sau: "Có khi bạn thậm chí phải đánh lũ trẻ."
Học hát: các bài dân ca Nga, bài "Táo chín", bài "Các con, hãy sẵn sàng đến trường."
Ngôi trường này ko phải là điển hình ở những vùng tạm chiếm - bọn Đức còn bận bịu thực thi quyền lực của chúng. "1 tên Đức đã hỏi tôi: "Bọn trẻ đã đọc cuốn "Chiến tranh và Hoà Bình" chưa?" (***) Tôi trả lời: "Chúng còn quá bé để đọc cuốn đó.""
Thư viện. Tất cả sách Ctrị đều bị bỏ kể cả sách của Heine, sách của tất cả các nhà văn Soviet cũng vậy.
Metise (người gốc Đức) được nhận khẩu phần ăn như người Đức. Có 1 cáo thị như sau: "Tất cả người Metise phải được đưa vào các cơ quan quản lý, đó là đặc quyền của họ." Người Metise được cấp những con bò thuần chủng giá hàng ngàn rúp, sô cô la, bột mì, bánh kẹo. 1 số người Nga cũng được coi như người Metise.
Gorky chính là người đã giúp đỡ Grossman khởi đầu sự nghiệp viết văn.
(**) Đây là 1 bài viết dài do Đảng viên phản bội Karl Albrecht viết trong cuốn "Der verratene Sozialismus" xuất bản năm 1941 dưới thời Đức Quốc xã.
(***) Có lẽ bọn Đức muốn biết Tolstoy có bị Nhà nước Soviet xem là 1 nhà văn phong kiến ko.

1 tên lính Đức vào nhà tôi tìm đường, hắn lấy 1 viên đường mút mút. Tôi chỉ vào đứa con nhỏ, hắn cười và bỏ đi. Chúng thích những thứ ngọt ngào, lúc nào chúng cũng ngậm đường."
Dòng chữ trước cửa WC: "Lối vào, cấm người Nga."
Bọn Đức ở Elista. Hồi tháng 8, chúng mặc quần đùi mà đi lại hay phóng xe máy ngoài đường. (**)
Grossman cũng được nghe về những hành động tàn bạo chống lại người Do Thái, có lẽ chúng được thực hiện bởi lực lượng yểu mệnh SS Sonderkommando, thành lập tháng 10/1942 và bị giải thể vào tháng 12, ngay sau khi mặt trận vỡ. Mặc dù có tên như vậy nhưng lực lượng Sonderkommando có trụ sở chính tại Elista này.
93 gia đình người Do Thái đã bị giết. Bọn Đức đã bôi thuốc độc lên môi những đứa bé.
Khó mà biết được chính xác Grossman có ý gì khi viết về cái chết của những đứa trẻ, đây là 1 điều cấm kỵ với người Nga. Việc nhắc đến nó xem ra liên quan đến việc bọn SS đang thử nghiệm 1 loại chất độc mới.
Grossman cũng phỏng vấn 1 cô giáo từng bị 1 sĩ quan Đức hiếp.
Phỏng vấn 1 nữ giáo viên (tôi quyết định ko hỏi tên cô). 1 đêm, 1 tên sĩ quan được hỗ trợ bởi nhiệm vụ mà hắn đang thi hành đã hiếp cô. Cô đang bế đứa con 6 tháng tuổi thì hắn bắn vào cánh cửa và doạ giết đứa bé. Kẻ đang thừa hành nhiệm vụ khoá cửa lại. Vài tù binh quân ta đang bị nhốt ở phòng bên, cô đã cố kêu cứu nhưng chỉ có sự im lặng chết chóc đáp lại.
Sử dụng những ghi chép từ các cuộc phỏng vấn ở Elista, Grossman cố dựng lại những gì đã diễn ra tại các vùng Đức chiếm đóng. Thật khó tưởng tượng là Grossman có thể phổ biến chúng nếu xét đến việc các chủ đề liên quan tới sự cộng tác với địch là chuyện cấm kỵ.
1 ông giáo già ... Ngày 5/6/1942, ông đang ngồi trong sân thì lũ chó, chúng đã có kinh nghiệm sau nhiều cuộc ko kích, lao xuống hào theo sau những người phụ nữ, đuôi kẹp giữa 2 chân sau. Đám phụ nữ đá chúng và hét: "Ko có chúng mày bọn tao đã mệt lắm rồi! Chúng mày nghĩ bọn tao muốn chúng mày ở đây cùng lũ bọ chó của chúng mày sao? Cút ra, quân mắc dịch!" Nhưng lũ chó vòng sang bên cạnh họ mà ko chịu nhảy ra khỏi hào.
Voronenko kể bọn Đức đã thả 1 trái bom 200kg, và những khẩu pháo phòng ko đã bắn trượt mục tiêu ở khoảng cách khoảng 500m. Bà già Mikhailyuk tuyên bố dứt khoát: "Chỉ hy vọng bọn Đức đến sớm thì mới chấm dứt được cơn ác mộng này. Cả ngày hôm qua còi báo động cứ kêu riết làm tôi bị hỏng cả nồi xúp củ cải đỏ trên bếp lò."
Đám trẻ em trai ló ra đầu tiên, chúng chạy tới mang theo những thông tin chính xác: "1 quả bom rơi ngay đối diện nhà Rabinovichka, con dê nhà Zabolotsy chết, cụ Miroshenko bị cụt chân, họ đã mang bà ấy đến bệnh viện bằng xe ngựa nhưng bà đã chết trên đường đi, con gái bà ấy khóc mẹ to đến mức người ta có thể nghe thấy tiếng cô ta từ cách xa 4 khối nhà."
"Có 1 điều tôi sợ nhất," ông giáo nói, "đó là những người mà tôi đã sống bên họ cả đời, yêu quý họ, tin tưởng họ, vậy mà họ lại bán mình cho bọn xấu xa, hèn hạ."
Chỉ 1 lần vào buổi trưa có bọn lính mô tô Đức xuất hiện, chúng đội mũ vải, mặc quần soóc và đi giầy thể thao, da chúng sạm đen, vài tên tay đeo đồng hồ. 1 bà gà nhìn chúng và nói: "Ah, lạy Chúa, chúng thật ko biết xấu hổ, cởi truồng giữa đường. Quân vô đạo!"
Đám mô tô luồn quanh những ngôi nhà, bắt đi con gà tây của cha xứ lúc đó đang bới 1 đống phân ngựa, xơi sạch 2 cân rưỡi kẹo ở nhà trưởng làng, uống hết 1 xô sữa rồi bỏ đi, hứa rằng 1 viên sĩ quan chỉ huy sẽ tới đây sau khoảng 2h nữa.
Trong suốt những ngày đó, 2 người bạn của Yashka, những kẻ đào ngũ, tới thăm anh ta. Tất cả cùng uống và hát: "3 người lính tăng, 3 người bạn vui nhộn." Có lẽ họ đã hát 1 bài hát Đức nếu biết. 1 nhà nông học đi lại quanh sân, ngoác miệng cười và hỏi han cánh phụ nữ: "Thế đám Do Thái ở đâu? Cả ngày nay tôi chả thấy ai kể cả trẻ con và người già, như thể họ chưa bao giờ tồn tại vậy. Vậy mà hôm qua họ còn mang 5 pút giỏ đan ra chợ bán."
Ngày qua ngày, tay "nhà nông học" phân chia trách nhiệm cho mọi người. Yashka làm cảnh sát, cô gái đẹp nhất thị trấn chơi piano tại quán café dành cho sĩ quan và sống cùng tay sĩ quan được phân công chỉ huy thị trấn. Phụ nữ đi các làng trao đổi đồ đạc để lấy lúa mì, khoai tây và hạt kê, họ nguyền rủa đám lái xe Đức đã bắt họ trả mức phí vận chuyển khủng khiếp. Phòng lao động gửi đi hàng trăm giấy gọi, và lũ trẻ trai gái phải khoác balô ra ga lên các toa tàu hàng. 1 rạp chiếu phim Đức, 1 nhà thổ dành cho sĩ quan và 1 nhà thổ dành cho lính được lập trong thị trấn. 1 WC lớn bằng gạch được xây ngay giữa quảng trường trung tâm thị trấn, ghi dòng chữ "Chỉ dành cho người Đức" bằng tiếng Nga và tiếng Ý. Ở trường, cô giáo Klara Frantsevna ra bài tập cho các học sinh lớp vỡ lòng: "2 chiếc Messerschmitt bắn rơi 8 chiếc tiêm kích của bọn Đỏ và 12 máy bay ném bom. 1 khẩu pháo phòng ko cũng bắn rơi 11 máy bay cường kích mặt đất Bolshevik. Hỏi tổng cộng số máy bay của bọn Đỏ bị bắn hạ là bao nhiêu?" Tù binh bị giải qua thị trấn, họ đều rách rưới và đi siêu vẹo vì đói. Những người phụ nữ chạy theo họ, đưa họ chút bánh mì hay khoai tây luộc. Các tù binh đánh nhau để giành thức ăn và bọn lính canh đánh họ để thiết lập lại trật tự.
Yashka nói với vẻ bí mật nhạo báng: "Bạn sẽ sớm có nhiều chỗ để sống, tôi đã thấy các thị trấn bị quét sạch hoàn toàn ... cuối cùng chỉ còn 1 nhóm nhỏ dân bám trụ lại."
Bà cụ Weisman bật khóc với đứa cháu gái: "Dasha," bà nói, "Bà sẽ đưa cái nhẫn cưới này cho cháu, cháu có thể thu được độ 15 pút khoai tây từ vườn nhà cùng 1 ít bí ngô và củ cải đường. Nhờ đó cháu có thể nuôi được đám phụ nữ chúng ta cho tới mùa xuân. Bà cũng còn 1 bọc áo khoác phụ nữ, cháu có thể đổi nó lấy bánh mì." Bà cụ ăn rất ít, bà nói bà ko muốn ăn.
Ngày 17/2, Grossman viết thư cho vợ kể về niềm khao khát trở lại trung tâm các sự kiện sau thời gian phí phạm ở Kalmykia.
Anh đang rất nóng lòng đợi chuyến bay ... Những sự kiện vĩ đại đang diễn ra, anh đã mất vụ Kharkov, anh vẫn còn ở đây trong khi các cuộc tấn công đang diễn ra ... Các bài viết của anh về Stalingrad đã thu được thành công lớn.
Grossman vẫn ko ý thức được rằng cái nhìn quá lạc quan về cuộc tiến công tiếp theo Chiến dịch Sao Thổ Nhỏ là 1 sự lặp lại sai lầm của Stalin trong tháng 1 năm ngoái, sau khi thành công ở quanh Moscow quân Soviet đã vội vàng chuyển sang tổng phản công. Ở phía nam, Hồng quân đang phải đối mặt với tài năng ngoại hạng của Thống chế Von Manstein, người đang chuẩn bị cho 1 cuộc phản công tái chiếm Kharkov. Tuy vậy Grossman cũng có những nỗi thất vọng riêng như ông đã giải thích trong bức thư gửi vợ.
Anh đang rất khó chịu và cảm thấy bị xúc phạm về vụ giải thưởng. Dù sao nó cũng ko làm giảm sự tôn trọng đối với anh của giới văn học và đông đảo độc giả. Thôi chẳng xới lại vụ đó nữa, giờ tất cả đã qua.
Những người được giao trách nhiệm bình chọn người thắng Giải thưởng Stalin năm 1942 đã nhất trí bầu tác phẩm "Nhân dân bất diệt", nhưng Stalin đã gạch bỏ tên Grossman. Có lẽ vấn đề nằm ở chủ đề tác phẩm liên quan đến thảm hoạ năm 1941, 1 chủ đề ko mấy dễ chịu với Người Cầm lái Vĩ đại, người đã phạm những sai lầm thảm khốc trong giai đoạn này. Người thắng giải sau khi có sự can thiệp của Stalin là Ilya Ehrenburg với tác phẩm "Paris thất thủ". Tháng 12/1944, trong cuộc viếng thăm Moscow của De Gaulle, Stalin đã tinh quái yêu cầu Ehrenburg tặng người đứng đầu nước Pháp 1 bản.
Bản thân Egrenburg cũng có vẻ ko dễ chịu gì với vận may của mình và vận rủi của Grossman trong mùa đông năm đó ở Stalingrad. "Mọi người nói rằng có 1 số kẻ sinh ra dưới 1 ngôi sao may mắn," ông viết. "Nhưng ngôi sao mà Grossman sinh ra dưới đó thì dứt khoát là 1 ngôi sao xấu. Tôi phải nói rằng chính Stalin đã gạch tên cuốn sách của anh ấy, cuốn "Nhân dân bất diệt", ra khỏi danh sách đề cử giải thưởng."
Grossman đã có được sự quý mến cao độ của những người quản lý về mặt Ctrị đời sống văn học Soviet. Ortenberg viết như sau vào mùa hè năm 1942: "Chúng tôi nhận được 1 bức thư từ Vasily Grossman, cậu ta yêu cầu tôi "cung cấp chỗ trú chân" cho bạn cậu ta là Andrey Platonov. (***) "Anh ấy ko có ai bảo vệ và chưa có chỗ ổn định." Đó là 1 nhiệm vụ khó khăn. Platonov lúc đó là 1 "persona non grata" (người ko được chấp nhận) trong văn giới." Nhưng Grossman vẫn làm theo cách của cậu ta, và Platonov đã được nhận vào làm cho tờ Krasnaya Zvezda.
Những đội quy tập hài cốt có lẽ cũng sớm biết cách phân biệt 1 cái sọ Đức với 1 cái sọ Soviet chỉ đơn giản bằng cách xem răng. Những hộp sọ lính Soviet đều mang những chiếc răng chắc khoẻ và ko có vết hàn.
(**) Lính mô tô Đức cũng thường mặc quần soóc, 1 kiểu trang phục ít thấy ở những vùng hẻo lánh.
(***) Andrey Platonovich Platonov (1899 - 1951, nhà văn, nhà thơ và nhà phê bình văn học, là phóng viên đặc biệt của tờ Krasnaya Zvezda từ tháng 10/1942 đến hết chiến tranh.

MƯỜI CHÍN
CHIẾN THẮNG QUAY LẠI VỚI QUÂN TA
Niềm tin sai lầm của Stalin rằng quân Đức đang sụp đổ ở khắp nơi sau trận Stalingrad đã dẫn tới việc mở rộng quá mức các cuộc tiến công của Hồng quân, nhưng niềm tin đó đã bị đảo lộn nhanh chóng. Thống chế Von Manstein đã tính toán ko chê vào đâu được, hắn tổ chức phản công đúng lúc các mũi thiết giáp Soviet kiệt sức và cạn nhiên liệu. Quân đoàn Xe tăng 25 Soviet đã phải bỏ lại toàn bộ phương tiện gần Zaporozhe để rút chạy bằng chân qua vùng tuyết phủ.
Tuy nhiên, kế hoạch của Manstein đã gặp phải 1 thất bại quan trọng vào đầu tháng 3 khi tướng Paul Hauser đã chống lệnh hắn để ném các quân đoàn thiết giáp SS vào trận đánh sau này được biết đến với tên gọi Trận Kharkov lần thứ 3, 1 trận đánh vội vàng và tai hại nhằm tái chiếm thành phố này. Nửa sau tháng 3, sau khi Manstein xoay chuyển hướng chiến dịch nhằm ngăn ngừa thảm hoạ, lờ đi hầu hết các mệnh lệnh của Hitler, 2 bên đều quay về tình trạng phòng ngự các vùng đất đã thu được và tái tổ chức lực lượng. Có lẽ kết quả quan trọng nhất của những cuộc tấn công qua lại liên tục này là tạo ra mấu lồi lớn Kursk, 1 vòng cung khổng lồ rộng hơn 80 mile vuông đất Soviet đâm vào chiến tuyến Đức. Nó trở thành nỗi ám ảnh của Hitler trong nhiều tháng tiếp theo và kết quả là dẫn tới thất bại định mệnh cho lực lượng thiết giáp của hắn.
Grossman được trở về với mảnh đất quen thuộc của mình, vùng Starobelsk ở đông Ukraina, ngay phía bắc sông Donet. Ortenberg ghi chép lại việc Grossman đã thích nghi với đời sống quân đội như thế nào. "Chiến tranh diễn ra tháng này qua tháng khác, và Grossman, 1 người dân hết sức bình thường, chưa bao giờ phải lo về chuyện sẽ bị gọi nhập ngũ vì tình trạng sức khoẻ, đã biến chiến trận thành ngôi nhà của mình. Vẻ bề ngoài của cậu ta ko thay đổi mấy ngoại trừ việc cậu ta mặc quân phục thường xuyên hơn và chiếc áo khoác co lại 1 chút vì mưa và tuyết. Giọng cậu ta cũng ko có vẻ trầm bổng đặc trưng của các vị chỉ huy dù đã mang quân hàm trung tá."
Grossman được giao theo sát Tập đoàn quân Cận vệ 3 ở bắc Donbass, ông đã nhận rõ tình hình quân sự diễn ra giống y như năm ngoái. Trong cuốn sổ ghi chép, ông viết: "Đầu mùa xuân, mặt trận hoàn toàn yên tĩnh."
Ở Starobelsk, ông đã đối mặt với những thông tin lạ lùng dội lại từ quá khứ trước cách mạng.
Tôi cho 1 cha xứ đi nhờ xe tải cùng con gái và cháu gái ông, với toàn bộ tư trang của họ nữa. Họ đã chào đón tôi tại nhà của họ như thể tôi là 1 hoàng thân với bữa tối có vodka. Cha xứ nói với tôi rằng binh lính và sĩ quan Hồng quân đều từng đến gặp ông để cầu nguyện và nói chuyện. 1 đại uý vừa mới tới thăm ông cách đây ko lâu.
Câu chuyện về Kseniya, em gái Sa hoàng sống ở Starobelsk. Bà đã bảo vệ những người dân Soviet trước bọn Đức. Mọi người nói bà đã từ hải ngoại trở về được 1 thời gian theo sự cho phép của Dzerzhinsky để tìm đứa con trai.
Đó thực sự là 1 huyền thoại hư cấu. Nữ Đại Công tước này đã rời Crưm năm 1919 cùng Công chúa kế vị và các thành viên gia đình hoàng tộc trên boong chiến hạm HMS Marlborough và chưa từng trở lại nước Nga. Trong WW2 bà sống tại Balmoral chứ ko phải là Starobelsk.
Định đi câu cá nhưng 1 chiếc Messer bất thần tấn công và bắn vào chúng tôi.
Chính phủ Ukraina đã được tái lập trên 1 mảnh đất Ukraina nhỏ vừa được giải phóng, thị trấn nhỏ Starobelsk, trong 1 chăn nhà cũng nhỏ tí màu trắng. Nói chuyện với Bazhan (**), ông ta phàn nàn về sức ỳ ghê gớm của chủ nghĩa sô vanh trong chúng tôi. 1 lính canh đứng trước cửa có khuôn mặt đáng sợ đến mức có thể khiến người ta lùi bước ngay lập tức nếu là trong thời bình.
1 phóng viên chiến tranh, nhà văn Levada người Ukraina, đã tỏ ra hết sức khó chịu vì nhận được 1 huy chương thay vì 1 huân chương (***). Sau khi nhận được nó, cậu ta trở về izba của mình. Đứa con gái nhỏ kêu lên khi nhìn thấy tấm huy chương: "1 đồng kopeck!" Thằng con trai sửa lại: "Đó ko phải là 1 kopeck, đồ ngu, đó là 1 cái dây đeo cổ." Đối với Levada, huy chương là thứ vô dụng nhất trên đời.
Starobelsk từng bị phần còn lại của Tập đoàn quân 8 Italy đóng giữ. Tập đoàn quân này đã bị đánh te tua trong Chiến dịch Sao Thổ Nhỏ vào cuối tháng 12.
Mọi người nhất là phụ nữ có thể nói chuyện dễ dàng với bọn Ý. "Chúng hát, chúng chơi đùa, chúng hót "O mia donna!" với các bà các cô." Nhưng ai nấy đều ko thể chấp nhận chuyện chúng ăn thịt cả ếch nhái.
Khổ sở làm sao, đáng lo làm sao khi mặt trận tạm yên! Đã có bụi đóng trên mặt đường.
Feliks Dzherzhinsky (1877 - 1926), con trai 1 địa chủ Ba Lan, tháng 12/1917 trở thành Dân uỷ Nội vụ và lãnh đạo Cheka, Uỷ ban Đặc biệt toàn Nga về chống phản cách mạng và phá hoại, sau trở thành GPU (Gosudarstvennoye Politicheskoye Upravlenie - "осfда?с,венное Yоли,и?еское Уп?авление - Đặc vụ) vào năm 1922.
(**) Mykola Platonovich Bazhan (1904 - 1983), nhà thơ, nhà phê bình và sau này là thành viên Viện Hàn lâm khoa học Ukraina. Sau WW2 ông từng bị nhà cầm quyền Soviet gây sức ép để buộc ông rút khỏi danh sách đề cử giải Nobel.
(***) Aleksandr Stepanovich Levada (1909 - ?), nhà văn và nhà thơ Ukraina.
Được maseo sửa chữa / chuyển vào 17:26 ngày 30/10/2008

Sửa bác Sẹo tí:
Medal: huy chương
Order: huân chương (mà bác dịch nhầm là mệnh lệnh)

Hồi lâu trong topic khá hoành tráng về các loại pháo đc Vietkedoclap có giới thiệu 1 ít " siêu pháo " của Đ dùng để bắn Sevastopol ...
Mình nhớ không nhầm thì nhóm pháo này bị tóm tại Stalingrad , trừ 1 số đc chuyển lên Leningrad từ trc thì thoát . Có bác nào biết về sau Nga sử dụng nó như nào không ? Em thấy mất hút luôn , không thấy nói đến nữa . Mấy chiến dịch vĩ đại , kinh điển về sau của Nga dùng rất nhiều pháo lớn nhưng em chỉ thấy có cỡ nòng từ 4xx trở lại , mà khôg phải đặt trên cố định trên đất .
Là kẻ chuyên đi trc thiên hạ ( khá xa , nếu như k0 muốn nói rất xa ) trong kĩ thuật cũng như chiến thuật pháo binh nhưng trong War 2 ( nhất là về cuối ) em thấy Đ thua Nga toàn diện về pháo binh , thua cả trong công nghiệp sản xuất pháo lẫn chiến thuật , nghệ thuật tác chiến pháo binh ngoài mặt trận .
Nhiều người nói trong kĩ thuật vũ khí điểm quyết định thay đổi cục diện Xô - Đức là xe tăng ( T34 , KV - Panzer 4 , 5 , 6 ) , nhưng em nghĩ điểm khác biệt tạo nên sự thay đổi cục diện phải là các loại pháo mới đúng .