Vasily Grossman - Nhà văn chiến tranh

HAI MƯƠI
TRẬN KURSK
Ngày 1/5/1943, Grossman được quay lại với những hoạt động lớn khi 1 lần nữa gặp lại Tập đoàn quân của Chuikov, đơn vị ông từng biết rất rõ và nay đang là lực lượng dự bị cho Phương diện quân Steppe (Thảo nguyên) đóng phía sau vòng cung Kursk. Cuộc gặp gỡ tuy thế đã khiến Grossman bị shock.
Tôi đã tới chỗ Tập đoàn quân 62 Stalingrad hiện đang đóng trong 1 khu công viên lớn đang mùa trổ hoa - 1 nơi tuyệt vời với những vườn hoa violet và bãi cỏ xanh. Thật là yên bình. Tiếng chim chiền chiện hót líu lo. Tôi đã rất hưng phấn khi đang trên đường đến đây, tôi rất muốn được gặp những người mà với họ tôi đã có biết bao nhiêu kỷ niệm.
Gặp và ăn tối với Chuikov ngoài hiên 1 căn nhà kiểu nông thôn. Xung quanh là vườn cây. Chuikov, Krylov, Vasilyev, 2 viên đại tá thành viên hội đồng quân sự.
Buổi gặp gỡ diễn ra tại 1 nơi lạnh lẽo nhưng những người tham gia thì ai cũng sôi sục. Ai cũng tỏ ra ko thoả mãn, đầy tham vọng, cảm thấy thiếu các danh hiệu và căm ghét bất cứ kẻ nào nhận được những phần thưởng lớn hơn mình, căm ghét luôn cả giới truyền thông. Họ nói về bộ phim "Stalingrad" và nguyền rủa nó. Những con người vĩ đại này đã gây ấn tượng mạnh nhưng xấu. Ko 1 từ nào nói về những người đã ngã xuống, về những kỷ niệm, về ký ức bất diệt dành cho những người ko bao giờ trở về. Ai nấy đều chỉ nói về bản thân và những thành tích của mình.
Bữa sáng với Gurtyev. 1 bức tranh tương tự.
Ko có 1 biểu hiện khiêm tốn nào. "Tôi làm đấy, tôi, tôi, tôi, tôi, tôi ... " Họ nói về các chỉ huy khác mà ko có 1 chút tôn trọng nào, kể những chuyện lố bịch tầm phào: "Tôi xin nói rằng Rodimtsev đã nói thế này ... " Ý chính thực ra là: "Tất cả chiến công này là của chúng tôi, Tập đoàn quân 62. Và trong Tập đoàn quân 62 chỉ có mình tôi còn tất cả những người khác đều ko quan trọng." Đúng là phù phiếm của phù phiếm.
1 cách nào đó, Grossman đã chuẩn bị trước cho điều này. Từ lúc còn ở Stalingrad ông đã gặp gỡ nhiều chỉ huy cao cấp, nhất là Yeremenko, người đã tỏ ra xem thường các thuộc cấp trong các buổi nói chuyện với ông, 1 nhà báo. Yeremenko đã có những gợi ý như này: "Sư đoàn của Rodimtsev đáng ra đã có thể chiến đấu tốt hơn"; "Tôi thường phải khiển trách Gurtyev"; "Chính tôi đã cho chuyển (sở chỉ huy của) Chuikov tới đường hầm Tsaritsa"; "Những người lính Hồng quân tỏ ra có ấn tượng tốt với tôi hơn là các chỉ huy khác. Họ thiếu sức mạnh niềm tin vì ngu dốt."
Có lẽ 1 trong những lý do Chuikov tỏ ra hết sức cay đắng và căm ghét Nguyên soái Zhukov - sự oán hận này đã 1 lần nữa trào dâng ngay trước trận Berlin - là vì Chuikov đã ko được ai cho biết về kế hoạch Chiến dịch Sao Thổ cho đến tận giờ phút cuối cùng. Có lẽ Chuikov cho rằng ông và Tập đoàn quân 62 của ông thay vì được trở thành những người anh hùng nổi bật nhất trong trận Stalingrad thì lại bị buộc phải biến thành con dê mồi trong khi các tập đoàn quân thuộc Phương diện quân Sông Đông của tướng Rokossovsky đóng vai người đi săn bao vây con hổ - Tập đoàn quân 6 Đức. (**)
Grossman có lẽ ko biết được rằng mối băn khoăn của ông về sự thiếu các hoạt động quân sự trong tháng 4 và 5/1943 phản ánh 1 cuộc tranh luận tại cấp tối cao. Stalin muốn mở thêm các cuộc tấn công mới, có lẽ ông ko thể hoàn toàn chấp nhận ý kiến rằng chiến tranh sẽ còn phải trải qua nhiều giai đoạn và ko thể kết thúc chỉ với 1 nỗ lực kịch tính duy nhất. Nguyên soái Zhukov, Nguyên soái Vasilevsky và Tướng A. I. Antonov, những người đứng đầu bộ tổng tham mưu Stavka, đã phải trải qua 1 quãng thời gian rất khó khăn để thuyết phục Stalin rằng Hồng quân cần phải giữ thế phòng ngự, sẵn sàng đối phó với những cuộc tấn công dữ dội mà quân Đức đang chuẩn bị. Trong thời gian chờ đợi đó, họ có thể chuẩn bị 1 lực lượng dự bị chiến lược hùng hậu cho cuộc tổng tiến công mùa hè sắp tới, điều mà Hồng quân chưa bao giờ thử. Stalin đã rất miễn cưỡng chấp nhận đề nghị này trong 1 cuộc họp mang tính quyết định tại điện Kremlin ngày 12/4.
Đây là bộ phim thuộc thể loại thời sự - tài liệu tái hiện sự kiện ngay sau khi nó diễn ra. Bộ phim được nhiệt tình đón xem trên khắp Liên Xô nhưng 1 số cảnh đã bị dàn dựng quá lố. Bản phim được lưu giữ cho thấy nhiều ví dụ về những cảnh bị cắt xén trong đó những người lính ngồi dậy sau khi bị bắn và lại tiếp tục đi lại trong phim.
(**) Nguyên soái Konstantin Konstantinovich Rokossovsky (1896 - 1968), con trai 1 sỹ quan kỵ binh Ba Lan và luôn bị Stalin nghi ngờ. Ông đã bị bắt năm 1937 trong thời kỳ thanh trừng Hồng quân và bị NKVD tra tấn. Ông được trả tự do sau chiến tranh Xô - Phần và chỉ huy Quân đoàn Cơ giới 9 khi quân Đức xâm lược năm 1941. Ông đóng vai trò quan trọng trong trận Moscow với tư cách là chỉ huy Tập đoàn quân 16. Năm 1942, ông chỉ huy Phương diện quân Sông Đông trong giai đoạn then chốt của trận Stalingrad. Ông là người chỉ huy chính trong trận Kursk năm 1943 và sau đó chỉ huy Phương diện quân Belorussia 1 trong Chiến dịch Bagration và cuộc tiến công vào Warsaw. Cuối năm 1944, Stalin thiên chuyển ông tới chỉ huy Phương diện quân Belorussia 2 vì ko muốn 1 người Ba Lan hưởng vinh quang đánh chiếm Berlin. Vinh dự này được dành cho 1 người bạn đồng thời cũng là đối thủ của ông, Nguyên soái Zhukov. Sau chiến tranh, ông làm Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan.
Được maseo sửa chữa / chuyển vào 20:30 ngày 18/11/2008

Cuộc tấn công chính mùa hè được người Đức gọi là Chiến dịch Zitadelle có lẽ ít gây được bất ngờ nhất so với tất cả các cuộc tấn công khác trong toàn cuộc chiến. Kế hoạch tấn công của người Đức có lẽ theo 1 kiểu duy nhất, với các mũi nhọn thiết giáp nhắm vào trung tâm mấu lồi Kursk, 1 từ hướng bắc và 1 từ hướng nam. Hitler bố trí 50 sư đoàn trong đó có 19 sư thiết giáp với 2.700 xe tăng và pháo tự hành. Toàn bộ chiến dịch được yểm trợ bởi hơn 2.600 máy bay.
Chi tiết về sự chuẩn bị của người Đức và các lý do dẫn đến việc chậm mở chiến dịch đã được những người cánh tả chống chính phủ quốc xã chuyển cho phía Liên Xô theo nhiều cách. Thông tin còn đến từ nhiều nguồn khác như các cuộc trinh sát đường ko hay mạng lưới tình báo của du kích tại các vùng tạm chiếm. Kết quả là Stavka đã có thể tập trung hơn 1 triệu quân để phòng thủ khu vực này (tức là vượt trội đối phương 2 lần về quân số) và dựng nên 1 tuyến phòng ngự kiên cố chưa từng thấy trên Mặt trận phía Đông. Thêm vào đó là nửa triệu quân dự bị được biết tới dưới cái tên "Phương diện quân Steppe" được tập hợp và bố trí tại hậu tuyến để sẵn sàng cho cuộc phản công.
Ở phía bên kia, Hitler tin rằng những chiếc xe tăng Mark VI Tiger mới được trang bị sẽ là bất khả chiến bại. Trận Kursk vì vậy đã trở thành cuộc đụng độ nổi tiếng nhất và vĩ đại nhất của các lực lượng thiết giáp trong lịch sử nhân loại, nhưng kèm theo đó cũng nên quan tâm đến những hoạt động quan trọng khác của các lực lượng còn lại. Công binh Soviet đã bố trí 1 hệ thống bãi mìn khổng lồ, pháo binh Hồng quân, đặc biệt là hàng trăm pháo đội chống tăng mới là người đóng vai trò chính, kèm theo đó là những chiếc Shturmovik cường kích mặt đất đã tập trung pháo và phóng bom xuyên giáp vào những chiếc xe tăng Đức.
Grossman đã tới mặt trận ngay trước khi trận đánh bắt đầu và phỏng vấn các sĩ quan tình báo tại Sở chỉ huy Phương diện quân Trung tâm do Nguyên soái Rokossovsky chỉ huy. Những ghi chép ngắn của ông sau đó đã phản ánh sự ngoan cố của người Đức khi tấn công vào 1 khu vực phòng thủ cực kỳ kiên cố ở cánh bắc mấu lồi Kursk. Hướng tấn công này xuất phát từ nam Orel và tỏ ra kém may mắn hơn so với hướng kia, nó được Hồng quân gọi là "trục Orel".
Gánh nặng khổng lồ đặt lên vai quân Đức tại trục Orel khi những viên phi công thông báo cho chúng biết tuyến phòng ngự quân ta mạnh đến mức nào. (Chúng ko có quyền lựa chọn và đều đã bị nhồi sọ)
Đánh giá thấp đối thủ và sức mạnh của đối thủ là bệnh thường gặp của quân Đức. Đó là do những thành công của chúng trong các năm trước.
Thiếu thông tin về nguy hiểm đang đến gần dẫn tới các cuộc tranh luận xem đâu là sự thật. Sự tập trung của Luftwaffe đóng vai trò quan trọng nhất trong việc giải mã các sự kiện. Có thông báo về sự xuất hiện của các tướng lĩnh và thống chế địch.
1 công binh Đức bị bắt đêm 4/7, hắn tiết lộ cuộc tấn công sắp bắt đầu và đã có lệnh gỡ hết mìn. Ơn trời là điều đó đã cho phép quân ta có thể giáng lên đầu địch 1 trận pháo phản chuẩn bị kéo dài 2h vào mờ sáng ngày 5/7.
Thông thường, các sĩ quan tham mưu chiến dịch có vẻ xem thường cánh trinh sát (và tình báo - 2 khái niệm này được ghép làm 1 trong quân đội Nga - Maseo).
Chúng tôi tiến vào làng Kuban (**) đầy khói bụi giữa 1 hàng xe cộ hàng nghìn chiếc. Làm sao mà tìm nổi 1 người bạn giữa đống hỗn độn này? Đột nhiên tôi nhìn thấy 1 chiếc xe con với những cái lốp rất mới đỗ trong 1 ngôi nhà. Tôi đoán: "Xe mà có lốp mới phi thường như vậy thì nếu ko phải của chỉ huy Phương diện quân Rokossovsky thì chỉ có thể là của Đại uý Lopavsky, phóng viên TASS." Chúng tôi vào nhà, 1 người lính đang ăn súp củ cải đỏ trên bàn. "Ai đang ở nhà này thế?" Chú lính trả lời: "Đại uý Lopavsky, phóng viên TASS." Ai nấy đều quay nhìn tôi, tôi đã có cảm giác mình hiểu được Newton cảm thấy gì khi phát hiện ra định luật vạn vật hấp dẫn.
Ko rõ là Grossman viết thế có ý gì. Xét trên việc Hồng quân luôn ưa thích việc giữ bí mật thì thật đáng ngạc nhiên khi 1 phóng viên tờ Krasnaya Zvezda bình thường có thể nói bất cứ điều gì về chuyện giải mã, và ông cũng chưa từng có lưu ý nào cho thấy ông biết về kinh nghiệm giải mã của người Anh. Luftwaffe đã thiếu quan tâm đến việc giữ bí mật điện đàm, nhờ đó người Anh đã bẻ khoá thành công mật mã của họ.
(**) Cách Orel gần 100km về phía đông nam và cách Kursk khoảng 130km về phía bắc - đông bắc.
Được maseo sửa chữa / chuyển vào 20:34 ngày 18/11/2008

Em ko hiểu đoạn này

Viết nhầm thôi=> Chắc là Nguyên Soái Zhukov
2 ông này bút chiến với nhau ác liệt một thời về cái vụ hoãn tấn công vào Beclin tháng 2 năm 1945.

Sorry, là Zhukov. Đã sửa lại, tks bác
Chào thân ái và quyết thắng!

Gossman tới Ponyri phỏng vấn các pháo thủ chống tăng đã làm hết sức mình để đẩy lui cuộc tấn công ồ ạt của quân Đức. Ga Ponyri nằm cách Kursk khoảng 100km về phía bắc, tại đây ngay từ ngày 6/7, ngày thứ 2 của trận chiến, Rokossovsky đã mở cuộc phản công dữ dội đầu tiên bằng Tập đoàn quân 2 Xe tăng. Trong vòng chưa đầy 1 tuần, Phương diện quân Trung tâm của ông đã chặn đứng được mũi thọc sâu của Tập đoàn quân 9 Đức.
Tới thăm Ponyri. Trung đoàn của Shevernozhuk. Những câu chuyện về các pháo đội 45mm nã đạn vào những chiếc Tiger. Viên đạn bắn trúng nó nhưng bật ra như 1 quả đậu. Đã có những trường hợp pháo thủ hoá điên sau khi nhìn thấy cảnh đó.
Sau khi đến thăm khu vực phía bắc, Grossman tới khu vực phía nam quan trọng hơn. Cuộc tấn công của quân Đức tại đây cũng được bắt đầu vào ngày 5/7 và do Tập đoàn quân Thiết giáp 4 của tướng Hoth đảm nhiệm. Đơn vị này tập trung những lực lượng thiện chiến của quân đội phát xít, bao gồm Sư đoàn cơ giới Grossdeutschland (Đại Đức) và Quân đoàn 2 Thiết giáp SS với 3 sư SS: Leibstandarte Adolf Hitler, Totenkopf và Das Reich. Sử dụng những chiếc Tiger làm quả đấm tiến công, các lực lượng của Hoth đã chọc thủng được tuyến phòng ngự thứ 3 nhưng sau đó bị Tập đoàn quân Xe tăng 1 của Katukov phản công. Thời điểm quyết định trận chiến đến sau 1 tuần đánh nhau, 1 lực lượng lớn xe tăng của Quân đoàn 2 Thiết giáp SS đã phá vỡ điểm đầu mối đường sắt Prokhorovka. Tướng Vatutin chỉ huy Phương diện quân Voronezh phụ trách khu vực này đã ngay lập tức liên lạc với Nguyên soái Zhukov và được Zhukov đồng ý cho mở 1 cuộc phản công tức thì với 5 tập đoàn quân trong đó có 2 lấy từ Phương diện quân Steppe dự bị. Cuộc phản công diễn ra vào ngày 12/7 do Tập đoàn quân 5 Xe tăng Cận vệ dẫn đầu, đây là đơn vị đã đóng vai trò chính trong cuộc bao vây Tập đoàn quân 6 Đức ở Stalingrad tháng 11 trước đó.
Pháo 88m của những chiếc Tiger mạnh hơn hẳn khiến những lính tăng Soviet buộc phải liều mạng vượt qua đồng trống mới tiếp cận được đủ gần để hạ chúng, 1 số thậm chí phải đâm thẳng vào xe tăng địch. Tại Prokhorovka đã có trên 1.200 xe tăng tham chiến, lực lượng thiết giáp Soviet đã hứng chịu 1 tổn thất lên tới trên 50% nhưng điều đó là đủ để đập tan nỗ lực cuối cùng của lực lượng thiết giáp Wehrmacht. Bãi chiến trường phủ khắp nơi những xác xe tăng cháy, những người chứng kiến so sánh nó với 1 nghĩa địa dành cho loài voi. Trong vòng 6 ngày sau đó, những lực lượng còn lại của người Đức chỉ còn chiến đấu để rút lui. Cuộc đổ bộ của quân Anh - Mỹ vào Sicily đã buộc Hitler rút các đơn vị then chốt khỏi trận đánh, ném chúng sang phía tây đề phòng các mối đe doạ mới ở khu vực Nam Âu. Có lẽ Hitler qua trận đánh này muốn tìm 1 cứu cánh cho cuộc chiến tai hại của hắn bằng 1 chiến thắng quyết định của Wehrmacht, nhưng Hồng quân đã 1 lần nữa chứng minh sự trưởng thành vượt bậc về khả năng chỉ huy, tinh thần binh sĩ và hiệu quả của cách bố trí lực lượng. (**)
Grossman đã tới chỗ 1 lữ đoàn pháo chống tăng đang bảo vệ 1 vị trí then chốt của trận chiến. Như Ortenberg sau này viết: "Lữ đoàn này phải đương đầu với bọn Đức đang cố gắng thọc từ nam tới bắc về hướng Belgorod theo tuyến đường cao tốc Belgorod - Kursk. Vasily Grossman đã được tận mắt nhìn chiến địa, cậu ấy nhìn thấy cả những thiết bị chiến tranh của địch bị phá huỷ lẫn những xe tăng và pháo tự hành ta bị bắn cháy. Cậu ấy đã quan sát những chiến sĩ ta cả khi rút lui lẫn lúc tiến công."
Grossman giống như phần lớn Hồng quân thường nói đến những chiếc xe tăng "T-6" theo cách gọi của phe Soviet đối với các loại xe thiết giáp, thực tế đây chính là chiếc Mark VI Tiger. Để cho đơn giản, chúng tôi đã thay từ "Tiger" vào từ "T-6" đặt trong ngoặc kép ở bản gốc. 1 số bản phỏng vấn của Grossman cũng dùng từ "Tiger", khi đó chúng tôi để nguyên.
(**) 1 số nhà sử học thậm chí cho rằng trận Kursk chính là điểm bước ngoặt của cuộc chiến, nhưng như đã được khẳng định, trận phòng thủ Moscow mới là điểm bước ngoặt về mặt địa Ctrị còn trận Stalingrad là điểm bước ngoặt về mặt tâm lý.

Trục Belgorod. Lữ đoàn chống tăng, chỉ huy Nikofor Dmitrievich Chevola. "Tôi ko thích làm việc tại chỉ huy sở," ông nói. "Tôi đang cầu nguyện được miễn cho việc đó. Nếu có đánh nhau tôi sẽ lao ra ngay." Chevola có 4 anh em trai: Aleksandr, pháo binh - đã hi sinh; Mikhail, chỉ huy 1 trung đoàn pháo hạng nặng; Vasily, giáo viên triết và nay đang làm Ctrị viên; Pavel, chỉ huy 1 tiểu đoàn súng máy. Em gái ông, Matryona, trước chiến tranh là 1 cô giáo, tham gia quân đội rồi được giải ngũ sau khi bị nhiều vết thương. Cháu gái ông đang học lái máy bay.
"Luftwaffe đang ném bom quân ta. Chúng tôi đang chìm trong khói lửa nhưng người của tôi chưa đến nỗi rối loạn. Họ vẫn tiếp tục bắn chẳng quản bom đạn. Tôi đã bị thương 7 lần. Xe tăng Đức mở cửa và bộ binh của chúng xung phong.
"Bom đạn nổ liên miên, mặt đất rung chuyển, lửa cháy khắp nơi, chúng tôi phải gào lên. Trên điện đài, bọn Đức cố gắng đánh lừa chúng tôi. Chúng hét trong điện đài: "Tôi là Nekrasov, tôi là Nekrasov." Tôi quát trả: "*** chó! Mày ko phải Nekrasov, cút đi." Chúng gây nhiễu điện đài quân ta bằng những tiếng rít. Đám Messer quần đảo trên đầu, thượng sĩ Urbisupov bắn hạ được 1 chiếc bằng tiểu liên khi nó bổ nhào vào anh ta. Bọn Messer oanh tạc các tuyến hào, hết dọc lại đến ngang, vì vậy mọi người phải ẩn núp trong những khúc ngoặt.
"Chúng tôi đã ko ngủ 5 đêm rồi, mà yên tĩnh thì chỉ tổ căng thẳng thêm. Chúng tôi cảm thấy ổn hơn khi có đánh nhau, sau đó người ta cảm thấy buồn ngủ. Chúng tôi ăn khi có thể và chẳng bao giờ đủ thời gian. Thức ăn trở nên đen nhẻm vì bụi đất và dầu mỡ. Khi chúng tôi được rút ra nghỉ, tất cả chui vào 1 kho thóc và ngủ ngay lập tức."
Nikolai Efimovich Plysyuk, chỉ huy trung đoàn 1: "Chẳng có lính bộ binh nào bố trí trước các khẩu pháo của chúng tôi. Chỉ có chúng tôi đối mặt trực diện với Thần Chết. Chúng tôi được cấp đúng 1 chiếc jeep Willy vào ngày cuối cùng của trận đánh. Tôi muốn thưởng cho nó 1 ngôi Sao Vàng Anh Hùng vì nó đã cứu cả trung đoàn tôi. Những người lính đã phải kéo pháo đi 6km bằng tay trong khi tất cả họ đều đã bị thương, ai nấy đều quấn băng.
Pháo thủ Trofim Karpovich Teplenko: "Đây là trận đánh đầu tiên của tôi. Lúc đó trời chạng vạng tối, chúng tôi nạp đạn vạch đường và bắn trúng chiếc tăng ngay phát đầu, nó chưa đủ là mối đe doạ với cánh pháo binh. Chỉ có bọn bộ binh và lính tiểu liên địch mới gây rắc rối cho chúng tôi. Tất nhiên là rất vui khi bắn trúng 1 chiếc Tiger, viên đạn đầu tiên của tôi bắn trúng trước mặt nó, ngay dưới tháp pháo ... và chiếc tăng dừng lại ngay lập tức. Sau đó tôi bắn tiếp nó liền 3 phát. Đám bộ binh bố trí trước tôi hô: "Ura!" tung mũ sắt và pilotka (mũ vải) lên trời, nhảy lên khỏi hào ăn mừng.
"Đó là 1 trận đánh mặt đối mặt. Giống như 1 cuộc quyết đấu tay đôi pháo chống tăng đấu với xe tăng. Đầu và chân của trung sĩ Smirnov bị thổi bay, chúng tôi đi tìm đầu của anh ấy mang về, cả 2 chân nữa, bỏ tất cả xuống 1 lỗ huyệt nhỏ và lấp đất. Sau trận đánh, quân đoàn trưởng đứng bên con đường đầy bụi đất, ông vẫy tay với những người lính chống tăng và chia thuốc lá cho họ ... 1 khẩu pháo chống tăng sau 1 trận đánh giống như 1 người sống và từng trải. Lốp te tua và rất nhiều bộ phận hỏng vì trúng mảnh đạn."
Lời kể của Teplenko rằng pháo chống tăng 45mm có thể hạ những chiếc Tiger Đức dễ dàng xuất hiện trong nhiều trích đoạn lạc quan mà Grossman chép lại từ nhật ký chiến trường của lữ đoàn.
1 pháo thủ bắn trực xạ vào 1 chiếc Tiger bằng pháo chống tăng 45mm. Các viên đạn đều nảy bật ra. Pháo thủ mất trí và lao mình vào chiếc Tiger.
1 trung uý bị thương vào chân và cụt 1 tay vẫn chỉ huy pháo đội chống trả cuộc tấn công của xe tăng địch. Sau khi quân địch rút lui, anh ta đã tự sát vì ko muốn sống trong cảnh tàn phế.
Grossman đã ở cùng lữ đoàn chống tăng của Chevola gần ga Ponyri trong phần lớn thời gian diễn ra trận đánh hào hùng này.
Trận đánh đã kéo dài 3 ngày 3 đêm ... Khói đen bốc mù trời, khuôn mặt mọi người cũng đen nhẻm. Giọng nói trở nên khàn đục vì trong tiếng động rầm rĩ của chiến trận phải gào lên người ta mới nghe thấy. Mọi người tận dụng từng phút để ăn, và những miếng mỡ lợn trắng lập tức biến thành mầu đen vì khói bụi. Ko ai nghĩ đến chuyện ngủ, nhưng nếu ai đó có được 1 phút nghỉ ngơi họ thường ngủ nguyên cả ngày, giữa tiếng gầm rú của trận đánh, ngay trên mặt đất rung bần bật và kể cả là giữa 1 trận động đất. Đêm xuống, sự im lặng trở nên đáng sợ, thần kinh căng thẳng và nỗi sợ sự im lặng khiến ko ai dám ngủ. Chỉ ban ngày người ta mới cảm thấy ổn hơn trong sự hỗn loạn đã trở thành chuyện thường ngày.
Viễn cảnh trở thành người tàn phế lúc nào cũng đáng sợ với những người lính Soviet hơn cái chết rất nhiều. Trong đó tất nhiên có cả niềm tin rằng 1 người phụ nữ sẽ ko bao giờ muốn nhìn thấy lại họ trong tình trạng như vậy. Đó là 1 cơn ác mộng đáng sợ đối với đàn ông, nhưng điều tồi tệ thật sự chỉ đến với họ sau chiến tranh khi những thương phế binh Hồng quân bị nhà cầm quyền Soviet đối xử nhẫn tâm đến mức ko thể tin nổi. Họ như những thân cây bị đẵn gốc và bị gọi là samovar. Sau chiến tranh họ bị tập hợp lại và gửi tới các thị trấn miền cực bắc để thủ đô Soviet ko trở nên khó coi vì những cựu binh tàn phế.

Đọc đoạn này bực quá bác maseo ạ

Những bài viết của Grossman mang "sự thật trần trụi của chiến tranh" tất nhiên ko làm cho các biên tập viên tờ Krasnaya Zvezda cảm thấy dễ chịu, nhưng Ortenberg rất tôn trọng ông như chính ông ta viết: "Grossman luôn viết đúng thực tế. Ở Stalingrad, Vasily Semyonovich đã ngày đêm viết ra những bài viết đặc sắc nhất giữa chiến trận nóng bỏng. Cậu ta lại làm thế ở vòng cung Kursk. Những dòng sau đây chứng minh điều đó: "Tôi đã tới thăm đơn vị hứng chịu đòn đánh chủ yếu của địch ..." "Chúng tôi đang nằm dưới hào nghe pháo quân ta bắn và đạn của bọn Đức nổ ..." Cậu ấy đã nhìn thấy những người lính Soviet chết và bị thương, cậu ấy nghĩ thật nhục nhã nếu ko viết gì về họ. Với nhiều khó khăn, chúng tôi vẫn bám sát sự thật trong các bài viết của cậu ấy được đăng tải: "Pháo đội trưởng Ketselman đã bị thương. Anh đang nằm trong vũng máu đen sậm ..."" Cơ quan kiểm duyệt Soviet muốn cắt bỏ những hình ảnh tàn bạo như vậy nhưng ít ra trong trường hợp này, Ortenberg đã thuyết phục được họ để nguyên bài viết của Grossman. Đây là 1 phần bài viết:
Ko ai trên khắp thế giới vào lúc này xứng đáng được nghỉ ngơi như những người lính Hồng quân đang ngủ bên những vũng nước mưa này. Con hào nơi đất và cành lá nguỵ trang rung lên vì đạn bắn và những tiếng nổ này với họ giống như vùng hậu phương xa xôi, đại khái giống Sverdlovsk hay Alma - Ata. Bầu trời đầy lửa đạn và khói trắng từ những khẩu cao xạ đang khai hoả chống lại 26 chiếc máy bay ném bom bổ nhào Đức đang đánh vào ga tàu hoả đối với họ thật là quang đãng, yên bình. Họ nằm đây, ngủ ngay trên cỏ ướt, bên những khóm hoa và gối đầu lên đám lá ngưu bàng mềm mại ...
1 sĩ quan phụ trách 1 cánh của lữ đoàn đã định rút lui khiến cả lữ đoàn có nguy cơ phải rút theo. Nhưng lữ đoàn trưởng, người có thể nhận rõ hậu quả của cuộc rút lui, đã trả lời: "Chúng ta ko rút, chúng ta sẽ ở đây đến chết!" Viên sĩ quan đã chấp nhận và thực hiện lệnh đó.
Sáng sớm, xe tăng Đức bắt đầu tấn công. Cùng lúc máy bay địch oanh tạc khiến cả ngôi làng bốc cháy ...
Pháo đội trưởng Ketselman bị thương. Anh đang nằm trong vũng máu đen sậm; bộ phận pháo binh tiền tiêu đã tan vỡ. 1 phát đạn bắn thẳng thổi bay đầu và 1 cánh tay của 1 pháo thủ. Thượng sĩ Melekhin, chỉ huy khẩu đội, 1 người vui tính, cực kỳ nhanh nhẹn đến mức thỉnh thoảng có thể ra những quyết định sống còn chỉ trong 1/10 giây, đang nằm lăn dưới đất vì bị sức ép, nhìn khẩu pháo với ánh mắt dữ dội và tối tăm. Khẩu pháo làm ta liên tưởng đến 1 người cùng khổ rách rưới, những mảnh cao su treo lủng lẳng trên bánh xe, lốp nổ tung ...
Chỉ còn mỗi người vác đạn Davydov là còn đứng được trên 2 chân, và bọn Đực đã đến rất gần. Chúng đã "sờ vào nòng pháo" như cách nói của dân pháo binh. Đúng lúc đó thì chỉ huy khẩu đội bên cạnh Mikhail Vasiliev nhận ra tình thế. Đây là những lời anh ta nói: "Các anh em, chết chẳng có gì đáng tiếc, thậm chí những người thông minh hơn chúng ta cũng vẫn chết." Và anh ta lệnh cho lính khai hoả vào bọn bộ binh Đức bằng đạn ghém. Sau khi hết đạn sát thương, họ bắt đầu bắn vào những tên lính tiểu liên Đức ở tầm trực xạ bằng đạn xuyên giáp. Thật là 1 cảnh tượng ghê rợn.
Grossman cũng gặp được cả Sư 13 Bộ binh Cận vệ, đơn vị từng do tướng Rodimtsev chỉ huy ở Stalingrad. Ông chụp lấy cơ hội này để phỏng vấn viên chỉ huy mới về trận đánh.
Cuộc gặp gỡ với Sư 13 Bộ binh Cận vệ của Rodimtsev tại vòng cung Kursk, giờ nó do tướng Baklanov chỉ huy, ông ta còn trẻ và khi chiến tranh bắt đầu mới là đại úy, vốn là vận động viên điền kinh ở Moscow.
"Sovinformburo (Thông tấn xã Liên Xô - Maseo) đã viết từ hồi chiến tranh mới bắt đầu rằng "nhiều lô cốt của bọn Đức bị tiêu diệt", nhưng tôi chưa từng thấy 1 lô cốt Đức nào hết. Chúng chỉ có hào thôi. Các chiến sĩ ta giờ đã biết chiến đấu 1 cách thông minh, ko còn lóng ngóng nữa. Họ chiến đấu như thể đó là 1 công việc vậy.
"Những biểu hiện yếu kém trong trận chiến. Các đơn vị bổ sung di chuyển đến vị trí mới, họ ko có thời gian làm quen với tình thế. 1 số chỉ huy ko biết cỡ nòng và tầm bắn của những khẩu pháo họ có. Họ ko biết tính số lượng mìn, dây kẽm gai trên mỗi km, mức độ hoả lực cần thiết để ghìm đầu quân phòng ngự địch xuống. "Cần bắn về đằng kia!" và họ phất tay.
"Thỉnh thoảng các trung đoàn trưởng báo cáo láo về trận đánh. Tôi thường phải đi từ 2h trước mỗi trận tấn công để kiểm tra các thông tin, trong khi đó 1 viên trung đoàn trưởng có thể chỉ rời sở chỉ huy 10 phút trước trận đánh và rồi báo cáo với tôi: "Mọi thứ đã sẵn sàng, tôi đã biết rõ mọi điều." Mối nguy hiểm lớn nhất chính là tính kiêu căng tự phụ.
"Có nhiều chỉ huy ko quan tâm tới đồ ăn thức uống và đời sống hàng ngày của binh lính, họ ko thử tìm hiểu tâm tư người lính. Các chỉ huy thỉnh thoảng tỏ ra rất hắc, nhưng khi có thời gian tạm nghỉ giữa trận đánh họ lại ko đến với người của mình, nói chuyện và hỏi han họ. Thường đó là bởi các chỉ huy còn quá trẻ. Thỉnh thoảng có trường hợp lính có con lớn tuổi hơn cả chỉ huy.
"Những lời hô hào "Tiến lên, tiến lên!" nếu ko phải là kết quả của sự ngu dốt thì chỉ là do sự sợ hãi của các cấp chỉ huy mà thôi. Đó là lý do khiến rất nhiều máu đã đổ vô ích."
Lại 1 lần nữa Grossman nhận ra rằng sau tất cả những biện pháp tăng cường khả năng chỉ huy trong các năm vừa qua, nhiều đơn vị vẫn phải tiếp tục chịu đựng các chỉ huy Hồng quân bất tài và các sĩ quan tham mưu chỉ nghĩ đến chuyện né tránh trách nhiệm.

Đại tá Vavilov, Sư đoàn phó phụ trách Ctrị. "Chúng tôi được đặt trong tình trạng báo động vào nửa đêm mồng 8 rạng ngày 9/7. Mệnh lệnh đề ra là các trung đoàn phải sẵn sàng vào sáng sớm. Chúng tôi hành quân suốt cả ngày 9/7, đó là 1 ngày nóng khủng khiếp, tại 1 trung đoàn đã có 70 người bị gục ngã vì say nắng. Quân ta còn phải mang theo súng máy, cối và đạn dược mà. Đêm ngày 9/7 chúng tôi chỉ được nghỉ đúng 3h. Đến khu vực Oboyan, chúng tôi bắt đầu bố trí phòng thủ và đào hào. Rồi lại có 1 mệnh lệnh khác đưa tới, chúng tôi phải phụ trách 1 vị trí khác cách đó 25km. Mờ sáng ngày 12 chúng tôi tới điểm xuất phát tấn công và ngay lập tức xung trận khi mới chỉ có 2 trung đoàn có mặt. Chẳng phải Tướng Zhukov đã nói: "Đừng bực mình khi phải rút lui 5 - 6km, điều đó còn tốt hơn là ném những người lính mệt mỏi và chưa được trang bị đạn dược vào trận chiến!"
Mặt khác, Grossman lần đầu tiên thấy rõ rằng 1 số vấn đề đã được cải thiện khá hơn hẳn.
Theo quan điểm của cánh pháo binh, hoạt động ở Kursk phức tạp hơn Stalingrad nhiều. Tại Stalingrad lũ thú vật đã bị nhốt trong rọ, còn ở Kursk pháo binh vừa là tấm lá chắn chống lại đòn tấn công của địch vừa là mũi kiếm nghiền nát chúng trong cuộc phản công.
Grossman cũng phỏng vấn 1 số phi công tại 1 trung đoàn máy bay cường kích Shturmovik được giao yểm trợ các hoạt động tấn công dưới mặt đất, chủ yếu là để diệt tăng. (**) Các trung đoàn Shturmovik báo cáo họ đã gây thiệt hại đáng kể cho các sư đoàn 3, 9 và 17 Thiết giáp Đức trong trận đánh này. Những chiếc Shturmovik thường chỉ bay cách mặt đất chưa tới 20m, có vẻ như các phi công hơi khoác lác, và ngược lại thiệt hại của họ cũng rất nặng nề.
Nikolai Vladimirovich Shalygin, dân Saratov, thiếu tá, phi công của 1 trong các trung đoàn Shturmovik: "Aleksukhin đang bay rất thấp tấn công đoàn xe địch, thực ra là quá thấp khiến cho khi trở về người ta thấy đầu mút những cánh quạt máy bay của anh ta cong vẹo đi. Tôi thì đang lượn vòng và phát hiện 1 chiếc tăng trên cánh đồng lúa mạch, tháp pháo của nó đã bay mất.
"Phi công Yuryev quay về với máu chảy đầy mặt. "Tôi xin báo cáo." Anh ta báo cáo xong rồi ngã gục xuống bất tỉnh nhân sự. Xạ thủ kiêm điện đài viên đã trèo ra trước, máu me đầy mình.
"Kích động như trong 1 cuộc đi săn, tôi cảm thấy mình giống 1 con diều hâu chứ ko phải người. Chẳng ai nghĩ đến chuyện nhân đạo hết. Ko, ko có những suy nghĩ kiểu đó. Chúng tôi quét sạch con lộ. Thật tốt đẹp khi con lộ đã bị dọn sạch và mọi thứ chìm trong lửa."
Con lộ này thậm chí còn bị dọn sạch hơn trong cuộc tổng phản công của quân Soviet, nó là sự phát triển của cuộc phản công tại Prokhorovka ngày 12/7. Chiến dịch Kutuzov mở màn cùng ngày trên cánh bắc nhằm chống lại quân Đức đang chiếm đóng khu vực nằm giữa vòng cung Kursk và thành phố Orel. Người Đức đã ko lường được 1 phản ứng quá nhanh chóng như vậy. Đối với Grossman đây là lúc vui mừng tột độ vì ông đã có những kỷ niệm chua xót tại đây khi thành phố bị quân Đức đánh chiếm mùa thu năm 1941.
Ortenberg, vẫn còn nhớ những gì Grossman trải qua khi đó, đã làm mọi việc để chắc chắn rằng Grossman sẽ chính là người phóng viên đưa tin về cuộc giải phóng Orel. "Tôi xin nói là tôi ko bao giờ quên vụ đó, và trong những ngày tháng 7 ấy khi mà việc giải phóng Orel là ko còn nghi ngờ gì nữa tôi đã nói với Grossman: "Vasily Smyonovich, Orel là nỗi đau của anh, vậy tôi xin anh hãy ở đó vào ngày thành phố được giải phóng, chắc anh sẽ nhớ đến cái ngày anh phải rời khỏi nó." Grossman đã ở Orel hôm thành phố được giải phóng và viết 1 bài về những ngày bi kịch sợ hãi khi thành phố thất thủ năm 1941 ... Khi tôi đọc bài viết, tôi hiểu Grossman đã trải qua những gì trong tháng 10 năm 1941 đó. Tôi gặp cậu ta 1 năm sau trận Kursk, khi ấy tôi cũng đang ở ngoài mặt trận. (***) Trong cuộc nói chuyện giữa chúng tôi với nhau tôi có nhắc cậu ấy về quãng thời gian bất hạnh đó để cậu ấy hiểu tôi cảm thấy mình đã ko phải với cậu ấy. Cậu ấy mỉm cười và nói 1 cách chân thành: "Tôi ko giận ông." Rồi cậu ta thêm: "Thời gian đâu mà nghĩ đến chuyện đó cơ chứ.""
Bản gốc của Grossman thực ra ghi là "tiến công" như cách nói của Hồng quân, trong khi đó quân đội các nước phương Tây dùng từ "tấn công" hoặc "công kích", hay trong trường hợp này "tiến công" có nghĩa là cuộc tổng phản công.
(**) Ilyushin - 2M "Shturmovik" là loại máy bay cường kích mạnh mẽ, được bọc giáp tốt chống lại hoả lực phòng ko và là 1 trong số ít loại máy bay Soviet hoạt động hiệu quả trong WW2. Nó được trang bị 2 pháo 23mm cùng với rocket hoặc bom chống tăng. Tổ lái bao gồm 1 lái và 1 xạ thủ súng máy đuôi kiêm liên lạc viên radio.
(***) Ortenberg thôi làm Tổng biên tập tờ Krasnaya Zvezda để trở thành "uỷ viên Hội đồng quân sự" 1 tập đoàn quân, thực ra là Chính uỷ tập đoàn quân đó. Như đã đề cập, Ortenberg cũng là 1 người Do Thái nên khi tư tưởng bài Do Thái dâng cao trong các Đảng viên Stalinist, ông bị thiên chuyển khỏi 1 vị trí vốn rất có ảnh hưởng.
Được maseo sửa chữa / chuyển vào 09:32 ngày 28/11/2008