Vụ Ám Sát Ngô Đình Diệm Và J.F.Kennedy

Tặng các bạn 1 bài hồi ký nói về cái chết của Ngô Đình Diệm, lưu ý rằng đây chỉ là tài liệu tham khảo, kể lại 1 sự việc đã diễn ra, tôi post để các bạn đọc chơi, không hề tuyên truyền bất cứ 1 thông điệp nào, cũng như không hề có mục đích chính trị nào hết.
Trích từ Hồi Ký Chính Trị - của PHẠM BÁ HOA (1 đại tá quân đội VNCH)- Hồi ký có tên Đôi dòng ghi nhớ.
Ðảo Chánh ngày 1 tháng 11 năm 1963
Ngày 8 tháng 5 năm 1963, Phật tử thành phố Huế biểu tình trước đài phát thanh đòi được treo cờ Phật Giáo trong ngày Phật Ðản, đã bị đàn áp bằng bạo lực gây thiệt hại nhân mạng, dù rằng hành động bạo lực này có dư luận nghi vấn là "không do chánh quyền địa phương" thực hiện.
Vài ngày sau đó, Thượng Tọa Thích Tịnh Khiết, vị lãnh đạo tối cao của Phật Giáo đã gởi bản Tuyên Ngôn lên chánh phủ, trong đó, Phật Giáo đòi được hưởng chế độ ngang hàng với Thiên Chúa Giáo. Chánh phủ đã bắt giam nhiều chức sắc lãnh đạo của Phật Giáo tại nhiều nơi, nhất là tại Huế.
Trung tuần tháng 6/1963, Thượng Tọa Thích Quảng Ðức, trụ trì một ngôi chùa nhỏ vùng Phú Nhuận (Sài Gòn), đã tự thiêu tại góc đường Lê văn Duyệt và Phan đình Phùng, trung tâm thủ đô Sài Gòn, trước các ống kính của rất nhiều nhà báo Việt Nam và ngoại quốc. Rồi sau đó, lần lượt thêm bảy tám vụ tự thiêu nữa tại các tỉnh. Không khí chính trị sôi sục với những cuộc mít tinh biểu tình của đông đảo sinh viên học sinh, đồng bào -nhất là đồng bào Phật tử- lác đác có cả Quân Nhân viên chức và Cảnh Sát nữa. Nhiều phóng viên báo chí truyền thanh truyền hình ngoại quốc -nhất là Hoa Kỳ- đến Việt Nam ghi nhận và đánh giá tình hình.
Thiết quân luật
Trước khi hết giờ làm việc chiều ngày 20/8/1963, Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, Tham Mưu Trưởng Liên Quân, gọi tôi vào văn phòng:
- Tối nay, chú với mấy chú văn phòng làm việc tại đây. Chú cho mấy chú luân phiên về dùng cơm rồi trở lại ngay. Chú cần hỏi gì thêm không? -
- Có cần ngủ lại đây không, thưa Thiếu Tướng? -
- Có thể không cần. Sẽ có lệnh sau -
Ðây là lần đầu tiên kể từ khi cầm quyền vào tháng 7/1954, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm ra lệnh bộ Tổng Tham Mưu ban hành lệnh thiết quân luật trong phạm vi thủ đô Sài Gòn để Cảnh Sát cùng mật vụ bao vây các chùa, tìm bắt Thượng Tọa Thích Trí Quang, vị sư được xem là lãnh đạo Phật Giáo. Nhưng với sự trợ giúp của nhân viên trong tòa đại sứ Hoa Kỳ, Thượng Tọa đã vượt rào vào khuôn viên tòa đại sứ và được phép tạm trú nơi đây.
Thế là, từ đòi hỏi trong bản Tuyên Ngôn không được giải quyết, đến các vụ tự thiêu để phản đối chánh phủ, rồi đến vụ nhà cầm quyền vây bắt hụt Thượng Tọa Thích Trí Quang, dần dần đẩy Phật Giáo đến cuộc tranh đấu vừa ôn hòa vừa bạo động tại hầu hết các tỉnh miền Trung và một số tỉnh miền Nam, đã làm cho tình hình chung của Việt Nam Cộng Hòa trở nên tệ hại hơn bao giờ hết, kể từ sau Hiệp Ðịnh Ðình Chiến Genève năm 1954.
Ðấy là phản ứng quyết liệt của giáo hội Phật Giáo và Phật tử trên toàn quốc.
Với một tình hình như vậy, đã làm cho hầu hết các nước trong khối Tự Do, kể cả Hoa Kỳ là quốc gia ủng hộ Tổng Thống Ngô Ðình Diệm mạnh mẽ nhất, đều phản đối chính sách tôn giáo trong hành động đàn áp bắt giữ các chức sắc Phật Giáo và Phật tử Việt Nam. Trước dư luận quốc nội lẫn quốc tế, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm khó mà biện minh chính sách kỳ thị tôn giáo, cho dù lệnh cấm treo cờ Phật Giáo cũng như lệnh dùng bạo lực trực tiếp hay không trực tiếp do Tổng Thống ban hành cũng vậy. Vì thuở ấy, quyền lực rất lớn trong tay hai em của Tổng Thống là ông Ngô Ðình Nhu "Cố Vấn Chính Trị" và ông Ngô Ðình Cẩn "Cố Vấn Chỉ Ðạo Miền Trung".
Ông Ngô Ðình Diệm, được Quốc Trưởng Bảo Ðại mời về Việt Nam vào giữa năm 1954 và nhận chức Thủ Tướng ngày 7/7/1954. Thật ra thì Quốc Trưởng Bảo Ðại cũng không bằng lòng cho lắm khi giao chức Thủ Tướng cho ông Diệm, nhưng vì không có cách lựa chọn nào khá hơn. Với lại từ trong hậu trường, ông Ngô Ðình Diệm đã được Hoa Kỳ ủng hộ.
Ông Bảo Ðại là vị vua cuối cùng của nhà Nguyễn, đã bị ********* cộng sản cưỡng bách thoái vị vào mùa thu năm 1945. Ðến năm 1949, chánh phủ Pháp đưa về Việt Nam (từ Pháp) nhận chức Quốc Trưởng do Pháp "đề cử" dù là có những cuộc hội họp của các nhà chính trị Việt Nam như là sự vận động với Pháp, để giúp cho cuộc chiến tranh xâm lược lần hai của thực dân Pháp khả dĩ có màu sắc cuộc chiến tranh nội bộ của Việt Nam, mà nước Pháp có mặt để "giúp đở"(!) Việt Nam chống cộng sản. Với chức vụ cao nhất nước cho dù bị giới hạn quyền hành, nhưng ông đã không tận dụng thực dân Pháp để vừa xây dựng quốc gia non trẻ vừa chống lại chủ nghĩa cộng sản đang bắt rễ tại Việt Nam, mà ông lại sống nhàn nhã trên đất Pháp nhiều thời gian hơn là có mặt trên quê hương Việt Nam đầy sóng gió!
Trong khi đó, Thủ Tướng Ngô Ðình Diệm dựa vào sự ủng hộ của Hoa Kỳ, ông bắt đầu có những chống đối Quốc Trưởng, và đặc biệt là ông đã không tuân lệnh Quốc Trưởng gọi sang Pháp nhận lệnh. Thủ Tướng Ngô Ðình Diệm xúc tiến tổ chức cuộc trưng cầu ý dân vào ngày 23/10/1955. Kết quả là cựu hoàng Bảo Ðại bị truất phế khỏi chức Quốc Trưởng, và Thủ Tướng Diệm trở thành vị Tổng Thống đầu tiên của Việt Nam từ ngày 26/10/1955. Từ đó, ngày này được chọn làm ngày Quốc Khánh hằng năm. Tiếp sau, Tổng Thống Diệm công bố: "Việt Nam là một nước Cộng Hòa", và danh xưng của Việt Nam là "Việt Nam Cộng Hòa".
Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, trong những năm đầu cầm quyền, với sự ủng hộ mạnh mẽ của Hoa Kỳ, đã được nhiều quốc gia trên thế giới công nhận và thiết lập bang giao. Ông đã ổn định được cuộc sống cho non một triệu người từ miền Bắc chạy trốn chế độ cộng sản trước khi chúng tiến vào các thành phố trên đất Bắc theo Hiệp Ðịnh đình chiến Genève 20/7/1954. Hiệp Ðịnh này chia đôi Việt Nam tại vĩ tuyến 17 mà trên địa thế là sông Bến Hải với cầu Hiền Lương. Từ vĩ tuyến 17 trở lên Bắc là nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa theo chế độ độc tài do ********************** cai trị. Từ vĩ tuyến 17 trở xuống Nam là nước Việt Nam Cộng Hòa theo chế độ dân chủ tự do. Tổng Thống Ngô Ðình Diệm cũng đã cải thiện được tình hình kinh tế xã hội trong mức độ khả quan.
Về quân sự. Theo sự cố vấn của phái bộ quân sự Hoa Kỳ, quân đội đã được tổ chức lại và phát triển từ cấp Tiểu Ðoàn lên cấp Trung Ðoàn, Sư Ðoàn, Quân Ðoàn, trên căn bản quân đội trong chiến tranh qui ước. Mọi dụng cụ chiến tranh trang bị cho quân đội, đều do Hoa Kỳ cung cấp.
Về chính trị. Ông đã thành công đáng kể trong nổ lực ôn hòa lẫn sử dụng võ lực trong mục đích đem lực lượng võ trang của Bình Xuyên, của Hòa Hảo, và Cao Ðài về hợp tác hoặc giải thể. Lực lượng võ trang Phật Giáo Hòa Hảo và Cao Ðài, là hai lực lượng chống cộng sản quyết liệt.
Ðó là sự thành công bước đầu không ai phủ nhận được. Nhưng, dần đần về sau, chế độ dưới quyền Tổng Thống đã thể hiện tính cách "gia đình trị", bởi vì ngoài Tổng Thống ra, còn có:
- Thứ nhất, em trai Ngô Ðình Nhu trong chức vụ Cố Vấn Chính Trị, và vợ ông Nhu là bà Trần Lệ Xuân, rất nhiều quyền lực trong tay vì Tổng Thống Diệm vẫn còn độc thân.
- Thứ nhì, em trai Ngô Ðình Cẩn trong chức vụ không hề có trong tổ chức quốc gia là Cố Vấn Chỉ Ðạo Miền Trung, ông sống độc thân. Là người không có văn bản bổ nhiệm nhưng lại có toàn quyền đối với các tỉnh duyên hải miền Trung, đặc biệt là các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên/Huế, Quảng Nam Ðà Nẳng, Quảng Tín, và Quảng Ngãi. Quyền lực của ông có thể xem như "vị sứ quân" của 5 tỉnh này.
- Thứ ba, anh trai Ngô Ðình Thục, ************* địa phận Vĩnh Long, về sau là địa phận Huế. Tuy là chức sắc trong tôn giáo, nhưng tiếng nói của ông ảnh hưởng rất lớn đối với công việc chánh quyền mà các em của ông nắm giữ.
-Thứ tư, em trai Ngô Ðình Luyện, Ðại Sứ Việt Nam Cộng Hòa tại Anh quốc, được xem là người ít dính dáng đến những tệ hại mà các anh của ông gây ra trên quê hương.
Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và hai em của ông là Ngô Ðình Nhu và Ngô Ðình Cẩn, đã lần lượt loại trừ uy tín của các nhà chính trị đối lập qua những hành động trong khuôn khổ luật pháp lẫn ngoài luật pháp.
Rồi đến sự lộng hành của bà Trần Lệ Xuân -em dâu ông- tại các diễn đàn quốc tế cũng như quốc nội, đặc biệt là trong thời gian xảy ra cuộc đàn áp Phật Giáo nhiều nơi trên toàn quốc, bà đã nhiều lần tuyên bố công khai với vẻ miệt thị và tàn nhẫn khi nói đến những vụ tự thiêu của các nhà sư phản đối chánh quyền, bà gọi đó là "các nhà sư nướng thịt người thì cứ để họ nướng..."
Những sự kiện đó đã đưa người dân từ ủng hộ chánh phủ lúc đầu, dần dần trở nên bất mãn, đến mức căm thù chế độ mà Tổng Thống Ngô Ðình Diệm là người trách nhiệm chính.
Vậy, sự kiện đàn áp Phật Giáo ngày 8/5/63 và những hành động tệ hại tiếp theo, là nguyên nhân quốc nội dẫn đến cuộc đảo chánh 1/11/63. Tôi nói "nguyên nhân quốc nội", vì theo tôi, còn có "nguyên nhân quốc tế" nữa.
Ðảo chánh
Ngày 01 tháng 11 năm 1963, ngày lễ "Các Thánh Tử Ðạo", quân đội được nghỉ buổi sáng. Khoảng 7 giờ sáng, chuông điện thoại nhà tôi reo:
- Ðại Úy Hoa tôi nghe -
- Chú đến nhà tôi ngay -
- Vâng. Tôi đến ngay, thưa Thiếu Tướng -
Ðó là Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, Tham Mưu Trưởng Liên Quân Quân Ðội Việt Nam Cộng Hòa. Nhà tôi và nhà ông cùng ở trong khuôn viên trại Trần Hưng Ðạo -tức Bộ Tổng Tham Mưu- cách nhau khoảng vài trăm thước. Ông ở khu nhà lầu, tôi ở khu nhà trệt.
- Chào Thiếu Tướng -
- Chú lấy ghế ra sân với tôi -
Hoàn toàn khác lạ với mỗi lần tôi đến nhận lệnh, nên tôi nghĩ ngay đến một vấn đề gì đó phải là quan trọng lắm, bởi thường khi chỉ ngồi trong nhà. Thiếu Tướng Khiêm và tôi cùng ngồi ở góc sân sát hàng rào:
- Chú nghe đây. Lệnh mà tôi sắp cho chú là lệnh tối mật, nếu chú tiết lộ thì chú bị đứt đầu trước tôi. Chú không được nói với bất cứ ai, kể cả vợ chú và chú Có. Chú nghe rõ chưa? -
- Tôi nghe rõ, thưa Thiếu Tướng -
"Chú Có" mà Thiếu Tướng Khiêm vừa nói là Trung Úy Nguyễn Hữu Có, sĩ quan tùy viên của Thiếu Tướng Khiêm từ năm 1960. (Trung Úy Có nói ở đây, trùng họ tên lẫn chữ lót với Ðại Tá Nguyễn Hữu Có. Năm 1975, Trung Úy Có là Ðại Tá, Phụ Tá Võ Phòng/Phủ Thủ Tướng).
- Hôm nay, tôi và một số vị Tướng Lãnh đảo chánh ông Diệm. Và những việc sau đây chú phải làm xong trong buổi sáng. Thứ nhất, đây là danh sách mời dùng cơm trưa tại câu lạc bộ (bộ Tổng Tham Mưu). Thức ăn do chú sắp xếp. Nhớ, các vị được mời phải có mặt tại câu lạc bộ đúng 12 giờ hoặc trước đó chút ít. Thứ nhì, đây là danh sách mời họp tại phòng họp số 1 (tầng trệt trong toà nhà chánh). Yêu cầu các vị này có mặt tại phòng họp chậm nhất là trước 1 giờ trưa. Ðúng 1 giờ, chú cho lệnh Quân Cảnh khóa cửa lại và không ai được ra vào bất cứ vì lý do gì khi chưa có lệnh tôi. Cả hai danh sách này, nếu chú không liên lạc được với bất cứ ai hoặc có gì trở ngại thì chú trình ngay cho tôi. Ðến đây chú rõ chưa? -
- Vâng. Tôi rõ, thưa Thiếu Tướng -
- Và thứ ba. Chú tổ chức an ninh chu đáo khuôn viên bộ Tổng Tham Mưu, bằng cách sử dụng Ðại đội 1 Quân Cảnh (của Tổng Tham Mưu) và các thành phần an ninh của Tổng Hành Dinh/Tổng Tham Mưu. Tất cả các cổng đóng lại, tuyệt đối không được mở, riêng cổng số 1 (tức cổng chánh), bất cứ ai ra hay vào đều phải trình tôi. Lệnh của tôi xong, chú có gì cần hỏi không? -
- Thưa Thiếu Tướng, lý do mời họp tôi phải nói thế nào để không bị ngờ vực? -
- Tùy chú. Nhớ, chỉ một chút sơ hở là chú đứt đầu đó. Thôi, chú vào văn phòng làm việc đi -
Khuôn viên trại Trần Hưng Ðạo có các cổng số 1 hướng ra giao lộ Võ Tánh và đường Cách Mạng, cổng số 2 và số 5 hướng ra đường Võ Tánh, cổng số 10 hướng ra đường Cách Mạng, cổng số 3 và số 4 hướng ra đường Võ di Nguy.
Ðảo chánh. Ðây là lần thứ hai mà tôi nghe thấy trong đời binh nghiệp. Lần thứ nhất, xảy ra vào nửa đêm về sáng ngày 11/11/1960, lúc đó tôi đang học lớp tham mưu tại trường Ðại Học Quân Sự, tọa lạc trong khuôn viên bộ Tổng Tham Mưu. Nhóm lãnh đạo cuộc đảo chánh thất bại vì không được sự ủng hộ của các vị Tư Lệnh đại đơn vị. Ðại Tá Trần Thiện Khiêm, Quyền Tư lệnh Quân Khu 5 kiêm Tư Lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh, đưa quân từ Sa Ðéc và lực lượng Sư Ðoàn 7 Bộ Binh từ Mỹ Tho về đẩy lui lực lượng đảo chánh. Ðại Tá Nguyễn Chánh Thi -Tư Lệnh Nhẩy Dù- và các sĩ quan trong thành phần lãnh đạo đảo chánh, đã dùng phi cơ vận tải quân sự C.47 bay sang Nam Vang -thủ đô Cam Bốt- xin tị nạn chính trị.
Và lần đảo chánh này, dù muốn hay không muốn, tôi cũng phải can dự vào cho dù là can dự như một sĩ quan thừa hành tin cậy. Lệnh tối mật mà tôi vừa nhận quả là bất ngờ và phải thi hành trong thời gian cấp bách, với lại dù diễn đạt như thế nào đi nữa thì tôi cũng là người chịu ơn Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, cho nên tôi không hề nghĩ cũng như không kịp nghĩ đến điều sắp thi hành là sai hay đúng, và nên hay không nên làm. Bởi Thiếu Tướng Khiêm không hề biết tôi và ngược lại tôi cũng chưa một lần phục vụ dưới quyền ông, cho đến khi ông về nhận chức Tư Lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh tại Bến Kéo tỉnh Tây Ninh vào đầu tháng 2/1960, thay thế Trung Tá Trần Thanh Chiêu bị cách chức sau vụ Trung Ðoàn 32 Bộ Binh bị quân cộng sản đột kích lúc 3 giờ sáng ngày 29/1/1960 tại Trãng Sụp, cách tỉnh lỵ Tây Ninh khoảng 6 cây số về phía bắc, gây tổn thất nặng nề về vũ khí với một số tổn thất nhân mạng. Lúc đó, tôi đang là Trung Úy, trưởng ban hành quân/phòng 3 Sư Ðoàn.
Vài tháng sau đó, Sư Ðoàn được lệnh Tổng Thống Ngô Ðình Diệm chuyển xuống Quân Khu 5, hoạt động an ninh vùng Ðồng Tháp Mười. Bộ tư lệnh Sư Ðoàn trở lại nơi đồn trú cũ là quận lỵ Sa Ðéc. Ðến giữa năm 1960, Ðại Tá Khiêm được Tổng Thống cử giữ chức Quyền Tư Lệnh Quân Khu 5 tại Cần Thơ kiêm Tư Lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh tại Sa Ðéc, thay Ðại Tá Nguyễn Văn Y chuyển về trung ương. Tháng 4/1961, lãnh thổ quân sự được tổ chức lại thành 3 Vùng Chiến Thuật do 3 Quân Ðoàn trách nhiệm. Quân Ðoàn I/Vùng I Chiến Thuật tại Ðà Nẳng, bao gồm 5 tỉnh cực bắc duyên hải. Quân Ðoàn II/Vùng II Chiến Thuật tại Pleiku, bao gồm các tỉnh Cao Nguyên và các tỉnh duyên hải phía nam. Quân Ðoàn III lâm thời/Vùng III Chiến Thuật tại Sài Gòn, bao gồm các tỉnh vùng đất chuyển tiếp miền nam và trọn vùng đồng bằng Cửu Long. Những tháng cuối năm 1961, tôi được thăng cấp Ðại Úy và được cử giữ chức Chánh văn phòng tư lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh mà vị Tư Lệnh là Ðại Tá Trần Thiện Khiêm. Sư Ðoàn đã chuyển sang đồn trú tại Cần Thơ và trách nhiệm Khu 33 Chiến Thuật, cũng gọi là Khu Chiến Thuật Hậu Giang. Ngày 6/12/1962, Ðại Tá Trần Thiện Khiêm thăng cấp Thiếu Tướng, đồng thời được cử giữ chức Tham Mưu Trưởng Liên Quân/Bộ Tổng Tham Mưu, thay Thiếu Tướng Nguyễn Khánh lên Pleiku nhận chức Tư Lệnh Quân Ðoàn II/Vùng II Chiến Thuật. Chức vụ "Tham Mưu Trưởng Liên Quân" là chức vụ mới thành lập, trước đó chỉ là Tham Mưu Trưởng/Bộ Tổng Tham Mưu. Ngày 17/12/1962, tôi thuyên chuyển theo Thiếu Tướng Khiêm về Bộ Tổng Tham Mưu, và từ ngày đó, tôi giữ chức Chánh văn phòng Tham Mưu Trưởng Liên Quân. Vì vậy mà tôi thi hành nhiệm vụ tối mật này một cách tích cực.

Trở lại việc thi hành lệnh của Thiếu Tướng Khiêm. Ðầu tiên, tôi gọi Trung Úy Nguyễn Hữu Có và các nhân viên vào văn phòng. Trung Úy Có có trách nhiệm liên lạc với quản lý câu lạc bộ lo bữa ăn trưa. Tiếp đó là điện thoại đến Ðại Ðội 1 Quân Cảnh (trong khuôn viên Bộ Tổng Tham Mưu):
- Tôi, Ðại Úy Hoa đây. Anh cho tôi nói chuyện với Trung Úy Phụng (Nguyễn Thúc Phụng) Ðại đội trưởng -
- Vâng. Ðại Úy chờ một chút - Hạ sĩ quan trực trả lời.
- Chào Ðại Úy, tôi Phụng đây. Ðại Úy đang ở đâu đó? -
- Chào anh. Tôi đang ở văn phòng. Anh Phụng à, trong vòng 3 tiếng đồng hồ tới đây, anh có thể tập trung tất cả anh em hay ít nhất cũng là tối đa quân số của Ðại Ðội được không? -
- Dạ được -
- Vì vấn đề an ninh trong trại Trần Hưng Ðạo hôm nay, anh phải cố gắng hết sức nghe anh. Khi tập họp xong hoặc chậm lắm là 10 giờ 30, anh điện thoại lại tôi để nhận lệnh chi tiết. Anh có gì cần hỏi thêm không? -
- Có chuyện gì vậy Ðại Úy? -
- Lệnh của Thiếu Tướng như vậy chớ tôi không biết gì hơn anh đâu. Thôi nghe. Anh lo phần anh, tôi còn vài việc khác nữa. Chào anh -
Tôi mời Thiếu Tá Nguyễn Văn Luông, Chỉ Huy Phó Tổng Hành Dinh/Tổng Tham Mưu đến văn phòng. Thiếu Tá Luông, năm 1958 là Trung Ðoàn Trưởng Trung Ðoàn 35 Bộ Binh/Sư Ðoàn 12 Khinh Chiến, đồn trú tại Kon Tum. Lúc đó, tôi là Trung Úy, trưởng ban 3 kiêm trưởng ban 5 Bộ Chỉ Huy Trung Ðoàn này. Thì ra Thiếu Tá Luông đã nhận lệnh của Thiếu Tướng Khiêm rồi, nhưng tôi vẫn nói thêm chi tiết về an ninh:
- Thưa Thiếu Tá, với Ðại ÐộI 1 Quân Cảnh thì tôi đã điện thoại cho Trung Úy Phụng rồi. Xin Thiếu Tá đúng 1 giờ trưa, đóng tất cả các cổng lại và đưa lực lượng bảo vệ đến bố trí ngay lúc đó. Cổng số 2, 3, 4, 5, và 10, tuyệt đối không mở cho đến khi có lệnh. Riêng cổng số 1, lệnh của Thiếu Tướng Tham Mưu Trưởng là bất cứ giới chức nào muốn ra hay vào, xin Thiếu Tá hoặc trưởng toán Quân Cảnh điện thoại vào tôi và chờ tôi trình Thiếu Tướng -
- Vấn đề an ninh tòa nhà chánh, anh lo hay tôi lo? -
- Thưa Thiếu Tá, tôi phụ trách. Ðể cho rõ ràng, an ninh trong phạm vi trại Trần Hưng Ðạo thì Thiếu Tá trách nhiệm, riêng phạm vi tòa nhà chánh tôi lo. Về lực lượng, xin Thiếu Tá cho tôi 2 chiếc Thiết Giáp AM/M8 lên tăng cường cho tôi cùng với 2 tổ đại liên đặt trên nóc tòa nhà chánh. Xin nhắc lại, tất cả mọi việc chỉ được thực hiện ngay trước lúc 1 giờ trưa. Xin Thiếu Tá vui lòng chỉnh lại đồng hồ để có giờ thống nhất. Thiếu Tá còn cần gì không? -
- Ðể tôi về lo ngay cho kịp. Chào anh nghe -
- Chào Thiếu Tá -
Lần lượt tôi điện thoại các vị trong danh sách 1, tức là danh sáchmời dùng cơm nhưng thật ra là quí vị trong nhóm đảo chánh, mà hầu hết các vị này đều biết trước. Kế tiếp, tôi mời các vị trong danh sách 2, tức danh sách mời họp nhưng thật ra sẽ bị giữ để cách ly với cuộc đảo chánh. Vì trục trặc với hai vị trong danh sách 2, tôi điện thoại đến Thiếu Tướng Khiêm:
- Trình Thiếu Tướng, tôi Hoa đây. Tôi đã điện thoại xong, nhưng có trở ngại là không liên lạc được với Ðại Tá Huỳnh Hữu Hiền (Tư Lệnh Không Quân) và Ðại Tá Hồ Tấn Quyền (Tư Lệnh Hải Quân). Theo người nhà của hai vị ấy cho biết, thì Ðại Tá Hiền đang trên không trình Sài Gòn-Ðà Lạt, tôi có dặn người nhà trên đó khi Ðại Tá Hiền đến nơi thì điện thoại về tôi gấp. Còn Ðại Tá Quyền thì người nhà nói có lẽ đã đi lễ nhà thờ, nhưng tôi gọi đến nhà thờ Ðức Bà nhờ người tìm mà không gặp. Tôi sẽ cố gắng nhưng không chắc là tôi sẽ thực hiện được, thưa Thiếu Tướng -
- Chú ráng tìm hai ổng, phần tôi, tôi cũng tìm cách liên lạc -
- Vâng. Chào Thiếu Tướng -

Ðến đây xin mở ngoặc để nói thêm về Ðại Tá Hồ Tấn Quyền. Tối ngày 6/9/2003, trong lúc dự tiệc cưới tại Washington DC, vợ chồng tôi ngồi chung bàn với cựu Trung Tướng Ngô Quang Trưởng và cựu Phó Ðề Ðốc Hồ Văn Kỳ Thoại. Bỗng dưng ông Thoại nhắc đến vụ 1/11/1963, vì sau ngày Ðại Tá Quyền bị giết ông nghe người nhà Ðại Tá Quyền nói là có một sĩ quan nào đó ở Tổng Tham Mưu điện thoại mời Ðại Tá Quyền đi họp không biết điều đó có đúng không? Vì nếu đúng thì có thể là Ðại Tá Quyền không bị giết nếu ông ấy đi họp, dù rằng tối hôm ấy tôi được biết nếu có đi họp cũng bị cách ly với cuộc đảo chánh, nhưng cách ly có thể thoát chết. Thế là tôi lên tiếng:
- Thưa Anh, người mời Ðại Tá Quyền hôm ấy là tôi. Người cầm ống nói đã trả lời cho tôi là Ðại Tá Quyền có thể đã đi nhà thờ, nhưng sau đó tôi đã hai lần điện thoại đến nhà thờ nhưng không tìm thấy Ðại Tá Quyền.
- Ðại Tá Quyền chưa đến giờ đi nhà thờ nên trong sân tennis với tôi - Anh Thoại quay hẳn sang tôi và tiếp:
- Khi ông Lực, sĩ quan tùy viên, đến mời Ðại tá Quyền lên Thủ Ðức dự tiệc mừng sinh nhật của Ðại tá Quyền do anh em Hải Quân tổ chức trên đó, có lẽ thấy Ðại tá Quyền chần chừ nên ông Lực nói tiếp:
- Ðại Tá ráng đi vì anh em muốn dành cho Ðại Tá sự bất ngờ nên không trình trước với Ðại Tá-
Rồi Ðại Tá Quyền có vẻ nể nang nên lên xe đi. Và sau đó thì bị ông Lực giết chết. Nếu như người nhà điện thoại đến sân tennis báo tin Tổng Tham Mưu mời đi họp, rất có thể là Ðại tá Quyền không bị giết như vậy -
Xin đóng ngoặc, và trở lại hoạt động trong văn phòng tôi.
Ðiện thoại reo:
- Ðại Úy Hoa tôi nghe -
- Phụng đây Ðại Úy. Tôi tập trung Ðại Ðội xong rồi, Ðại Úy có lệnh gì cho tôi? -
- Cám ơn Anh, và đây là chi tiết: Ngay bây giờ, anh sẳn sàng tại chổ 3 Tiểu Ðội và tôi sẽ điều động công tác trong chốc lát. Ðiều quan trọng là 3 Tiểu Ðội này phải di chuyển ngay tức thì khi có lệnh. Phần còn lại của Ðại Ðội, anh liên lạc với Thiếu Tá Luông (Tổng Hành Dinh/Tổng Tham Mưu) để nhận lệnh. Anh cần biết gì thêm không? -
- Dạ không Ðại Úy -
- Xin anh đừng rời xa điện thoại nghe anh Phụng. Chào anh -
Chuẩn bị bữa ăn hôm nay, Trung Úy Nguyễn Hữu Có chu toàn trách nhiệm mặc dù anh không biết tại sao lại có bữa ăn bất thường này. Bữa ăn trưa hôm nay rất quan trọng, nhưng không quan trọng về thực khách mà là quan trọng ở chổ ngụy trang cho buổi họp mặt tối mật của các vị trong nhóm lãnh đạo đảo chánh quân sự. Tôi nói ngụy trang, vì trong vòng 3 tuần lễ trước ngày này, Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm thường có những buổi tối đi đâu đó mà tôi không biết chính xác mặc dù hệ thống liên lạc đặc biệt giữa tôi tại nhà, với toán cận vệ trên xe theo sau xe Thiếu Tướng mỗi khi ra khỏi nhà, chúng tôi giữ liên lạc thường xuyên nhưng vẫn không bám sát được vị trí của ông. Ðiển hình trong một tối, xe bắt đầu rời nhà Thiếu Tướng Khiêm, tôi được thông báo và mở máy liên lạc ngay. Một lúc sau:
- Hồng Hà. Hồng Hà. Bắc Bình gọi. Trả lời -
- Hồng Hà tôi nghe 5/5. Có gì cho tôi. Trả lời -
- Tôi dừng xe ở đường 45 (ám danh của đường Kỳ Ðồng), Bông Hồng đã có xe khác đón nhưng không rõ đi dâu, tôi chỉ được lệnh chờ tại chổ. Nghe rõ trả lời? -
- Tôi nghe 5/5. Thi hành lệnh. Giữ liên lạc với tôi. Trả lời -
- Nghe rõ -
Xin nói thêm. Chữ "trả lời" ở cuối mỗi câu khi liên lạc vô tuyến là điều qui định khi học về Truyền Tin trong trường quân sự. Chữ này cũng có nghĩa "đến đây là hết câu".
Hồng Hà là danh hiệu của tôi. Bắc Bình là danh hiệu của toán an ninh. Và Bông Hồng là danh hiệu của Thiếu Tướng Khiêm. Tất cả chỉ dùng trong hệ thống liên lạc an ninh này mà thôi.
Một buổi tối khác. Thiếu Tướng Khiêm cũng đi một cách bí mật như vậy, trong lúc tôi tự đặt ra những giả thuyết và phân tích để tìm giả thuyết có thể chấp nhận được về hoạt động bất thường đó, thì chuông nhà tôi reo:
- Ðại Úy Hoa, tôi nghe -
- Trung Tá Ðường đây, tôi có gọi đằng tư dinh Thiếu Tướng Khiêm để ông Cố Vấn (Ngô Ðình Nhu) nói chuyện với Thiếu Tướng nhưng không gặp. Ông Cố Vấn bảo tôi nói với anh và anh trình lại Thiếu Tướng Khiêm là tình hình Sài Gòn lúc này phức tạp lắm, bọn ********* tung những tổ đặc công vào nội thành, chuyên ám sát các tướng lãnh và các sĩ quan cao cấp. Ông Cố Vấn dặn Thiếu Tướng không nên ra khỏi nhà sau giờ làm việc. Ðó là lệnh, anh rõ chưa? -
- Thưa Trung Tá, tôi nghe rõ -
- Chào anh -
Ðó là Trung Tá Phạm Thư Ðường, Chánh văn phòng ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Ðến giờ phút này (tức giờ phút nhận lệnh của Trung Tá Ðường) thì tôi hiểu rằng, chẳng phải ông Cố Vấn lo cho những người dưới quyền, mà chính là ông muốn theo dõi những người dưới quyền ông có hành động gì có thể "phản trắc" đối với anh em ông hay không, vì tình hình ngày càng tồi tệ thêm và tự nó đã lung lay chiếc ghế cầm quyền của Tổng Thống lẫn của ông Cố Vấn. Cũng vì vậy mà trong thời gian xảy ra sự đối đầu của Phật Giáo với Chánh Phủ, dư luận từ các nhà chính trị đối lập về kế hoạch Bravo 1 của ông Cố Vấn Nhu, theo đó ông Cố Vấn Nhu dự định thực hiện cuộc đảo chánh giả để phát hiện và triệt tiêu những ai chống đối chế độ, không phải là không có cơ sở.

10 phút trước 1 giờ 00, tôi nhắc Thiếu Tá Luông chuẩn bị đóng các cổng cùng lúc với việc điều động lực lượng tăng cường cho các cổng. Mặt khác, tôi kiểm lại các vị trong danh sách 2. Và cho đến lúc này, vẫn còn thiếu Ðại Tá Huỳnh Hữu Hiền và Ðại Tá Hồ Tấn Quyền.
Ngay lúc trước 1 giờ 00, tình hình trong trại Trần Hưng Ðạo nói chung và tòa nhà chánh nói riêng, như sau:
- Tất cả các cổng số 1, 2, 3, 4, 5, và 10, đều đóng lại và lực lượng canh gác được tăng cường trước sự ngạc nhiên của các quân nhân thường trực. Chi Ðội Thiết Giáp bố trí đằng sau tòa nhà chánh và 2 khẩu đại liên đã sẳn sàng trên sân thượng.
- Bãi đậu xe hai bên hông tòa nhà chánh, mỗi bên có 1 Tiểu Ðội Quân Cảnh túc trực. Tiểu Ðội Quân Cảnh thứ 3, tập trung an ninh tầng lầu 2, bên cánh phải (tính từ trong tòa nhà chánh nhìn ra võ đình trường), nơi đó là văn phòng Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, Tham Mưu Trưởng Liên Quân, cũng là bản doanh của quí vị lãnh đạo đảo chánh.
Trong phòng Thiếu Tướng Khiêm, rất đông các vị trong danh sách mời ăn trưa sau khi xong ở câu lạc bộ, như: Trung Tướng Dương Văn Minh, Trung Tướng Trần Văn Ðôn, Quyền Tổng Tham Mưu Trưởng vì Ðại Tướng Lê Văn Tỵ đang dưỡng bệnh, Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, cùng các vị Tướng Tôn Thất Ðính, Trần Tử Oai, Lê Văn Kim, Mai Hữu Xuân,..... Ðại Tá Ðỗ Mậu -Giám đốc Nha an ninh quân đội- Ðại Tá Dương Ngọc Lắm, Ðại Tá Nguyễn Văn Quan,......
Trong khi đó, văn phòng tôi và văn phòng Trung Úy Có, các sĩ quan tùy viên và hạ sĩ quan cận vệ, kẻ ngồi người đứng chật cả phòng, vì mỗi vị Tướng ít nhất cũng có 3 hay 4 người đi theo, nhất là trong tình hình này.
Ðúng giờ G, tức 1 giờ trưa ngày 01 tháng 11 năm 1963.
Cửa phòng họp số 1 đóng lại, 2 Quân Cảnh đứng gác bên ngoài. So với danh sách "mời họp" vẫn còn thiếu Ðại Tá Hiền và Ðại Tá Quyền.
Hướng Lữ Ðoàn Phòng Vệ Phủ Tổng Thống (góc đường Thống Nhất-Cường Ðể-Hồng Thập Tự) và khu vực Phủ Tổng Thống -tức dinh Gia Long- súng bắt đầu nổ.
Trong văn phòng Thiếu Tướng Khiêm -bản doanh của Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng- âm thanh ồn ào hẳn lên cùng với sự đi lại nhiều hơn, do các vị điện thoại ra lệnh đơn vị này cơ quan khác, chen lẫn với bàn thảo tình hình.
Một lúc sau đó, tôi vào trình Thiếu Tướng Khiêm:
-Thưa Thiếu Tướng, tôi thấy giữ Ðại Tá Viên (Cao Văn Viên, Tư lệnh Lữ Ðoàn Nhẩy Dù) dưới phòng họp không tiện lắm. Xin Thiếu Tướng cho phép tôi đưa Ðại Tá Viên lên ngồi ở văn phòng tôi và tôi chịu trách nhiệm -
- Ðược rồi. Chú đưa Ðại Tá Viên lên phòng chú đi -
Tôi quen biết chưa nhiều với Ðại Tá Cao Văn Viên, nhưng do bà Trần Thiện Khiêm nói lại, theo đó thì Thiếu Tướng Khiêm, Thiếu Tướng Khánh, và Ðại Tá Viên rất thân nhau, nhất là khi ba vị này là sĩ quan cấp úy và cùng chiến đấu ở mặt trận Na Sản trên đất Lào trong hàng ngũ quân đội Liên Hiệp Pháp. Và ba gia đình này cũng thân nhau từ đó, vì có nhiều thời gian sống chung nhau ở Hà Nội trong khi các ông cùng ở mặt trận. Do đó, tôi thấy cần giúp Thiếu Tướng Khiêm tránh điều khó xử đối với người bạn thân của ông bằng cách "giải thoát" Ðại Tá Viên ra khỏi phòng "tạm giữ". Nguyên nhân chỉ là vậy.
Ðại Tá Cao Văn Viên, năm 1960, đang giữ chức Tham Mưu Trưởng Tham Mưu Biệt Bộ/Phủ Tổng Thống, Lúc đó là Trung Tá. Ngay sau cuộc đảo chánh ngày 11/11/1960, ông được thăng cấp Ðại Tá và nhận chức Tư Lệnh Lữ Ðoàn Nhẩy Dù đang khuyết, vì Ðại Tá Nguyễn Chánh Thi đã chạy sang Cam-Bốt tị nạn chính trị khi đảo chánh thất bại. Cũng vì vậy mà ông (Ðại Tá Viên) bị xếp vào thành phần tín cẩn của Tổng Thống Diệm, và bị giữ chân trong phòng họp số 1 cách ly với cuộc đảo chánh đang diễn tiến.

Ðến đây xin mở dấu ngoặc để nói thêm về cựu Ðại Tướng Cao Văn Viên. Cũng nhân dịp dự tiệc cưới ngày 6/9/2003 nêu trên, tôi có đến nhà thăm cựu Ðại Tướng Trần Thiện Khiêm, sau đó dùng cơm tối với cựu Ðại Tướng Cao Văn Viên tại nhà người bạn. Cựu Ðại Tướng Viên nói rằng:
- Những điều Anh (tức tôi) nói trong quyển sách của Anh về tôi là đúng, nhưng có những điều khác mà Anh chưa biết -
- Rất đúng, thưa Ðại Tướng. Tôi chỉ viết lại những gì mà tôi biết thôi, cho nên câu chuyện không tròn trịa được -
Tôi trả lời, và cựu Ðại Tướng Viên nói tiếp:
- Trước khi Anh mời tôi lên ngồi văn phòng Anh, có người xuống gọi tôi lên văn phòng gặp ông Minh (tức Trung Tướng Dương Văn Minh, cấp bậc lúc bấy giờ), để nghe ổng nói là ổng đảo chánh Tổng Thống Diệm, rồi ổng hỏi tôi nghĩ sao? Tôi trả lời là chuyện lớnnhư vậy mà bây giờ Trung Tướng mới nói với tôi thì tôi đâu có quyết định được. Lúc ấy sĩ quan tùy viên của ông Minh lăm le khẩu súng về phía tôi như sẳn sàng bắn tôi. Tôi cũng nhắc lại với Anh là trước đó, tôi với một ông Ðại Tá mà tôi giấu tên (theo tôi biết thì đó là Ðại Tá Lê Quang Tung, Chỉ Huy Trưởng Sở Khai Thác Ðịa Hình, tên gọi ngụy trang của cơ quan mật vụ) cùng gọi lên gặp Trung Tướng Minh, nhưng vừa ra khỏi "phòng họp" thì ổng bị còng tay dẫn đi và đã bị giết sau đó. Còn tôi cũng bị còng nhưng mới còng vào một tay thì Thiếu Tướng Ðính (Tôn Thất) chợt thấy, ổng bảo tháo còng ra, và sĩ quan đó dẫn tôi lên gặp ông Minh như tôi vừa nói. Tiếp đến mới nối vào chuyện của Anh mời tôi lên ngồi ở văn phòng Anh -
Xin đóng ngoặc lại.
Khoảng hơn 1 tiếng đồng hồ sau, điện thoại reo:
- Ðại Úy Hoa tôi nghe -
- Thưa Ðại Úy, có Thiếu Tá Trần Cửu Thiên vô phòng Tổng Quản Trị lãnh huy chương, và bây giờ xin ra cổng - Ðó là lời của trưởng toán Quân Cảnh ở cổng số 1.
- Anh chờ tôi đầu máy -
Tôi vào trình Thiếu Tướng Khiêm nhưng Trung Tướng Dương Văn Minh lạnh lùng:
- Anh đem vô nhốt luôn cho tôi -
- Vâng -
Xin nói thêm. Tất cả các vị trong Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng đều có mặt trong phòng Thiếu Tướng Khiêm, nên mỗi khi tôi trình điều gì với Thiếu Tướng Khiêm, các vị khác đều nghe. Do vậy mà Trung Tướng Minh ra lệnh giữ Thiếu Tá Thiên trong khi Thiếu Tướng Khiêm chưa có phản ứng.
Một lúc sau, tôi gặp Thiếu Tá Thiên trong phòng vệ sinh có Quân Cảnh đi kèm, ông Thiên trừng mắt với tôi và không nói một lời cho dù tôi chào ông đến hai lần. Thiếu Tá Thiên rất được sự tín nhiệm của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu sau khi Thiếu Tá Thiên được đánh giá là xây dựng thành công "khu trù mật" Vị Thanh-Hỏa Lựu thuộc tỉnh Phong Dinh (lúc bấy giờ chưa thành lập tỉnh Chương Thiện). Thiếu Tá Thiên là đảng viên đảng Cần Lao Nhân Vị mà ông Cố Vấn Nhu là lãnh tụ. Vì vậy mà Thiếu Tá Thiên -trong một chừng mực nào đó- đã xem thường ngay cả với Ðại Tá Khiêm khi Ðại Tá Khiêm đang là Tư Lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh/kiêm Khu 33 Chiến Thuật, chỉ vì Ðại Tá Khiêm không phải là đảng viên, cũng không phải là Thiên Chúa Giáo.
Lúc 3 giờ chiều:
- Ðại Úy Hoa tôi nghe -
- Tôi là Hiền đây anh Hoa. Anh trình Thiếu Tướng xem bây giờ tôi đến còn kịp họp không? -
- Xin lỗi, Ðại Tá đang ở đâu đó? -
- Tôi đang ở bộ tư lệnh Không Quân -
Ðấy là Ðại Tá Huỳnh Hữu Hiền, Tư Lệnh Không Quân.
- Xin Ðại Tá vui lòng chờ đầu máy, tôi vào trình ngay -
Tương tự như khi tôi trình với Thiếu Tướng Khiêm về trường hợp Thiếu Tá Thiên, trình xong, Thiếu Tướng Khiêm chưa có phản ứng thì Trung Tướng Minh ra lệnh:
- Kêu qua nhốt luôn -
- Vâng -
Tôi báo cho Quân Cảnh phụ trách cổng số 1, mở cổng, và hướng dẫn Ðại Tá Hiền vào phòng họp, gọi cho đúng là "phòng tạm giữ".
Ðến lúc này thì điện thoại tôi reo liên hồi, hết ông Tỉnh Trưởng này đến vị Tỉnh Trưởng khác, hỏi thăm tình hình tại thủ đô ra sao? Nhóm đảo chánh có những vị nào? Có địa phương nào gọi về ủng hộ chưa? Các vị tư lệnh Quân Ðoàn Sư Ðoàn có ủng hộ không? ..v..v.. Tất cả những câu hỏi chỉ nhằm mục đích tìm hiểu thêm tình hình, để các vị ấy quyết định ủng hộ Tổng Thống Ngô Ðình Diệm hay ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng. Thế thôi. Do vậy mới có thêm nhu cầu chuyển ngay các bản văn của địa phương ủng hộ Hội Ðồng sang đài phát thanh Sài Gòn để loan tin kịp thời. Thế là tôi có thêm đường giây điện thoại trực tiếp với đài phát thanh và hầu như tất cả những bản văn ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng của nhiều vị Tỉnh Trưởng, đều do tôi gợi ý. Và khi vị ấy đồng ý là tôi chuyển đến đài phát thanh qua điện thoại luôn. Nghĩa là từ lúc ông Tỉnh Trưởng đồng ý ủng hộ đến khi loan tin trên làn sóng, chỉ trong vòng 3 đến 5 phút thôi.
Hể có người ủng hộ thì cũng có người không ủng hộ, đó là lẽ đương nhiên. Theo lệnh Thiếu Tướng Khiêm, tôi chuyển đến Truyền Tin: Hệ thống kiểm thính sẽ "chận bắt" trên làn sóng vô tuyến, các công điện gởi về Phủ Tổng Thống và trình lên văn phòng Tham Mưu Trưởng Liên Quân ngay. Còn trên hệ thống điện thoại viễn liên ngang qua tổng đài điện thoại Cộng Hòa trong khuôn viên bộ Tổng Tham Mưu, phải thu băng các cuộc đàm thoại, ghi chép lại và trình lên vào mỗi đầu giờ.

Bây giờ xin mời quí vị cùng tôi rời bộ Tổng Tham Mưu để lên Biên Hòa, theo chân Sư Ðoàn 5 Bộ Binh do Ðại Tá Nguyễn Văn Thiệu giữ chức Tư Lệnh. Những thông tin về hoạt động của Sư Ðoàn này liên quan đến ngày đảo chánh 1/11/1963, do Ðại Tá Lộ công Danh -năm 1963 là Thiếu Tá- trưởng phòng 3 Sư Ðoàn 5 Bộ Binh, kể lại cho chúng tôi nghe vào năm 1981 khi bị giam chung ở trại tù chính trị Nam Hà, tỉnh Hà Nam Ninh, miền bắc Việt Nam. Chuyện kể như thế này:
"Khoảng trung tuần tháng 10/1963, Ðại Tá Thiệu đã làm cho bộ tham mưu Sư Ðoàn, nhất là các sĩ quan phòng 2 và 3 rất ngạc nhiên. Lệnh hành quân ban hành trong thời gian thật ngắn, bộ tham mưu phải vất vã lắm mới thi hành xong những công tác tham mưu trong việc điều động 1 Trung Ðoàn Bộ Binh cùng với Pháo Binh, Thiết Giáp, và Công Binh Chiến Ðấu. Khi tất cả sẳn sàng để sáng mai tấn công, thì Ðại Tá Thiệu ra lệnh ngưng cuộc hành quân này và lập tức điều động lực lượng sang vùng khác.
Tuần lễ sau đó, lại chuẩn bị một cuộc hành quân khẩn cấp để rồi đến giờ chót lại thay đổi vùng hành quân, cũng là khẩn cấp! Chính Phòng 2 -phụ trách tình báo- cũng không hiểu vì sao lại chuyển vùng hành quân mà Phòng 2 chưa ghi nhận sự hiện diện một lực lượng nào của ********* ở đó cả.
Ngày 30 và 31/10/1963, lại chuẩn bị hành quân vào căn cứ địa Bời Lời. Ðây là một căn cứ quan trọng của quân cộng sản, cho nên lực lượng tham dự gần 2 Trung Ðoàn Bộ Binh, 1 Tiểu Ðoàn Pháo Binh, lực lượng Thiết Giáp và Công Binh. Ðêm 31 rạng ngày 1 tháng 11 năm 1963, lệnh của Ðại Tá Tư Lệnh là chuyển toàn bộ các đơn vị xuống hành quân vùng Phước Tuy (trên đường Sài Gòn-Vũng Tàu). Bộ tham mưu muốn điên đầu vì những thay đổi mà chính các sĩ quan trách nhiệm điều động và yểm trợ hành quân, cũng không sao hiểu nổi.
Sáng 1/11/1963, các đơn vị, thay vì di chuyển về hướng Vũng Tàu như lệnh hành quân đã định, thì được lệnh dừng lại ở ngã ba xa lộ Biên Hòa-Sài Gòn-Vũng Tàu, chờ lệnh mới.
Ðến 1 giờ trưa, lệnh mới được ban hành: Theo đó, các đơn vị chuyển hướng về Sài Gòn. Ngoài lực lượng của Sư Ðoàn 5 Bộ Binh, còn có một lực lượng Thiết Giáp xuất phát từ Trung Tâm Huấn Luyện Vạn Kiếp (đồn trú ở Bà Rịa) cùng tiến quân. Vào buổi chiều thì bản doanh Sư Ðoàn và 1 bộ chỉ huy Trung Ðoàn đặt tại trường đại học sư phạm, đại lộ Cộng Hòa, trong khi lực lượng của Sư Ðoàn đã chiếm giữ các vị trí ấn định trong phạm vi thủ đô Sài Gòn.
Lại xin mời quí vị, chúng ta dành thêm chút thì giờ xuống Quân Ðoàn IV tại Cần Thơ, nhưng trước khi xuống Cần Thơ, đến ngã ba Trung Lương mời quí vị tạt vào Mỹ Tho quan sát Sư Ðoàn 7 Bộ Binh tại đây. Tư Lệnh Sư đoàn là Ðại tá Bùi Ðình Ðạm. Sư Ðoàn phụ trách Khu 41 Chiến Thuật gồm 4 tỉnh bờ bắc Sông Tiền là Kiến Hòa, Kiến Tường, Ðịnh Tường, và Long An, gồm cả Ðồng Tháp Mười. Vì Ðại Tá Ðạm được xem là thành phần tín cẩn của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, nên Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng đưa Ðại Tá Nguyễn Hữu Có từ Sài Gòn xuống Mỹ Tho, khống chế Ðại Tá Ðạm để cầm chân Sư Ðoàn tại chổ.
Xuống thẳng Cần Thơ, bản doanh bộ tư lệnh Quân Ðoàn IV. Trung Tá Huỳnh Văn Tồn đã xuống bộ tư lệnh Quân Ðoàn IV/Vùng IV Chiến Thuật, với nhiệm vụ thuyết phục Thiếu Tướng Huỳnh Văn Cao ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng nhưng không thành công, ông áp dụng biện pháp dự liệu trước là uy hiếp Thiếu Tướng Cao án binh bất động.
Năm 1962, Ðại Tá Huỳnh Văn Cao là Tư Lệnh Sư Ðoàn 7 Bộ Binh tại Mỹ Tho, được thăng cấp cấp Thiếu Tướng ngày 5/12/1962, trước Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm một ngày dù rằng hai Sắc Lệnh thăng cấp cùng một ngày ký. Ðiều đó có nghĩa là Thiếu Tướng Cao thâm niên hơn Thiếu Tướng Khiêm một ngày, và trong quân đội vấn đề thâm niên là rất quan trọng về mặt chỉ huy. Không có gì khó hiểu khi biết rằng Thiếu Tướng Cao là đảng viên đảng Cần Lao trong khi Thiếu Tướng Khiêm vừa là khác tôn giáo vừa là người ngoài đảng.
Quân Ðoàn IV được thành lập ngày 1/1/1963, và Tổng Thống Diệm cử Thiếu Tướng Cao giữ chức Tư Lệnh Quân Ðoàn này từ ngày ấy.
Xin mời sang Sa Ðéc tiếp xúc với Sư Ðoàn 9 Bộ Binh. Ðại Tá Bùi Dzinh, Tư Lệnh Sư Ðoàn và Trung Tá Ðoàn văn Quảng, Tư Lệnh Phó Sư Ðoàn. Trung Tá Quảng trách nhiệm khống chế Ðại Tá Dzinh và giữ chân Sư Ðoàn tại chổ. Năm 1961 và 1962, Trung Tá Quảng là Tư Lệnh Phó Sư Ðoàn 21 Bộ Binh trong khi Ðại Tá Trần Thiện Khiêm là Tư Lệnh. Do vậy mà lệnh của Thiếu Tướng Khiêm được Trung Tá Quảng thi hành một cách tích cực. Nhưng theo cựu Ðại Tá Dương Hiếu Nghĩa, thì trách nhiệm khống chế Ðại Tá Bùi Dzinh án binh bất động Sư Ðoàn 9 Bộ Binh là do cựu Ðại Tá Nhan Minh Trang -lúc đó là Thiếu Tá- theo lệnh Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng từ Sài Gòn xuống Sa Ðéc thi hành.
Ðại Tá Bùi Dzinh và Ðại Tá Trần Thiện Khiêm cùng học lớp "chỉ huy tham mưu" tại Hoa Kỳ năm 1959, cùng trở về Việt Nam và cùng nhận chức tại Sư Ðoàn 21 Bộ Binh vào tháng 2/1960, khi Trung Tá Trần Thanh Chiêu bị cách chức. Ðại Tá Khiêm Tư Lệnh, Ðại Tá Bùi Dzinh Tư lệnh Phó kiêm Tham Mưu Trưởng Sư Ðoàn. Ðại Tá Bùi Dzinh, rất đượcTổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu tín nhiệm. Sư Ðoàn 9 Bộ Binh thành lập tại Qui Nhơn, và Tổng Thống Diệm cử ông vào chức vụ Tư Lệnh Sư Ðoàn này. Sau đó, Sư Ðoàn 9 Bộ Binh được lệnh chuyển toàn bộ vào hoạt động vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Bây giờ xin mời quí vị trở về Bộ Tổng Tham Mưu.
Trước 5 giờ một chút, tôi trình nhắc Thiếu Tướng Khiêm về trường hợp Ðại Tá Quyền -Tư Lệnh Hải Quân- Thiếu Tướng Khiêm cho biết là Ðại Tá Quyền đã bị sĩ quan tùy viên của ổng bắn chết trên Thủ Ðức rồi.
Lúc 5 giờ chiều:
- Ðại Úy Hoa tôi nghe -
- Chào anh Hoa. Tôi là Ðại Úy Bằng đây. Anh mời Thiếu Tướng Khiêm tiếp chuyện với Tổng Thống -
Ðại Úy Bằng là sĩ quan tùy viên tín cẩn của Tổng Thống Diệm, thường trực ở văn phòng Phủ Tổng Thống.
- Vâng. Anh chờ tôi đầu máy -
Tôi vào trình Thiếu Tướng Khiêm và nhấc ống nói trao cho ông:
- Mời Thiếu Tướng tiếp chuyện với Tổng Thống -
Thiếu Tướng Khiêm chưa kịp nhận ống nói thì Trung Tướng Minh chụp lấy ngay. Tôi không nghe Tổng Thống Diệm nói gì mà chỉ nghe Trung Tướng Minh:
- Chúng tôi chỉ chấp nhận cho ông đi ngoại quốc như một người bình thường -
- ........................
- Không -
Tiếp đó, Trung Tướng Minh nói với các vị có mặt trong phòng Thiếu Tướng Khiêm sau khi ông dằn ống nói xuống vị trí:
- Ổng đòi đi như một Tổng Thống, tôi không đồng ý -
Lúc đó trong phòng im phăng phắc, chừng như cách giải quyết của Trung Tướng Minh đem lại niềm suy nghĩ cho các vị ấy thì phải. Tôi nhìn vào thái độ của các vị mà nghĩ như vậy. Ðiện thoại lại reo và đầu giây bên kia vẫn là Ðại Úy Bằng mời Thiếu Tướng Khiêm tiếp chuyện với Tổng Thống. Tôi lại vào:
- Trình Thiếu Tướng, Tổng Thống muốn nói chuyện với Thiếu Tướng -
Cũng như lúc nảy, Trung Tướng Minh chụp ống nói lên và đặt xuống máy:
- Không cần nói chuyện với ổng -
Tôi trở ra phòng và trả lời Ðại Úy Bằng:
- Rất tiếc là Trung Tướng Minh cắt đường giây rồi. Chào anh -
Khoảng 6 giờ chiều. Một buổi họp ngay trong phòng Thiếu Tướng Khiêm, cũng là bản doanh của Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng. Ngoài các vị có mặt ở đây từ lúc trưa, tôi thấy có thêm Trung Tá Mai của Không Quân (dường như là Ðỗ Khắc Mai) mà mấy phút trước đây Quân Cảnh cổng số 1 điện thoại cho tôi biết. Buổi họp ngắn gọn này quyết định: "Không Quân phải chuẩn bị càng nhiều phi tuần khu trục càng tốt, nếu đến 7 giờ sáng mai (2/11/1963) mà Tổng Thống Diệm chưa đầu hàng thì đánh bom xuống dinh Gia Long trong khi Thủy Quân Lục Chiến và Thiết Giáp sẳn sàng xung phong sau khi Không Quân đánh bom xong".
Phải nói rằng, lúc bấy giờ trên nét mặt của các vị biểu hiện ít nhiều lo âu, bởi bên đảo chánh với dấu hiệu thành công chưa nhiều, trong khi bên bị đảo chánh cũng chưa có dấu hiệu gì nhiều về sự thất bại, tuy chưa có vị Tư Lệnh đại đơn vị nào lên tiếng ủng hộ Tổng Thống.
Thiếu Tướng Ðỗ cao Trí, Tư Lệnh Quân Ðoàn I/Vùng I Chiến Thuật ở Ðà Nẳng, đã có công điện ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng ngay từ đầu. Thiếu Tướng Nguyễn Khánh, Tư Lệnh Quân Ðoàn II/Vùng II Chiến Thuật ở Plei Ku, có thể là lúc đầu còn chần chừ nhưng đến đêm thì có công điện ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng. Thật sự nếu ông có chần chừ cũng đúng thôi, vì dù sao thì ông cũng được Tổng Thống Ngô Ðình Diệm tín nhiệm khi đưa ông từ Tư Lệnh Quân Khu 5 về giữ chức Tham Mưu Trưởng/Tổng Tham Mưu, và trong cuộc đảo chánh của Ðại Tá Nguyễn Chánh Thi ngày 11/11/1960, Thiếu Tướng Nguyễn Khánh hoàn toàn ủng hộ Tổng Thống. Ðến Quân Ðoàn III/Vùng III Chiến Thuật là Thiếu Tướng Tôn Thất Ðính, đang trong thành phần Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng rồi. Còn Thiếu Tướng Huỳnh Văn Cao đang bị khống chế tại bộ tư lệnh Quân Ðoàn IV/Vùng IV Chiến Thuật. Ðại Tá Huỳnh Hữu Hiền, Tư Lệnh Không Quân, và Ðại Tá Cao Văn Viên, Tư Lệnh Nhẩy Dù, đang bị giữ tại tòa nhà chánh. Ðại Tá Hồ Tấn Quyền đã bị giết lúc trưa. Ðại Tá Lê Quang Tung, Chỉ Huy Trưởng Sở Khai Thác Ðịa Hình -cơ quan mật vụ của ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu- cũng bị giết rồi.
Xem chừng Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu, lần này không có nhiều cơ may như lần bị Ðại Tá Nguyễn Chánh Thi đảo chánh cách đây 2 năm, nhưng dù sao thì Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng cũng chưa đủ yếu tố để lạc quan về sự thành công của mình. Có lẽ cũng vì vậy mà Thiếu Tướng Khiêm bảo tôi đích thân lái xe về nhà đón vợ và 2 con ông, đưa đến nhà riêng của Thiếu Tướng Lê Văn Kim trên đường Võ Di Nguy, gần khu nghĩa trang giáp ranh với cổng số 3 của bộ Tổng Tham Mưu, tạm vắng mặt tại nhà. Khu này tương đối vắng vẻ. Khi xe trên đường đến nhà Thiếu Tướng Kim, bà Khiêm hỏi tôi:
- Chú Hoa, chú biết ai làm đảo chánh không? -
- Dạ biết. Nhiều vị lắm, có Trung Tướng Minh, Trung Tướng Ðôn, Thiếu Tướng Ðính, Thiếu Tướng Kim, Thiếu Tướng Xuân, .... đông lắm -
- Nếu có ai hỏi thì chú đừng nói có "nhà tôi" nghe chú -
- Vâng.
Thật ra thì Thiếu Tướng Khiêm không cho gia đình biết những gì mà ông và các vị khác cùng làm, cho nên bà ấy tỏ ra âu lo dự phòng của người đàn bà bình thường vậy thôi.
Trở lại tình hình tại văn phòng, và lúc này vào khoảng giữa đêm.
- Ðại Úy Hoa tôi nghe -
- Trung Tá Minh đây em -
Ðấy là Trung Tá Nguyễn Văn Minh mà các bạn ông thường gọi là "Minh đờn", Tỉnh Trưởng tỉnh An Giang. Là một vị Tỉnh Trưởng rất được lòng Tổng Thống và ông Cố Vấn. Tôi quen biết với Trung Tá Minh nhiều là trong thời gian tôi giữ chức chánh văn phòng Tư Lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh tại Cần Thơ. Trung Tá Minh có tiếng là sĩ quan xử sự rất khéo với cấp trên và "chơi ngọt" với cấp dưới nếu như cấp dưới đó là thân cận với cấp trên của ông. Dạo đó, cứ mỗi khi ông xuống Cần Thơ là y như rằng, ông ghé cho tôi tí tiền còm kèm theo câu "em cầm lấy uống cà phê chơi" mà tôi có bao giờ uống cà phê đâu.
- Thưa Trung Tá, dường như Trung Tá chưa có công điện ủng hộ Hội Ðồng phải không? -
- Tình hình đến giờ ra sao rồi em? -
- Trung Tá theo dõi đài phát thanh thì rõ vì tất cả những thông tin đó là chính xác. Bây giờ tôi thử đọc bản văn ủng hộ Trung Tá nghe, nếu Trung Tá đồng ý thì tôi chuyển sang đài phát thanh ngay, chỉ vài phút sau đó là Trung Tá nghe công điện ủng hộ của Trung Tá và tỉnh An Giang phát đi trên làn sóng đài Sài Gòn ngay-
Thế là tôi đọc bản văn luôn, và Trung Tá Minh đồng ý ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng.
Ðến khoảng 3 giờ sáng (2/11/1963), Truyền Tin mang vào công điện của ông Tỉnh Trưởng Lâm Ðồng (nay là ấn bản lần thứ 4 mà tôi vẫn không nhớ tên ông). Công điện này gởi Phủ Tổng Thống với nội dung "... Quân Dân Cán Chánh tỉnh Lâm Ðồng nguyện ủng hộ Tổng Thống và gia đình, chống lại cuộc đảo chánh của bọn phản loạn..."
Tôi mang vào trình Thiếu Tướng Khiêm. Xem xong, ông trao cho Trung Tướng Minh, lướt qua nội dung, ông lại đưa cho Thiếu Tướng Ðính và kèm theo khẩu lệnh:
- "Toa" kiếm người thay thằng này đi - Sở dĩ Trung Tướng Minh trao cho Thiếu Tướng Ðính vì tỉnh Lâm Ðồng thuộc Quân Ðoàn III/Vùng III Chiến Thuật mà Thiếu Tướng Ðính đang là Tư Lệnh.
Vài ngày sau đó, ông Tỉnh Trưởng Lâm Ðồng, người gởi công điện nói trên, sau khi từ văn phòng Trung Tướng Khiêm (Thiếu Tướng Khiêm thăng cấp Trung Tướng chiều 2.11.1963) trở ra, ông hỏi tôi với vẻ khó chịu:
- Tôi có gởi công điện ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng mà tại sao tôi bị cách chức. Anh có biết lý do không?
- Dạ không Thiếu Tá, vì tôi đâu có phải người quyết định mà biết lý do. Nhưng tôi biết là quí vị trong Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng có xem công điện Thiếu Tá gởi về Phủ Tổng Thống, do hệ thống Truyền Tin/Tổng Tham Mưu "chận bắt" tất cả những làn sóng như vậy - Ông ra về chẳng buồn chào trả lại.
Thật ra thì đến gần sáng ngày 2/11/1963, ông có công điện ủng hộ Hội Ðồng, nhưng điều đó đã quá trễ. Trong cuộc sống, biết nhận đúng thời cơ là tốt nhất, vì hành động sớm quá hay muộn quá thường là không mang lại kết quả tốt, đôi khi chuốc lấy nguy hại là khác.

Tổng Thống Ngô Ðình Diệm bị giết.
Khoảng 5 giờ sáng ngày 2 tháng 11 năm 1963, điện thoại reo trong khi tôi đang bận cuộc đàm thoại khác nên Thiếu Tướng Khiêm nhấc ống nói sau mấy lượt chuông reo, và qua cuộc nói chuyện ngắn của Thiếu Tướng Khiêm với các vị có mặt, tôi biết đầu giây bên kia là người thân cận của Tổng Thống, nhưng chưa nghe nội dung. Ngay tức thì, các vị gọi nhau vào họp thật nhanh, tiếc là tôi ngồi phòng ngoài nên chỉ nghe lõm bõm mà thôi dù rằng cửa ngăn giữa phòng tôi với phòng Thiếu Tướng Khiêm mở thường xuyên từ lúc 1 giờ trưa hôm qua. Do công việc đòi hỏi tôi ra vào văn phòng Tham Mưu Trưởng Liên Quân một cách nhanh chóng nên tôi phải sang ngồi ở phòng sĩ quan tùy viên, vì phòng này khi mở cửa thì nhìn thẳng vào bàn viết của Thiếu Tướng Khiêm, nơi đang là bản doanh của Hội Ðồng Quân Nhân cách Mạng. Nghe Trung Tướng Dương Văn Minh ra lệnh, tôi mới biết là một phái đoàn do Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân dẫn đầu sẽ vào nhà thờ Cha Tam đón Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu về Bộ Tổng Tham Mưu. Lúc ấy tôi trông thấy vài vị sĩ quan cấp tá đi vô đi ra phòng Tham Mưu Trưởng Liên Quân, nhưng không rõ những vị này có được cử trong phái đoàn hay không.
Một lúc sau, Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm gọi tôi:
- Chú theo dõi khi đoàn xe đón Tổng Thống và ông Cố Vấn về đến thì hướng dẫn xe đậu ở sân vận động cạnh tòa nhà chánh, cho Quân Cảnh gác chung quanh và không cho bất cứ ai đến gần. Xong, chú lên trình tôi -
- Vâng -
Trong thời gian chờ đợi, các vị bàn thảo với nhau chung quanh vấn đề cách giải quyết Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu sao cho ổn vì sợ phật lòng khối Thiên Chúa Giáo lẫn Phật Giáo. Ngay lúc đó, ngoài cửa phòng tôi có một người xin gặp tôi nói là ông được lệnh mang quần áo đến đây để Tổng Thống và ông Cố Vấn đi ngoại quốc. Tôi mời ngồi nhưng thật ra tôi cũng không rõ lệnh này từ đâu. Tôi ngờ rằng lệnh đó xuất phát từ Trung Tướng Ðôn vì ông là người hậu thuẫn mạnh mẽ ý kiến đưa Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu xuất ngoại, được hiểu là "lưu vong". Trình xong với Thiếu Tướng Khiêm thì tôi không theo dõi được nữa vì phải xuống lầu đón đoàn xe sắp vào cổng Bộ Tổng Tham Mưu.
Theo hướng dẫn của tôi, chiếc Thiết Vận Xa M113 vào vị trí, và một tiểu đội Quân Cảnh bao quanh. Tôi trở lên văn phòng:
- Trình Thiếu Tướng, Thiết Vận Xa chở Tổng Thống và ông Cố Vấn đã vào sân vận động và có Quân Cảnh bảo vệ -
- Mình xuống đi - Ðó là lời Trung Tướng Dương Văn Minh. Nói xong là ông đứng lên trong khi Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm nét mặt không vui:
- Các "toi" xuống đi, thấy ổng dù sao "moi" cũng bùi ngùi! -
Tuy nói vậy, nhưng khi các vị rời khỏi phòng thì Thiếu Tướng Khiêm cũng từng bước theo sau, và tôi là người tháp tùng sau cùng. Khi xuống đến bậc thang chót của tầng trệt thì Thiếu Tướng Khiêm đứng lại, vì các vị đã dừng chân hành lang bên ngoài, lúc ấy có Thiếu Tướng Xuân và một sĩ quan nữa mà tôi không thấy rõ là vị nào, đang trình bày gì đó với các vị. Bỗng các vị cùng quay vào, Thiếu Tướng Khiêm có vẻ ngạc nhiên:
- Việc gì vậy? -
- Hai ổng chết rồi - Trung Tướng Minh trả lời. Và tất cả cùng trở lên lầu.
Lúc bấy giờ, người Mỹ, từ phòng nhỏ ngay phía sau tấm vách ngăn với bàn làm việc của Thiếu Tướng Khiêm bước ra, Trung tướng Minh cho ông ta biết là ông Diệm và ông Nhu đã chết rồi. Rõ ràng là người Mỹ này tỏ ra bực tức, và một lúc sau ông ta ra về.
Người Mỹ mà tôi vừa nói, tôi không biết tên. Ông ta có vóc dáng trung bình, mặc thường phục, có mặt tại phòng Thiếu Tướng Khiêm từ trưa hôm qua (1/11/1963), nhưng ông ta chỉ ở trong phòng nhỏ đó mà không bước ra phòng các vị Tướng lãnh trong Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng làm việc dù chỉ cách vài bước đi. Ông ta có xách cái cặp bình thường như những cái cặp mà các vị Tướng Lãnh thường xách theo khi đi làm. Về sau tôi nghe nói đó là Trung Tá Conein, cũng có người nói là ông Lansdale. Tôi vẫn không xác định được là ai, nhưng rõ ràng là cuộc đảo chánh lật đổ Tổng Thống Diệm được một số vị Tướng Lãnh Việt Nam thực hiện dưới bàn tay đạo diễn của Hoa Kỳ hay ít ra cũng được Hoa Kỳ đồng ý. Cho dù thế nào đi nữa, chúng ta cũng nhận ra được sự kiện ông Ngô Ðình Diệm "lên ngôi" là do Hoa Kỳ từ đằng sau, và cũng bởi Hoa Kỳ mà ông Diệm bị "hạ bệ". Nhưng liệu có phải Tổng Thống Hoa Kỳ John F. Kennedy ra lệnh cho vị Tướng Lãnh nào đó của đất nước Việt Nam khốn khổ này giết chết Tổng Thống của họ không? Hay cái chết của Tổng Thống Diệm không có trong dự định của Hoa Kỳ khi họ buộc phải thay người lãnh đạo Việt Nam cho phù hợp với chiến lược đang thực hiện? Ôi, chính trị!

Tôi xin mở dấu ngoặc để viết vào đoạn này những lời mà cựu Ðại Tướng Trần Thiện Khiêm cho tôi biết vào tối 21/10/2003, liên quan đến cuộc đảo chánh ngày 1//11/1963. Ông nói:
- Về việc chú thắc mắc không biết người Mỹ tham dự đảo chánh là ông Conein hay Lansdale, Anh cho chú biết đó là Trung Tá Conein, ổng cũng cùng nhóm với ông Lansdale. Anh nói thêm với chú, ông Conein là trưởng toán sĩ quan Hoa Kỳ đã từng nhẩy dù xuống miền Bắc hồi năm 1945 để giúp ông Hồ đánh Nhật. Lúc đó ai là kẻ thù của Nhật là bạn của Hoa Kỳ. Về phía Hoa Kỳ, ông ta là người biết nhiều về ông Hồ và ********* cộng sản thời đó. Bây giờ Anh nói về cuộc đảo chánh (1/11/1963). Trước ngày đảo chánh, Anh (tức cựu Ðại Tướng Khiêm) nói như một điều kiện liên quan đến Tổng Thống Diệm rằng: "phải để Tổng Thống bình yên và xuất ngoại". Lúc đó Trung Tướng Dương Văn Minh đồng ý, Thiếu Tướng Lê Văn Kim cũng đồng ý. Sở dĩ Anh nói Trung Tướng Minh và Thiếu Tướng Kim, vì hai ông này là hai nhóm riêng chớ không phải là một nhóm đâu nghe chú. Khi biết ông Diệm bị giết cùng với ông Nhu, Ðại Tá Quyền (Hồ Tấn Quyền) bị giết, Ðại Tá Tung (Lê Quang Tung) cũng bị giết, đến em của ông Tung là Lê Quang Triệu cũng bị lừa rồi giết chết. Ông Viên (Cao Văn Viên) thì bị còng tay. Họ hành động lén nên Anh với chú ngồi trên lầu có hay biết gì đâu. Mấy ổng ngồi bên phòng của Ðại Tướng Tỵ (Lê Văn Tỵ. Lúc ấy Ðại Tướng Tỵ dưỡng bệnh ngoài Vũng Tàu, Trung Tướng Trần Văn Ðôn Quyền Tổng Tham Mưu Trưởng) rồi quyết định với nhau - Ngưng một chút, ông tiếp:
- Chú thấy chưa? Nhóm ông Minh với nhóm ông Kim độc ác quá! Ông Diệm gọi điện thoại bảo cho xe đến đón, tức là ổng đầu hàng rồi, tại sao lại giết người đầu hàng? Trước đó, ông Minh ông Kim đồng ý với Anh là để ông Diệm bình yên và lưu vong, tại sao lại giết? Cho nên từ đó Anh bất mãn với ông Minh ông Kim -
(Tôi nghĩ: có lẽ vì sự chia phe chia nhóm này mà khi cử Trung Tướng Trần Thiện Khiêm đi Seoul, Ðại Hàn, dự lễ nhậm chức của Tổng Thống Pak Chung Hi (Phác Chánh Hi), để rồi ra quyết định cử Trung Tướng Khiêm giữ chức Tư Lệnh Quân Ðoàn 3 khi Trung Tướng Khiêm còn ở Tokyo chăng?)
Cựu Ðại Tướng Khiêm nói tiếp:
- Có điều là Anh không rõ tại sao Hoa Kỳ loại Tổng Thống Diệm? -
- Thưa Anh, có lúc Em nghĩ: phải chăng Tổng Thống Diệm không đồng ý cho quân bộ chiến Hoa Kỳ lập căn cứ trên đất Việt Nam trong chiến lược Domino làm bức tường quân sự ngăn chận cộng sản tràn xuống Ðông Nam Á mà Tổng Thống Diệm bị loại chăng?-
- Ðiều này Anh có nghĩ đến, nhưng không biết có còn gì nữa không? Còn việc chú nêu nghi vấn Trung Tướng Minh có phải là người ra lệnh giết ông Diệm ông Nhu không, chú nghĩ coi nếu hổng phải ổng thì ai dám ra lệnh đó -
- Tất nhiên là em nghĩ như vậy, nhưng đây là vấn đề lịch sử, khi em chưa nắm được bằng chứng xác thực về điều em đã nghĩ, thì em không dám khẳng định mà chỉ nêu nghi vấn sau khi phân tách một số sự kiện liên quan thôi. Chính Trung Tướng Trần Văn Ðôn trong quyển Việt Nam Nhân Chứng, cũng nêu nghi vấn như vậy Anh Tư. (bà Khiêm thứ tư nên những cộng sự viên chung quanh thường gọi như vậy) -
Những điều mà cựu Ðại Tướng Khiêm nói không phải chỉ có thế, và tôi sẽ bổ túc vào những bài những đoạn liên quan trong cuộc chỉnh lý ngày 30/1/1964, cuộc "biểu dương lực lượng" ngày 13/9/1964 dẫn đến sự kiện ông và gia đình lưu vong, đến cuộc đảo chánh ngày 19/2/1965 dẫn đến sự kiện Ðại Tướng Nguyễn Khánh lưu vong sang Hoa Kỳ tá túc nhà Ðại Tướng Khiêm.
Xin đóng ngoặc.

Và liệu nguyên nhân chính dẫn đến cuộc đảo chánh này là do kế hoạch của chánh phủ Hoa Kỳ, hay bắt nguồn từ chính sách đàn áp Phật Giáo của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm? Tôi nghĩ, nếu không có sự kiện đàn áp Phật Giáo thì Hoa Kỳ cũng bằng cách nào đó để thực hiện cuộc lật đổ, vì nếu không thì mục tiêu thiết lập căn cứ quân sự trên lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa không thực hiện được, và như vậy có nghĩa là một "mắt xích" trong chiến lược Domino của họ không hoàn thành.
Phải chăng sự mâu thuẩn giữa chánh phủ với Phật giáo ngày càng tệ hại, lại là cơ hội thuận lợi cho Hoa Kỳ nhập cuộc theo cách của họ? Và cho dù thế nào đi nữa, rõ ràng là họ đã thành công.
Giả thuyết rằng, nếu cuộc đảo chánh không phải bắt nguồn từ Hoa Kỳ, thì liệu quí vị Tướng Lãnh Việt Nam có tự mình quyết định đảo chánh để đem lại sự bình đẳng giữa hai tôn giáo lớn nói riêng, và ổn định tình hình nội bộ nói chung không? Tôi nghĩ, chắc là không. Vì thực hiện một cuộc đảo chánh, đã khó, nhưng được hay không được Hoa Kỳ ủng hộ là điều khó hơn, vì cho dù có thành công mà không được Hoa Kỳ ủng hộ thì sớm muộn gì cũng bị đồng đội lật đổ. Còn nữa, nếu lật đổ thành công rồi, mà chưa chuẩn bị một sách lược lãnh đạo vừa chống cộng sản vừa xây dựng quốc gia, thì quí vị cầm quyền sẽ bị bối rối với những kế hoạch vá víu trong khi tình hình đòi hỏi mục tiêu và đường lối thực hiện phải rõ rệt, dứt khoát, và thực hiện ngay.
Vị Tướng nào đã ra lệnh giết Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu, và ai là người xuống tay giết hai ông? Hoặc giả là so dự nhầm lẫn nào đó giữa người ra lệnh với người nhận lệnh? Theo bác sĩ Huỳnh Văn Hưởn, Y Sĩ trưởng bệnh xá Tổng tham Mưu lúc ấy (về sau có lúc là Tổng Trưởng Y Tế), người phụ trách khám nghiệm và lau vết thương cho hai ông, thì cả hai ông vừa bị bắn vừa bị đâm bằng lưỡi lê. Hai trong số ít người liên quan trực tiếp đến cái chết của ông Diệm và ông Nhu là Trung Tướng Mai Hữu Xuân và Thiếu Tá (đã thăng cấp) Nguyễn Văn Nhung, cả hai đã chết rồi. Chỉ còn lại cựu Ðại Tướng Dương Văn Minh và cựu Ðại tá Dương Hiếu Nghĩa, là hai vị có tiếng nói chính xác hơn hết. Chữ "trực tiếp" mà tôi dùng ở đây có nghĩa là người ra lệnh giết, người giết, hoặc người nghe thấy người ra lệnh hay trông thấy người giết. Và liệu cựu Chuẩn Tướng Phan Hòa Hiệp có thể là nhân chứng chính xác nữa trong vụ này không?
Xin mở dấu ngoặc. Tôi bổ túc bài này vào tháng 10 năm 2003, thì cựu Ðại Tướng Dương Văn Minh đã từ trần trước đó mấy tháng. Vậy, nhân chứng còn lại là cựu Ðại Tá Dương Hiếu Nghĩa. Xin đóng ngoặc lại.

Nếu như Trung Tướng Dương Văn Minh ra lệnh giết thì tại sao khi tôi trình đoàn xe đón Tổng Thống và Cố Vấn về đến, ông lại gọi các vị có mặt cùng xuống gặp hai vị ấy, vì chính ông phải biết việc gì xảy ra rồi chớ? Hoặc cũng có thể là Trung Tướng Minh đã ra lệnh giết nhưng vẫn ra vẻ như không hay biết gì về cái chết của hai ông ấy? Chính trị mà! Trong số các vị có mặt trong phòng Thiếu Tướng Khiêm, tôi không trông thấy nét mặt, cử chỉ, hay thái độ của vị nào biểu lộ một chút gì khác thường giữa các vị với nhau trước khi lần lượt bước xuống thang lầu để gặp Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Hoặc là không ai ra lệnh giết, hoặc là vị nào đó quá kín đáo chăng?
Tôi được biết là khi đoàn xe rời nhà thờ Cha Tam trở về Bộ Tổng Tham Mưu trên chiếc M113 chở ông Diệm và ông Nhu chỉ có Ðại Úy Nguyễn Văn Nhung và vài quân nhân trách nhiệm trên chiếc Thiết Vận Xa này, Thiếu Tá Dương Hiếu Nghĩa ngồi xe Jeep cùng với Ðại Úy Phan Hòa Hiệp (cấp bậc trong lúc đảo chánh). Chính Ðại Úy Hiệp nói như vậy. Sở dĩ tôi nói đến Thiếu Tá Nghĩa là vì có dư luận cho rằng Thiếu Tá Nghĩa cùng ngồi trên chiếc Thiết Vận Xa M113 với Ðại Úy Nhung.
Nếu thật sự Thiếu Tá Nghĩa cùng ngồi trên chiếc Jeep với Ðại Úy Hiệp, điều đó cũng chưa đủ yếu tố để loại trừ giả thuyết Thiếu Tá Nghĩa không phải là sát thủ, vì có lúc đoàn xe phải dừng trước cổng xe lửa chắn ngang đường khi xe lửa chạy qua. Ðó là khoảng thời gian tuy ngắn ngủi nhưng cũng đủ cho một sát thủ ra tay. Nhưng cũng không thể căn cứ vào đây mà cho rằng Thiếu Tá Nghĩa là một trong hai sĩ quan đã giết Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu, vì Thiếu Tá Nghĩa là một sĩ quan bộc trực, thẳng tính, rất nhiệt tâm với nhiệm vụ trong binh chủng Thiết Giáp, và chưa hề có tai tiếng gì trước biến cố chính trị này. Ðồng ý rằng, Thiếu Tá Nghĩa là một sĩ quan rất can đảm, và khi lâm trận thì vị chỉ huy này không nương tay với kẻ thù, nhưng giết một người không phải là kẻ thù mà người đó lại là một Tổng Thống hay Cố Vấn của Tổng Thống, thì điều đó không phải là điều mà Thiếu Tá Nghĩa hành động như một sát thủ. Nhưng những lý lẽ trên đây cũng chưa đủ để loại trừ giả thuyết "Thiếu Tá Nghĩa là một trong hai sĩ quan thi hành lệnh giết Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu". Và đối với tôi, Thiếu Tá Nghĩa vẫn là một nghi vấn nhưng mức độ thấp hơn nghi vấn đối với Ðại Úy Nhung.
Ðối với Ðại Úy Nhung. Chính xác là Ðại Úy Nhung ngồi trên chiếc thiết vận xa M113 chở Tổng Thống và Cố Vấn. Ðại úy Nhung, ít ra là hai lần trước biến cố chính trị này, anh khoe với tôi rằng, mỗi lần anh giết một người thì anh khắc lên báng súng của anh một vạch. Anh đưa báng súng cho tôi xem, lúc ấy có năm vạch khắc theo chiều thẳng đứng ở bên trái báng súng. Căn cứ vào lời nói và dấu tích trên báng súng, tôi cho rằng Ðại Úy Nhung là một sĩ quan đã từng giết người nếu không nói là thông thạo thì cũng là quen tay. Xin nói thêm, hành động giết người và hành động bắn chết địch quân ở chiến trường là hai hành động khác nhau. Nhưng như vậy cũng chưa thể kết luận Ðại Úy Nhung là sát thủ trong trường hợp này, vì không trông thấy tận mắt và cũng không nghe chính Ðại Úy Nhung tự nói về sự kiện đó.
Nhìn vào khía cạnh khác, tôi có nghi vấn cao nhất về Ðại Úy Nguyễn Văn Nhung với cái chết của Tổng Thống Diệm và Cố Vấn Nhu. Ðại úy Nhung là sĩ quan tùy viên của Trung Tướng Dương Văn Minh, mà tùy viên thì luôn luôn có mặt bên cạnh vị Tướng của mình. Trong trường hợp này, Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân cùng đoàn tùy tùng có nhiệm vụ đến nhà thờ Cha Tam (trong Chợ Lớn) đón Tổng Thống Diệm và Cố Vấn Nhu về Bộ Tổng Tham Mưu, Ðại Úy Nhung không có lý do gì để có mặt trong thành phần này cả. Nếu cho rằng, Ðại úy Nhung tự ý tháp tùng để sau này khoe với bạn bè là anh đã góp phần trên đoàn xe lịch sử đó đi nữa thì tại sao Ðại Úy Nhung -và chỉ một mình Ðại úy Nhung- được ngồi trên chiếc Thiết Vận Xa M113 chở Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu? Sự kiện này phải được Thiếu Tướng Xuân chỉ định hay ít ra cũng là đồng ý. Và liệu có phải Thiếu Tướng Xuân tự mình ra lệnh cho Ðại Úy Nhung hay là thi hành theo lệnh của Trung Tướng Minh? Tôi nói như vậy vì chỉ có Trung tướng Minh -người đứng đầu nhóm lãnh đạo đảo chánh- mới có thẩm quyền ra lệnh cho Thiếu Tướng Xuân mà thôi. Với lại Ðại Úy Nhung là sĩ quan tùy viên của Trung Tướng Minh thì không vị Tướng nào dám sử dụng Ðại Úy Nhung trong nhiệm vụ giết Tổng Thống và Cố Vấn được. Vậy, Ðại Úy Nhung có mặt trong đoàn xe "lịch sử" này và một mình ngồi trong xe chở Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu, phần chắc phải là do lệnh của Trung Tướng Dương Văn Minh.
Nếu chính xác là Trung Tướng Minh ra lệnh cho sĩ quan tùy viên của mình là một thành viên trong đoàn xe lịch sử này thì lệnh đó có mục đích gì, chẳng lẽ cho Ðại Úy Nhung đi theo chơi? Nếu suy như vậy nghe không ổn chút nào. Nhưng đến đây cũng chưa thể quả quyết rằng Ðại Úy Nhung là người hạ sát Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu bằng súng và lưỡi lê, vì đây là vấn đề lịch sử nên không thể kết luận thủ phạm khi chưa đủ chứng cớ chính xác, mà đương sự đã chết rồi. Thôi thì để anh yên nghỉ!

Ðến đây, tôi có câu chuyện ngắn. Hai mươi tám năm sau, vào giữa tháng 11 năm 1991, tôi và một số bạn có dịp dùng cơm tại nhà cựu Ðại Tá Nguyễn Linh Chiêu (Orange County, nam California) mà tôi thường gọi ông là "đại ca", vì ông lớn tuổi hơn tôi và thâm niên hơn tôi nhiều. Hôm ấy "đại ca" tôi thuật lại câu chuyện có liên quan đến câu tự hỏi của tôi nêu trên. Chuyện như thế này:
Ðầu năm 1991, nhân chuyến ông sang Paris dự lễ cưới của vị Tướng đã một thời là Tổng Tham Mưu Trưởng quân đội quốc gia Việt Nam trong khuôn khổ quân đội Liên Hiệp Pháp, "đại ca" tôi tổ chức bữa ăn thân mật sau khi được cựu Ðại Tướng Dương văn Minh và cựu Trung Tướng Trần văn Ðôn nhận lời. Mục đích của bữa ăn là anh Chiêu -bạn thân của hai vị cựu Tướng Lãnh thực khách- muốn giúp hai vị làm hòa nhau mà tình bạn giữa hai ông đã rạn nứt từ sau cuộc đảo chánh 1/11/1963. Theo anh Chiêu thì mục đích đã đạt được, và trong không khí vui vẻ đó, anh có nêu câu hỏi với cựu Ðại Tướng Minh:
- Anh có thể cho biết câu "mission accomplie" mà anh Xuân (tức Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân) trình với anh hôm 2/11/1963 có nghĩa như thế nào không? -
- Nhiệm vụ hoàn thành thì báo cáo hoàn thành. Có vậy thôi -
Anh Chiêu chưa chịu thua và hỏi lại, thì cựu Ðại Tướng Minh nói:
- Anh hiểu sao thì hiểu -
Câu trả lời "đúng là hiểu sao thì hiểu".
Hết câu chuyện.

Cũng vào cuối năm 1991, người bạn mới quen của tôi ở San Jose, tiến sĩ sử học Hoàng Ngọc Thành, lúc ấy đang viết cuốn "Những Ngày Cuối Cùng Của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm", tôi có cung cấp cho ông một số dữ kiện cần thiết theo yêu cầu của ông. Ông nói rằng, ông được đọc một tài liệu mà cựu Ðại Tướng Minh viết theo lệnh của nhà cầm quyền cộng sản (sau tháng 4/1975), theo đó, cựu Ðại Tướng Minh nhận là ông đã ra lệnh giết Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu. Nghe thì nghe vậy nhưng thật ra tôi cũng không hiểu là bằng cách nào mà ông bạn tôi xem được tài liệu đó nữa. Với tôi, những gì mà người chiến sĩ chống cộng sản cho dù người đó là một Tổng Thống hay một sĩ quan bình thường, phải viết theo lệnh của cộng sản trong trại tù hay tại cơ quan của chúng, và viết dưới sự hướng dẫn của những tên gọi là cán bộ Công An cho đến khi chúng chấp nhận mà chúng gọi là "đạt yêu cầu", thì không thể xem đó là chính xác được. Vì vậy mà theo tôi, không nên căn cứ vào đó để kết luận cựu Ðại Tướng Dương Văn Minh là người ra lệnh giết Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu, cho dù ông có khai thật với cộng sản cũng vậy. Nhưng dù thế nào đi nữa, với tôi, cựu Ðại Tướng Minh vẫn là vị mà tôi đặt nghi vấn cao nhất về người đã ra lệnh giết Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu.
Cuối năm 1963, nhân đến nhà người bạn cùng khóa với tôi để thăm một vị Tướng trước kia phục vụ tại Phòng 7/Bộ Tổng Tham Mưu, và nhân lúc câu chuyện xoay quanh cuộc đảo chánh ngày 1/11/1963, bạn tôi nói rằng: "Tôi có người bạn thân, trước kia thường chơi quần vợt với Ðại Tướng Minh, một hôm Ðại Tướng Minh có nói là trước khi chết, ông để lại tập hồi ký cho các con ông. Nếu đúng như vậy thì câu trả lời chính xác chỉ có được khi cựu Ðại Tướng Minh an giấc ngàn thu chăng? Năm 2003, cựu Ðại Tướng Dương Văn Minh từ trần, nhưng tôi không rõ là ông có để lại cuốn nhật ký như lời bạn tôi đã nói hay không.
Ðến cựu Ðại Tá Dương Hiếu Nghĩa, định cư tại tiểu bang Washington. Theo tôi, anh Nghĩa là một trong những nhân chứng trong cuộc đảo chánh ngày 1/11/1963 nói chung, và có thể là nhân chứng duy nhất trong vụ giết Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu nói riêng. Tôi với anh là bạn thân từ năm 1961 khi anh đang là Quận Trưởng quận Bình Minh tỉnh Vĩnh Long. Khi vào tù, chúng tôi bị giam chung buồng trong trại tù giữa rừng già Yên Bái, ăn chung mâm, ngủ sát cạnh nhau trrong nhiều năm liền. Có những lúc nhắc đến ngày 1/11/1963, tôi cố gắng tìm hiểu những nghi vấn về cái chết của ông Diệm và ông Nhu, nhưng không bao giờ anh hé môi nửa lời về điều đó.
Tôi biết anh Nghĩa có nói với Trung úy Ðồng, Phòng 3 Tiểu khu Vĩnh Long khi anh là Tỉnh Trưởng tỉnh này, theo đó, "anh biết người giết ông Diệm và ông Nhu, nhưng chưa thể nói được". Tôi tin lời anh Nghĩa, nhưng không biết là lúc nào anh mới nói được. Bởi vì chưa thể nói được, có nghĩa là sẽ nói chớ không phải không nói.
Dưới đây là bài viết của cựu Ðại Tá Dương Hiếu Nghĩa, anh gởi tặng tôi một bản do cựu Ðại Tá Nhan Minh Trang trao lại. Ðược sự đồng ý của anh Nghĩa qua đường giây điện thoại vào đầu tháng 11/1998, tôi xin trích phần liên hệ đến cái chết của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu đưa vào ấn bản lần thứ 3 năm 1998. Với hy vọng phần trích đăng này sẽ góp phần làm sáng tỏ thêm những tin tức về cái chết có tầm vóc lịch sử của hai vị lãnh đạo Việt Nam Cộng Hòa, đã một thời tạo nên tiếng vang quốc nội lẫn quốc tế trong những năm 50 và 60, Tiếng vang tốt hay không tốt, hoặc cả hai, điều đó tùy quí độc giả.

Phần trích thuật bắt đầu
"Tôi có dịp đến Houston khoảng tháng 7/1995, được người bạn tặng cuốn "Ðôi Dòng Ghi Nhớ" của anh Phạm Bá Hoa, cựu Ðại Tá Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Không như "Lời Trần Tình" quá khiêm nhường của anh, quyển sách tuy không chánh thức là một sử liệu, nhưng nó đóng góp rất nhiều cho các sử gia, vì anh được ở vào một vị trí rất quan trọng trong guồng máy hành chánh và quân sự trong một giai đoạn lịch sử 1960-1968. Những sự việc mà anh ghi lại thật là trung thực, rất đầy đủ từng chi tiết, cũng như anh đã phân tách sự việc rất vô tư, khách quan. Trong quyển sách, anh nói không ít về cái chết của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm".
"Về sự việc lịch sử này, đã có rất nhiều người hỏi tôi từ sau ngày 2/11/1963 cho tới giờ này (kể cả người Mỹ). Ai cũng muốn biết rõ chi tiết của sự việc đã xảy ra trên chiếc Thiết Vận Xa trong đoàn xe mà cá nhân tôi có trách nhiệm an ninh hộ tống hôm đó. Tác giả quyển "Ðôi Dòng Ghi Nhớ" chỉ nêu lên một số dữ kiện, một số suy luận, một số giả thuyết, và nghi vấn chung quanh sự việc nói trên, mà không hề có ý xác quyết ai là người đã ra lệnh và ai là người đã thi hành lệnh giết Tổng Thống Ngô Ðình Diệm và ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Ðây là điểm hoàn toàn khác biệt với một vài quyển hồi ký khác đã được xuất bản mà tôi có dịp đọc".
"Liên quan đến sự việc này, tôi muốn nói đến vài quyển hồi ký mà tác giả đã có nhận xét thiếu chính xác, có khi còn sai lạc hẳn. Sự việc cũng không được phân tách cho đúng lý đúng tình. Có tác giả đã kể lại sự việc mà chính mắt tác giả không mục kích được, tai cũng chỉ nghe lõm bõm diễn tiến mà người thuật cũng không phải người trong cuộc. Hoặc là viết theo một số dữ kiện do quá nhiều người thuật lại theo cái nghe được hay theo lập luận một chiều. Ðặc biệt là cựu Trung Tướng Nguyễn Chánh Thi, tác giả "Việt Nam, Một Trời Tâm Sự", ông đã dựa trên lời khai nguyên văn của Ðại Úy Nguyễn Văn Nhung (đúng ra là Thiếu tá) mà ông được đọc sau ngày "Chỉnh Lý 30/1/1964", nên sự việc đó ông viết rất chính xác. Nói rất rõ là ai thi hành lệnh giết Tổng Thống và giết bằng cách nào..."
"Sáng ngày 2/11/1963, Trung Tướng Dương Văn Minh chỉ định Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân và Ðại tá Dương ngọc Lắm, vào nhà thờ Cha Tam trong Chợ Lớn "đón họ" về đây (Họ, tức Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu. Về đây, tức về Bộ Tổng Tham Mưu). Tôi có mặt tại chổ, vì tôi cùng Trung Ðội Thiết Vận Xa vừa từ dinh Gia Long về tới, và trình Trung Tướng Minh là Tổng Thống và ông Cố Vấn không có trong dinh Gia Long. Do đó, tôi nhận lệnh của Trung Tướng Minh tiếp tục cho Trung Ðội Thiết Giáp hộ tống Thiếu Tướng Xuân và Ðại Tá Lắm vào nhà thờ Cha Tam "đón họ" (nguyên văn của Trung Tướng Minh). Như vậy, tôi được biết Thiếu Tướng Xuân nhận lệnh trực tiếp của Trung Tướng Minh, nhưng tôi không biết là Thiếu Tướng Xuân có nhận lệnh mật gì của Trung Tướng Minh không. Cũng ngay lúc đó, tôi được Ðại Tá Nguyễn Văn Quan -bạn thân của Trung Tướng Minh- cho biết, trong khi tôi xuống dinh Gia Long thì ông Diệm và ông Nhu đã bí mật vào trong Chợ Lớn, và hiện ở nhà thờ Cha Tam. Từ nhà thờ, hai ông đã liên lạc điện thoại với các Tướng Lãnh. Ngay sau đó, Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng quyết định dứt khoát, ít nhất là số phận của ông Ngô Ðình Nhu, bằng mọi cách phải diệt trừ hậu họa. Thiếu Tướng Xuân, Ðại Tá Quan, Ðại Tá Lắm, Ðại Tá Ðỗ Mậu, ... đều có mặt trong cuộc thảo luận để lấy quyết định có tính cách lịch sử nói trên, cùng với Trung Tướng Dương Văn Minh, Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, Thiếu Tướng Lê Văn Kim, Phạm Xuân Chiểu. ..v..v.."
"Tôi cũng được Ðại Tá Quan cho biết thêm rằng, Trung Tướng Minh, người chỉ huy cuộc đảo chánh, đã nhanh chóng đưa ra quyết định rất dứt khoát để Hội Ðồng lấy quyết định chung. Các vị hiện diện lúc đó, không ai góp thêm ý kiến gì. Lúc đó im lặng được xem là đương nhiên chấp thuận đề nghị của Trung Tướng Minh. Thật ra, từ 11 giờ đêm 1/11/1963, trong lúc tình hình chưa ngã ngủ hẳn, các Tướng Lãnh đã có bàn bạc riêng với nhau trước về số phận của ông Ngô Ðình Nhu rồi. Riêng đối với Tổng Thống Ngô Ðình Diệm thì hầu hết đều tán thành cho Người (chữ hoa) đi ra ngoại quốc, không thấy vị nào phát biểu khác hơn. Do đó, khi Thiếu Tướng Xuân nhận lệnh đi đón Tổng Thống là ông biết mình sẽ phải làm gì rồi, ít nhất là đối với ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Còn đối với Tổng Thống thì lúc bấy giờ tôi hoàn toàn không biết là Thiếu Tướng Xuân có nhận được mật lệnh gì thêm từ Trung Tướng Dương Văn Minh hay không."
"Ðoàn xe khởi hành từ Bộ Tổng Tham Mưu khoảng 6 giờ sáng. Hai xe Quân Cảnh dẫn đầu, xe Jeep của tôi và Ðại Úy Phan Hòa Hiệp, kế đó là xe Jeep Thiếu Tướng Xuân rồi xe Ðại Tá Lắm, và đoàn xe hộ tống gồm Trung Ðội Thiết Vận Xa 5 chiếc (4 xe đi đầu có bộ binh tùng thiết, và xe sau cùng là của Trung Ðội Trưởng). Tôi xin nói rõ thêm. Tôi thấy không có dự trù xe nào chở Tổng Thống và ông Cố Vấn Nhu, nên tôi có hỏi Thiếu Tướng Xuân trước khi khởi hành, thì ông nói nhanh và cộc lốc "không cần". Tôi nghĩ, chắc là ông đã có phương cách rồi nên không muốn chúng tôi quấy rầy làm mất luồng suy tính của ông trong lúc ông có mission (nhiệm vụ) quá đặc biệt, có lẽ đặc biệt hơn bao giờ hết trong cuộc đời Cảnh Sát Công An của ông. Trước khi khởi hành, tôi và Ðại Úy Hiệp nhìn thấy Ðại Úy Nhung ngồi trên một trong bốn chiếc thiết vận xa sau xe Jeep chúng tôi. Ðại Úy Hiệp hỏi tôi về sự hiện diện của vị sĩ quan bộ binh lạ mặt này. Tôi giải thích sơ qua, đó là Ðại Úy Nhung, sĩ quan tùy viên của Trung Tướng Dương Văn Minh, và có xác nhận với Ðại Úy Hiệp rằng: "Ðại Úy Nhung có hỏi tôi để được cùng đi với Trung Ðội Thiết Vận Xa. Tôi nghĩ, có lẽ Ðại Úy Nhung có nhiệm vụ gì đó do Trung Tướng Minh đích thân giao cho, nên tôi không tiện hỏi vì không liên quan gì đến nhiệm vụ an ninh hộ tống của chúng mình".
"Tôi không muốn nói rõ với Ðại Úy Hiệp, nhưng cá nhân tôi đã biết là Ðại Úy Nhung được Trung Tướng Minh sai đi theo đoàn xe để thi hành quyết định của Hội Ðồng. Quyết định liên quan đến ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Quyết định này đã được chuyển thành lệnh và được Trung Tướng Minh trao cho Ðại Úy Nhung thi hành. Vì chắc chắn Trung Tướng Minh không còn thấy ai hơn người sĩ quan cận vệ thân tín này để thi hành một công tác đặc biệt, khó khăn và quan trọng nói trên. Tôi dùng danh từ "mật" là vì nếu Trung Tướng Minh có dặn dò điều gì với Ðại Úy Nhung thì không một ai trong Hội Ðồng nghe thấy được. Và nếu có ra lệnh cho Ðại Úy Nhung thi hành quyết định công khai của Hội Ðồng, về một mình ông Cố Vấn Nhu hay cho cả hai ông, thì cũng không một ai trong Hội Ðồng nghe thấy được. Nhưng tôi khẳng định là Trung Tướng Minh có sai Ðại Úy Nhung -tức là đã ra lệnh cho Ðại Úy Nhung- và lệnh được đưa ra theo quyết định của Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng. Ít nhất là liên hệ đến ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Tôi xin nói rõ lại một lần nữa, là chỉ liên quan đến ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Vì nếu Trung Tướng Minh không ra lệnh thì không còn ai trong Hội Ðồng có đủ thẩm quyền để ra lệnh đặc biệt này? Cũng như nếu không sai Ðại Úy Nhung, thì tại sao Ðại Úy Nhung lại phải nói với tôi cho anh được ngồi trên chiếc thiết vận xa để được cùng đi vào Chợ Lớn?"
"Nhưng tôi cũng xác định là dù có sai Ðại Úy Nhung hay ra lệnh cho Ðại Úy Nhung, Trung Tướng Minh cũng là sai mật hay dặn dò mật mà thôi. Như vậy là đến đây, chúng ta không còn thắc mắc gì về người nào đã ra lệnh và lệnh xuất phát từ đâu. Cá nhân hay tập thể Hội Ðồng, Ðại Tá Dương Ngọc Lắm, chắc chắn phải biết rõ mật lệnh mà Trung Tướng Minh đã giao cho Thiếu Tướng Xuân. Vì nếu không thì tại sao đích thân ông đến gặp tôi để dặn dò tôi trước khi đoàn xe khởi hành: "Nè, mấy người đừng có nói gì bậy bạ nghe".
"Tôi cũng biết chắc chắn ngay từ lúc bàn thảo kế hoạch sơ khởi trước tháng 11/1963, các vị Tướng Tá trong nhóm lãnh đạo đảo chánh đã có dự trù một giải pháp dứt khoát đối với ông Cố Vấn Ngô Ðình Nhu. Sự dự trù đã trở thành quyết định từ sau 1 giờ trưa ngày 1/11/1963. Ðó là truy tố ra tòa và xử ngay trong nước, không cho ra ngoại quốc. Tôi xin lặp lại, sơ khởi là như vậy. Nhưng theo lời Ðại Tá Nguyễn Văn Quan (khác với Ðại Tá Ðặng Văn Quang) nói với tôi, lúc khuya rạng sáng ngày 2/11/196 khi chưa được tin Tổng Thống và ông Cố Vấn rời khỏi dinh Gia Long, đa số trong Hội Ðồng không còn ý đưa ông Cố Vấn Nhu ra tòa nữa, mà nhất quyết phải trừ hậu họa bằng mọi cách. Rõ ràng là như vậy. Lúc bấy giờ tình hình chưa ngã ngủ: Dinh Gia Long chưa chiếm được, lực lượng phòng vệ Phủ Tổng Thống chưa buông súng đầu hàng, vì cũng chính ông Cố Vấn được qui trách cho mọi xáo trộn trong nước, làm mất lòng Dân Quân Cán Chánh, ... "
"Riêng đối với Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, tuy chưa có quyết định dứt khoát, nhưng qua trao đổi ngoài hành lang thì đa số các vị trong Hội Ðồng có ý tán thành một giải pháp ôn hòa. Ðó là, để ổng ra ngoại quốc một mình như một dân thường, không được hưởng lễ nghi quân cách của một Tổng Thống. Biện pháp này coi như là một ân huệ đối với Tổng Thống Ngô Ðình Diệm. Tuy nhiên, theo lời Ðại Tá Quan xác nhận lại với tôi, thì Trung Tướng Minh vẫn còn im lặng, chưa có ý kiến".
"Khi được biết Tổng Thống và ông Cố Vấn đã bí mật rời khỏi dinh Gia Long, thì tình hình thật sự có thay đổi trong chiều hướng bất lợi cho hai ông. Khi còn chưa rõ hai ông ở đâu thì Hội Ðồng có phần lo âu, vì dù đảo chánh có thành công mà hai ông chạy thoát được thì tình hình chính trị ra sao đây? Chẳng những không có sự ổn định trong tương lai, mà sẽ có một sự chia rẽ có thể dẫn tới tranh chấp quyền lực, nếu không muốn nói là nội chiến ngay tại miền nam Việt Nam! Và nổ lực chống cộng sản sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Nhất là đến giờ này, Tướng Huỳnh Văn Cao ở Vùng IV Chiến Thuật chưa chịu tuyên bố chánh thức trên đài phát thanh đứng về phía Hội Ðồng, mặc dầu được yêu cầu nhiều lần. Vùng IV có 3 Sư Ðoàn Bộ Binh được kềm giữ trong thế án binh bất động nhờ công của Thiếu Tá Nhan Minh Trang, Thiếu Tá Huỳnh Văn Tồn, và Ðại Tá Nguyễn Hữu Có".
"Do đó, từ quyết định ôn hòa trước đó, đã có một số không ít thành viên trong Hội Ðồng bắt đầu tỏ thái độ cứng rắn và quyết liệt hơn, nhất là Trung Tướng Dương Văn Minh, linh hồn của cuộc đảo chánh. Ông không muốn thấy ngày 11/11/1960 tái diễn (11/11/1960 là ngày Ðại Tá Nguyễn Chánh Thi đảo chánh thất bại phải vượt thoát lưu vong). Chúng ta phải thấy được trách nhiệm nặng nề của người chỉ huy cuộc hành quân đảo chánh lúc bấy giờ, mới biết được mức độ lo âu nóng ruột của Trung Tướng Dương Văn Minh như thế nào. Từ đó mới thấy thái độ của Trung Tướng Minh qua đề nghị của Trung Tướng để Hội Ðồng lấy quyết định về trường hợp cá nhân của ông Ngô Ðình Nhu, dứt khoát, không thể do dự hay yếu mềm được."
"Có người nói là trước khi đoàn xe khởi hành, Trung Tướng Minh đứng trên lầu tòa nhà chánh Bộ Tổng Tham Mưu, hướng về Thiếu Tướng Xuân hay Ðại Úy Nhung, đưa ra hai ngón tay (ý nói là cả hai người), nhưng tôi xác nhận là hoàn toàn không trông thấy. Tôi biết rõ tính trầm tĩnh và suy tính chính chắn của Trung Tướng Minh, nên tôi chắc chắn là ông không bao giờ có hành động vào phút chót quá lộ liễu như vậy. Nếu có ra lệnh, chắc chắn ông đã có đắn đo suy tính kỹ càng trước rồi, và ông đã phải dặn dò ngay Ðại Úy Nhung chớ không bao giờ ông lại ra lệnh để cho người ta thấy dễ dàng như vậy."
"Tôi xin mở thêm dấu ngoặc ở đây. Trước khi khởi hành, tôi có ghé ngang bộ chỉ huy Thiết Giáp hành quân đặt trên chiếc bán xích xa đậu ngay cạnh tòa nhà chánh, báo cho Trung Tá Nguyễn Văn Thiện biết về hướng đi và nhiệm vụ của tôi. Tôi tuyệt đối không nói thêm điều nào, vì Trung Tá Thiện không phải là thành viên của nhóm đảo chánh. Trung Tá Thiện là cán bộ nòng cốt của đảng Cần Lao, là người tín cẩn của Tổng Thống và ông Cố Vấn, nên bị giữ ở phòng họp từ trưa hôm qua (1/11/1963). Tôi xin với Trung Tướng Minh cho tôi lãnh ông ra và tôi hoàn toàn trách nhiệm. Ðược chấp thuận, và Trung Tá Thiện chỉ huy Thiết Giáp trong cuộc hành quân này. Sau đảo chánh, ông được thăng cấp Ðại Tá và giữ nguyên chức vụ Chỉ Huy Trưởng binh chủng Thiết Giáp."
"Ðoàn xe đến nhà thờ Cha Tam, Ðại Úy Hiệp giúp tôi lo bố trí an ninh. Tôi đến gặp Thiếu Tướng Xuân và Ðại Tá Lắm để nhận lệnh. Cả hai ông, không ai chịu vào nhà thờ để gặp Tổng Thống và ông Cố Vấn. Tôi không rõ tại sao, dù đó là nhiệm vụ của hai ông, và bảo tôi đại diện Hội Ðồng vào mời Tổng Thống và ông Cố Vấn ra xe là được rồi. Tôi vào nhà thờ qua cổng nhỏ bên mặt cổng chánh. Nhưng khi bước vào khỏi cổng khoảng 10 thước, tôi sực nhớ là mình vào một cơ sở tôn giáo không nên mang theo vũ khí. Tôi vội trở ra cổng, cởi súng lục trao cho tài xế của tôi. Lúc này người dân chung quanh thấy có việc lạ, tò mò đứng lố nhố đầy cả ngã ba trước rào sắt của nhà thờ. Binh sĩ cũng không gắt gao cho lắm, và chắc chắn bây giờ người dân đã biết được là Tổng Thống và ông Cố Vấn Nhu đang ở trong nhà thờ này."
"Tôi lại bước vào nhà thờ lần thứ hai, không súng, và vẫn một mình. Tôi không nhìn lại phía sau, nhưng nghĩ bụng là anh em Thiết Giáp ở ngoài rào sắt, chắc cũng đã bố trí theo dõi và an ninh cho tôi, vì biết rằng, tôi vào đây không một tấc sắt trong tay. Tôi mạnh dạn bước tới. Rẽ về tay mặt. Ði tới khoảng 20 thước thì thấy từ phía dãy nhà bên hông phải của nhà thờ có 4 người đi về hướng tôi. Ðó là Tổng Thống Ngô Ðình Diệm tay cầm gậy, ông Cố Vấn Ngô đình Nhu, và 2 người mặc thường phục. Tôi nghĩ bụng, một trong hai người mặc thường phục có xách chiếc cặp da phải là Ðỗ Thọ, tùy viên của Tổng Thống. Người thứ tư tôi không biết. Mãi sau này tôi mới biết là Ðại úy An, sĩ quan cận vệ của Tổng Thống. Tôi nghĩ, chắc là Tổng Thống đã được Hội Ðồng báo trước rồi, nên khi nghe thấy xe tới nhà thờ là Tổng Thống đi ra. Tôi đứng lại. Chờ. Nhưng vẫn không để ý xem hai sĩ quan này có võ trang hay không. Và khi Tổng Thống đến còn cách tôi khoảng 3 thước, tôi đứng nghiêm lại, đưa tay lên mũ, chào đúng lễ nghi quân cách, và giữ nguyên tư thế đứng nghiêm đó, tôi nói: "Thưa Tổng Thống, chúng tôi có lệnh của Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng đến đây mời Tổng Thống và ông Cố Vấn về Bộ Tổng Tham Mưu. Có Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân đại diện cho Hội Ðồng, đang đứng trước cửa chờ Tổng Thống".

"Tổng Thống đứng lại nghe tôi trình bày và có nói một câu ngắn mà tôi nghe không rõ. Sau đó, Ðại Úy Ðỗ Thọ bảo tôi đi trước, Tổng Thống sẽ theo sau. Nhưng tôi đứng nép qua một bên, mời Tổng Thống đi trước ra hướng cổng nhỏ bên phải. Cả 4 người qua hết rồi, tôi mới lững thững bước theo sau, cách xa độ 3 thước. Dù sao, trong cương vị sĩ quan, tôi vẫn bắt buộc phải giữ lễ độ đối với Tổng Thống dù là trong hoàn cảnh nào. Và đi sau cũng có thể là một hành động phản ứng đề phòng tự nhiên của tôi, chớ hoàn toàn không có ý gì khác. Tôi đinh ninh rằng, Thiếu Tướng Xuân đã phải có mặt trước cổng để hướng dẫn Tổng Thống lên xe về Tổng Tham Mưu, vì đó là nhiệm vụ của ông. Ðến cổng rào, vì là cổng nhỏ bên hông nên 4 người phải tuần tự qua cổng. Tổng Thống đi trước, đến Ðại Úy Thọ, rồi mới đến ông Cố Vấn, và Ðại Úy An. Tôi là người thứ 5 ra khỏi cổng sau cùng".
"Ngay lúc bấy giờ, tôi mới chợt nhận thấy có một chiếc Thiết Vận Xa đậu ngay cổng nhỏ này, cánh cửa sau xe mở rộng, gác nằm xuống sát lề đường. Tôi thấy Thiếu Tướng Xuân và Ðại Úy Nhung đã có mặt tại chổ. Không có Ðại Tá Lắm. Thiếu Tướng chỉ có bảo Ðại Úy Ðỗ Thọ trao cho ông chiếc cặp da của Tổng Thống mà Ðại Úy Thọ xách. Ông Xuân xách chiếc cặp đi ngay, không nói thêm một lời nào khác ngoài việc khoát tay ra lệnh cho Ðại Úy Thọ và Ðại Úy An đi theo ông".
"Ðại Úy Nhung hướng về phía Tổng Thống và ông Cố Vấn Nhu, nói như ra lệnh: "Mời hai ông lên". Vừa nói vừa chỉ vào cửa Thiết Vận Xa đã mở. Lúc này Tổng Thống và ông Cố Vấn đứng cách cửa Thiết Vận Xa khoảng 1 thước. Tổng Thống không nói lời nào, chưa có một phản ứng nào về thái độ kém nhã nhặn của người sĩ quan mà ông chưa hề biết mặt. Tổng Thống còn đang tần ngần, sững sờ, thì ông Cố Vấn Nhu đã lên tiếng với vẻ mặt bất bình với người nói trên:
- Tại sao lại phải lên xe này? Không còn xe nào khác hay sao? -
- Không có. Vì lý do an ninh, tình hình đang hỗn loạn. Dân chúng đang muốn giết hai ông đó. Hai ông phải lên xe này thôi, để được bảo vệ -
"Ðại Úy Nhung có vẻ bực bội vì câu hỏi với giọng kẻ cả, nên vừa trả lời vừa đưa tay ra dấu như có ý đẩy hai người vào Thiết Vận Xa. Nhìn qua nhìn lại không thấy Thiếu Tướng Xuân đâu cả. Ðại Úy Thọ và người sĩ quan cận vệ cũng không thấy có mặt. Tổng Thống hỏi:
- Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân đâu? Gọi Thiếu Tướng đến gặp tôi -
- Thiếu Tướng Xuân đã lên xe đi trước rồi -
"Ðại Úy Nhung vừa trả lời vừa giục hai ông vào xe. Sau phút ngập ngừng, hai ông phải bước vào xe".
"Tôi vẫn còn đứng cách đó vài bước bên cạnh cổng nhỏ nhà thờ, nhìn thấy cảnh Thiếu Tướng Xuân đầu trần, không nhìn thẳng Tổng Thống. Thiếu Tướng đã đưa tay nhận lấy chiếc cặp da từ tay Ðại Úy Thọ, xong là bước đi luôn về trước xe của ông, không quên ra lệnh cho Ðại Úy Thọ cùng người sĩ quan cận vệ theo ông, để mặc cho Ðại Úy Nhung đối đáp với Tổng Thống ra sao tùy ý. Tôi cũng nhìn thấy được gương mặt thẩn thờ, ngạc nhiên của Tổng Thống, vẻ bất bình cau có của ông Cố Vấn Nhu, và thái độ nóng nẩy của Ðại Úy Nhung. Tôi theo dõi được những câu trao đổi ngắn ngủi nhưng mất bình tỉnh của ông Cố Vấn với Ðại Úy Nhung, cũng như sự im lặng chịu đựng của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm. Tôi còn chứng kiến được cảnh hai người lặng lẽ bước vào xe, còn nghe Ðại Úy Nhung bảo họ cúi đầu xuống. Ðợi cho hai ông vào xe xong, Ðại Úy Nhung mới bước vào sau cùng. Và cửa xe từ từ dựng đứng lên, đóng kín lại. ... "
"Ngay lúc bấy giờ, tôi mới kịp nhận ra là trong Thiết Vận Xa không còn một binh sĩ Thiết Giáp nào, ngoại trừ tài xế và phụ tài xế ngồi phía trước. Lúc Ðại Úy Nhung bước vào xe, thì rõ ràng tôi chỉ thấy có 3 người trong xe. Ðó là Tổng Thống, ông Cố Vấn, và Ðại Úy Nhung. Sau này hỏi ra tôi mới biết, trưởng xa và xạ thủ đã được Ðại Úy Nhung yêu cầu tạm đi qua xe khác. Tôi bước xuống lòng đường, đi bộ lại gặp Thiếu Tướng Xuân, tôi báo cáo tình hình sau cùng, và đề nghị với Thiếu Tướng cho đoàn xe khởi hành về Bộ Tổng Tham Mưu".
"Tôi bước về xe Jeep của tôi, ra lệnh cho đoàn xe nổ máy và chuẩn bị lên đường. Thứ tự các xe như cũ: Xe Jeep của tôi và Ðại Úy Hiệp đi sau 2 xe Quân Cảnh dẫn đường, kế đó là xe Thiếu Tướng Xuân, xe Ðại Tá Lắm, theo sau là 4 Thiết Vận Xa đi liền nhau, trong đó, chiếc thứ 3 chở Tổng Thống và ông Cố Vấn với Ðại Úy Nhung, tiếp theo là xe chở bộ binh tùng thiết (tức là bộ binh tháp tùng theo Thiết Giáp), sau cùng là xe Trung Ðội Trưởng. Ðoàn xe đang đi trên đường Hồng Thập Tự, qua khỏi nhà bảo sanh Từ Dũ thì phải dừng lại cổng xe lửa vì sắp có xe lửa chạy qua. Thời gian đoàn xe dừng lại đây khoảng hơn mười phút, chợt tôi nghe có mấy tiếng súng nổ phía sau, vào khoảng giữa đoàn xe. Tôi cho quay đầu xe Jeep lại, chạy dọc theo đoàn xe để xem việc gì đã xảy ra. Ðến ngang chiếc Thiết Vận Xa chở Tổng Thống và ông Cố Vấn, tôi thấy Ðại Úy Nhung ngồi trên nóc xe và hướng về phía chúng tôi, đưa một ngón tay cái lên làm hiệu (được hiểu là mọi việc tốt đẹp). Tôi vội hỏi:
- Tiếng súng nổ ở đâu? -
"Ðại Úy Nhung đưa tay chỉ vào trong xe mà không nói gì. Tôi quay đầu xe lại, tiếp tục trở lên đầu đoàn xe. Lúc đó xe lửa cũng vừa chạy qua xong, cổng chắn ngang đã mở, đoàn xe chúng tôi tiếp tục chạy hướng về Bộ Tổng Tham Mưu. Ðể được biết rõ ràng hơn, tôi có hỏi Trung Ðội Trưởng Thiết Giáp, việc gì đã xảy ra mà có tiếng súng nổ trên chiếc Thiết Vận Xa thứ 3. Tôi được trả lời:
- Phụ tài xế xe thứ 3 có báo cáo cho tôi biết, tiếng súng đó do ông Ðại Úy bộ binh ngồi trong xe bắn chết Tổng Thống và ông Cố Vấn rồi -
"Cả tôi và Ðại Úy Hiệp đều nghe biết sự việc này qua hệ thống truyền tin Thiết Giáp trên xe chỉ huy của chúng tôi, nhưng tôi vẫn chưa có báo cáo gì về Tổng Tham Mưu vào lúc đó, cả với bộ chỉ huy Thiết Giáp cũng vậy. Riêng tôi, tôi không biết tại sao cả hai ông đã bị bắn chết. Vì cho tới giờ này, cũng như các Tướng Tá thành viên khác của Hội Ðồng, tôi vẫn biết là Hội Ðồng dù chưa có quyết định nào dứt khoát cho trường hợp của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, nhưng gần như đã có một sự hiểu ngầm qua trao đổi ý kiến ngoài hành lang bán chánh thức giữa các thành viên của Hội Ðồng, thì Tổng Thống được cho xuất ngoại như một người dân bình thường".
"Gặp Trung Tướng Minh và các vị Tướng lãnh ngay lối vào tòa nhà chánh, Thiếu Tướng Xuân báo cáo ngắn gọn rằng:
- Mission accomplie - (nhiệm vụ hoàn thành)
"Trầm ngâm và đăm chiêu, Trung Tướng Minh chưa nói một lời nào sau báo cáo của Thiếu Tướng Xuân, thì Thiếu Tướng Khiêm (Trần Thiện Khiêm) ngay sau đó hỏi nhỏ:
- Việc gì đã xảy ra? -
- Hai ổng đã chết rồi -
"Trung Tướng Minh trả lời ngắn gọn như vậy. Ngay lúc này, tôi có mặt tại chổ, và chợt hiểu. Thì ra câu "nhiệm vụ đã hoàn thành" (mission accomplie) cũng còn có nghĩa là hai ổng đã chết rồi. Rất là rõ ràng. Trung Tướng Minh nói xong, tất cả đều không có một câu hỏi nào khác nữa và cùng nhau trở lên văn phòng, không đi ra chổ Thiết Vận Xa đậu nữa. Tôi cũng đi theo".
"Bước vào đây tôi mới thấy Ðại Úy Nhung đã có mặt ở văn phòng của Tham Mưu Trưởng rồi, cũng tức là văn phòng mà TrungTtướng Minh và các Tướng Tá trong Hội Ðồng đang tạm sử dụng. Lúc bấy giờ, tôi mới biết thêm là Ðại Úy Nhung đã lên đây trước và báo cáo với Trung Tướng Minh trước khi có người lên đây trình đoàn xe đón Tổng Thống đã về đến Tổng Tham Mưu. Ðại Úy Nhung chỉ báo cáo riêng cho Trung Tướng Minh mà thôi, và chắc chắn là kín là mật, nên các Tướng Tá trong Hội Ðồng, kể cả Thiếu Tướng Khiêm cũng chưa hay biết được việc gì đã xảy ra. Do đó, khi Trung Tướng Minh cùng các Tướng Tá trong Hội Ðồng cùng đi xuống sân vận động dự trù để gặp Tổng Thống và ông Cố Vấn, thì chưa ai biết được việc gì đã xảy ra cho Tổng Thống cả. Vừa đến tầng dưới thì gặp ngay Thiếu Tướng Xuân từ ngoài sân bước vào, hớn hở báo cáo (công khai) với Trung Tướng Minh là nhiệm vụ đã hoàn thành".
"Ðể trả lời câu hỏi: "Việc gì đã xảy ra của Thiếu Tướng Khiêm", Trung Tướng Minh mới buông gọn một câu: "Hai ổng đã chết rồi". Tôi đã kín đáo nhận xét thái độ của các thành viên trong Hội Ðồng ngay tại hành lang tầng dưới của tòa nhà chánh Bộ Tổng Tham Mưu, ngay sau khi Thiếu Tướng Xuân báo cáo, và sau đó Trung Tướng Minh trả lời ngắn gọn cho Thiếu Tướng Khiêm. Thoạt đầu, tất cả đều có vẻ vui (có lẽ khi biết là đã đón hay bắt được Tổng Thống và ông Cố Vấn về đây rồi), vì ai cũng nghĩ rằng phe đảo chánh ta đã nắm chắc phần thắng 100% mà không còn sợ hậu họa gì nữa, vì hai ông không chạy vuột ra khỏi thủ đô để còn mưu tính chuyện gì khác đâu. Và câu "mission accomplie" cũng được các Tướng Tá trong Hội Ðồng hiểu là đã bắt được hai ông về rồi. Ðến lúc nghe Trung Tướng Minh trả lời cho Thiếu Tướng Khiêm là cả hai đều đã chết hết rồi thì phần đông đều có vẻ sững sốt, ngạc nhiên, đến độ không nói được một lời nào. Vì cứ y theo quyết định, thì cùng lắm cũng chỉ một mình ông Cố Vấn Nhu mà thôi, tại sao lại là hai người? Ai cũng nghĩ là Tổng Thống sẽ được Hội Ðồng cho đi ra ngoại quốc, bây giờ tại sao lại như vậy? Phải giải thích thế nào đây? Riêng Trung Tướng Minh rất là trầm tỉnh, không nói một lời nào với Thiếu Tướng Xuân dù là một lời khen hỏi ủy lạo, chỉ vài lời ngắn gọn cho câu hỏi của Thiếu Tướng Khiêm thôi".
"Sau đó vài hôm, tôi có dịp gặp lại Thiếu Tá Nhung (đã được thăng cấp). Ðể hết thắc mắc, tôi có gặn hỏi lại sự việc đã xảy ra như thế nào trong chiếc Thiết Vận Xa, thì Thiếu Tá Nhung vừa cười vừa trả lời cho tôi một cách gọn gàng như đã không có chuyện gì quan trọng xảy ra:
- Một người cũng vậy, mà hai người cũng vậy thôi. Hai người cũng khó khăn lắm, nhưng chắc ăn hơn -
- Nhưng làm gì có lệnh cho hai người? - Tôi gợi ý hỏi thêm.
- Vì ông Diệm chống cự lại sau khi ông Nhu bị tôi đâm chết, nên tôi phải thanh toán luôn. Có lệnh cũng được, mà không có lệnh cũng vậy thôi. Cho nó chắc ăn. Lúc đó đâu có đợi lệnh được anh -
"Thiếu Tá Nhung cũng cho tôi biết là anh đã sử dụng dao găm cá nhân của anh, và sau đó bồi thêm cho mỗi người một viên đạn ân huệ. Tôi còn nhớ mãi những câu đối đáp này mồn một, không bao giờ quên. Nhưng không bao giờ dám hé môi nửa lời ... Bí mật quốc gia chăng? Cũng có thể là như vậy, vì Hội Ðồng họp báo có tiết lộ điều gì rõ ràng đâu. Cũng không có giải thích điều gì, và cũng không có trả lời bất cứ câu hỏi nào có liên quan đến sự việc này".
"Kết luận. Tôi xin tạm mượn một câu trích nguyên văn của cựu Trung Tướng Trần Văn Ðôn trong quyển "Việt Nam Nhân Chứng": "Tuy lúc đó tôi không nghĩ đến chuyện giết hai ông Diệm Nhu, sau này nhìn lại các sự kiện, tôi cho rằng người nào đó ra lệnh giết này, quả là một người thấy xa. Ông ta không phải ngu dại gì khi làm chuyện đó". Nhưng theo tôi, xét cho cùng, người nào đó cho dù có thấy xa, có ngu dại hay có khôn ngoan gì thì cũng không phải là người thực sự có quyền chủ động, và không thể chủ động gì trong sự việc này. Lý do rất đơn giản và rất dễ hiểu là lúc nào cũng có một bàn tay lông lá của người phù thủy với chiếc đũa thần, luôn luôn có mặt bên cạnh ... đứng trong bóng tối".
Hết phần trích dẫn.

Trở lại phòng Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm. Sau một lúc bàn thảo và viết viết sửa sửa, một bản Thông Cáo được hoàn chỉnh, liền đưa sang đài phát thanh công bố cho toàn dân biết là Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng đã thành công trong mục tiêu lật đổ chế độ độc tài gia đình trị của họ Ngô. Ðồng thời cũng loan tin vắn tắt rằng, Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu đã tự sát.
Ngay trong buổi sáng hôm nay (2/11/1963), Bộ Tổng Tham Mưu với hằng trăm phóng viên báo chí truyền thanh truyền hình trong nước ngoài nước, cùng với những vị hoạt động chính trị, ra vào tòa nhà chánh rất nhộn nhịp. Những chiếc xe bóng lộn chạy vào chạy ra như "con thoi" vậy. Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng ra lệnh thả tất cả tù chính trị dù có án hay chưa có án. Hải Quân được lệnh ra trại tù Côn Sơn đón các tù nhân chính trị về thủ đô, dĩ nhiên là không có tù chính trị cộng sản.
Buổi chiều (2/11/1963), trong buổi lễ đơn giản ngay trong phòng Thiếu Tướng Tham Mưu Trưởng Liên Quân, Trung Tướng Dương Văn Minh, nhân danh Chủ Tịch Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng, thăng cấp Trung Tướng cho các vị: Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, Thiếu Tướng Tôn Thất Ðính, Thiếu Tướng Lê Văn Kim, Thiếu Tướng Mai Hữu Xuân, thăng cấp Thiếu Tướng cho Ðại Tá Nguyễn Văn Thiệu và Ðại Tá Nguyễn Hữu Có, cùng nhiều vị cấp Tướng cấp Tá khác.
Trung Tướng Minh ra lệnh mở cửa phòng họp số 1 và các vị bị giữ từ trưa hôm qua được ra về, nhưng đa số các vị này sau đó không còn ngồi lại chiếc ghế tại nhiệm sở của mình mà phải ngồi những chiếc ghế mà báo chí thường gọi là "ngồi chơi xơi nước", hoặc ngồi ghế ở nhà riêng của quí vị ấy.
Ðến tối, hằng trăm sinh viên học sinh bị bắt giam trong cuộc tranh đấu cho Phật Giáo, sau khi ra khỏi nhà tù đã vào tòa nhà chánh Bộ Tổng Tham Mưu, mang theo đủ thứ thức ăn, nào bánh mì thịt, bánh tây, bánh ngọt, thịt quay, giò chã, cháo cá cháo thịt,.... đãi tất cả những ai có mặt tại đây, từ anh tùy phái, thư ký, đến cận vệ, tùy viên hay chánh văn phòng, và các vị Tướng Lãnh, một bữa ăn rất ý nghĩa trong một không khí thật vui. Phần tôi đã một ngày đêm không chợp mắt và cũng chẳng có thì giờ ăn uống mặc dù vợ tôi có cho mang vào. Giờ đây công việc không đến nỗi vất vã nên thật ngon miệng.
Trong khi Hội Ðồng Quân Nhân Cách mạng cùng với các nhân vật chính trị và tôn giáo, thảo luận về thành phần chánh phủ thay thế chánh phủ sụp đổ, thì thi hài ông Diệm và ông Nhu được đưa xuống bệnh xá Tổng Tham Mưu, tọa lạc bên kia đường gần như đối diện với tòa nhà chánh Tổng Tham Mưu, để làm các thủ tục trước khi tẩn liệm và mai táng. Khai tử của hai ông làm tại quận Tân Bình, tỉnh Gia Ðịnh, ngang cổng số 2 trại Trần Hưng Ðạo, tức Bộ Tổng Tham Mưu. Nghề nghiệp trên tờ khai tử của ông Diệm thì tôi không được đọc, nhưng của ông Nhu ghi là "quản thủ thư viện".
Trung Tướng Trần Văn Ðôn ra lệnh cho Trung Tá Nguyễn Văn Luông (vừa thăng cấp) tìm mua hai quan tài tốt nhất, nhưng tìm cả Sài Gòn chỉ có một cái tốt nhất và cái còn lại được xem là tốt nhì. Dĩ nhiên cái tốt nhất dành cho cố Tổng thống Ngô Ðình Diệm. Theo yêu cầu của bà Trần Trung Dung, cháu ******* ông Diệm ông Nhu là cậu ruột, đưa hai quan tài đến quàn tại bệnh viện Saint Paul trên đường Phan Thanh Giản. Biết được tin đó, học sinh sinh viên vì phẫn uất trong tù đày khi tham gia đấu tranh cho sự công bằng tôn giáo, nên dự định đánh cắp quan tài của hai ông. Tin tức này đến tai bà Dung, và Bà vội vã xin Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng chuyển trở vào Bộ Tổng Tham Mưu. Sau cùng, hai quan tài được an táng tạm trong khuôn viên trại Trần Hưng Ðạo, cạnh chùa An Quốc. Lễ an táng vị nguyên thủ quốc gia và vị cố vấn của ông ngay sau khi bị lật đổ, thật là thê thảm! Phải cử hành lúc nửa đêm để tránh những đụng chạm xô xát với học sinh sinh viên. Trong bóng đêm mù mịt, dưới ánh đèn pha loại nhỏ, ánh sáng chỉ đủ cho công việc hạ huyệt hai quan tài. Có mặt lúc đó, gồm vị linh mục người Pháp, ông bà Trần Trung Dung (một thời là Bộ Trưởng Phụ Tá Quốc Phòng dưới quyền Tổng Thống Diệm), Trung Tá Nguyễn Văn Luông (trưởng ban mai táng), tôi, và một số quân nhân của Tổng Hành Dinh/Tổng Tham Mưu phụ trách an táng. Xong, một biên bản được thiết lập, và toàn bộ hồ sơ được ghép thành một tập dày cùng với hình ảnh từ lúc tẩn liệm đến khi hoàn thành hai ngôi mộ. Hai ngôi mộ thật bình thường. Tôi có giữ một hồ sơ này, nhưng cuối cùng cũng phải thiêu hủy sau ngày chế độ tự do Việt Nam Cộng Hòa chúng ta sụp đổ 30.4.1975.
Chánh phủ Nguyễn Ngọc Thơ được Trung Tướng Dương Văn Minh, với tư cách Chủ Tịch Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng, chức năng Quốc Trưởng tấn phong, trong khi nhiều nhân vật từng được ông Diệm và ông Nhu tin cẩn bị bắt giữ. Ông Nguyễn Ngọc Thơ, trong ngành hành chánh, là Ðốc Phủ Sứ thời Pháp cai trị, nguyên là Phó Tổng Thống của Tổng Thống Diệm, nhưng ông được mời thành lập chánh phủ có lẽ là nhờ vào thành tích khôi phục nền kinh tế trong những năm trước đó, với lại ông cũng chưa bị tai tiếng gì trong dư luận. Tân chánh phủ có màu sắc dân sự dù là có vài vị Tướng Lãnh nắm giữ Bộ Quốc Phòng và Bộ An Ninh (tức Bộ Nội Vụ cũ), nhưng thực chất lãnh đạo quốc gia vẫn là Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng mà Trung Tướng Minh là Chủ Tịch, hành sử chức năng Quốc Trưởng.
Những ngày tiếp theo, các chính khách vẫn ra vào Bộ Tổng Tham Mưu tuy không nhộp nhịp như những ngày đầu, nhưng tòa nhà chánh lúc nào cũng có khách dân sự -nói chung- vào gặp Trung Tướng Minh hoặc Trung Tướng Khiêm.
Chiều ngày 3/11/1963, Ðại Tá Ðặng Văn Quang, sau khi được điều chỉnh từ Ðại Tá tạm thời thành Ðại Tá thực thụ, ông nói với Trung Tướng Khiêm:
- Trung Tướng lo thăng cấp cho nhiều người mà Trung Tướng quên thằng Hoa và nhân viên văn phòng. Tụi nó thức với Trung Tướng mấy ngày nay, mà chánh văn phòng của Trung Tướng là cực nhất đó -
- Ðúng là tôi không nhớ. Chú Hoa, chú và mấy chú trong văn phòng mỗi chú được thăng 1 cấp. Chú bảo Phòng Tổng Quản Trị làm xong Nghị Ðịnh đưa vào tôi trình Trung Tướng Minh duyệt ký -
Thế là tôi được thăng cấp Thiếu Tá từ hôm đó.
Các chức vụ quan trọng tại trung ương ngay sau cuộc đảo chánh thành công, như sau:
Trung Tướng Dương Văn Minh, Chủ Tịch Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng, tức Quốc Trưởng.
Trung Tướng Trần Văn Ðôn, Tổng Trưởng Quốc Phòng kiêm Tổng Tham Mưu Trưởng.
Trung Tướng Trần Thiện Khiêm, vẫn Tham Mưu Trưởng Liên Quân.
Trung Tướng Tôn Thất Ðính, Tổng Trưởng Bộ Anh Ninh kiêm Tư Lệnh Quân Ðoàn III/Vùng III Chiến Thuật.
Các chức vụ quan trọng tại địa phương, như sau:
Trung Tướng Ðổ Cao Trí, từ Ðà Nẳng lên Plei Ku nhận chức Tư Lệnh Quân Ðoàn II/Vùng II Chiến Thuật, hoán chuyển với Trung Tướng Nguyễn Khánh.
Trung Tướng Nguyễn Khánh, từ Plei Ku xuống Ðà Nẳng nhận chức Tư Lệnh Quân Ðoàn I/Vùg I Chiến Thuật, hoán chuyển với Trung Tướng Trí. Trong khi cuộc đảo chánh chưa phân thắng bại, Thiếu Tướng Khánh chần chừ trong quyết định ủng hộ bên nào, đến gần sáng 2/11/1963 mới lên tiếng ủng hộ Hội Ðồng Quân Nhân Cách Mạng, và khi thành công ông cũng được thăng cấp Trung Tướng.
Thiếu Tướng Bùi Hữu Nhơn, Tư Lệnh Quân Ðoàn IV/Vùng IV Chiến Thuật. Ðại Tá Nhơn nhận chức Tư Lệnh Sư Ðoàn 21 Bộ Binh từ trung tuần tháng 12/1962 do Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm bàn giao lại, và chuyển Sư Ðoàn từ Cần Thơ xuống Bạc Liêu. Ðảo chánh thành công, Ðại Tá Nhơn được thăng cấp Thiếu Tướng và nhận chức Tư Lệnh Quân Ðoàn IV thay Thiếu Tướng Huỳnh Văn Cao bị cách chức.
Các chức vụ Tư Lệnh Hải Quân (Ðại Tá Hồ Tấn Quyền), Tư Lệnh Không Quân (Ðại Tá Huỳnh Hữu Hiền), Tư Lệnh Sư Ðoàn 7 Bộ Binh (Ðại Tá Bùi Ðình Ðạm), Tư Lệnh Sư Ðoàn 9 Bộ Binh (Ðại Tá Bùi Dzinh), Tư Lệnh Lữ Ðoàn Nhẩy Dù (Ðại Tá Cao Văn Viên), Tư Lệnh Lữ Ðoàn Thủy Quân Lục Chiến (Ðại Tá Lê Nguyên Khang), Chỉ Huy Trưởng Sở Khai Thác Ðịa Hình (Ðại Tá Lê Quang Tung, bị giết trong ngày đảo chánh),..... và Trưởng Phòng Nhì Bộ Tổng Tham Mưu (Ðại Tá Nguyễn Văn Phước), đều bị thay thế. Riêng Ðại Tá Cao Văn Viên, chỉ vài ngày sau được trở lại chức vụ Tư Lệnh Lữ Ðoàn Nhẩy Dù.
Ngày 8/11/1963, tôi chuyển lệnh của Trung Tướng Trần Thiện Khiêm sang Bộ Tư Lệnh Không Quân, cấp 1 chiếc trực thăng lên Gò Dầu Hạ (tỉnh Tây Ninh) đón Ðại Tá Nguyễn Chánh Thi về Sài Gòn. Trực thăng về đáp ngay trong khuôn viên Bộ Tổng Tham Mưu. Tôi dùng xe của Trung Tướng Khiêm ra đón Ðại Tá Thi và đưa vào phòng Trung Tướng Khiêm. Hai vị, sau cái bắt tay đã ôm nhau với nụ cười ròn rã. Nhưng liệu đằng sau hai nụ cười đó có phải xuất phát từ tình cảm chân thành hay chỉ là đầu môi? Bởi vì 3 năm trước đây, một vị lãnh đạo cuộc đảo chánh (Ðại Tá Thi) và một vị chỉ huy đánh dẹp cuộc đảo chánh đó (Trung Tướng Khiêm), giờ đây lại gặp nhau, bắt tay nhau, cùng nhau cười, nhưng cười vui hay cười gượng!!!
Chính trị, theo tôi, là một loại ngôn ngữ và hành động mà mỗi người hiểu theo cách riêng của mình tùy theo bối cảnh chung, sự kiện riêng, thời gian và không gian của nó. Nói như vậy, hành động như vậy, nhưng không nhất thiết là như vậy. Phải chăng, Trung Tướng Khiêm và Ðại Tá Thi đang là như vậy?
Cũng theo tôi, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm là vị lãnh đạo có bản lãnh chính trị. Ông là người thấy trước sự suy yếu trên chính trường quốc tế của Việt Nam Cộng Hòa nếu như chấp thuận cho Hoa Kỳ thiết lập các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa, và như vậy cuộc chiến tranh chống cộng sản sẽ mất thế chính trị, trong khi thế chính trị rất là quan trọng nếu không nói là có tính cách quyết định đối với cuộc chiến mà Việt Nam Cộng Hòa đang lâm trận (và điều này đã thật sự xảy ra). Nhưng rất có thể cũng vì ông có tầm nhìn xa như vậy mà ông đã bị lật đổ và bị giết chết? Vì thế mà cái chết của ông vẫn còn là một nghi vấn về người ra lệnh giết ông. Nhất thiết người đó phải là người Việt Nam có thẩm quyền lúc bấy giờ, nhưng liệu có phải chính người ấy tự mình quyết định hay người ấy cũng chỉ là người thi hành lệnh của ai đó đằng sau nữa? Nghi vấn cao nhất của tôi về người duy nhất ra lệnh giết ông Diệm ông Nhu vẫn là cựu Ðại Tướng Dương Văn Minh. Giả thuyết rằng, nếu Ðại Tướng Minh tự nhận ra lệnh cho Ðại Úy Nhung giết ông Diệm, điều đó đúng hay sai tốt hay xấu còn tùy thuộc nhiều yếu tố mà những sử gia sẽ dẫn đến sự phán xét sau này, nhưng nếu Ðại Tướng Minh cho là ông thi hành lệnh của Hoa Kỳ chẳng hạn, chúng ta có thể phán xét ngay bây giờ chớ không cần chờ đợi sự phán xét sau này của lịch sử. Nhưng giờ đây, năm 2003, cựu Ðại Tướng Dương Văn Minh đã từ trần, xin để ông yên nghỉ!
Mặt khác, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm, trong hơn 9 năm cầm quyền, vừa chiến đấu chống du kích cộng sản, vừa xây dựng được nền kinh tế non trẻ bước đầu, và năm 1962 đã cân bằng được ngân sách quốc gia. Tổng Thống cũng là người lãnh đạo trong sạch, nhưng ông phải chịu trách nhiệm về mọi tác hại do anh em ông gây ra cho dân tộc, bởi vì ông là Tổng Thống, ông đã không ngăn chận, hoặc ông không đủ can đảm ngăn chận hành động của anh em ông, hoặc là ông xem thường thái độ chính trị của đồng bào dưới quyền ông, nên để mặc anh em ông thao túng!
Phải chăng ưu điểm của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm dù có nhiều, nhưng không bù được khuyết điểm của ông, vì khuyết điểm từ trong trách nhiệm của ông mới thật là cốt lõi của lãnh đạo?
Khi thăm đơn vị quân đội, Tổng Thống Ngô Ðình Diệm thường nhắc nhở người lính "chiến thắng ở mặt trận nhưng không nên tỏ ra kiêu căng ở hậu phương, vì như vậy là kiêu binh, mà kiêu binh thì mất lòng dân, mất lòng dân thì không thắng được cộng sản trong cuộc chiến tranh toàn diện này".
Vậy, có phải là Tổng Thống đã vấp phải điều mà ông răn dạy quân đội không?
Nhưng dù sao thì cái chết của Tổng Thống Ngô Ðình Diệm -và chỉ riêng Tổng Thống Ngô Ðình Diệm thôi- tôi nghĩ, đã để lại nhiều luyến tiếc, thương cảm, thậm chí là ngưỡng mộ, trong các thành phần xã hội, kể cả quân nhân các cấp trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.
---hết---
(Còn 1 số đoạn nữa nói về những cuộc đấu đá của các tướng lĩnh quân đội VNCH và những ngày cuối cùng của chế độ VNCH, nếu các bạn thích tôi sẽ post tiếp)

Mỹ kể lại chuyện Diệm-Nhu bị giết
Người lành nghề
Ngày 27-6-1963, Tổng thống John Kennedy cử Henri Cabot Lodge đi thị sát miền Nam Việt Nam. Một tuần sau, ông ta triệu tập các phụ tá gồm có A.Harimann, R.Hillsman, G.Ball đến họp ở Phòng Bầu dục để bàn về Việt Nam. Tất cả đều cho rằng, Nhu là kẻ có tội, Diệm thì không bao giờ chịu loại Nhu. Và như thế, họ nói về khả năng có một cuộc đảo chính lật đổ Diệm.
Buổi tối cùng ngày ở Sài Gòn, Trần Văn Đôn và Lucien Conein, một nhân viên CLA kỳ cựu cũng bàn bạc đề tài trên. Cùng dự là người tâm phúc của Đôn, cũng là em rể ông ta, Lê Văn Kim, Giám đốc Trường Võ bị. Kim kéo thêm bạn lê Dương Văn Minh. Conein lập dị, hung hăng, rất nhạy bén và lành nghề. Đôn và Conein hợp nhau ở thú vui chè chén và trác táng, lại còn đồng điệu về văn hóa. Đôn là người Việt đã Pháp hóa, thì Conein là người Pháp đã Mỹ hóa.
Đầu năm 1962, được cử quay trở lại Việt Nam, Lucien Conein giả dạng làm cố vấn cho Bộ Nội vụ Sài Gòn, một cái vỏ giúp ông ta đi được khắp miền Nam thu thập tin tức về các âm mưu lật đổ chính quyền Diệm. Công việc của ông ta tế nhị và nguy hiểm vì phải làm sao các bản báo cáo về Đôn, Kim, Minh... không lọt vào tay Diệm và Nhu, nếu không thì không chỉ tính mạng Đôn, Kim, Minh... bị đe dọa mà cả chính ông ta cũng có thể bị Nhu giết rồi đổ tại *********. Người đầu tiên âm mưu lật đố Diệm là Trần Kim Tuyến. Tuyến hợp sức với Đại tá Phạm Ngọc Thảo. Coneín liền báo cho Trần Thiện Khiêm phá âm mưu này. Kết cục là Tuyến bị đẩy ra nước ngoài, còn Thảo gia nhập nhóm của Khiêm để sau này cùng với Đôn, Minh chống Diệm-Nhu.
Uỷ nhiệm toàn quyền
Thừa lệnh của Tổng thống Kennedy, Roger Hillsman, Giám đốc Vụ Viễn đông, Bộ Ngoại giao, điện mật cho Đại sứ Cabot Lodge: "Hãy cho Diệm cơ hội cuối cùng để loại bỏ Nhu, nếu vẫn ngoan cố không nghe, chúng ta phải chấp nhận khả năng không thể duy trì Diệm được nữa".
Theo yêu cầu của Lodge, Hillsman ra lệnh cho Đài phát thanh Tiếng nói Hoa Kỳ phát đi bản tường thuật: Quân đội Sài Gòn không dính vào vụ tiến công chùa chiền. Kèm theo đó là một bản tin điểm dư luận báo chí Mỹ nói đến việc Mỹ có thể cắt giảm viện trợ nếu Diệm không sa thải ngay kẻ đã ra lệnh tiến công các chùa. Richardson, Giám đốc CLA ở Sài Gòn, báo cáo về Washington là: "Tình hình đã đến mức không còn có thể quay trở lại được nữa". Để công việc được chóng vánh hơn, ngày 29-8-1963, Cabot Lodge điện về Mỹ: ?o(Chúng ta đã lao vào một tiến trình không có đường lùi mà không mất danh dự, đó là việc lật đổ Diệm". Nhà Trắng điện trở lại ủy nhiệm cho Lodge toàn quyềnqd việc điều hành ?otiến trình? ở Sài Gòn. Tại sao vậy? Cho đến này chưa có tư liệu gì xác minh chuyện này, nhưng người ta cho rằng, trong việc uỷ nhiệm này, Tổng thống vốn là người thuộc đảng Dân chủ muốn đẩy đại sứ đảng Cộng hoà vào thế không thi hành lệnh thì không được, thi hành có gì trục trặc là sẽ bị mất mặt trong kỳ bầu cử sắp tới, trong khi đó J.F.Kennedy lại khỏi bị mang tiếng là nhúng tay vào một vụ bẩn thỉu, có thể mang tai tiếng chính trị cho mình.
Ngày 2-9-1963, J.F.Kennedy công nhiên nói trên đài truyền hình rằng: Diệm "xa rời dân chúng", ông ta kêu gọi "thay đổi chính sách và nhân sự?. Trong bài này, Kennedy không hề nói gì đến ý định Hoa Kỳ rút khỏi Sài Gòn. Mỹ được tin Nhu có một số "hoạt động quanh co" với người Cộng sản, Nhu chưa bao giờ tuyên bố loại trừ khả năng tiếp xúc với Hà Nội, mặc dù anh em Diệm-nhu luôn luôn nói đến chống Cộng. Nhu cho Bửu Hội tiếp xúc với De Gaulle, ông này ủy nhiệm Lalouette, Đại sứ Pháp tại Sài Gòn cho Diệm - Nhu biết quan điểm của Pháp về một "Đông Dương trung lập". Lalouette cứ phái viên Manelli ra Hà Nội thăm dò, nhưng khi Manelli quay vào Sài Gòn thi Diệm và Nhu đã bị giết chết.
Cho đến nay, không ai biết nổi sự vận động này là nghiêm chỉnh hay chỉ là hỏa mù, nhưng Mỹ cứ dùng việc này để thêm một lần nữa đổ tội cho Diệm-Nhu đáng chết.
Cứ theo cách tốt nhất
Trong khi đó, Đôn và Minh gặp Lucien Conein, trình bày 3 phương án: thứ nhất là ám sát Nhu và Cẩn, để lại một mình Diệm tại chức nhưng sẽ mất hết quyền lực; hai là, bao vây Sài Gòn, thủ tiêu chế độ Diệm; ba là, đối đầu với Diệm - Nhu, thanh toán dần phe Diệm-Nhu bằng các cuộc chiến đấu trên đường phố Sài Gòn. Về sau, để giữ bí mật, Minh không đi gặp mà chỉ cử một mình Đôn đi gặp và bàn soạn với Conein trong một phòng làm việc của một bác sĩ chữa răng tư nhân. Conein ghi nhật ký: "Nhiều việc khác đã liên tiếp xảy ra, và rõ ràng là răng của tôi được chăm sóc kỹ?.
Conein bảo đảm vòi cánh Minh-Đôn rằng: "Các ông cứ làm theo cách nào mà các ông cho là tốt nhất. Mỹ cam kết sẽ không làm gì để cản trở công việc của các ông". Về sau này, Cabot Lodge nhiều lần trốn tránh trách nhiệm của Mỹ về cái chết của Diệm, bằng cách khoe bàn tay không dính bẩn của mình, nhưng quanh co rồi cũng không thể không thừa nhận sự thật. Như trong bức điện gửi ngày 6-11-1963 lên Tổng thống Kennedy, H.C.Lodge viết: "Cuộc đảo chính là hành động của người Việt Nam, người Mỹ không hề điều khiển, cũng không thể ngăn chặn lại một khi nó đã khởi đầu. Tất nhiên đều chắc chắn là cả hạt giống và mảnh đất gieo trồng đều do chúng ta chuẩn bị. Chắc chắn là cuộc đảo chính đã không xảy ra nếu không có sự chuẩn bị chu đáo của chúng ta".
Xấu nhất bây giờ cũng tốt hơn cũ
5 ngày trước giờ đảo chính, Tổng thống Kennedy ra lệnh cho McGeorges Bundy, cố vấn chính trị, điện mật cho Cabot Lodge: ?oChúng tôi đặc biệt lo lắng về dư luận gần như ở khắp mọi nơi sẽ quy trách nhiệm cho chúng ta nếu cuộc đảo chính thất bại, dù chúng ta đã cẩn thận không dính líu trực tiếp vào. Vì vậy, mặc dù vẫn đồng ý với ông rằng, chúng ta không nên đặt mình vào tư thế ngăn cản cuộc đảo chính, chúng tôi vẫn dành quyền xem xét và lưu ý về bất cứ kế hoạch nào ít có khả năng thành công".
Trước sự do dự của bờ bên kia Thái Bình Dương, Lodge trả lời cứng rắn: "Cho dù có xảy ra chuyện gì xấu nhất thì cũng còn tốt hơn những gì đã qua. Người ta có thể nói chắc rằng, chính phủ Sài Gòn tới đây sẽ không bí bét như chính phủ hiện tại".
Thế nhưng, Tổng thống Kennedy vẫn lo rằng: "... Cuộc đảo chính sẽ đem lại kết cục là không bên nào dứt đếm và như thế sẽ rất nguy hiểm vì Cộng sản là kẻ duy nhất được hưởng lợi". Mối lo của Tổng thống Kennedy không phải là đẩy lùi hay xúc tiến đảo chính, mồi lo có tính cách thực dụng hơn là đạo lý: Diệt Diệm thì diệt rồi nhưng làm sao đừng để Cộng sàn có lợi hơn Mỹ. Điện cuối cùng của Tổng thống Kennedy cho Lodge nói rất rõ: "Nếu ông thấy rõ ràng đảo chính không có khả năng thành công mau lẹ thì ông thông báo nhanh cho các tướng lĩnh Sài Gòn ngừng tay lại, ít ra cho đến lúc có được cơ hội tốt hơn. Còn một khi cuộc đảo chính đã khởi sự, thì căn cứ theo quyền lợi của Chính phủ Hoa Kỳ, nó phải thành công".