Vui buồn hội ngộ trong kiếp con người...

Vui buồn hội ngộ trong kiếp con người...

Trong âm nhạc, mảng dân ca là một đề tài rất phong phú và gần gũi với mọi người. Nhiều nhạc sĩ đã thử nghiệm với dòng âm nhạc này và đã thành công nhất định. Trong nhạc dân ca, người ta rất hay dùng những hình ảnh quen thuộc như cây đa, con đò, đồng lúa, ruộng vườn, cuộc sống lao động của nông dân... nhưng có một mảng nhỏ trong số đó mà ít người nhạc sĩ thể hiện được cái hay, cái tự nhiên của nó đó là nhạc đồng dao. Sở dĩ nhạc đồng dao không có nhiều bởi vì đây là nhạc của trẻ chăn trâu, giai điệu rất đơn giản, sử dụng những câu hát lặp và láy. Những suy nghĩ rất hồn nhiên của trẻ nhỏ khiến nhiều nhạc sĩ khó cảm thụ để mà viết được. Nó là một dạng ca dao truyền miệng ngắn với những câu 4,5 chữ, nhịp vui như chân sáo nhảy và đôi khi ta cảm thấy nó như một bài vè... Người ta thường viết được những bài hát giàu suy nghĩ và ý tưởng nhưng lại khó viết được một bài hát rất trẻ thơ, viết theo cách nhìn sự vật hơn là bản chất của những mục đồng. Nhưng thực sự đó là một thế giới rộng và phong phú cần khám phá.
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã có một số khám phá rất thú vị và riêng với cá nhân tôi cảm thấy ông có những thành công ít nhất trong giai điệu. Nhưng khác với đồng dao hồn nhiên một chút là ông đem tính triết lý của mình vào nhạc đồng dao khiến nó không còn là nhạc cho trẻ nhỏ nữa mà là nhạc cho mọi người. Những triết học, thi ca đi cùng với giai điệu trẻ thơ đã đưa đồng dao lên ngang tầm với những loại nhạc giàu tính nhân văn sâu sắc khác. Đó là một cách biểu hiện mới theo như cách nói của Trịnh, một cách biểu hiện phù hợp với thời đại. Một số bài có dáng dấp đồng dao như Ra đồng giữa ngọ, ở trọ, con mắt còn lại... nhưng đến bài hát Bống không là Bống thì thực sự thoát thai thành một thứ nhạc đồng dao hiện đại. Đó chính là lý do tại sao tôi muốn nói về bài hát này một chút, bài Bống không là Bống.
Ai cũng biết rằng nhân vật Bống quá gần gũi với nhân gian. Nó là cổ tích nhưng cũng là đời thường. Có ai đã từng đi câu bống chưa nhỉ, rất là thú vị! Bống là một loài cá phàm ăn, chính ngày xưa tôi đã từng chứng kiến một người chỉ cần một cái que tre, buộc vào một sợi dây cước, đầu sợi dây chỉ buộc một con giun. Buộc chứ không phải là móc giun vào. Thả xuống nước nơi có nhiều bống, bống sẽ bu đến. Chỉ cần bống ngậm vào con giun, nhấc lên, đưa một cái rổ vào phía dưới, bống há miệng ra là rơi vào rổ. Trong nửa tiếng là có thể câu được hàng chục con bống như vậy và chỉ cần một đến 2 con giun mà thôi. Câu bống thật là dễ như vậy đó và tất nhiên câu bống cũng là một nét gì đó rất dân gian Việt Nam của những đứa trẻ nông thôn. Trong văn học bống là một nhân vật đáng yêu, hồn nhiên và cả tin nữa. Bống sẵn sàng trồi lên mặt nước để đón nhận sự chăm sóc yêu thương của Tấm để rồi đón nhận một thực tại đau đớn đó là cái chết. Sự xung đột tình cảm giữa Tấm và Cám, sự đối nghịch giữa yêu và ghét đã vô tình giết chết bống. Phải chăng đó chính là cuộc đời và thân phận của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, giằng xé giữa hai thế lực xã hội, thiện và ác. Nhưng chúng ta không bàn sâu về điều này, mà sẽ đi sâu vào đàm đạo cái hay trong bài Bống không là Bống. Một ý tưởng nảy sinh từ một cô ca sĩ đồng thời lại phù hợp với một câu chuyện cổ tích nổi tiếng có lẽ đã thôi thúc Trịnh Công Sơn đột phá một một bài hát mà chưa bao giờ có ai thử nghiệm. Nhân vật bống thực sự đã có một chỗ đứng trong âm nhạc Việt Nam bên cạnh những hình ảnh dân ca quen thuộc khác dưới một chất liệu đồng dao hài hoà.
Mở đầu bài hát cho đến hết nhạc sĩ luôn nhắc lại... Bống không là bống ... Đúng là giọng đồng dao lặp đi lặp lại. Nhạc sĩ không kể gần xa về một cái diện mạo bên ngoài mà gọi thẳng luôn như vậy. Nghe gần gũi quá, nghe cứ như Trần Đăng Khoa gọi chú chó vàng của mình: Vàng ơi vàng ơi vậy! Nhưng đó là thơ, còn đây lại là âm nhạc, tài tình như vậy đó. Để tạo ra một câu nghe như một tiếng gọi trong âm nhạc thật là khó. Trong thơ ca, văn học thì Bống được nói đến nhiều nhưng trong âm nhạc thì chưa ai lại bắt đầu một bài hát bằng một tiếng gọi thân thương đến vậy. Và rồi thì Bống... không ở trong ao... vậy chứ Bống ở đâu vậy nhỉ. À, Bống không ở trong ao thì phải ở trong biển rồi. Nhưng Bống đâu có ở trong biển bao giờ. Đó là biển nhân thế, biển đời người... mà Bống vẫn chỉ là đứa bé mới lớn lên giữa đời sống kia. Còn nhiều bỡ ngỡ, lạ lẫm chưa hiểu hết được cái buồn vui của đời người. Bống muốn khám phá thế giới đó, tò mò như một đứa trẻ hồn nhiên và thế là... Bống nhảy lên bờ Bống đi chơi phố...Nghe cứ như một đứa bé nông thôn mới ra chơi thị thành vậy. Thật đáng yêu làm sao. Trong cái biển đời người đó, nhạc Trịnh Công Sơn, vốn tự nhận mình là ánh nắng vàng đã là người đầu tiên dìu dắt Bống, đi bên cạnh Bống và rồi... ủng hộ cho Bống căn nhà... Căn nhà đó là căn nhà chung của âm nhạc mà nhạc sĩ là người đã đến trước và giờ nhường lại cho cô Bống bé nhỏ. Trong âm nhạc, nhạc sĩ họ Trịnh vẫn chỉ là đứa bé, và cô Bống cũng chỉ là đứa bé nhưng một đứa bé già dặn và một đứa bé ngây thơ. Một đứa bé thành thị và một đứa bé nhà quê gặp nhau. Và rồi họ thấy được sự đồng điệu về âm nhạc và tặng nhau món quà âm nhạc xa xỉ đó.
Từ buổi hai người bạn đó gặp nhau, họ cùng nhau đi khám phá cái thế giới tình yêu đa dạng phức tạp của đời người. Nhưng cậu bé thành thị thì khám phá tình yêu bằng cách cảm nhận, ngồi lắng nghe và thấu hiểu bằng trái tim đã qua thời rực cháy tuổi trẻ. Còn cô Bống thì đi ra ngoài để khám phá bằng mắt, bằng các giác quan của mình. Và rồi thì Bống đã gặp những sự lạ mà Bống không tài nào hiểu nổi, không thể cắt nghĩa nổi... Tìm tình trong nắng em gặp cơn mưa... Ô, lạ nhỉ tại sao người ta yêu nhau lại phải hờn dỗi nhau nhỉ, tại sao khi vui thì người ta lại khóc. Bống không hiểu nổi những tình cảm trái ngược và quá phức tạp của đời người vì bống quá hồn nhiên. Những sự trái ngược đó, thì nhạc sĩ họ Trịnh lại thấu hiểu nó rất nhiều rồi và tất nhiên như vậy thì mới có thể nói được qua cái nhìn của Bống. Bống không hiểu tại sao giữa giờ ngọ nắng chang chang, gay gắt đến như vậy mà lại có mưa lưa thưa về. Thế là Bống buồn, buồn vì không hiểu được những cái dư vị đó của tình yêu. Nỗi buồn man mác khó tả của Bống cũng ví như một cơn mưa nhẹ, lưa thưa vậy... Ô hay, tìm tình giữa ngọ buồn lưa thưa về... Cái từ Ô hay rất độc đáo, mấy ai có thể diễn tả được cái sự ngạc nhiên đến ngỡ ngàng của con người trong âm nhạc đến vậy. Giai điệu đang xuôi xuôi thì lại chấm thêm một chữ Ô hay hay vào giữa thì thật là kì lạ. Không, phải nói là kì diệu mới đúng. Một sự chuyển gam rất hồn nhiên của đồng dao đúng như bọn trẻ chăn trâu vẫn hát. Nó như cái suy nghĩ tự nhiên lúc nắng lúc mưa của bọn trẻ vậy.


antidisestablishmentarianism

Thế rồi Bống đi lên núi tìm tình yêu, khám phá màu sắc của tình yêu ở một thế giới hẻo lánh, hoang vu. Và Bống lại gặp sự lạ...em gặp mây bay... Núi tượng trưng cho một tình yêu son sắt bền vững qua thời gian. Thế nhưng mây lại là tình yêu xa cách, chia ly và ta vỡ. Người ta cứ nói nhiều về sự chung thuỷ, bất tử của tình yêu nhưng thực tế lại có quá nhiều sự chia tay, tan vỡ, ly biệt trong tình yêu. Tình yêu rút cục cũng chỉ là một chút mây phù du hay sao? Lạ thật đấy, lại một sự trái ngược mà Bống băn khoăn, cần giải thích. Núi là Sơn, nhưng Sơn không được mây bao phủ... mây phủ ngàn năm... như Phù vân yên tử..mà chỉ nhìn mây bay qua rồi đi xa mãi mãi. Phải chăng đó là một đỉnh núi cá biệt. Không phải như thế mà đó là sự cá biệt trong những cá biệt chung trong đời người, của tình yêu và không có gì nằm ngoài quy luật cả. Nhưng chỉ có những đỉnh núi ngàn năm mới hiểu được điều đó, còn cô Bống nhỏ bé, còn đang chập chững kia làm sao hiểu được. Muốn hiểu được nó cần phải có thời gian và sự đúc kết...
Bống cảm thấy chưa chắc chắn về những gì mình nhìn thấy và muốn khám phá thêm nhiều nữa và Bống về chợ để tìm tình yêu. Cứ tưởng rằng, ở chợ nơi phồn hoa đông đúc, nơi có tình yêu được thể hiện đầy đủ tính cách của nó thì hoá ra lại không phải như vậy. Cái màu sắc đông đúc, hội ngộ ở giữa chợ ấy chỉ là mầu sắc giả tạo, không có thực. Phải chăng ở chợ người ta chỉ ngã giá, thoả thuận cho món hàng của mình xong là ra đi không còn một cảm xúc một vương vấn gì cả, kể cả trách nhiệm về cái tình cảm của mình cũng không có nốt. Nó không bền lâu như núi, mà nó hời hợt thuận mua vừa bán. Nó cũng trái gió trở trời như nắng mưa và nó có thể chia tay, không mua chỗ này thì mua chỗ khác và cũng chẳng khác gì một đám mây cả. Tuy nhiên tất cả những cái đó cũng vẫn không làm mất đi cái vô tư, vui tươi, hồn hậu của Bống, bởi vì bài hát này là bài hát thể hiện sự thoát thai của Bống sang người như La Hán chuyển mình thành Phật. Nếu Bống đã là người rồi thì Bống sẽ tham gia vào cái thế giới cạm bẫy đời người, đi cùng với những tình cảm bon chen, toan tính đó, những buồn vui đã được định nghĩa và những cảm xúc có lý do và tất nhiên sẽ phải trả giá cho sự hiếu kỳ. Nhưng rất may cô Bống của chúng ta chưa rơi vào hoàn cảnh đó và vẫn còn đang đi bên lề của nó mà thôi. Hãy cứ là một đứa trẻ vô lo vô nghĩ để rồi mãi mãi được hồn nhiên, thấy cuộc đời thật đẹp và đáng yêu. Đó chính là mong ước của nhạc sĩ trong đoạn sau của bài Bống không là Bống.
Bống không là Bống Bống mặc áo dài... nghe có cái gì rất Việt Nam đến thế. Bống là một nhân vật dân gian Việt Nam gần gụi, áo dài cũng là một sản phẩm rất Việt Nam. Thế rồi cái dáng khoan thai cũng rất con gái Việt Nam, tha thướt mà nhẹ nhàng. Không cần cầu kì kiệt kê ra một loạt những cái thuộc Việt Nam mà chỉ chấm phá vài nét là tạo nên ấn tượng đẹp đẽ về bản sắc Việt Nam. Đó là cái thần tình của nhạc sĩ họ Trịnh, nói ít mà hiểu nhiều. Bống ra ngoài ngõ bước nhịp khoan thai... Tại sao lai không bước ra ngoài phố mà lại bước trong ngõ nhỉ... phải chăng là muốn làm duyên với ai đó chăng, với một người nào đó chăng? Rất kín đáo không muốn phô bày trước phố đông người mà lại chỉ muốn cho một người nơi ngõ nhỏ. Đó cũng là một tính cách Việt Nam chăng? Có thể là như vậy đấy! Cái từ khoan thai thật hay, nói rất nhiều được cái tính cách con gái Việt Nam trong dáng điệu cử chỉ, có cái gì đó tự tin mà dịu dàng trong mắt người khác. Ôi, thật là khó tả, đó là cái gì đó rất Việt Nam vậy!!!
Cuối cùng nhạc sĩ viết... có một con đường Bống đi không tới... Đó chính là... Vui buồn hội ngộ trong kiếp con người... Ngày xưa khi còn trẻ trong chiến tranh, chính nhạc sĩ đã muốn là mình là đường, là phố thênh thang để mở rộng lòng mình ra, dàn trải đến mọi người. Khi về già ông lại muốn thu mình làm ngõ nhỏ để nhìn ngắm cuộc đời. Một sự rút lui rất hợp lý, và sâu sắc. Và khi nhìn thấy Bống, nhạc sĩ lại thấy mình sống lại cái thủa chập chững bước vào những con đường đời rộng lớn... Nhưng rồi nhạc sĩ mong ước... Bống đi không tới... Ông muốn Bống chỉ tìm hiểu cuộc sống một chút thôi, đừng dấn thân vào sâu quá. Những bon chen, cám dỗ và thách thức cũng như trả giá của cuộc đời rất khắc nghiệt. Hãy là cô Bống nhí nhảnh, ngây thơ, không tư lự. Hãy vui chơi một chút, đừng như nhạc sĩ ngày xưa... đừng cả tin để rồi bị xô vào cái dòng xoáy nghiệt ngã đó của số phận... dù đi đâu về đâu rồi Bống cũng trở về căn nhà thân thương của mình, căn nhà âm nhạc. Đó mới chính là nơi để Bống sống và ca hát rất tự do về những gì đẹp đẽ nhất của cuộc đời này. Căn nhà âm nhạc đó cũng chính là căn nhà tình yêu đích thực, đó là nơi mà Bống có thể tìm thấy tình yêu chân chính cho mình. Con đường đời nhạc sĩ đã đi qua, xin mong rằng Bống sẽ không bao giờ bước qua nó. Con đường đầy những vui buồn, hội ngộ chia ly đó sẽ mãi mãi là những giấc mơ phù du không có thực. Giấc mơ trở thành con người là một giấc mơ gian khó, Bống hãy là cá bống, là con người mình, là trẻ thơ, là những gì nguyên chất đẹp đẽ như kim cương hổ phách không có một tì vết. Như thế Bống sẽ bất tử với dân gian Việt Nam, và bất tử trong mơ ước cổ tích của trẻ thơ Việt Nam.
Tôi xin kết thúc bài nói chuyện mua vui cũng được một vài trống canh ở đây. Xin chúc quý vị bình an và tiếp tục những câu chuyện khác về Trịnh Công Sơn.
Thân ái
Vô Thường Ca
antidisestablishmentarianism

Bác này lấy ở đâu ra thế nhỉ... Hay thiệt công nhận sao mọi người tìm giỏi thiệt ....Hic bỏ đống thời gian để ngồi viết cái này ...Khâm phục..
Nhấn Vô xem chơi
BUỒN QUÁ ĐI THÔI XÉT CHO CÙNG MAI CŨNG LÀ MỘT NGÀY MỚI...HÃY CHO TA MỘT CON ĐƯỜNG... KHI TA ĐÁNH MẤT MỘT CÁI GÌ KHÔNG LẤY LẠI ĐƯỢC THÌ LÚC ĐÓ TA MỚI THẤY CÁI ĐÓ QUÝ GIÁ
gio_mua_dong@yahoo.com

Ô Hay!!! Bạn nghĩ là tôi chép ở đâu đó à!!! Xin nhớ là tôi chẳng bao giờ tung hô lại những gì người khác đã làm rồi!!! Tôi nghĩ thế nào thì viết thế, và coi như đó là cảm nhận từ những gì mắt thấy tai nghe. Nhưng tôi ủng hộ việc mọi người sưu tầm những bài viết của người khác để post lên, vì đó cũng là một nỗ lực đáng kể. Chỉ có điều, việc sưu tầm sẽ không được lâu vì có ngày nguồn tư liệu đó cho bạn sẽ cạn kiệt và bạn phải luôn trong tư thế chờ đợi. Cần phải có những bài viết mới của chính bạn, mà nguồn tư liệu vô tận nằm trong óc bạn, hãy khai thác cái mỏ đó!!!
VTC
antidisestablishmentarianism

Nguỵ biện một tí về Vui Buồn trong nhạc TRỊNH:
Bài hát "vui vui" cua TCS thì có cả đống. Nhưng thực ra những bài buồn được ưa thích nhiều hơn. Cũng dễ hiểu, khi buồn thì người ta hay tìm đến những gì nỉ non đồng cảm. Chứ khi vui thì chỉ có bia hơi mực nướng, hay RTC thôi. Chẳng mấy ai hâm mà ngồi trong quán cầy tơ bảy món lại hát Đồng dao 2000 hết.
Nhưng lys vẫn không hiểu rằng những bài hát "vui vui" ấy được sáng tác khi TCS thực sự vui thật, hay là thế nào? Nghi lắm...
Thế này nhé:
VD1: Những khung cảnh thật náo nức rộn ràng: Cờ bay trăm ngọn cờ bay, đường phố hôm nay sáng rực đèn, gió hoà bình bay về muôn hướng... Bài hát đó có tên là Ta đã thấy gì trong đêm nay. Nhưng đừng có tin vội. Những cảnh tượng ấy chỉ là giấc mơ thôi. Và "lúc tỉnh ra thấy lại xác người bên xác người..." Một đêm tối tăm mù mịt hãi hùng của năm 1969, khi những ám ảnh kinh hoàng chết chóc chưa thể nhạt mờ, và có lẽ chưa thể le lói chút gì hy vọng về một "ngày mai đây binh yên"... Vậy mà sao người có thể mơ thấy thật rõ ràng, thật như không thể thật hơn về "một đoàn tàu đi nhả khói ấm hai bên đường, một đàn gà cao tiếng gáy đánh thức bình minh..."? Quả là kỳ lạ...
VD2: Trịnh lớn tiếng hô hào "Xin vỗ tay cho đều..." (bộp bộp...)... Hừm... Những tiếng vỗ tay hội nghị, những tiếng vỗ tay hưởng ứng... Nhưng mà Thực sự là thế này này: "... Xin vỗ tay cho đều, khi đêm đổ xuống đời ta. Xin vỗ tay cho đều, khi tình trôi đã trôi xa. Một ngày đã cuốn ta đi, một đời lại thấy ta về..." Thảm quá!
VD3: Lại hô khẩu hiệu nữa: Hãy cứ vui như mọi ngày, Hãy cứ vui chơi cuộc đời... Nhưng tình thực những tiếng reo như thế chua chát và cay đắng lắm: "Hãy cứ vui như mọi ngày, dù ngày mai em như chim bay, bỏ quên đây mọt người, hát bên trời gian dối, dù ta như con đường dài vắng người..."
Chính TCS cũng đã cảnh báo : Đừng nghe tôi nói lời bối rối, đừng tin tôi nhé vì tiếng cười...
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng, không là mắc lỡm.
(copy có chỉnh sửa bài của lys trên www.sinhvienvietnam.net
Cảm ơn Temely!)
All the rivers run into the sea; yet the sea is not full: unto the place from whence the rivers come, thither they return again. (ECCLESIASTES)

lys

Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 04:51 ngày 28/08/2002

bác giomuadong ơi!!Đây đúng là giọng của bác nevinnentor thật đấy!!nói chung sách về Trịnh em đọc cũng khá nhiều, nên bài viết của ai, tác giả nào là em biết liền!!Nói chung chung thôi, làm sao mà biết nhiều được!!!!Có những bài từ angcoxichxong thì lam sao mà biết được!!!
Một buổi sáng mùa xuân
Một đứa bé yên nằm
Bờ môi dường thầm hỏi
Có thiên đàng hay không??
Luôn khóc thương cho những số phận!!

VTC còn mãi đi tìm
Bống ơi,giờ này bống ở đâu?
Không mạo hiểm sao gọi là cuộc sống!

mình đồng ý với lys :"nghi lắm"
Nhưng tất cả chỉ là để rằng "Tôi ơi,đừng tuyệt vọng " , và dù thế nào thì cũng "Chưa mất niềm tin".