We were soldiers once... and young

Nhân dịp 30 năm thống nhất và tiến tới kỷ niệm 40 năm trận Ia Drang. Tôi sẽ post lên những phần chính của cuốn We were soldiers once... and young, do Trung tướng Harold G. Moore và Nhà báo Joseph L..Galloway viết.
Post sớm vì tôi ít có thời gian đánh máy nên từ giờ đến tháng 11 chắc cũng vừa kịp.

​

We were soldiers once... and young
Ia Drang: the battle that changed the war in VietNam
( Ia Drang : trận đáng đã thay đổi chiến tranh Việt Nam.)
Tưởng niệm những người lính dũng cảm đả hy sinh cuộc sống cho tổ quốc và những người đã chiến đấu bên cạnh họ trong chiến dịch Plaiku tháng 10 và 11 năm 1965.
Danh sách ... 229 lính và sỹ quan của Tiểu đoàn 1, trung đoàn 7 kỵ binh; Tiểu đoàn 2, trung đoàn 7 kỵ binh; Tiểu đoàn 1, trung đoàn 5 kỵ binh; Tiểu đoàn 2, trung đoàn 5 kỵ binh; Tiểu đoàn 2 trung đoàn 19 pháo binh.....
NỘI DUNG
Lời nói đầu
RA TRẬN
1. Đỉnh điểm của trận đánh
2. Nguồn gốc cuộc chiến
3. Boots and saddles ( xỏ giày và mắc yên ngựa?)
4. Vùng chiến và Đối thủ
X- RAY
5. Bay vào Thung Lũng
6. Trận đánh bắt đầu
7. Tiến sát quân thù
8. Trận đánh bão táp
9. Những phi công dũng cảm
10. Giương lê
11. Thác đêm
12. Một cuộc tiến công bình minh
13. Bắn nhầm ( friendly fire)
14. Giải cứu Trung đội bị bao vây
15. Những chiến binh đêm
16. Thu dọn chiến trường
17. Nó sẽ không kết thúc cho tới khi nó kết thúc
ALBANY
18. Đi dạo dưới ánh Mặt trời
19. Địa ngục ở 1 nơi rất bé
20. Chết trong đám cỏ voi
21. Đào thoát và Lẩn trốn
22. Đêm dài không sáng
23. Trung sỉ và Hồn Ma
KẾT` CỤC
24. Tin tức đang tới
25. " Bộ trưởng quốc phòng vô cùng thương tiếc báo tin...."
26. Phê phán và Nhận Thức
LỜI BẠT

Lời nói đầu
Đây là câu chuyện về những kỷ niệm của 1 thời. Đó là năm 1965, 1năm rất khác biệt, 1 năm đánh dấu 1 thời đại kết thúc cho nước Mỹ và một thời đại mới bắt đầu. Lúc đó chúng ta đã cảm nhận được nó, bằng nhiều cách khác nhau cuộc sống của chúng ta thay đổi quá lớn, quá đột ngột, và bây giờ nhìn lại chúng khi 1/4 thế kỷ đã đi qua chúng ta hoàn toàn chẳng mảy may nghi nghờ về những điều đó. Đó là năm nước Mỹ quyết định dính líu trực tiếp với những mối quan hệ theo kiểu Byzantine ( phúc tạp) tới một đất nước xa xôi, mơ hồ với nhiều người, Việt Nam. Đó là năm chúng ta bước vào chiến tranh. Theo nghĩa đen " chúng ta " những người bước vào cuộc chiến là tất cả chúng ta, những người Mỹ, cho dù có 1 sự thật là phần đông không có hiểu biết gì, chẳng quan tâm tới và không có mối quan hệ nào đáng kể tới những gì đang xảy ra ở một nơi rất xa.
Vì vậy câu chuyện này kể về 1 nhóm người nhỏ hơn trong số chúng ta ở trên : Những người lính Mỹ chiến đấu đầu tiên, những người ngồi trên những tàu biển chở quân của thời Thế chiến thứ II , đi tới 1 nơi chưa biết bao giờ, và chiến đấu trong 1 trận đánh quan trọng đầu tiên của 1cuộc chiến mà sẽ kéo dài tới 10 năm và gần như hủy diệt nước Mỹ như nó đã huỷ diệt Việt Nam.
Chiến dịch Ia Drang trong chiến tranh Việt Nam giống như cuộc nội chiến Tây Ban Nha khủng khiếp trong Thế chiến thứ II. Một cuộc diễn tập; nơi mà những chiến thuật, kỹ thuật, và vũ khí mới được thử nghiệm, được hoàn thiện hay vứt bỏ đi. Tại Ia Drang cả hai phía đều tuyên bố dành chiến thắng và cả hai đều nhận những bài học, một vài trong số chúng dối trá một cách nguy hiểm, mà tiếng vang và tầm ảnh hưởng của chúng kéo dài suốt 1 thập kỷ chiến tranh đẫm máu.
Đây là những gì chúng tôi đã làm, đã thấy, đã chịu đựng trong 34 ngày chiến dịch tại thung lũng Ia Drang, cao nguyên trung phần , Miền nam Việt Nam tháng 11 năm 1965, khi đó chúng tôi trẻ, tin tưởng và yêu nước trong khi những người dân chúng tôi không biết và ít quan tâm tới những hy sinh của chúng tôi.
Một câu chuyện chiến tranh, bạn nghĩ như vậy? Không chính xác lắm, cho những mục đích cao hơn đây là 1 câu chuyện tình, những hành động của chúng tôi được kể theo ngôn ngữ của chúng tôi. Chúng tôi là những đứa trẻ của những năm 50 và chúng tôi đi tới những nơi được điều tới bởi vì chúng tôi yêu đất nước này. Hầu hết chúng tôi là lính nghĩa vụ nhưng chúng tôi tự hào khi có cơ hội phục vụ tổ quốc giống như cha chúng tôi đã từng trong thế chiến thứ II, như anh chúng tôi đã từng trong chiến tranh Triều Tiên. Chúng tôi là những thành viên của 1 sư đoàn chiến đấu tinh nhuệ, dày dạn kinh nghiệm được huấn luyện nghệ thuật chiến tranh không vận cơ động mới theo chỉ thị của Tổng thống John F, Kennedy.

Lời nói đầu
Đây là câu chuyện về những kỷ niệm của 1 thời. Đó là năm 1965, 1năm rất khác biệt, 1 năm đánh dấu 1 thời đại kết thúc cho nước Mỹ và một thời đại mới bắt đầu. Lúc đó chúng ta đã cảm nhận được nó, bằng nhiều cách khác nhau cuộc sống của chúng ta thay đổi quá lớn, quá đột ngột, và bây giờ nhìn lại chúng khi 1/4 thế kỷ đã đi qua chúng ta hoàn toàn chẳng mảy may nghi nghờ về những điều đó. Đó là năm nước Mỹ quyết định dính líu trực tiếp với những mối quan hệ theo kiểu Byzantine ( phúc tạp) tới một đất nước xa xôi, mơ hồ với nhiều người, Việt Nam. Đó là năm chúng ta bước vào chiến tranh. Theo nghĩa đen " chúng ta " những người bước vào cuộc chiến là tất cả chúng ta, những người Mỹ, cho dù có 1 sự thật là phần đông không có hiểu biết gì, chẳng quan tâm tới và không có mối quan hệ nào đáng kể tới những gì đang xảy ra ở một nơi rất xa.
Vì vậy câu chuyện này kể về 1 nhóm người nhỏ hơn trong số chúng ta ở trên : Những người lính Mỹ chiến đấu đầu tiên, những người ngồi trên những tàu biển chở quân của thời Thế chiến thứ II , đi tới 1 nơi chưa biết bao giờ, và chiến đấu trong 1 trận đánh quan trọng đầu tiên của 1cuộc chiến mà sẽ kéo dài tới 10 năm và gần như hủy diệt nước Mỹ như nó đã huỷ diệt Việt Nam.
Chiến dịch Ia Drang trong chiến tranh Việt Nam giống như cuộc nội chiến Tây Ban Nha khủng khiếp trong Thế chiến thứ II. Một cuộc diễn tập; nơi mà những chiến thuật, kỹ thuật, và vũ khí mới được thử nghiệm, được hoàn thiện hay vứt bỏ đi. Tại Ia Drang cả hai phía đều tuyên bố dành chiến thắng và cả hai đều nhận những bài học, một vài trong số chúng dối trá một cách nguy hiểm, mà tiếng vang và tầm ảnh hưởng của chúng kéo dài suốt 1 thập kỷ chiến tranh đẫm máu.
Đây là những gì chúng tôi đã làm, đã thấy, đã chịu đựng trong 34 ngày chiến dịch tại thung lũng Ia Drang, cao nguyên trung phần , Miền nam Việt Nam tháng 11 năm 1965, khi đó chúng tôi trẻ, tin tưởng và yêu nước trong khi những người dân chúng tôi không biết và ít quan tâm tới những hy sinh của chúng tôi.
Một câu chuyện chiến tranh, bạn nghĩ như vậy? Không chính xác lắm, cho những mục đích cao hơn đây là 1 câu chuyện tình, những hành động của chúng tôi được kể theo ngôn ngữ của chúng tôi. Chúng tôi là những đứa trẻ của những năm 50 và chúng tôi đi tới những nơi được điều tới bởi vì chúng tôi yêu đất nước này. Hầu hết chúng tôi là lính nghĩa vụ nhưng chúng tôi tự hào khi có cơ hội phục vụ tổ quốc giống như cha chúng tôi đã từng trong thế chiến thứ II, như anh chúng tôi đã từng trong chiến tranh Triều Tiên. Chúng tôi là những thành viên của 1 sư đoàn chiến đấu tinh nhuệ, dày dạn kinh nghiệm được huấn luyện nghệ thuật chiến tranh không vận cơ động mới theo chỉ thị của Tổng thống John F, Kennedy.

Ngay trước khi chúng tôi lên tàu sang Việt Nam, quân đội đã trao cho chúng tôi những lá cờ lịch sử của Sư đoàn kỵ binh bay số 1 và tất cả chúng tôi tự hào gắn lên cầu vai 1 tấm vải cứng hai màu vàng đen với 1 hình đầu ngựa nhìn nghiêng. Chúng tôi ra trận bởi vì tổ quốc yêu cầu chúng tôi, bởi vì vị tổng mới của chúng tôi Lyndon B.Johnson ra lệnh cho chúng tôi, nhưng quan trọng hơn là bởi vì chúng tôi coi đó là nhiệm vụ của chúng tôi. Đó chính là 1 dạng của tình yêu.
Có một thứ tình yêu khác huyền ảo hơn nhiều đến với chúng tôi 1 cách tự nhiên trên chiến trường, cũng giống như là nó có mặt tại mọi chiến trường trong các cuộc chiến tranh mà con người đã phải chiến đấu. Tại một nơi giống như địa ngục chúng tôi khám phá ra tình yêu của mỗi chúng tôi dành cho nhau. Chúng tôi bắn giết vì nhau, chết cho nhau, khóc than cho nhau. Và tới 1 lúc nào đó chúng tôi thương nhau như anh em ruột thịt. Trong trận chiến, thế giới của chúng tôi co lại còn có 2 người bên trái và bên phải của mình cùng với quân thù vây xung quanh. Chúng tôi nằm giữ tính mạng của người khác trong tay mình và chúng tôi đã học cách chia sẻ nỗi sợ hãi, niềm hy vọng, những giấc mơ của nhau cho nhau.
Chúng tôi là những đứa trẻ của những năm 50 và là những thanh niên vạm vỡ của TT Kennedy đầu những năm 60. Ông ấy nói với thế giới rằng người Mỹ sẽ " trả bất kỳ giá nào, chịu đựng bấy kỳ gáng nặng nào, đương đầu với bất kỳ khó khăn nào" để bảo vệ tự do. Chúng tôi chính là khoản thanh toán cho cái hợp đồng tốn kém đó, nhưng người đã ký nó không còn đó khi chúng tôi hoàn tất lời hứa của ông. John Kennedy đã đợi chúng tôi trên 1 ngọn đồi tại Nghĩa trang quốc gia Arlington, và tới khi hàng ngàn người trong chúng tôi đã đến, phủ kín những sườn đồi đó với những tấm bia màu trắng và hỏi ông ấy trong những tiếng rì rầm của gió, đó có phải thật sự là cái tương lai ông ấy hình dung cho chúng tôi.
Trong số chúng tôi có những người là cựu chiến binh, những trung sĩ tóc đã hoa râm, họ là những người đã chiến đấu ở Châu âu và Thái bình dương, đã sống sót từ địa ngục băng giá ở Triều tiên, và bây giờ đang muốn gắn thêm một ngôi sao lên bảng huân chương của người lính bộ binh chiến đấu. Có những người là lính tòng quân tình nguyện, những thanh niên trẻ từ những thị trấn nhỏ khắp nước Mỹ, cha họ nói với họ rằng họ sẽ học được tính kỷ luật và trở thành người đàn ông thật sự trong quân đội. Có những thanh niên trẻ đã chọn quân đội thay vì phải chịu 1 thời gian tương đương trong nhà tù. Bằng cách này hay cách khác số mệnh gọi họ lên đường. Nhưng đa số chúng tôi là lính quân dịch, những cậu bé 19, 20 tuổi bị gọi đi từ khắp các miền đất Mỹ bởi Ban tuyển quân địa phương để hoàn thành nghĩa vụ của họ trong 2 năm. Binh nhất được trả 99.37 Dollar 1tháng, trung sĩ nhất 343.50 dollar 1 tháng.
Chỉ huy chúng tôi là những người bước ra từ trường West Point và những thiếu uý trẻ từ những trường huấn luyện sĩ quan dự bị Rutgers và Citadel, và thậm chí cả từ trường Đại học Yale, những người đã nghe được và hưởng ứng lời kêu gọi của Kennedy. Cũng có những lính tình nguyện trẻ và những hạ sĩ quan những người đã trải qua trường lớp. Tất cả đều cười bối rối khi nghe 1 thống kê lạnh lùng rằng cuộc đời chiến đấu của 1 chuẩn uý được tính bằng phút và giây chứ không phải bằng giờ. Những chuẩn uý của chúng tôi được trả 99.37 dollar 1 tháng.
Thế hệ của năm 1965 thoát ra khỏi 1 nước Mỹ cũ, 1đất nước đã biến mất vĩnh viễn trong những đám khói bốc lên từ những bãi chiến trường rừng núi mà chúng tôi đã chiến đấu và đổ máu. Cái đất nước đã gửi chúng tôi tới cuộc chiến đã không còn ở đó để chào đón khi chúng tôi trở về nhà. Nó không còn tồn tại nữa. Chúng tôi hưởng ứng lời kêu gọi của 1 tổng thống mà giờ đã chết; chúng tôi theo lệnh của 1 vị khác, người sẽ bị đuổi ra khỏi văn phòng và bị ám ảnh bởi cuộc chiến tranh mà ông ấy đã điều hành quá tệ.
Rất nhiều người dân chúng tôi bằt đầu căm ghét cuộc chiến tranh mà chúng tôi đang chiến đấu. Trong những người đã căm ghét nó hầu hết- theo cảm nhận chuyên nghiệp- đã không cảm nhận được sự khác biệt giữa cuộc chiến và những người lính phải nhận lệnh chiến đấu cho nó. Họ cũng căm ghét chúng tôi, và chúng tôi lại nằm dười làn đạn như là chúng tôi đã phải nhận chúng trong những cánh rừng nhiệt đới.
Theo thời gian những trận đánh của chúng tôi bị quên lãng, những hy sinh của chúng tôi bị xếp xó. Tư cách của chúng tôi và khả năng hoà nhập vào cuộc sống trong 1 xã hội Mỹ tử tế bị đặt câu hỏi trước công luận. Trong những hộp các tông chứa đầy những huân huy chương có những bức ảnh chân dung đã ố vàng, những gương mặt chưa trẻ đã già ấy, gồ gề và hốc hác, hậu quả của những trận sốt, cái nóng nung người và những đêm không ngủ, giờ đây đang nhìn trừng trừng vào chúng tôi, những kẻ xa lạ bị lên án và nguyền rủa.
Chúng tôi phải tái dựng lại cuộc sống, kiếm công ăn việc làm, lập gia đình, và kiên nhẫn chờ đợi nước Mỹ cảm nhận được nỗi niềm của mình. Thời gian trôi qua chúng tôi tìm kiếm nhau và khám phá ra rằng lòng tự hào vẫn được sẻ chia giữa chúng tôi như đã từng chia sẻ mọi thứ cho nhau. Với họ và chỉ với họ chúng tôi có thể nói về những gì đã thực sự xảy ra ở nơi đó- Những gì chúng tôi đã thấy , đã làm, đã sống sót.
Chúng tôi biết Việt Nam là gì, và khi đó chúng tôi hành động, nói chuyện, cười đùa và trông như thế nào. Không ai ở Mỹ có thể biết. Hollywood luôn luôn sai lầm mỗi khi làm 1 bộ phím quái quỷ, khoét sâu con dao chính trị trên xương cốt của những đồng đội chúng tôi.
Vậy lần này, và chỉ lần này mà thôi : Đây là tất cả những gì đã thực sự xảy ra, những gì có ý nghĩa với chúng tôi và những gì chúng tôi mang lại cho nhau. Đây không phải phim ảnh. Khi kết thúc, người chết sẽ không đứng dậy phủi bụi và bước đi. Những người bị thương không tẩy rửa những phẩm đỏ trên người tiếp tục cuộc sống bình thường. Với những người may mắn một cách thần diệu không có lấy 1 vết xước không có nghĩa không bị tổn thương. Không ai trong chúng tôi rời Việt Nam vẫn giống như cái người trẻ tuổi đã đến đất nước này trườc đó.
Câu chuyện này là sự tưởng nhớ tới 243 người Mỹ trẻ chết bên cạnh chúng tôi trong 4 ngày tại bãi đáp X-Ray và Albany trong thung lũng tử thần năm 1965. Đó là số người Mỹ chết nhiều hơn bất kỳ 1 trung đoàn nào, của phía Bắc hay Nam, tại trận GettyBurg ( nội chiến), và nhiều hơn rất nhiều so với những người bị chết trong toàn bộ cuộc chiến tranh vùng Vịnh. Thêm 70 đồng đội của chúng tôi chết tại Ia Drang trong những cuộc giao tranh lẻ tẻ trước và sau những trận đánh lớn tại X-Ray và Albany. Tất cả những tên tuổi đó, 305 người bao gồm cả 1 phi công không lực, được khắc trên tấm bia số 3, Panel 3-east, của bức tường tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam, tại Washington, D. C, và trong tim của chúng tôi. Đây cũng là câu chuyện về những gì mà các gia đình đã phải chịu đựng khi cuộc sống của họ bị tan nát bởi cái chết của cha, con, chồng, anh, em tại thung lũng đó.
Và để cho những ai chưa hề biết tới chiến tranh khỏi bị ngộ nhận, câu chuyện này cũng bày tỏ lòng kính trọng tới những thanh niên trẻ tuổi của các trung đoàn 320, 33, 66 quân đội nhân dân Việt Nam, những người đã chết bởi bàn tay của chúng tôi tại nơi đó. Họ cũng đã chiến đấu và chết một cách dũng cảm. Họ đúng là 1 đối thủ xứng đáng. Chúng tôi những người đã giết họ, cầu nguyện cho xương cốt của họ được tìm thấy từ nơi hoang dã và đơn dộc ấy , nơi mà chúng tôi đã bỏ họ lại, được trở về nhà trong những lễ tang trang trọng nhất.
Đây là câu chuyện của chúng tôi và của họ. Cho 1 thời chúng tôi là những người lính và còn rất trẻ.

Ngay trước khi chúng tôi lên tàu sang Việt Nam, quân đội đã trao cho chúng tôi những lá cờ lịch sử của Sư đoàn kỵ binh bay số 1 và tất cả chúng tôi tự hào gắn lên cầu vai 1 tấm vải cứng hai màu vàng đen với 1 hình đầu ngựa nhìn nghiêng. Chúng tôi ra trận bởi vì tổ quốc yêu cầu chúng tôi, bởi vì vị tổng mới của chúng tôi Lyndon B.Johnson ra lệnh cho chúng tôi, nhưng quan trọng hơn là bởi vì chúng tôi coi đó là nhiệm vụ của chúng tôi. Đó chính là 1 dạng của tình yêu.
Có một thứ tình yêu khác huyền ảo hơn nhiều đến với chúng tôi 1 cách tự nhiên trên chiến trường, cũng giống như là nó có mặt tại mọi chiến trường trong các cuộc chiến tranh mà con người đã phải chiến đấu. Tại một nơi giống như địa ngục chúng tôi khám phá ra tình yêu của mỗi chúng tôi dành cho nhau. Chúng tôi bắn giết vì nhau, chết cho nhau, khóc than cho nhau. Và tới 1 lúc nào đó chúng tôi thương nhau như anh em ruột thịt. Trong trận chiến, thế giới của chúng tôi co lại còn có 2 người bên trái và bên phải của mình cùng với quân thù vây xung quanh. Chúng tôi nằm giữ tính mạng của người khác trong tay mình và chúng tôi đã học cách chia sẻ nỗi sợ hãi, niềm hy vọng, những giấc mơ của nhau cho nhau.
Chúng tôi là những đứa trẻ của những năm 50 và là những thanh niên vạm vỡ của TT Kennedy đầu những năm 60. Ông ấy nói với thế giới rằng người Mỹ sẽ " trả bất kỳ giá nào, chịu đựng bấy kỳ gáng nặng nào, đương đầu với bất kỳ khó khăn nào" để bảo vệ tự do. Chúng tôi chính là khoản thanh toán cho cái hợp đồng tốn kém đó, nhưng người đã ký nó không còn đó khi chúng tôi hoàn tất lời hứa của ông. John Kennedy đã đợi chúng tôi trên 1 ngọn đồi tại Nghĩa trang quốc gia Arlington, và tới khi hàng ngàn người trong chúng tôi đã đến, phủ kín những sườn đồi đó với những tấm bia màu trắng và hỏi ông ấy trong những tiếng rì rầm của gió, đó có phải thật sự là cái tương lai ông ấy hình dung cho chúng tôi.
Trong số chúng tôi có những người là cựu chiến binh, những trung sĩ tóc đã hoa râm, họ là những người đã chiến đấu ở Châu âu và Thái bình dương, đã sống sót từ địa ngục băng giá ở Triều tiên, và bây giờ đang muốn gắn thêm một ngôi sao lên bảng huân chương của người lính bộ binh chiến đấu. Có những người là lính tòng quân tình nguyện, những thanh niên trẻ từ những thị trấn nhỏ khắp nước Mỹ, cha họ nói với họ rằng họ sẽ học được tính kỷ luật và trở thành người đàn ông thật sự trong quân đội. Có những thanh niên trẻ đã chọn quân đội thay vì phải chịu 1 thời gian tương đương trong nhà tù. Bằng cách này hay cách khác số mệnh gọi họ lên đường. Nhưng đa số chúng tôi là lính quân dịch, những cậu bé 19, 20 tuổi bị gọi đi từ khắp các miền đất Mỹ bởi Ban tuyển quân địa phương để hoàn thành nghĩa vụ của họ trong 2 năm. Binh nhất được trả 99.37 Dollar 1tháng, trung sĩ nhất 343.50 dollar 1 tháng.
Chỉ huy chúng tôi là những người bước ra từ trường West Point và những thiếu uý trẻ từ những trường huấn luyện sĩ quan dự bị Rutgers và Citadel, và thậm chí cả từ trường Đại học Yale, những người đã nghe được và hưởng ứng lời kêu gọi của Kennedy. Cũng có những lính tình nguyện trẻ và những hạ sĩ quan những người đã trải qua trường lớp. Tất cả đều cười bối rối khi nghe 1 thống kê lạnh lùng rằng cuộc đời chiến đấu của 1 chuẩn uý được tính bằng phút và giây chứ không phải bằng giờ. Những chuẩn uý của chúng tôi được trả 99.37 dollar 1 tháng.
Thế hệ của năm 1965 thoát ra khỏi 1 nước Mỹ cũ, 1đất nước đã biến mất vĩnh viễn trong những đám khói bốc lên từ những bãi chiến trường rừng núi mà chúng tôi đã chiến đấu và đổ máu. Cái đất nước đã gửi chúng tôi tới cuộc chiến đã không còn ở đó để chào đón khi chúng tôi trở về nhà. Nó không còn tồn tại nữa. Chúng tôi hưởng ứng lời kêu gọi của 1 tổng thống mà giờ đã chết; chúng tôi theo lệnh của 1 vị khác, người sẽ bị đuổi ra khỏi văn phòng và bị ám ảnh bởi cuộc chiến tranh mà ông ấy đã điều hành quá tệ.
Rất nhiều người dân chúng tôi bằt đầu căm ghét cuộc chiến tranh mà chúng tôi đang chiến đấu. Trong những người đã căm ghét nó hầu hết- theo cảm nhận chuyên nghiệp- đã không cảm nhận được sự khác biệt giữa cuộc chiến và những người lính phải nhận lệnh chiến đấu cho nó. Họ cũng căm ghét chúng tôi, và chúng tôi lại nằm dười làn đạn như là chúng tôi đã phải nhận chúng trong những cánh rừng nhiệt đới.
Theo thời gian những trận đánh của chúng tôi bị quên lãng, những hy sinh của chúng tôi bị xếp xó. Tư cách của chúng tôi và khả năng hoà nhập vào cuộc sống trong 1 xã hội Mỹ tử tế bị đặt câu hỏi trước công luận. Trong những hộp các tông chứa đầy những huân huy chương có những bức ảnh chân dung đã ố vàng, những gương mặt chưa trẻ đã già ấy, gồ gề và hốc hác, hậu quả của những trận sốt, cái nóng nung người và những đêm không ngủ, giờ đây đang nhìn trừng trừng vào chúng tôi, những kẻ xa lạ bị lên án và nguyền rủa.
Chúng tôi phải tái dựng lại cuộc sống, kiếm công ăn việc làm, lập gia đình, và kiên nhẫn chờ đợi nước Mỹ cảm nhận được nỗi niềm của mình. Thời gian trôi qua chúng tôi tìm kiếm nhau và khám phá ra rằng lòng tự hào vẫn được sẻ chia giữa chúng tôi như đã từng chia sẻ mọi thứ cho nhau. Với họ và chỉ với họ chúng tôi có thể nói về những gì đã thực sự xảy ra ở nơi đó- Những gì chúng tôi đã thấy , đã làm, đã sống sót.
Chúng tôi biết Việt Nam là gì, và khi đó chúng tôi hành động, nói chuyện, cười đùa và trông như thế nào. Không ai ở Mỹ có thể biết. Hollywood luôn luôn sai lầm mỗi khi làm 1 bộ phím quái quỷ, khoét sâu con dao chính trị trên xương cốt của những đồng đội chúng tôi.
Vậy lần này, và chỉ lần này mà thôi : Đây là tất cả những gì đã thực sự xảy ra, những gì có ý nghĩa với chúng tôi và những gì chúng tôi mang lại cho nhau. Đây không phải phim ảnh. Khi kết thúc, người chết sẽ không đứng dậy phủi bụi và bước đi. Những người bị thương không tẩy rửa những phẩm đỏ trên người tiếp tục cuộc sống bình thường. Với những người may mắn một cách thần diệu không có lấy 1 vết xước không có nghĩa không bị tổn thương. Không ai trong chúng tôi rời Việt Nam vẫn giống như cái người trẻ tuổi đã đến đất nước này trườc đó.
Câu chuyện này là sự tưởng nhớ tới 243 người Mỹ trẻ chết bên cạnh chúng tôi trong 4 ngày tại bãi đáp X-Ray và Albany trong thung lũng tử thần năm 1965. Đó là số người Mỹ chết nhiều hơn bất kỳ 1 trung đoàn nào, của phía Bắc hay Nam, tại trận GettyBurg ( nội chiến), và nhiều hơn rất nhiều so với những người bị chết trong toàn bộ cuộc chiến tranh vùng Vịnh. Thêm 70 đồng đội của chúng tôi chết tại Ia Drang trong những cuộc giao tranh lẻ tẻ trước và sau những trận đánh lớn tại X-Ray và Albany. Tất cả những tên tuổi đó, 305 người bao gồm cả 1 phi công không lực, được khắc trên tấm bia số 3, Panel 3-east, của bức tường tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam, tại Washington, D. C, và trong tim của chúng tôi. Đây cũng là câu chuyện về những gì mà các gia đình đã phải chịu đựng khi cuộc sống của họ bị tan nát bởi cái chết của cha, con, chồng, anh, em tại thung lũng đó.
Và để cho những ai chưa hề biết tới chiến tranh khỏi bị ngộ nhận, câu chuyện này cũng bày tỏ lòng kính trọng tới những thanh niên trẻ tuổi của các trung đoàn 320, 33, 66 quân đội nhân dân Việt Nam, những người đã chết bởi bàn tay của chúng tôi tại nơi đó. Họ cũng đã chiến đấu và chết một cách dũng cảm. Họ đúng là 1 đối thủ xứng đáng. Chúng tôi những người đã giết họ, cầu nguyện cho xương cốt của họ được tìm thấy từ nơi hoang dã và đơn dộc ấy , nơi mà chúng tôi đã bỏ họ lại, được trở về nhà trong những lễ tang trang trọng nhất.
Đây là câu chuyện của chúng tôi và của họ. Cho 1 thời chúng tôi là những người lính và còn rất trẻ.

1
'?NH 'IỄ.M CU>A TRẪ"N 'ẪTNH- HEAT OF BATTLE
 You cannot choose your battlefield
God does that for you;
But you can plant a standard
Where a standard never flew.
-Stephen Crane, "The Colors"
 
    MTt h' 'ất nhỏ 'ầy máu nỈi 'Ỉợc dùng làm hầm ch? huy 'ại 'Ti C của 'ại uý Bob Edwards giờ 'ang chật ních ngỈời. Trung sĩ Hermon R. Hostuttler, 25 tu.i, ngỈời hạt Terra Alta, bang West Virginia, nằm nát bấy trong bụi 'ỏ, bn Y cách 'ó không quá 10 mét và có thf nhìn rõ tất cả họ.
?o Chúng tôi nằm 'ó nhìn những viên 'ạn bắn tung bụi mù m lại. ?o Tôi không biết mình bFranklin Y bên phải tôi và thiếu uý James L. Lane Y bên phải Franklin,  vaãn tieáp tuïc baùo caùo bò baén döõ doäi nhöng vaãn chöa bò thuûng phoøng tuyeán. Toâi bieát raèng 2 trung ñoäi coøn laïi cuûa mình ñang trong tình traïng raát teä vaø ñaõ bò choïc thuûng vaø quaân ñòch ñaõ loït vaøo trong taàm neùm löïu ñaïn tôùi vò trí chæ huy cuûa toâi.?
'ôït taán coâng ñieân cuoàng cuûa hôn 500 quaân chính quy Baéc Vieät doäi tröïc tieáp vaøo 2 trung ñoäi cuûa Edwards, 1 haøng moûng 50 lính kî binh bay, taát caû nhöõng ngöôøi naøy ñöùng giöõa quaân thuø vaø vò trí chæ huy tieåu ñoaøn cuûa toâi, ñöôïc ñaët trong 1 luøm caây chính giöõa baõi ñaùp X-Ray, Thung luõng Iarang, Cao nguyeân trung phaàn Nam Vieät Nam vaøo saùng sôùm ngaøy 15 thaùng 11 naêm 1965.
'aõ khoâng coù gì lay chuyeån ñöôïc nöôùc Myõ khi noù chaäm chaïp lao vaøo cuoäc chieán ôû nôi xa xaêm naøy. Tröôùc ñaây soá ngöôøi cheát trong 1 traän ñaùnh, ít nhaát ôû phía chuùng ta, chæ vaøo khoaûng ?omoät hai? ngöôøi trong ?o kyû nguyeân coá vaán? ñaõ keát thuùc, tieáp ñoù  ñaõ taêng leân ?o boán naêm? ngöôøi khi nhöõng Thuûy quaân luïc chieán Myõ nhaän laáy traùch nhieäm chieán ñaáu vaøo ñaàu naêm naøy. Coøn baây giôø ngay taïi ñaây, 1 caùnh röøng ma quaùi trong thung luõng naèm ngay döôùi chaân daõy nuùi Chu Pong uoán löôïn 10 daëm höôùng veà bieân giôùi Cambodia naøy,  soá ngöôøi cheát ñaõ ñöôïc tính theo soá baùn sæ. Sö ñoaøn kî binh bay soá 1 vöøa môùi ñeán ñaõ ngaên caûn vaø laøm thay ñoåi keá hoaïch taùo baïo ñaùnh chieám Cao nguyeân Trung Phaàn cuûa thieáu töôùng Baéc Vieät Chu Huy Maân. Baây giôø muïc tieâu cuûa oâng ta laø duï quaân Myõ vaøo 1 traän chieán ñeå tìm hieàu caùch  hoï ñaùnh ñaám vaø höôùng daãn lính cuûa oâng caùch gieát hoï.
Moät tieåu ñoaøn thieáu ñaõ lieàu lónh nhaûy töø tröïc thaêng xuoáng ngay chính giöõa nhöõng doanh traïi cuûa töôùng Maân, 1 caên cöù lòch söû heûo laùnh ñeán noãi suoát 20 naêm qua chöa coù 1 ngöôøi lính Phaùp hay Mieàn Nam Vieät Nam naøo daùm caû gan beùn maûng tôùi. Chính caùi tieåu ñoaøn cuûa toâi, 450 ngöôøi cuûa tieåu ñoaøn 1 trung ñoaøn kî binh soá 7, Luïc quaân Myõ ñaõ tôùi ñeå tìm kieám raéc roái ôû Ia Drang; chuùng toâi ñaõ gaëp taát caû nhöõng gì chuùng toâi muoán vaø hôn theá nöõa. Moät ngaøy tröôùc, khi chuùng toâi nhaûy xuoáng, coù hai trung ñoaøn quaân chính quy Quaân ñoäi Nhaân Daân Vieät Nam- hôn 2 ngaøn ngöôøi- ñang nghæ nghôi, taùi toå chöùc taïi ôû caên cö gaàn ñoù vaø ñang chuaån bò cho nhöõng chieán dòch chieán ñaáu. Nhöõng chæ huy döôùi tröôùng töôùng Maân ñaõ phaûn öùng quyeát lieät ngay töùc thì, vaø giôø ñaây chuùng toâi ñang chieán ñaáu cho maïng soáng cuûa chính mình.
Moät ngöôøi lính cuûa ñaïi uyù Edwards, haï só Arthur Viera vaãn coøn nhôø töøng giaây phuùt thoáng khoå cuûa ñaïi ñoäi C saùng hoâm ñoù. ?o Tieáng suùng raát lôùn, chuùng toâi bò traøn ngaäp beân caùnh phaûi. Thieáu uyù [Neil A. Kroger, 24 tuoåi, ngöôøi haït Oak Park, Illinois] tieán ra chaën tröôùc cöûa môû. Toâi nghó ñieàu ñoù thaät coù ích. Anh aáy heùt leân vôùi toâi, toâi phaûi nhoûm daäy ñeå nghe ñöôïc anh. Anh aáy theùt toâi giuùp yeåm trôï phía beân traùi.?
Viera tieáp, ?o Toâi chaïy qua choã anh aáy vaø luùc toâi chaïy ñeán nôi anh aáy ñaõ cheát. Anh aáy ñaõ chaën tröôùc cöûa môû ñöôïc nöûa giôø. Toâi quyø beân caïnh, thaùo theû baøi cuûa anh ñuùt vaøo tuùi aùo toâi. Toâi nghaång leân tieáp tuïc baén baèng khaåu M79 tôùi khi toâi truùng ñaïn vaøo khöûu tay phaûi. Khaåu M79 vaêng ñi vaø toâi bò ngaõ ngöûa ñeø leân ngöôøi thieáu uyù. Toâi ruùt khaåu colt 45 vaø baén baèng tay traùi. Tieáp ñoù toâi bò truùng ñaïn ngay coå, vieân ñaïn ñi ngay giöõa coå hoïng. Giôø toâi theå noùi hay phaùt ra 1 aâm thanh naøo heát.*
?o Toâi ñöùng daäy vaø coá gaéng chieán ñaáu tieáp, vaø toâi bò truùng ñaïn laàn thöù 3 khieán toâi gaõy chaân vaø ngaõ duõi xuoáng. Vieân ñaïn xuyeân vaøo töø phía treân ñaàu goái ñi ngöôïc leân, xuyeân qua chaân, chui vaøo haùng vaø döøng laïi ôû löng naèm ngay caïnh xöông soáng. Tieáp sau ñoù 2 traùi löïu ñaïn noå ngay choã toâi, xeù naùt hai chaân. Tay traùi toâi moø xuoáng ñuïng phaûi nhöõng maûnh löïu ñaïn vaø noù gioáng nhö toâi ñuïng phaûi 1 quaân baøi Poker taåy noùng boûng, tay toâi chaùy xeøo xeøo.?
 Khi Edwards truùng ñaïn anh goïi radio cho só quan ñieàu haønh cuûa mình, thieáu uyù John Arrington, 1 ngöôøi South Carolina 23 tuoåi, ñang ôû vò trí chæ huy tieåu ñoaøn lo tieáp teá trôû  ra ñaûm nhieäm chæ huy ñaïi ñoäi C. Edwards noùi, ?o Arrington vöôït qua laøn ñaïn tôùi vò trí cuûa toâi vaø sau 1 luùc noùi chuyeän vôùi toâi trong khi ñang naèm keà beân rìa cuûa hoá cuõng bò truùng ñaïn vaø bò thöông. Anh ta sôï raèng veát thöông quaù naëng vaø noùi vôùi toâi nhôù chuyeån lôøi tôùi vôï raèng anh raát yeâu coâ aáy. Toâi nghó : Khoâng leõ anh ta khoâng bieát toâi cuõng bò thöông raát naëng sao??T Anh ta bò baén vaøo tay, vieân ñaïn xuyeân vaøo ngöïc söôït qua phoåi.
 
 
* Viera chính laø ngöôøi lính bò thöông ñöôïc 1 y syõ choïc thuûng coå hoïng ñeå cöùu soáng trong nhöõng caûng quay kinh hoaøng vöøa môùi chieáu treân VTV, thaät kyø laï laø Viera vaãn coøn soáng. ñoaïn sau coù noùi nhieàu veà ngöôøi y syõ naøy cuøng vôùi hai ngöôøi quay phim.
 
 

1
'?NH 'IỄ.M CU>A TRẪ"N 'ẪTNH- HEAT OF BATTLE
 You cannot choose your battlefield
God does that for you;
But you can plant a standard
Where a standard never flew.
-Stephen Crane, "The Colors"
 
    MTt h' 'ất nhỏ 'ầy máu nỈi 'Ỉợc dùng làm hầm ch? huy 'ại 'Ti C của 'ại uý Bob Edwards giờ 'ang chật ních ngỈời. Trung sĩ Hermon R. Hostuttler, 25 tu.i, ngỈời hạt Terra Alta, bang West Virginia, nằm nát bấy trong bụi 'ỏ, bn Y cách 'ó không quá 10 mét và có thf nhìn rõ tất cả họ.
?o Chúng tôi nằm 'ó nhìn những viên 'ạn bắn tung bụi mù m lại. ?o Tôi không biết mình bFranklin Y bên phải tôi và thiếu uý James L. Lane Y bên phải Franklin,  vaãn tieáp tuïc baùo caùo bò baén döõ doäi nhöng vaãn chöa bò thuûng phoøng tuyeán. Toâi bieát raèng 2 trung ñoäi coøn laïi cuûa mình ñang trong tình traïng raát teä vaø ñaõ bò choïc thuûng vaø quaân ñòch ñaõ loït vaøo trong taàm neùm löïu ñaïn tôùi vò trí chæ huy cuûa toâi.?
'ôït taán coâng ñieân cuoàng cuûa hôn 500 quaân chính quy Baéc Vieät doäi tröïc tieáp vaøo 2 trung ñoäi cuûa Edwards, 1 haøng moûng 50 lính kî binh bay, taát caû nhöõng ngöôøi naøy ñöùng giöõa quaân thuø vaø vò trí chæ huy tieåu ñoaøn cuûa toâi, ñöôïc ñaët trong 1 luøm caây chính giöõa baõi ñaùp X-Ray, Thung luõng Iarang, Cao nguyeân trung phaàn Nam Vieät Nam vaøo saùng sôùm ngaøy 15 thaùng 11 naêm 1965.
'aõ khoâng coù gì lay chuyeån ñöôïc nöôùc Myõ khi noù chaäm chaïp lao vaøo cuoäc chieán ôû nôi xa xaêm naøy. Tröôùc ñaây soá ngöôøi cheát trong 1 traän ñaùnh, ít nhaát ôû phía chuùng ta, chæ vaøo khoaûng ?omoät hai? ngöôøi trong ?o kyû nguyeân coá vaán? ñaõ keát thuùc, tieáp ñoù  ñaõ taêng leân ?o boán naêm? ngöôøi khi nhöõng Thuûy quaân luïc chieán Myõ nhaän laáy traùch nhieäm chieán ñaáu vaøo ñaàu naêm naøy. Coøn baây giôø ngay taïi ñaây, 1 caùnh röøng ma quaùi trong thung luõng naèm ngay döôùi chaân daõy nuùi Chu Pong uoán löôïn 10 daëm höôùng veà bieân giôùi Cambodia naøy,  soá ngöôøi cheát ñaõ ñöôïc tính theo soá baùn sæ. Sö ñoaøn kî binh bay soá 1 vöøa môùi ñeán ñaõ ngaên caûn vaø laøm thay ñoåi keá hoaïch taùo baïo ñaùnh chieám Cao nguyeân Trung Phaàn cuûa thieáu töôùng Baéc Vieät Chu Huy Maân. Baây giôø muïc tieâu cuûa oâng ta laø duï quaân Myõ vaøo 1 traän chieán ñeå tìm hieàu caùch  hoï ñaùnh ñaám vaø höôùng daãn lính cuûa oâng caùch gieát hoï.
Moät tieåu ñoaøn thieáu ñaõ lieàu lónh nhaûy töø tröïc thaêng xuoáng ngay chính giöõa nhöõng doanh traïi cuûa töôùng Maân, 1 caên cöù lòch söû heûo laùnh ñeán noãi suoát 20 naêm qua chöa coù 1 ngöôøi lính Phaùp hay Mieàn Nam Vieät Nam naøo daùm caû gan beùn maûng tôùi. Chính caùi tieåu ñoaøn cuûa toâi, 450 ngöôøi cuûa tieåu ñoaøn 1 trung ñoaøn kî binh soá 7, Luïc quaân Myõ ñaõ tôùi ñeå tìm kieám raéc roái ôû Ia Drang; chuùng toâi ñaõ gaëp taát caû nhöõng gì chuùng toâi muoán vaø hôn theá nöõa. Moät ngaøy tröôùc, khi chuùng toâi nhaûy xuoáng, coù hai trung ñoaøn quaân chính quy Quaân ñoäi Nhaân Daân Vieät Nam- hôn 2 ngaøn ngöôøi- ñang nghæ nghôi, taùi toå chöùc taïi ôû caên cö gaàn ñoù vaø ñang chuaån bò cho nhöõng chieán dòch chieán ñaáu. Nhöõng chæ huy döôùi tröôùng töôùng Maân ñaõ phaûn öùng quyeát lieät ngay töùc thì, vaø giôø ñaây chuùng toâi ñang chieán ñaáu cho maïng soáng cuûa chính mình.
Moät ngöôøi lính cuûa ñaïi uyù Edwards, haï só Arthur Viera vaãn coøn nhôø töøng giaây phuùt thoáng khoå cuûa ñaïi ñoäi C saùng hoâm ñoù. ?o Tieáng suùng raát lôùn, chuùng toâi bò traøn ngaäp beân caùnh phaûi. Thieáu uyù [Neil A. Kroger, 24 tuoåi, ngöôøi haït Oak Park, Illinois] tieán ra chaën tröôùc cöûa môû. Toâi nghó ñieàu ñoù thaät coù ích. Anh aáy heùt leân vôùi toâi, toâi phaûi nhoûm daäy ñeå nghe ñöôïc anh. Anh aáy theùt toâi giuùp yeåm trôï phía beân traùi.?
Viera tieáp, ?o Toâi chaïy qua choã anh aáy vaø luùc toâi chaïy ñeán nôi anh aáy ñaõ cheát. Anh aáy ñaõ chaën tröôùc cöûa môû ñöôïc nöûa giôø. Toâi quyø beân caïnh, thaùo theû baøi cuûa anh ñuùt vaøo tuùi aùo toâi. Toâi nghaång leân tieáp tuïc baén baèng khaåu M79 tôùi khi toâi truùng ñaïn vaøo khöûu tay phaûi. Khaåu M79 vaêng ñi vaø toâi bò ngaõ ngöûa ñeø leân ngöôøi thieáu uyù. Toâi ruùt khaåu colt 45 vaø baén baèng tay traùi. Tieáp ñoù toâi bò truùng ñaïn ngay coå, vieân ñaïn ñi ngay giöõa coå hoïng. Giôø toâi theå noùi hay phaùt ra 1 aâm thanh naøo heát.*
?o Toâi ñöùng daäy vaø coá gaéng chieán ñaáu tieáp, vaø toâi bò truùng ñaïn laàn thöù 3 khieán toâi gaõy chaân vaø ngaõ duõi xuoáng. Vieân ñaïn xuyeân vaøo töø phía treân ñaàu goái ñi ngöôïc leân, xuyeân qua chaân, chui vaøo haùng vaø döøng laïi ôû löng naèm ngay caïnh xöông soáng. Tieáp sau ñoù 2 traùi löïu ñaïn noå ngay choã toâi, xeù naùt hai chaân. Tay traùi toâi moø xuoáng ñuïng phaûi nhöõng maûnh löïu ñaïn vaø noù gioáng nhö toâi ñuïng phaûi 1 quaân baøi Poker taåy noùng boûng, tay toâi chaùy xeøo xeøo.?
 Khi Edwards truùng ñaïn anh goïi radio cho só quan ñieàu haønh cuûa mình, thieáu uyù John Arrington, 1 ngöôøi South Carolina 23 tuoåi, ñang ôû vò trí chæ huy tieåu ñoaøn lo tieáp teá trôû  ra ñaûm nhieäm chæ huy ñaïi ñoäi C. Edwards noùi, ?o Arrington vöôït qua laøn ñaïn tôùi vò trí cuûa toâi vaø sau 1 luùc noùi chuyeän vôùi toâi trong khi ñang naèm keà beân rìa cuûa hoá cuõng bò truùng ñaïn vaø bò thöông. Anh ta sôï raèng veát thöông quaù naëng vaø noùi vôùi toâi nhôù chuyeån lôøi tôùi vôï raèng anh raát yeâu coâ aáy. Toâi nghó : Khoâng leõ anh ta khoâng bieát toâi cuõng bò thöông raát naëng sao??T Anh ta bò baén vaøo tay, vieân ñaïn xuyeân vaøo ngöïc söôït qua phoåi.
 
 
* Viera chính laø ngöôøi lính bò thöông ñöôïc 1 y syõ choïc thuûng coå hoïng ñeå cöùu soáng trong nhöõng caûng quay kinh hoaøng vöøa môùi chieáu treân VTV, thaät kyø laï laø Viera vaãn coøn soáng. ñoaïn sau coù noùi nhieàu veà ngöôøi y syõ naøy cuøng vôùi hai ngöôøi quay phim.
 
 

Bác Dương cố lên , chuyện này hay quá ! Vote bác 5*
mà bác lưu ý font giùm với , mỏi mắt wá .

Bác Dương cố lên , chuyện này hay quá ! Vote bác 5*
mà bác lưu ý font giùm với , mỏi mắt wá .

Baây giôø quaân Baéc Vieät ñang tieán saùt vò trí trung ñoäi 2 cuûa thieáu uyù John (Jack) Geoghegan. Hoï ñaõ chieám ñöôïc trò trí cuûa trung ñoäi 1 cuûa thieáu uyù Kroger vaø ñang cô ñoäng thaúng tôùi hoá  cuûa Bob Edwards. Clinton S. Poley, 23 tuoåi, cao 1m85, con trai cuûa  gia ñình noâng daân Ackley, Iowa, laø xaï thuû soá 2 cuûa 1 trong nhöõng khaàu suùng maùy M-60 cuûa thieáu uyù Geoghegan. Xaï thuû soá 1 laø haï só James C. Comer, ngöôøi Seagrove, North Carolina.
 Poley noùi, ?o Khi toâi ñöùng daäy coù 1 thöù gì ñoù ñaùnh maïnh vaøo sau gaùy, ñaàu toâi chuùi leân tröôùc vaø muõ saét rôi xuoáng hoá. Toâi nghó 1 gaõ naøo ñoù ñaõ leùn phía sau vaø neän toâi baèng baùng suùng, noù quaû laø cuù trôøi giaùng. Chaúng coù ai ôû phía sau caû, ñoù laø 1 vieân ñaïn baén töø phía sau hoaëc beân ngang. Toâi baêng boù vaø duøng muõ saét ñeå giöõ cho boâng baêng khoûi rôi ra. Toâi laïi ñöùng daäy vaø quan saùt, coù 3 hoaëc boán teân ñòch ngay tröôùc taàm baén phía beân phaûi. Toâi noùi vôùi Comer quay suùng nhieàu hôn nuõa veà phía phaûi. Ngay luùc ñoù toâi nghe 1 tieáng la vaø toâi nghó ñoù laø thieáu uyù Geoghegan.?
Khoâng phaûi. Luùc naøy thieáu uyù Geoghegan ñaõ cheát. Trung só trung ñoäi 2 Robert Jemison, Jr nhìn thaáy anh aáy ñang coá giuùp 1 ngöôøi bò thöông. ?o Willie Godbolt caùch toâi khoaûng 20 meùt veà phía phaûi. Anh ta bò thöông vaø ñang gaøo: ?o Ai giuùp toâi vôùi?. Toâi heùt: ?o toâi seõ tôùi ñoù?, thieáu uyù Geoghegan heùt laïi ?o Khoâng, ñeà toâi?. Anh ta di chuyeån khoûi hoá ñeå giuùp Willie Godbolt vaø truùng ñaïn. Chæ môùi ñoùn sinh nhaät laàn thöù 24 caùch ñoù 5 ngaøy, John Lance Geoghegan, ngöôøi vuøng Pelham, New York, con trai duy nhaát cuûa 1 gia ñình danh giaù, choàng cuûa Barbara vaø laø cha cuûa Camille, saùu thaùng tuoåi, bò baén vaøo ñaàu vaø löng, naèm cheát trong nhöõng ñaùm coû voi cao nguùt vaø trong ñaùm buïi ñoû cuûa thung luõng Ia Drang, Binh nhaát Willie F. Godbolt, ngöôøi vuøng Jacksonville, Florida, cuõng 24 tuoåi, cheát tröôùc khi nhaän ñöôïc hoã trôï.
 Trung só Jemison, ngöôøi ñaõ töøng chieán ñaáu vôùi 5 sö ñoaøn quaân Trung Quoác ôû Chipyong-ni trong chieán tranh Trieàu Tieân, dính 1 vieân ñaïn vaøo buïng nhöng vaãn coá tieáp tuïc chieán ñaáu. 20 phuùt sau, caùc trung ñoäi nhaän leänh  phaûi neùm löïu ñaïn khoùi ra ñeå ñaùnh daáu vò trí cho phaùo binh vaø hoaû löïc khoâng quaân. Jeminson ñöùng daäy neùm 1 traùi vaø laïi dính ñaïn, laàn naøy vieân ñaïn truùng vai traùi khieán anh ngaõ xuoáng. Anh ñöùng daäy 1 caùch khoù khaên tieáp tuïc baén baèng khaåu M-16 cho tôùi khi bò truùng ñaïn laàn thöù 3. ?o 'où laø 1 vuõ khí töï ñoäng, noù baén truùng tay phaûi toâi vaø xeù naùt suùng cuûa toâi thaønh nhöõng maûnh vuïn. Taát caû nhöõng gì coøn laïi laø caùi baùng nhöïa. 1 vieân ñaïn khaùc caét ñöùt caùi khoaù saét cuûa daây caøi muõ vaø laät muõ saét cuûa toâi xuoáng. Toâi nhö bò quaêng xuoáng ñaát. Khi toâi ñöùng daäy chaúng coù thöù gì coøn laïi. Khoâng suùng, khoâng löïu ñaïn, khoâng coù gì caû?
James Comer vaø Clinton Poley, ôû caùch phía traùi Jamison 10 meùt, ñaõ baén ñaïi lieân M-60 gaàn 1 giôø ñoàng hoà, khoaûng thôøi gian daøi töôûng nhö voâ taän. ?o 1 traùi löïu ñaïn caùn daøi rôi ngay tröôùc hoá. Comer heùt leân : ?o naèm xuoáng? vaø ñaïp noù ra xa ñöôïc 1 chuùt. Noù khoâng noå. Luùc naøy chuùng toâi baén gaàn heát ñaïn vaø khaåu suùng laïi bò taéc. Döïa vaøo ñaùm khoùi muø mòt chuùng toâi rôøi hoá suùng maùy ñeå tìm caùc vò trí khaùc cuûa trung ñoäi 2. 'où laø luùc toâi bò truùng ñaïn ngay ngöïc vaø ngaõ saäp xuoáng ñaát.
Poley tieáp. ?o Toâi ñöùng daäy vaø bò baén vaøo hoâng laïi ngaõ xuoáng ñaát. Trong ñaùm coû cao Comer vaø toâi maát lieân laïc vôùi moïi ngöôøi. Chuùng toâi ñaõ khoâng coøn ngöôøi vaùc ñaïn [ Binh nhaát Charles H. Collier, Mount Pleasant, Texas],  anh ta ñaõ bò gieát ngaøy hoâm tröôùc. Caäu ta môùi coù 18 tuoåi vaø vöøa tôùi Vieät Nam ñöôïc vaøi ngaøy. Toâi coá chaïy khoaûng 20 meùt moãt laàn vaø ñeán laàn thöù 3 thì gaëp 1 boä phaän cuûa trung ñoäi suùng coái. 1 Trung só cho 2 ngöôøi giuùp toâi vöôït qua baõi troáng ñeå tôùi vò trí chæ huy tieåu ñoaøn nôi goø moái lôùn. Baùc só tieåu ñoaøn, 1 ñaïi uyù, ñaõ sô cöùu cho toâi.
Trong luùc naøy haï só Viera ñang chöùng kieán toaøn caûnh cuûa söï kinh hoaøng : ?o Quaân ñòch ôû khaép moïi nôi, ít nhaát khoaûng 200 ngöôøi ñang luøng suïc xung quanh, luùc ñoù chæ khoaûng chöøng 3 hoaëc 4 phuùt maø cöù ngôõ 3, 4 tieáng. Hoï baén vaøo nhöõng ngöôøi bò thöông vaø cöôøi ruùc rích. Toâi bieát hoï seõ gieát toâi neáu thaáy toâi coøn soáng. Khi hoï tôùi gaàn, toâi giaû cheát. Toâi môû maét tröøng tröøng höôùng veà 1 caùi caây nhoû. Toâi bieát raèng ngöôøi cheát thöôøng môû to ñoâi maét.?
Viera tieáp, ?o1 lính Baéc vieät laïi gaàn, nhìn vaøo toâi, ñaù ñaù vaøo toâi, toâi laät saáp laïi. Toâi ñoaùn haén ta nghó toâi ñaõ cheát. Maùu trong mieäng toâi ñang tuoân ra, tay vaø chaân toâi cuõng be beùt maùu. Haén ta laáy chieác ñoàng hoà ñeo tay vaø khaåu colt 45 cuûa toâi roài boû ñi. Toâi troâng thaáy hoï töôùc heát taát caû vuõ khí cuûa chuùng toâi; roài bieán maát vaøo nôi maø hoï hieän ra. Toâi nhôù phaùo, bom, vaø Napan doäi xuoáng khaép nôi, thaät gaàn choã toâi. Noù rung chuyeån maët ñaát döôùi löng toâi. Nhöng noù cuõng doäi leân nhöõng ngöôøi lính Baéc Vieät.?
Taát caû nhöõng söï vieäc treân vaø nhieàu thöù nöõa dieãn ra giöõa 6h40 vaø 7h40 saùng ngaøy 15 thaùng 11 1965. Noãi thoáng khoå cuûa ñaïi ñoäi C dieãn ra treân 1 chieán tuyeán daøi 130 meùt. Nhöng caùi cheát coøn aäp tôùi caû phía coøn laïi trong chu vi phoøng thuû moûng manh cuûa chuùng toâi. Taïi chính taâm chu vi, toâi ñang naém giöõ sinh maïng cuûa nhöõng ngöôøi naøy trong tay mình. Luùc naøy ñaïi uyù ñang bò thöông raát Edwards naëng ñieän cho toâi xin vieän binh. Taát caû quaân döï bò cuûa toâi coù laø trung ñoäi trinh saùt 22 ngöôøi. Coù phaûi ñôït taán coâng vaøo ñaïi ñoäi C laø muõi chính yeáu? 'aïi ñoäi D vaø vò trí suùng coái hoãn hôïp cuõng ñang bò taán coâng. Moät caùch mieãn cöôõng toâi phaûi noùi vôùi ñaïi uyù Edwards raèng hoï phaûi chieán ñaáu moät mình moät luùc daøi nöõa.
Traän ñòa vang leân nhöõng tieáng noå ñinh tai nhöùc oùc. Suùng tröôøng, ñaïi lieân, coái, löïu ñaïn noå aàm aàm. Hai khaåu ñoäi phaùo 105, 12 noøng suùng löïu phaùo ñaët caùch 5 daëm taïi 1 baõi ñaùp khaùc, baén khoâng ngôi nghæ, nhöõng vieân ñaïn phaùo phaùt noå caùch nhöõng daõy hoá chieán ñaáu cuûa chuùng toâi khoâng quaù 50 meùt.
Beân caïnh toâi taïi vò trí chæ huy tieåu ñoaøn, kieåm soaùt vieân tieàn phöông Khoâng Quaân, Thieáu uyù Charlie W. Hasting, 26 tuoåi, ngöôøi vuøng La Mesa, New Mexico, phaùt ñi 1 maät maõ ñaëc bieät, ?o Muõi teân gaõy- Broken Arrow?, coù nghóa laø ?o 1 ñôn vò Myõ ñang trong nguy hieåm, saép bò traøn ngaäp?, vaø trong 1 thôøi gian ngaén taát caû caùc maùy bay chieán ñaáu hay neùm bom coù theå coù treân baàu trôøi Nam Vieät Nam bay tôùi treân caùc ñoä cao khaùc nhau töø 7000 feet cho tôùi 15000 feet ñeå ñôïi ñeán löôït neùm bom yeåm trôï cho quaân döôùi ñaát vôùi taát caû vuõ khí mình coù bom, napan, teân löûa, suùng troïng lieân..
Trong soá nhöõng trung só cuûa toâi coù nhöõng ngöôøi ñaõ traûi qua 3 cuoäc chieán- nhöõng ngöôøi ñaõ nhaûy duø xuoáng Normady ngaøy D- day vaø ñaõ soáng soùt töø chieán tranh Trieàu Tieân- vaø chính nhöõng cöïu chieán binh naøy ñaõ bò soác bôûi nhöõng aâm thanh hoûa nguïc vaø man rôï naøy cuûa traän ñaùnh. Ngheït thôû bôûi töøng ñaùm maây buïi vaø khoùi bao phuû khaép traän ñòa, mieäng chuùng toâi khoâ raùt trong noãi khieáp ñaûm tröôùc bom ñaïn trong luùc quaân thuø vaãn tieáp tuïc traøn leân nhö nhöõng ñôït soùng.