www.viemkhop.vn | Nguyên tắc đủ liều hiệu quả, an toàn, hợp lý trong phòng và trị bệnh bằng thảo dượ

Viết bởi Nhất Thống Phong

[Viêm khop] - Trong nhiều thập kỷ qua, người dân có thói quen dùng các loại thuốc có nguồn gốc hóa chất (tân dược) để trị bệnh bởi hiệu lực trị bệnh mạnh. Đồng thời với hiệu lực đó là tác dụng bất lợi cũng gây nhiều trăn trở cho thầy thuốc và phiền phức cho người bệnh. Thời gian gần đây, xu hướng quay lại sử dụng thảo dược thiên nhiên ngày càng tăng và thịnh hành trên thế giới bởi tác dụng bất lợi ít hơn, độ độc thấp hơn. Dân trí tăng, các phương tiện thông tin rộng rãi đã giúp cho người dân có những lựa chọn trong sử dụng thuốc. Song, không ít người dân còn cho rằng: đông dược chỉ có lợi mà không có hại. Chỉ có lợi bởi “không bổ âm thì bổ dương”, không có hại, vì nó là cây cỏ.
Hiện nay, chế phẩm có nguồn thiên nhiên dưới dạng thuốc trị bệnh hoặc thực phẩm chức năng phát triển phong phú, đa dạng (đa dạng về dạng bào chế: nang, hoàn, cốm, trà, cao...; cách thức bào chế: chiết xuất đơn chất hoặc nhóm hoạt chất; đa dạng về mẫu mã…). Song, chính sự đa dạng đó làm cho người dùng khó khăn trong việc lựa chọn những sản phẩm phù hợp. Để sử dụng các chế phẩm này, đặc biệt là sản phẩm từ có xuất xứ từ y học cổ truyền (YHCT) an toàn, hiệu quả với hiệu lực mạnh, cần có kết hợp ba yếu tố sau đây:
Nhà sản xuất
Nhà sản xuất muốn tạo ra sản phẩm hiệu lực mạnh, an toàn, cần phải:
(1) Hợp lý hóa một loạt yếu tố: Thiết kế công thức bởi các chuyên gia giỏi, nghiên cứu chuyển dạng bào chế phù hợp, kiểm soát trong quá trình sản xuất…
(2) Hướng dẫn sử dụng (HDSD) với đầy đủ nội dung, phải chi tiết, cụ thể, từ ngữ phải dễ hiểu theo thuật ngữ y học hiện đại. Ngôn từ hướng dẫn phải được chuyển đổi sang thuật ngữ hiện đại hợp lý, dễ hiểu.
(3) Chỉ định rõ ràng, cụ thể, tránh gây hiểu lầm, liều dùng hợp lý.
Dù là chế phẩm đông dược, cần nhớ rằng, sử dụng đủ liều vẫn là một giải pháp cơ bản để đảm bảo tác dụng và hiệu lực của thuốc. Có thể nêu một ví dụ về đủ liều, phương thuốc Tam Diệu gồm 3 vị thuốc Thương truật 15 g, Hoàng Bá 10 g và Ngưu Tất 15 g, tổng cộng 40 g, sắc ngày uống 2 lần. Vậy khi chuyển dạng bào chế, sử dụng phương pháp chiết xuất lấy hoạt chất toàn phần hoặc nấu cao, chế dưới dạng cốm thì thường lượng cao khô thường là 3 – 10 g (chiếm 8 – 25 %). Vậy rất khó có thể chế dưới dạng viện nén hay viên nang cứng, để đảm bảo đủ liều, nhà sản xuất có thể sử dụng dạng bào chế là cốm pha hỗn dịch.
Thầy thuốc
Chỉ định đúng bệnh, đúng thể bệnh theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Thầy thuốc cần tư vấn, hướng dẫn chi tiết, đặc biệt là thể bệnh theo YHCT. Người dùng sẽ khó hiểu, không hiểu các thuật ngữ như: âm hư hỏa vượng, thấp nhiệt can đởm…trong trường hợp này cần sự tư vấn, giải thích trợ giúp của thầy thuốc.
Người dùng
Một trong các chế phẩm nguồn gốc thiên nhiên hỗ trợ cho sức khỏe con người được sản xuất dưới dạng thực phẩm chức năng (TPCN). TPCN không được các thầy thuốc kê đơn. Chính bản thân người dùng phải tự lựa chọn sản phẩm cho mình, vì thế đòi hỏi có kiến thức y dược học nhất định để nhận diện sản phẩm. Khi lựa chọn một sản phẩm đang lưu hành trên thị trường, người dùng cần chú ý một số điểm sau đây:
a. Với các chế phẩm dùng để bổ sung một số tố chất cho cơ thể, như: vitamin, vi khoáng …, chỉ định thường rõ ràng, liều dùng thường ở giới hạn an toàn. Một số bài thuốc có tác dụng bồi bổ, điều hòa cơ địa, như: Thập toàn đại bổ, Bát vị quế phụ, Lục vị, có thể dùng liều thấp để trị suy nhược (hư chứng), thời gian dùng kéo dài, hiệu lực tác dụng từ từ.
b. Với các chế phẩm được dùng hỗ trợ điều trị một căn bệnh cụ thể đòi hỏi thời gian điều trị ngắn, cần thể hiện hiệu lực nhanh, mạnh, rõ ràng, người dùng cần quan tâm đến thông tin và xem chi tiết HDSD, đặc biệt phải lưu ý đến chỉ định trị bệnh hoặc hỗ trợ trong trị bệnh.
Chúng tôi muốn lưu ý đến khía cạnh đủ liều. Liều dùng đông dược cũng như tân dược, để đủ hiệu lực phải đủ liều. Liều dùng được căn cứ từ các cổ phương. Liều dùng thông thường đối với các phương thuốc thông thường khoảng 50-120 g dược liệu/ngày. Một số phương thuốc có các vị thuốc độc hoặc tác dụng quá mạnh thì liều dùng có thể thấp hơn. Một số phương thuốc tính chất ôn hòa thì liều dùng có thể cao hơn. Một vị thuốc, một phương thuốc tạo ra tác dụng trị bệnh là nhờ các thành phần hoạt chất có trong dược liệu. Các nhà khoa học đã chứng minh tác dụng sinh học của nhiều hoạt chất, như berberin trong Hoàng liên, rutin trong Hòe hoa.
Để có hiệu lực phòng và trị bệnh thì sử dụng các hoạt chất này phải đủ liều. Mỗi hoạt chất trong cây cỏ cũng tương tự như hoạt chất trong chế phẩm tân dược, có các tính chất đặc điểm riêng của nó, nhưng có điểm chung là: sử dụng trong trị bệnh phải đủ liều… Khi dùng chưa tới liều thì hiệu lực thấp, thậm chí không thể hiện hiệu lực. Trên thực tế, có rất nhiều sản phẩm đông dược chỉ định liều nhỏ hoặc quá nhỏ, như thế, hiệu lực sẽ thấp hoặc hầu như không có. Các bệnh cấp tính như viêm khớp, viêm phế quản, chứng ho, sốt do cảm lạnh, tiêu chảy…thì liều dùng phải đủ để tạo ra tác dụng nhanh, thường gọi là “liều tấn công”. Một số căn bệnh mạn tính, như: rối loạn chuyển hóa lipid (mỡ), glucid (đường); tăng huyết áp vô căn, viêm phế quản mạn tính thì liều dùng là “liều duy trì”.
Như vậy, để sử dụng một chế phẩm nguồn gốc thiên nhiên đúng, hiệu quả, hiệu lực cao, cần có sự phối hợp hợp lý giữa Nhà sản xuất, Thầy thuốc và Người dùng. Để chủ động khi sử dụng, người dùng nên chú ý một số điểm: dùng đúng thể bệnh, liều dùng đủ tạo ra tác dụng và hiệu lực, thận trọng với các lưu ý của nhà sản xuất, không dùng khi chống chỉ định, cách dùng phải tuân thủ theo hướng dẫn, khi chưa hiểu thì phải có tư vấn của thầy thuốc.

PGS TS Phùng Hoà Bình​

Trường Đại Học Dược Hà Nội​

​

www.viemkhop.vn

Herbsol Nhất Thống Phong
7 Thảo dược, 3 Tác dụng
Gói cốm đủ liều hiệu quả nhanh
Làm giảm rõ rệt các triệu chứng sưng, nóng, đỏ, đau do viêm khớp do goutte.
Hỗ trợ điều trị bệnh thống phong (goutte) gây viêm khớp cấp tính.
Hỗ trợ điều trị bệnh viêm khớp cấp tính đợt cấp của viêm khớp mạn tính
Thông tin tham khảo tại đây