Xin các cao nhân chỉ giáo

Xin các cao nhân chỉ giáo

Nhiều người vẫn nói: "Vụng chèo, khéo chống"
Nhưng có một số ít người lại nói: "Vụng chèo, khéo trống"

Theo cả nhà, nói thế nào là đúng? tại sao vậy? (à mà, giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng của câu đúng luôn thì càng hay)


NGUYEN HUNG

tôi không biết giải thích, nhưng câu đầu thì đúng.
...........................
Cù Lần

"Vụng chèo, khéo trống" thì có nghe. Nghe nói là ở các chiếu chèo ngày trước (và cả ngày nay nếu các làng quê vẫn có chiếu chèo, trên sân khấu, ti vi cũng có thể thấy), việc đánh trống được giao cho một người quan trọng, người này tất nhiên có kiến thức, am hiểu về các giai điệu chèo. Tiếng trống có vai trò đệm nhịp, phụ họa với người hát. Những đoạn khó hay cao trào mà đệm hay, không lỗi lạc nhịp còn được người xem tặng thưởng. Như vậy trống gần như là định âm nổi bật nhất giai điệu cho chèo. Màn chèo hay dở phụ thuộc vào sự phối hợp ăn ý hợp lý chính xác của người cầm dùi trống. Vì thế đôi khi có đoạn diễn viên hát chưa được hay, mà người cầm trống khéo, thì cũng cứu vãn được rất nhiều. Tất nhiên phần hát vẫn là chính, phần trống đệm chỉ là phụ. Vụng chèo, khéo trống ý chỉ chê việc chính có hỏng (vụng) nhưng khen may còn phần phụ kéo lạ (khéo).
Còn "Vụng chèo, khéo chống" thì cũng có nghe, nhưng chắc là phát sinh của câu trên. Ở đây chẳng liên quan gì đến chiếu chèo nữa. Chắc là liên quan đến việc chèo thuyền. Chèo, chống là hai thao tác chính trong kỹ thuật chèo thuyền (?), chèo không khéo thì dễ có nguy cơ đâm vào bụi, trong bụi lại có tổ kiến lửa thì... Nhưng nếu khéo mà chống sào để giằng co, thì cũng chỉ lao đến mép bụi và dừng lại được trước tổ kiến lửa đó mà nhìn một cái . Chèo chống còn là từ để nói lên những vất vả khi phải thực hiện một công việc nào đó. Vụng chèo nhưng khéo chống tức là việc đó cái phần chính thì hỏng, nhưng may ra còn có phần kế chính bù lại.
Câu này vế đầu chê, vế sau khen, cộng lại chia ra có thể là không khen chẳng chê, nhưng ý khen nhiều hơn. Vì việc đầu dầu sao cũng hỏng rồi, mà người ta thường hay có thói quen nói "Còn may..."

Thế là em lại được biết thêm một thành ngữ nữa xuất phát từ một ngành nghề. Các thành ngữ kiểu này thường bị hiểu sai nghĩa gốc dần dần, về sau việc truy nguyen nguồn gốc rất khó. Cảm ơn maihien nhé
Hạ Vy

Mai Hiền trả lời rất hay và chính xác.
Vậy Mai Hiền và các bạn thử cho ý kiến về câu "Dùi đục chấm mắm cáy" nhé.

NGUYEN HUNG

Được nguyenhung_1978 sửa chữa / chuyển vào 00:20 ngày 11/04/2003

Dùi đục: dụng cụ bằng gổ rất chắc, to bằng nắm tay, dài hơn gang tay, thợ mộc dùng để gõ lên chuôi cái đục cho nó xắn, gọt gỗ.
Mắm cáy: Mắm làm từ con cáy đồng (giống con cua đồng), màu xanh óng ánh, dùng chấm rau luộc rất ngọt và ngon.
Cách làm mắm cáy: Con cáy bắt ở ngoài đồng về, bóc bỏ vỏ yếm, rửa sạch, bỏ vào cối giã. Nếu tìm mãi mà không thấy cái chày ở đâu, thì hãy nghĩ đến khả năng bạn đã dùng nó ném chó ném mèo ném...ai đó hôm qua không?). Ném cái gì thì cũng là ném rồi, không sao cả, thử ngó xem có thanh củi nào không nếu ngày nay ở thành phố còn có thứ gọi là củi, hay lấy tạm con dao có cán gỗ to to một chút, mà thường dùng để chẻ củi ý, củi không có tất dao cũng không có, thì nhất định phải lấy dùi đục mà giã rồi. Bởi vì giả thiết lấy dùi đục để giã mắm cáy là không thể phủ định. Nếu chưa từng thấy cái dùi đục thì cũng không sao, nó giông giống như cán dao hay chày gỗ ý, nhưng thô kệch hơn, khô khan bụi bặm hơn.
Dùi đục lại không phải chày, đầu không được vuốt tròn cho khớp với đáy cối, cho nên khi giã vào cối thì khập khiễng, có thể làm vung vãi hết thảy cáy ra ngoài. Không sao, nhớ bỏ vào ít muối hoặc... lau sàn nhà trước khi giã.
Như tôi thấy thì không kể dùng dùi đục đem giã, chứ dùng cả chày thật đem giã mấy con sinh vật sống như cua cáy thì vẫn cứ vung vãi tung tóe như thường. Cho nên đây là một việc khá khấp khểnh, khó tránh khỏi vụng về, thiếu phần trôi chảy. Người ta dùng để chỉ những việc làm vụng về, những con người vụng về, thô kệch.
Còn đem cả dùi đục mà chấm vào bát mắm cáy thì đúng là cao hơn một độ. Chẳng khác gì bãi *** trâu ném bông hoa nhài. Dùi đục giã mắm cáy còn chỉ việc làm, con người ăn nói khấp khểnh vụng về, chứ dùi đục chấm mắm cáy thì phải là nói đến người thô kệch, hay gọi là kém văn minh như thời này vậy đó.
Ai có ý gì thêm xin chỉ giáo

Rất tiếc, câu này Hiền giải thích chưa chuẩn. Hiền thử suy nghĩ và tìm hiểu thêm nhé

NGUYỄN HƯNG

Đối với thành ngữ tục ngữ, thường ta thấy có nhiều cách giải thích, cách hiểu khác nhau.

Như vậy về vấn đề này ta nên chấp nhận nhiều cách giải thích về ý nghĩa, và nguồn gốc khác nhau ấy, miễn là chúng có lý, hay là nên tin vào một lời giải thích "tuyệt đối"?
Cả những giải thích khi có dẫn chứng từ các quyển sách cụ thể bởi những nhà nghiên cứu nghiêm túc, thì có thể dựa vào đó để phán đúng sai được không?
Tôi có dịp đọc một vài quyển sách về tục ngữ thành ngữ, hay các tạp chí Ngôn Ngữ, và Ngôn ngữ và đời sống, thấy rằng các tác giả tranh luận nhiều và ai cũng cho mình đúng. Đấy là sách vở nên các cách giải thích đều rất thuyết phục.
Sói Ráp

Vấn đề Sói Ráp đưa ra rất hay nhưng ai trong số chúng ta cũng sẽ có câu trả lời của riêng mình.
Trước khi nêu lên quan điểm của mình về vấn đề này, tôi muốn mời cả nhà giải thích câu "CƯỠI NGỰA XEM HOA"
Xin kính mời

NGUYỄN HƯNG