Zhukov's Greatest Defeat - David M. Glantz

Hệ thống vote tiêu rồi Mõ ơi!

Vote mồm vậy: *************************************************************

Trùng, nhờ MOD xóa hộ. Thanks!
[r2)]

Tớ đọc kỹ từng dòng một, rất hay, đề tài thế chiến 2 và những danh tuớng mặc dù đã qua 65 năm mà vẫn nóng hổi.

Ủng hộ chiangshan, vote chữ vậy : 1000 sao. Tiếp đi nhé!
[r2)]

Bản đồ 2. Kế hoạch tiến công chiến lược của quân đội Xô-viết, 26 tháng 9 năm 1942.​

Ký hiệu trên bản đồ:

1S: TĐQ xung kích 1.
2G: TĐQ Cận vệ 2.
3T: TĐQ xe tăng 3.
1R: TĐQ dự bị 1.
1Pz: TĐQ thiết giáp 1 Đức.
2Hun: TĐQ 2 Hungary.
8It: TĐQ 8 Ý.
3Rum: TĐQ 3 Rumani.

Chỉ thị đầu tiên về Chiến dịch "Sao Hỏa" được Stavka đưa ra cho các sở chỉ huy phương diện quân ngày 28-29 tháng 9 về một đòn đánh vào ngày 12 tháng 10. Phương diện quân chuyển tiếp mệnh lệnh tới các tập đoàn quân vào ngày 1 tháng 10 (Xem phụ lục).23 Mặc dù thời tiết xấu và sự chậm trễ trong việc triển khai lực lượng khiến chiến dịch phải hoãn lại, các mệnh lệnh sau đó không có thay đổi gì đang kể về mục tiêu đã được đề cập trong những chỉ thị ban đầu (Bản đồ 3).

Mệnh lệnh điều chỉnh của Stavka cho Phương diện quân Tây được chuẩn bị hôm 8 tháng 10 và chuyển tới hôm 10 tháng 10 viết: "Lực lượng cánh phải của Phương diện quân Tây và cánh trái của Phương diện quân Kalinin sẽ thực hành bao vây tập đoàn địch ở Rzhev, chiếm Rzhev và giải phóng tuyến đường sắt từ Moscow tới Velikie Luki".24 Chỉ thị này yêu cầu Tập đoàn quân 20 và 31 của Phương diện quân Tây được Tập đoàn quân 29 hỗ trợ bên sườn tiến hành mũi chủ công nhằm vào phòng tuyến Đức dọc sông Osuga và Vazuza phía bắc Sychevka. Khi tuyến phòng thủ chiến thuật của địch bị chọc thủng, một binh đoàn kỵ binh-cơ giới gồm Quân đoàn xe tăng 6 và Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2 sẽ phát triển từ Tập đoàn quân 20 đánh chiếm Sychevka, đè bẹp quân Đức phòng thủ Rzhev từ phía nam và hội quân với Tập đoàn quân 41 tiến công từ khu vực Belyi ở phía tây. Sau đó Tập đoàn quân 20 và 31 sẽ hiệp đồng với đơn vị bạn tiêu diệt lực lượng địch trong mấu lồi, đồng thời chuẩn bị tiến công xa hơn tới Viaz'ma với Quân đoàn xe tăng 6 cùng Quân đoàn xe tăng 5 còn sung sức.

Phương diện quân Kalinin cũng được chỉ thị tương tự, "Phương diện quân sẽ tấn công theo hai trục, hướng chủ công do bộ đội của Tập đoàn quân 41 phía nam Belyi cùng Tập đoàn quân 22 và 39 lần lượt tới thung lũng sông Luchesa và về hướng nam tới Olenino".25 Stavka yêu cầu Tập đoàn quân 41 mở đầu mũi đột phá về phía nam Belyi bằng Quân đoàn bộ binh tình nguyện 6 Stalin thiện chiến cùng các Quân đoàn cơ giới 1 và 2 được tăng cường mạnh. Sau khi chọc thủng tuyến phòng thủ của quân Đức, 2 quân đoàn cơ giới sẽ phát triển nhằm hội quân với binh đoàn cơ động của Tập đoàn quân 20 ở phía tây Sychevka, trong khi bộ phận còn lại ngăn chặn viện binh đối phương tới cứu đồng bọn đang bị bao vây trong mấu lồi. Tập đoàn quân 22 của Phương diện quân Kalinin dẫn đầu bởi Quân đoàn cơ giới 3 sẽ tiến về phía đông tới thung lũng sông Luchesa để chia cắt mặt trận của địch và dồn quân Đức ở phía bắc vào trong rọ gần Olenino. Tập đoàn quân 39 tiến công trên một khu vực rộng từ sông Molodoi Tud ở đỉnh mấu lồi Rzhev sẽ đẩy quân Đức về Olenino, khiến chúng rơi vào thế chắc chắn bị xóa sổ giữa 2 gọng kìm của Tập đoàn quân 22 và 39. Khi chiến dịch phát triển xa hơn, các đơn vị hỗ trợ xung quanh vòng vây lửa Rzhev sẽ xuất trận và hoàn thành việc tiêu diệt Tập đoàn quân 9 Đức. Sau đó tất cả sẽ tái triển khai cho "Sao Mộc".

Chiến dịch "Sao Mộc" mở màn sau khi Tập đoàn quân 9 Đức bị xóa sổ. Theo kế hoạch sơ bộ chỉ được lập trước khi "Sao Hỏa" bắt đầu, Tập đoàn quân 5 và 33 của Phương diện quân Tây được tăng cường mạnh và bố trí sát đường Moscow-Viaz'ma sẽ tấn công quân Đức xung quanh Viaz'ma. Sau khi đột phá qua tuyến phòng thủ chiến thuật, Zhukov dự định tung ra 2 quân đoàn xe tăng (9 và 10) để bắt đầu phát triển chiến dịch. Để bổ sung, Tập đoàn quân xe tăng 3 dưới quyền Rybalko sẽ xung trận để đảm bảo hội quân với Phương diện quân Kalinin ở khu vực Viaz'ma.26

Zhukov và Stavka huy động một khối lượng khổng lồ thiết giáp, pháo binh và công binh hỗ trợ 2 phương diện quân tham gia Chiến dịch "Sao Hỏa". Nó bao gồm 31 lữ đoàn và 12 trung đoàn xe tăng với tổng cộng 2.352 chiến xa; trên 54 trung đoàn pháo binh, 30 tiểu đoàn súng cối Cận vệ và 23 trung đoàn chống tăng với gần 10.000 khẩu pháo cối cùng gần 20 tiểu đoàn công binh độc lập. Trong số này có cả một trong những trung đoàn súng cối Cận vệ hạng nặng độc lập mới được tổ chức (pháo phản lực hạng nặng Katiusha, hay "những dàn phong cầm của Stalin") cùng 18 tiểu đoàn súng cối Cận vệ. Trên thực tế, số trang bị này vượt xa những gì mà Vasilevsky có trong Chiến dịch "Sao Thiên vương".



Chú thích của chiangshan: "súng cối Cận vệ" là tên của các đơn vị pháo phản lực.

Bản đồ 3. Chiến dịch "Sao Hỏa" và "Sao Mộc": Chiến dịch Rzhev-Sychevka, 25 tháng 11 đến tháng 12 năm 1942.​

Ký hiệu trên bản đồ:

39: TĐQ 39.
4S: TĐQ xung kích 4.
3T: TĐQ xe tăng 3.
1MC: Quân đoàn cơ giới 1.
6RC: Quân đoàn bộ binh 6.
8GRC: Quân đoàn bộ binh Cận vệ 8.
2GCC: Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2.
5TC: Quân đoàn xe tăng 5.
3Pz: TĐQ thiết giáp 3 Đức.
XXIII: Quân đoàn XXIII Đức.
XXXIXPz: Quân đoàn thiết giáp XXXIX Đức.
II LWFC: Quân đoàn dã chiến Luftwaffe II Đức.
9PzD: Sư đoàn thiết giáp 9 Đức.
14PzG: Sư đoàn cơ giới hóa 14 Đức.
GC: Sư đoàn Grossdeutschland Đức.
SSCD: Sư đoàn kỵ binh SS Đức.

Sở chỉ huy Phương diện quân Tây, 15 tháng 10 năm 1942.

Ivan Stepanovich Konev cảm thấy hài lòng vì sự bổ nhiệm mới.27 Nếu như chỉ huy Phương diện quân Kalinin là sự tưởng thưởng, thì trở lại nắm Phương diện quân Tây chủ chốt này rõ ràng là một niềm vui. Konev đã phục vụ và chỉ huy Phương diện quân Tây trước đây, mặc dù đó là trong những ngày khó khăn mà ông muốn quên đi. Tuy nhiên ông không thể quên những thử thách của mùa hè năm 1941 vẫn cháy bỏng trong tâm hồn. Hồi đó ông là Tư lệnh Tập đoàn quân 19 danh tiếng được thành lập ở Quân khu Bắc Caucasus trước chiến tranh. Đạo quân vững chắc với 2 quân đoàn bộ binh và 1 quân đoàn cơ giới này đã từng được cho là lực lượng dự trữ chiến lược cho Phương diện quân Tây Nam ở những thời khắc quan trọng. Tuy nhiên, trong sự hỗn loạn sau khi Chiến dịch "Barbarossa" của quân Đức mở màn, đơn vị đáng tự hào một thời của Konev đã được điều tới hướng trung tâm một cách gấp gáp và tham chiến xé lẻ ở phía tây Smolensk. Bị nghiền nát bởi bước tiến những binh đoàn thiết giáp Đức, tập đoàn quân đã bị phân tán, vài sư đoàn bị tiêu diệt ở Smolensk, số khác bị đẩy vào thế phòng ngự vội vàng phía đông Smolensk, tại đó họ đã giúp cầm chân tạm thời đà tiến của kẻ thù.

Sau khi Stalin điều Zhukov tới Leningrad vào tháng 9 năm 1941, Konev trở thành Tư lệnh Phương diện quân Tây, chỉ để chứng kiến nó tan rã và bị tiêu diệt phần lớn trong chiến dịch Moscow tháng 10 của quân Đức. Sau khi hai phần ba lực lượng của nó cáo chung trong vòng vây ở Viaz'ma, Konev được giao quyền chỉ huy bộ phận còn lại của cánh phải, lúc này được tăng cường và đổi tên thành Phương diện quân Kalinin. Ông đã dẫn dắt Phương diện quân Kalinin trong trận đánh bảo vệ Moscow và trong chiến dịch phản công mùa đông thắng lợi không hoàn toàn. Trong cao điểm của mùa đông, ông thua một trận quan trọng (và mất phần lớn một tập đoàn quân) khi quân Đức dưới quyền Chuẩn thống chế Model phản kích. Konev đọ sức với Model một lần nữa vào tháng 8 năm 1942 khi Model nắm Tập đoàn quân 9 Đức. Ông chờ đợi sẽ lặp lại điều này, lần này với tư cách Tư lệnh Phương diện quân Tây.

Sau khi tiếp nhận phương diện quân từ Zhukov hôm 26 tháng 8, Konev ngay lập tức bắt tay vào chuẩn bị cho cuộc đấu chết chóc. Cẩn thận củng cố lại các quân đoàn thiết giáp, trong một chỉ thị ngày 11 tháng 9 ông tổ chức lại các đơn vị cơ động thành một lực lượng mạnh và thống nhất có thể duy trì đột phá sâu vào trận tuyến quân Đức.28 Ông thành lập một binh đoàn kỵ binh-cơ giới cơ động từ Quân đoàn xe tăng 6 thiện chiến và Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2 đặt dưới quyền chỉ huy của vị quân đoàn trưởng kỵ binh dày dạn, Thiếu tướng V. V. Kriukov. Đồng thời, từ tháng 9 đến đầu tháng 10, bộ tham mưu phương diện quân cũng đưa ra một loạt mệnh lệnh và chỉ thị nhằm tránh những sai lầm đã mắc phải trong chiến dịch hồi tháng 8. Quan trọng nhất là bắt đầu triển khai các biện pháp liên lạc và hiệp đồng mới nhằm phối hợp tác chiến giữa bộ binh, pháo binh và không quân.29

Konev cảm thấy tự hào về đạo quân hùng hậu của mình. Chắc chắn là nó chưa bao giờ mạnh hơn hay được chỉ huy bởi một tư lệnh dày dạn hơn. Tính đến 15 tháng 10 nó bao gồm 11 tập đoàn quân binh chủng hợp thành (30, 29, 31, 20, 5, 33, 49, 50, 10, 16 và 61) triển khai suốt từ Rzhev ở phía bắc tới đông Briansk ở phía nam. Đây cũng là phương diện quân mạnh nhất của Hồng quân. Nó có trong biên chế 2 quân đoàn bộ binh Cận vệ hàng đầu (5 và 8 ), lực lượng thiết giáp có 6 quân đoàn xe tăng (3, 5, 6, 8, 9, 10) cùng Tập đoàn quân xe tăng 3 đã được củng cố rất mạnh do Trung tướng P. S. Rybalko chỉ huy.30 Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2 của Thiếu tướng Kriukov và Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 1 nổi tiếng hoàn tất bản danh sách này cùng một khối lượng lớn pháo binh và công binh do Stavka tăng cường (Xem phụ lục để biết tổ chức lực lượng chi tiết của Phương diện quân Tây).

Chỉ thị đầu tiên của Stavka tới sở chỉ huy của Konev hôm 1 tháng 10 năm 1942 yêu cầu mở Chiến dịch "Sao Hỏa" ngày 12 tháng 10, nhưng thời tiết xấu sau đó đã khiến việc này là không thể. Vì vậy Stavka đưa ra chỉ thị mới hoãn cuộc tiến công đến 28 tháng 10 và chuyển tới Konev vào ngày 10. Hầu như không thể kìm nén sự phấn khích, Konev chia sẻ niềm hy vọng với các thành viên bộ tham mưu và yêu cầu họ bắt tay vào quá trình lên kế hoạch đầy khó khăn. Do Stavka chỉ ra lệnh chuẩn bị chi tiết cho giai đoạn một nên "Sao Hỏa" là trọng tâm của họ, trong khi Konev một mình suy ngẫm những nét cơ bản cho Chiến dịch "Sao Mộc" sau đó. Kinh nghiệm cho ông biết quá rõ mối nguy của việc làm tăng sự kỳ vọng của bộ tham mưu. Tuy nhiên ông phải thừa nhận là không thể đẩy "Sao Mộc" ra khỏi tâm trí, bất chấp thực tế là "Sao Hỏa" sẽ mở màn hôm 28 tháng 10, chỉ vài tuần nữa.

Năm ngày sau, bộ tham mưu phương diện quân đã chuyển những ý đồ cơ bản của Stavka về Chiến dịch "Sao Hỏa" thành phương án chiến đấu chi tiết. Konev rất hài lòng khi đọc bản kế hoạch do Thượng tướng V. D. Sokolovsky, Tham mưu trưởng phương diện quân đưa ra.

Mũi chủ công sẽ được thực hiện bởi các đơn vị thuộc Tập đoàn quân 20 trên hướng Tediakino và Kateriushka. Sau khi chọc thủng chiều sâu phòng ngự chiến thuật của địch, một binh đoàn kỵ binh-cơ giới sẽ được đưa vào đột phá. Hiệp đồng với các tập đoàn quân cánh trái của Phương diện quân Kalinin, binh đoàn này sẽ đóng một vai trò quyết định trong việc bao vây và tiêu diệt tập đoàn địch ở Rzhev-Sychevka.

Để đảm bảo thắng lợi, trên hướng chính của Tập đoàn quân 20 sẽ tập trung ưu thế gấp từ hai đến ba lần địch về quân số và binh khí.

Tập đoàn quân 20 sẽ tiến công trên hướng chính bằng 4 sư đoàn bộ binh trên cánh phải với mục tiêu chọc thủng hệ thống phòng thủ của địch từ Vasel'ki qua Grediakino tới Prudy và đánh chiếm các vị trí ở tuyến một và hai dọc theo trục Maloe Petrakovo-Bolshoe, Maloe Kropotovo-Podosinovka và Zherebtsovo. Sau đó tập đoàn quân phải tiến tới phía tây đường xe lửa Rzhev-Sychevka. Trong ngày đầu tiên, tôi đề xuất cho binh đoàn kỵ binh-cơ giới vượt sông sang bờ tây Vazuza.

Trong ngày thứ hai, bộ đội của 4 sư đoàn bộ binh phải làm chủ tuyến đường sắt, sau đó 3 sư đoàn tiến về phía tây bắc và sư đoàn còn lại về phía tây nam. Một đòn đánh như vậy sẽ tạo ra hành lang rộng từ 15 đến 18km qua đó binh đoàn kỵ binh-cơ giới có thể bước vào đột phá. Tiếp theo, binh đoàn kỵ binh-cơ giới sẽ thực hiện các nhiệm vụ sau đây:

• Quân đoàn xe tăng 6 sẽ thực hành đột kích trên hướng Sychevka và hiệp đồng với Quân đoàn bộ binh Cận vệ 8 [thuộc thê đội hai] đánh chiếm khu vực này từ phía đông bắc;

• Một sư đoàn kỵ binh sẽ tiến công về Andreevskoe để ngăn chặn lực lượng dự bị địch từ phía tây nam và tiêu diệt địch rút chạy khỏi Sychevka;

• Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2 (thiếu một sư đoàn) sẽ tiến về Chertolino [tây Rzhev] để chia cắt tuyến đường sắt Rzhev-Olenino và sau đó phối hợp với đơn vị bạn tấn công từ chính diện, tiêu diệt tập đoàn địch ở Rzhev.31

Konev hiểu rõ khối lượng công việc nặng nề để biến đề án trơn tru này thành kế hoạch tác chiến hoạt động được. Các sĩ quan tham mưu gặp phải những vấn đề lớn. Rất khó để mở một mũi tiến công lớn vượt sông rộng, kể cả khi mặt sông đóng băng như Konev hy vọng. Ngoài ra, sau đòn đánh đầu tiên, con sông sẽ là một trở ngại lớn đối với việc chuyển quân lên phía trước và sẽ là nút cổ chai cho các đoàn vận tải hậu cần. Trên cánh phải của Tập đoàn quân 20, sông Osuga hạn chế khả năng cơ động và phát triển vào một hành lang hẹp. Bản thân con sông này cũng phải được vượt qua nhanh chóng nếu muốn chiến dịch phát triển đúng tiến độ. Phân chia ranh giới giữa Tập đoàn quân 20 và 31 dọc theo sông Osuga giảm bớt vấn đề này, nhưng ngay cả như thế địa hình cũng không phải là lý tưởng. Mặc dù các sư đoàn bộ binh Đức ở đây vẫn thiếu hụt quân số sau những trận đánh hồi tháng 8, chúng đang phòng thủ trong những vị trí được chuẩn bị và củng cố tốt. Khi quân báo cho biết Sư đoàn thiết giáp 5 Đức vẫn bố trí hỗ trợ tuyến trước, Konev thoáng rùng mình khi nhớ lại những thiệt hại mà sư đoàn này đã gây ra hồi tháng 8. Đáng lo ngại hơn, ở đâu đó trong hậu phương của quân Đức ẩn chứa những đơn vị thiết giáp nhưng quân báo không thể ghi nhận được lực lượng và quân số chính xác của chúng. Konev chân thành hy vọng rằng đòn tiến công đồng thời trên toàn bộ các khu vực của mấu lồi Rzhev sẽ thu hút số quân dự bị đáng sợ này tới nơi khác. Tuy nhiên, trong thâm tâm ông biết sẽ phải giải quyết nhiệm vụ của mình. Gạt bỏ những suy nghĩ đó, ông rời sở chỉ huy về chỗ nghỉ của mình, để ban tham mưu làm những gì cần thiết.

Sở chỉ huy Phương diện quân Kalinin, Toropets, 28 tháng 10 năm 1942.

Hai tuần đã trôi qua kể từ khi chỉ thị mới của Stavka về việc mở chiến dịch ở Rzhev được đưa tới, và Bộ tham mưu Phương diện quân Kalinin đang bận rộn chuẩn bị các mệnh lệnh dưới sự có mặt của Zhukov. Hai ngày sau khi nhận được chỉ thị, Tư lệnh Phương diện quân, Đại tướng Maksim Alekseevich Purkaev đã trình bày ý đồ chiến dịch của mình cho ban tham mưu, chỉ ra phạm vi và nhiệm vụ quan trọng mà Zhukov đã phân công và nhấn mạnh rằng có vẻ là đích thân Zhukov sẽ theo dõi việc này. Đúng như lời ông, trong tuần trước Zhukov đã tới khắp các khu vực của phương diện quân để kiểm tra từng chi tiết của công tác chuẩn bị. Zhukov mang theo những phương án hỗ trợ cho chiến dịch chi tiết mà Bộ Tổng tham mưu đã chuẩn bị từ ngày 12 đến 20 tháng 10. Giờ Zhukov phải đảm bảo là chúng tương thích với kế hoạch mà Purkaev, ban tham mưu cùng các tập đoàn quân và quân đoàn trực thuộc đưa ra. Lúc này ông đang ngồi bên Purkaev và thảo luận về thay đổi lớn đầu tiên trong kế hoạch. Như thường lệ, nó xuất phát từ thời tiết nhiều hơn do đối phương. Đây là điều có thể lường trước trong một chiến dịch mùa thu, đặc biệt là ở khu vực rừng rậm ở phía bắc dải đất nằm ở vùng tây bắc nước Nga. Đặc trưng của nó là sự chuyển giao từ hè sang thu luôn được đánh dấu bởi sự thay đổi hỗn loạn của thời tiết. Điều kiện thuận lợi của những ngày đầu tháng 10 nhường chỗ cho những trận mưa xối xả lạnh buốt vào giữa tháng. Mưa biến đất mùn thành bùn và những con đường vốn đã bị cày xới lên xuống bởi những đoàn xe hậu cần gia tăng vận chuyển giữa hậu tuyến và tiền tuyến đơn giản là không thể chịu được mật độ giao thông cao hơn nữa. Tình hình tương tự cũng xảy ra với Phương diện quân Tây, kết quả là Zhukov một lần nữa đề nghị và được Stavka chấp nhận hoãn mở chiến dịch ít ra là tới giữa tháng 11. Trên thực tế, Zhukov nghĩ, theo tình hình này Vasilevsky có thể sẽ phải tấn công trước.

Một thực tế khác không hoàn toàn làm Zhukov thấy dễ chịu. Nếu Vasilevsky thành công, quân Đức sẽ phải rút bớt quân của hướng trung tâm và sẽ làm tăng triển vọng chiến thắng cho Chiến dịch "Sao Hỏa". Nếu Vasilevsky không thành công, thắng lợi của "Sao Hỏa" chắc chắn sẽ làm lu mờ "Sao Thiên vương" cũng như vinh quang và số phận tương lai của những người đã thảo ra và thực hiện nó. Không chấp nhận thất bại và luôn tự tin đến mức thái quá, Zhukov không bao giờ nghĩ rằng có thể chính ông mới là người thua trận.

Zhukov hài lòng khi ngồi cùng Purkaev. Viên tướng 48 tuổi có vẻ ngoài trí thức nhiều hơn ông 2 tuổi này đã từng trải qua những tình huống khắc nghiệt trong cuộc chiến.32 Cách xử sự điềm tĩnh của một sĩ quan tham mưu xuất sắc giúp ông đương đầu với những cơn bão táp mà không hề mất đi sự tự chủ. Trước chiến tranh Purkaev giữ chức Tham mưu trưởng Quân khu Belorussia và sau đó là tham mưu trưởng của Zhukov ở Quân khu đặc biệt Kiev (khi chiến tranh bắt đầu ông là tham mưu trưởng quân khu dưới quyền Thượng tướng Kirponos). Sau đó Purkaev đã sống sót qua sự bao vây và cáo chung bi thảm của Phương diện quân Tây Nam ở Kiev và trở lại dưới quyền Zhukov khi nắm Tập đoàn quân 60, sau đó là Tập đoàn quân xung kích 3 trong chiến dịch phản công Moscow. Thành tích của Purkaev trong chiến dịch Kholm-Toropets mùa đông 1941 đã mang lại cho ông vị trí chỉ huy Phương diện quân Kalinin sau khi Konev chuyển tới Phương diện quân Tây hồi cuối tháng 8. "Phải", Zhukov tự nhủ, "Konev và Purkaev là những người thích hợp".

​

Đại tướng Maksim Alekseevich Purkaev.​

Ngày hôm trước Purkaev đã trình bày phương án tác chiến dự kiến cho Zhukov và đề nghị không thay đổi nó, ngay cả trong trường hợp có sự trì hoãn lớn. Bản thân Zhukov thừa nhận rằng kế hoạch này khá là khó cho bộ tham mưu phương diện quân vì không giống như Konev chỉ phải tiến hành một mũi tấn công cấp tập đoàn quân, Purkaev phải thực hiện ba. Ít nhất Purkaev sẽ không bị phân tâm bởi việc phải chuẩn bị các đơn vị bổ sung cho một chiến dịch lớn tiếp nối sau đó. Tuy nhiên vấn đề là bảo đảm cho hai mũi tấn công của Purkaev hội quân ở Olenino và mũi thứ ba thọc sâu về phía đông, phát triển tới bắt tay với Konev. Ngoài ra, Zhukov yêu cầu Purkaev tổ chức mũi thứ tư nhằm vào một mục tiêu không hoàn toàn biệt lập là thành phố Velikie Luki nằm khá xa về phía đông mấu lồi Rzhev. Hiểu rõ khó khăn của Purkaev, Zhukov phối thuộc thêm cho ông 3 quân đoàn cơ giới mạnh đang được chỉ huy bởi những tư lệnh tài ba và đáng gờm nhất của Hồng quân, Thiếu tướng M. D. Solomatin, M. E. Katukov, và I. P. Korchagin. Ba quân đoàn này sẽ xé nát tuyến phòng thủ bên cánh tây mấu lồi Rzhev và hội quân với binh đoàn thiết giáp hùng hậu của Konev tiến công từ hướng đông. Thêm vào đó, Zhukov chỉ đạo Purkaev triển khai 2 quân đoàn trong số đó ở khu vực Belyi và quân đoàn thứ ba cho một đòn thọc sâu tới thung lũng sông Luchesa.​

Kế hoạch tác chiến của Purkaev khi đã thống nhất với các tư lệnh tập đoàn quân trực thuộc sẽ huy động Tập đoàn quân 41 và 22 tấn công vào mặt tây của mấu lồi Rzhev ở khu vực ngay phía nam Belyi và ở khu vực thung lũng sông Luchesa xa hơn phía bắc. Cùng thời điểm đó, Tập đoàn quân 39 của ông sẽ tiến công dọc theo một chính diện rộng vào đỉnh của mấu lồi nhằm khóa chặt quân Đức và chiếm Olenino (là một sở chỉ huy quân đoàn của Đức) cùng một khu vực then chốt trên tuyến đường sắt Rzhev-Olenino. Tập đoàn quân 41 do Thiếu tướng G. F. Tarasov chỉ huy sẽ dùng Quân đoàn bộ binh Siberi tình nguyện 6 Stalin gồm 1 sư đoàn và 4 lữ đoàn bộ binh đột phá hệ thống phòng thủ Đức phía nam Belyi. Sau khi phòng tuyến đã bị chọc thủng, Quân đoàn cơ giới 1 của Solomatin sẽ phát triển tới Andreevskoe và Quân đoàn cơ giới 2 của Korchagin tới Sychevka. Tại đây họ sẽ liên kết với kỵ binh và xe tăng Tập đoàn quân 20 tạo thành một bức tường thép bọc lấy đáy của mấu lồi Rzhev, ngăn chặn thiết giáp dự bị địch tới giải cứu đồng bọn bị bao vây.33 Các đơn vị bộ binh theo sau sẽ tổ chức tuyến bao vây bên ngoài cùng với các đơn vị thiết giáp và tiêu hao cứ điểm của quân Đức ở Belyi, thành phố mà Hồng quân không đánh chiếm được trong chiến dịch mùa đông 1941 và đã trêu ngươi họ từ đó tới nay.​

Xa hơn về phía bắc, Tập đoàn quân 22 có quy mô nhỏ hơn do Thiếu tướng V. A. Iushkevich chỉ huy sẽ tiến công bằng 2 sư đoàn vào lực lượng Đức yếu hơn đang phòng thủ dọc sông Luchesa. Sau khi đột phá thành công, Quân đoàn cơ giới 3 của Thiếu tướng Katukov sẽ khai thác thắng lợi của Tập đoàn quân 22 bằng cách tiến theo thung lũng sông tới Olenino để bắt tay với Tập đoàn quân 39. Các đơn vị bộ binh sẽ hỗ trợ Tập đoàn quân 41 tiêu hao Belyi. Đồng thời, Tập đoàn quân 39 dưới quyền Thiếu tướng A. I. Zygin sẽ tiến công về phía nam với 4 sư đoàn qua sông Molodoi Tud, và 2 đơn vị nhỏ hơn sẽ từng bước đánh vu hồi từ phía đông và phía tây nhằm vào chính đỉnh của mấu lồi Rzhev. Các trận đánh này sẽ giúp Tập đoàn quân 39 phát triển tới đường xe lửa Rzhev-Olenino, tại đây họ hội quân với Tập đoàn quân 20 ở Chertolino và Tập đoàn quân 22 ở Olenino.​

Nếu các đòn đánh này được thực hiện chính xác, quân Đức trong mấu lồi Rzhev sẽ bị tiến công mạnh gần như đồng thời từ cả ba phía, và sau khi hệ thống phòng thủ của chúng đã bị đập nát, các tập đoàn quân dọc theo bên ngoài chu vi mấu lồi (30 và 29) sẽ dự trận. Vào lúc này, chiến dịch do Tập đoàn quân xung kích 3 thuộc Phương diện quân Kalinin tiến hành nhằm vào Velikie Luki sẽ chỉ còn là một màn trình diễn, nhưng sẽ thu hút những lực lượng dự trữ quý giá của kẻ địch khỏi điểm then chốt Rzhev.​

Khi chuẩn bị trở về Moscow, Zhukov đã khá hài lòng với công tác chuẩn bị cho chiến dịch. Ông đã ghé thăm toàn bộ các tư lệnh tập đoàn quân của Phương diện quân Kalinin và gặp tất cả các chỉ huy chính của lực lượng cơ động. Như thường lệ, những cuộc họp với Purkaev luôn tốt đẹp.​

Stavka, Moscow, điện Kremlin, 29-30 tháng 10 năm 1942.

Zhukov bay về Moscow sáng sớm ngày 29 tháng 10 và ngay lập tức tới Bộ Tổng tham mưu để xem xét kế hoạch mới nhất. Ông ghi chú trên bản kế hoạch của Vasilevsky mà Bộ Tổng tham mưu sao lại rằng công tác chuẩn bị cho Chiến dịch "Sao Thiên vương" đang đi đúng tiến độ. Sau khi trao đổi nhanh chóng với các sĩ quan tham mưu đi cùng, ông chắc chắn rằng các kế hoạch hỗ trợ - yểm trợ của pháo binh và không quân, bố trí đạn dược và nhiên liệu, cầu, thực phẩm và một lô những vật dụng không tên cần thiết các cho chiến dịch đang được xúc tiến khá tốt, bất chấp điều kiện thời tiết bất lợi ở Phương diện quân Kalinin và Tây. Ở đây, một lần nữa Zhukov thầm nghĩ, có vẻ cuộc tiến công sẽ bị hoãn tiếp, gần như chắc chắn sau ngày mở màn Chiến dịch "Sao Thiên vương". Ông nhanh chóng suy nghĩ và nhận ra nếu đòn đánh của Vasilevsky thành công, nó sẽ thu hút lực lượng dự bị của quân Đức ở hướng trung tâm xuống phía nam. Nếu như vậy, ông sẽ có nhiều cơ hội hơn.

Tối hôm đó Zhukov một lần nữa hội kiến với Stalin để đánh giá kết quả chuyến kiểm tra. Stalin và Ivanov thảo luận với Zhukov về những diễn biến mới nhất ở phía nam cùng Chiến dịch "Sao Thiên vương" mà hiện giờ theo dự kiến sẽ mở màn vào khoảng ngày 19 tháng 11. Zhukov phác họa các phương án của Konev, Purkaev và lưu ý rằng mặc dù đều nóng lòng muốn tấn công, cả hai đều đồng ý việc hoãn lại là cần thiết. Dựa trên buổi làm việc với Bộ Tổng tham mưu hôm trước, Zhukov đề xuất khai màn chiến dịch vào ngày 24 hoặc 25 tháng 11 để tận dụng nhiều nhất có thể từ khả năng thành công của "Sao Thiên vương". Ngoài ra, ông cũng nói thêm rằng có thể sẽ huy động thêm lực lượng để đáp ứng sự thay đổi của tình hình. Mặc dù chưa nói hẳn ra, nhưng Zhukov đang tính đến việc bổ sung cho mũi thọc sâu Velikie Luki bằng cách rút 1 quân đoàn cơ giới từ Tập đoàn quân 41. Ông tin chắc thay đổi nhỏ này sẽ không làm suy yếu hướng Belyi mà mặt khác còn có thể tăng cường đáng kể cho Tập đoàn quân xung kích 3 đánh Velikie Luki. Thả hồn theo trí tưởng tượng, Zhukov tự nhủ rằng trong trường hợp tất cả các chiến dịch thắng lợi và Viaz'ma thất thủ, sẽ rất hữu ích nếu có 1 quân đoàn cơ động thừa thắng uy hiếp Vitebsk từ phía bắc. Mục tiêu tối cao của quân đội Xô-viết trong chiến dịch hồi mùa đông từng là Smolensk. Hiện giờ Hồng quân đã mạnh hơn rất nhiều, và sau thắng lợi của "Sao Hỏa" cùng "Sao Thiên vương", quân Đức sẽ chỉ còn là một đám ô hợp, quá yếu ớt để chống trọi được một đòn thọc sâu nữa. Sau tất cả, từ Viaz'ma tới Smolensk chỉ có một bước chân.

Bỗng Zhukov gạt những ý nghĩ đó đi và với một câu nguyền rủa, ông nghiêm khắc phê bình bản thân. Ông đang làm gì vậy? Chẳng lẽ hai năm khó khăn vừa qua đã ảnh hưởng tới tư duy của ông? Chỉ mới 8 tháng trước ông từng thẳng thắn phê phán Stalin trong việc đề ra những mục tiêu quá tham vọng. Điều này lúc đó đã được chấp nhận khi sự cầu thị của Stalin tăng đáng kể giữa lúc Hồng quân đang đẩy chiến tuyến quân Đức về phía tây xa khỏi Moscow. Zhukov chỉ đang đơn giản là trình bày cho Stalin rằng có thể đạt được thắng lợi tới mức nào, và đó chẳng phải là nhiệm vụ của một cố vấn quân sự cao cấp hay sao? Nhưng cũng với cảm giác ấy, Zhukov giờ đang cảm thấy hổ thẹn vì đã phạm phải chính cái điều mà vì nó ông từng chỉ trích Stalin một năm trước đây - ngay cả khi nếu ông đúng.

Khi rời Kremlin Zhukov đã cảm thấy khá hơn. Giờ ông đã hoàn toàn lấy lại kiểm soát, của cả bản thân lẫn những sự kiện sắp tới. Phương án tác chiến khá tốt và hứa hẹn thành công. Dù vậy, tâm trí của ông vẫn tự nhắc nhở, "Vẫn có những khả năng khác!".

Sở chỉ huy Tập đoàn quân 9 Đức, Sychevka, 30 tháng 10 năm 1942.

Chuẩn thống chế Walter Model, Tư lệnh Tập đoàn quân 9 thấy phải cám ơn những trận mưa và biển bùn lầy mà chúng tạo ra, bất chấp hậu quả không dễ chịu mà nó gây ra cho quân phục, ủng và trang bị. Mưa có giá trị như vài tuyến phòng thủ nữa và thậm chí có khi là cả một sư đoàn thiết giáp dự bị, ông thoáng nghĩ. Model không phải triết gia mà là một chiến binh, và những suy nghĩ như vậy khiến ông lo lắng. Nổi danh với tư cách một chỉ huy chiến trường mạnh mẽ, một chiến lược gia tài ba với sự điềm tĩnh của một sĩ quan Phổ truyền thống (và cổ điển), Model tỏ ra tự tin.34 Nhưng không phải trong những ngày gần đây. Có lẽ đó là hậu quả tích lũy sau khi phải đảm đương vai trò chữa cháy cho Wehrmacht năm ngoái hay do vết thương cách đây mấy tháng. Có lẽ nhiều nhất là do cuộc khủng hoảng hồi tháng 8, Model nghĩ, khi Zhukov và Konev chút nữa thì đã xóa sổ đạo quân của ông và cùng với nó là phần còn lại của Cụm quân Trung tâm. Chỉ khi von Bock và Paulus cùng các binh đoàn phía nam thành công, sức ép và căng thẳng ở đây mới chấm dứt. Nhưng căn cứ theo những tin tức gần đây, đà tiến của quân Đức ở miền nam đã kiệt sức. Paulus trên thực tế đang phòng ngự trên những đống đổ nát của Stalingrad, còn Tập đoàn quân 17 và Tập đoàn quân thiết giáp 1 thiện chiến của Cụm tập đoàn quân A thì đang kẹt cứng và có vẻ là vô vọng dưới chân dãy Caucasus. Model cố nén cười khi hình dung ra cảnh tượng lố bịch cả một dãy những chiến binh Wehrmacht ngồi một cách vô dụng và đơn độc trên một mỏm núi ở Caucasus. Hitler đang làm gì vậy? Quân đội Đức đang đi đâu vậy? Nó sẽ chấm dứt ở đâu?

Cơn tưởng tượng chấm dứt khi Model nhớ lại những tin tức gần đây đã khiến tâm trí ông trở nên rối loạn và vô dụng. Tin tức tình báo nếu khá thì cũng không mấy khả quan, còn tệ thì rất căng thẳng. Kể từ cuối tháng 8, khi mọi sự chú ý đang đổ dồn vào cuộc đối đầu ở phía nam, cơ quan tình báo của Bộ Tổng tham mưu Đức, Fremde Heere Ost (Quân đội hải ngoại Đông) đứng đầu bởi Đại tá Reinhardt Gehlen, một sĩ quan trẻ tài ba và mạnh mẽ đã thu thập và liên tục gửi tới mặt trận những báo cáo về sự gia tăng hoạt động của quân đội Xô-viết ở khu vực trung tâm. Thường thì chúng không làm Model lo ngại vì từ mùa xuân 1942 phía Liên Xô đã xác định trục Moscow là hướng chính và họ đã tiếp tục như thế suốt tháng 6, ngay cả khi quân Đức đang đột phá về sông Don. Tuy nhiên những sự kiện gần đây ở phía nam có vẻ đã thay đổi những nhận định đó? Có phải như vậy không? Báo cáo của Gehlen chỉ rõ là không. Đáng lo ngại nhất là trên thực tế chúng không chỉ bất đồng với góc nhìn chiến lược của Hitler mà nó lại ăn khớp đáng kể với nguồn tin tình báo của chính bản thân Model.

Một báo cáo do bộ phận của Gehlen chuẩn bị ngày 29 tháng 8 dự đoán có thêm khả năng Hồng quân sẽ mở một đợt tiến công trong mùa đông sắp tới. Có nguy cơ cao nhất, họ sẽ dùng nó "nhằm vào Cụm tập đoàn quân Trung tâm để xóa bỏ mối đe dọa với Moscow và giành một thắng lợi tại nơi mà tình hình chiến trường sẽ cho phép không đòi hỏi quá khả năng của các chỉ huy cấp dưới".35 Mặc dù trong tháng 9 vận tải đường sắt đã gia tăng ở khu vực đối diện với Cụm quân Trung tâm, Gehlen không ghi nhận dấu hiệu đặc biệt nào cho thấy sẽ xảy ra một cuộc tiến công. Ngày 15 tháng 9 Gehlen cho rằng căn cứ vào tình hình ở phía nam, hoạt động đầu tiên của quân đội Xô-viết sẽ diễn ra ở khu vực này vì anh ta ước tính rằng Hồng quân chỉ đủ sức mở một chiến dịch lớn. Trên thực tế, Gehlen viết, để làm thế phía Liên Xô sẽ phải chuyển quân từ khu vực trung tâm xuống tăng cường cho phía nam.36 Quan điểm đó nhanh chóng biến mất - ít nhất trong cách nhìn của Cụm tập đoàn quân Trung tâm - khi vào ngày 17 tháng 9 Fremde Heere Ost quay ngoắt 180 độ bằng ý kiến về nguy cơ Hồng quân tấn công Tập đoàn quân 9. Ý kiến này được ủng hộ qua việc giao thông đường sắt đã trở nên nhộn nhịp dọc theo hai cánh của mấu lồi Rzhev trong khi những hoạt động trước đó lại tập trung chủ yếu vào đỉnh đông bắc của mấu lồi. Ngày 24 tháng 9 phía Liên Xô thả dù 300 đến 400 quân, cho thấy họ đang đẩy mạnh các hoạt động nghi binh nhằm quấy rối hệ thống liên lạc của quân Đức trong khu vực. Ngày 1 tháng 10, Hồng quân bắt đầu sử dụng pháo tầm xa bắn phá các cơ sở giao thông đường sắt và đường bộ của quân Đức gần Osuga phía tây sông Vazuza, ngay trong tầm pháo.37

Đến tháng 10, hoạt động chuyển quân gần và bên ngoài mấu lồi đã khiến Gehlen đi đến nhận định, "Quân Nga tập kết xung quanh Tập đoàn quân 9 là lực lượng chiến đấu".38 Mặt khác, các biện pháp phòng ngự được triển khai một cách rõ ràng và ở quy mô lớn quanh Rzhev là để phòng ngừa trinh sát cho một trận đánh sắp đến. Trong khi một số chỉ huy Đức, bao gồm cả Chuẩn thống chế Alfred Jodl, người đứng đầu Bộ Tư lệnh tối cao Đức (OKW) thừa nhận khả năng về một đòn đánh hạn chế nhằm vào đáy của mấu lồi Rzhev, đến giữa tháng 10 Gehlen cho rằng cuộc tấn công có thể nhằm vào trung tâm và cánh trái của Cụm quân Trung tâm, ở khu vực của cả Tập đoàn quân thiết giáp 3 và Tập đoàn quân 9.

Những đánh giá mâu thuẫn ở cấp quốc gia này liên quan tới thông tin mà Model nhận được từ bộ phận tình báo của ông và nâng cao tầm quan trọng của chúng lên rất nhiều. Trưởng ban quân báo của Tập đoàn quân 9 là Đại tá Georg Buntrock, người được miêu tả là "một lính bộ binh nhỏ bé, dẻo dai đi lên từ vị trí sĩ quan tác chiến cấp sư đoàn ở Crimea".39 Đã có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực phản gián, ông hiểu rằng thắng lợi trước Tập đoàn quân 9 sẽ dọn đường cho những chiến dịch quan trọng ở đâu đó. Sau này ông ghi lại, "Tôi ngạc nhiên khi chứng kiến bộ phận này đã thành công trong việc vén bức màn bí ẩn của đối phương như thế nào".40

Dựa trên nguồn tin của bản thân tập đoàn quân, bao gồm các báo cáo từ tiền tuyến, thẩm vấn tù binh, tập kích và tuần tra, trinh sát đường không, nghe trộm điện đài, gián điệp và trinh sát pháo binh. Nếu so về nguồn lực và tầm nhìn rộng thì Buntrock không bằng các cấp chỉ huy cao hơn. Tuy nhiên thông tin của ông thường mới hơn và rất hữu ích trong việc đối chiếu với những đánh giá của cấp trên. Dù phải thừa nhận rằng cũng giống như ở các mặt trận khác, góc nhìn hẹp thường làm tăng sự lo lắng ở những cấp chỉ huy thấp nhưng đến cuối tháng 10 nhận định ở cấp quốc gia có vẻ xác nhận quan điểm của Buntrock. Tóm lại, Tập đoàn quân 9 ngày càng bị thuyết phục rằng mình đang là mục tiêu tối cao của quân đội Xô-viết.

Ngày 29 tháng 10 Buntrock chuẩn bị một báo cáo toàn diện cho Model và vào cuối buổi chiều nó được chuyển bằng điện báo tới sở chỉ huy Cụm tập đoàn quân ở Smolensk. Đồng ý với nhận định của Fremde Heere Ost 2 tuần trước, Buntrock kết luận: "Đối phương sẽ mở một chiến dịch lớn nhằm vào Tập đoàn quân 9, tiến công đồng thời cả ở mặt đông và mặt tây của mấu lồi [Rzhev]... Mục tiêu của họ là đột phá mấu lồi từ cả hai phía, bao vây lực lượng ta bên trong và xóa sổ Tập đoàn quân 9, phá vỡ chiến tuyến, tiêu diệt Cụm tập đoàn quân Trung tâm và ấn định thành công với việc thừa thắng tiến lên tái chiếm Smolensk".41

Buntrock không biết rằng nhận định ngắn gọn của ông đã bao quát toàn bộ ý đồ của phía Liên Xô và thật không ngờ là thậm chí cả những suy nghĩ tưởng tượng của Zhukov. Vấn đề của Buntrock và Model hiện giờ là xác định được thời gian, địa điểm chính xác và quy mô của đòn đánh đó. Quan trọng hơn, họ phải thuyết phục được Bộ Tư lệnh tối cao rằng mối đe dọa đó là có thật. Buntrock nỗ lực để giải quyết vấn đề thứ nhất. Phần của Model là giải quyết vấn đề thứ hai và chuẩn bị đối phó với cuộc tiến công khi nó xảy ra.

Trong khi bình tĩnh suy nghĩ về những dự đoán của Buntrock, Model vạch ra những biện pháp mà bản thân ông sẽ dùng để ngăn chặn cuộc tiến công của Hồng quân. Nếu Buntrock phán đoán đúng, Model nghĩ, đòn đánh này sẽ không xảy ra ngay lập tức và có lẽ là vài tuần nữa. Trong khi công tác chuẩn bị của quân đội Xô-viết có vẻ đã gần như hoàn tất ở phía đông thì ở phía tây nó đã bị đình lại, khả năng là bị đảo lộn vì những trận mưa lớn gần đây. Model - người đã chiến đấu liên tục ở khu vực này suốt gần 1 năm hiểu rõ mưa có thể cản trở việc chuyển quân ra sao. Vậy lần này ông có thể tận dụng khoảng thời gian này để tránh những tai họa đã từng xảy đến với Tập đoàn quân 9 như thế nào?

Model nhẩm lại vị trí đóng quân của các đơn vị. Quân đoàn thiết giáp XXXIX dưới quyền ông ngày trước đang bảo vệ khu vực dễ bị uy hiếp nhất ở phía đông dọc theo sông Vazuza và Osuga, nơi Hồng quân đã kết thúc chiến dịch tiến công hồi tháng 8. Tại đây, 3 sư đoàn bộ binh Đức (102, 337 và 78) phòng ngự cùng Sư đoàn thiết giáp 5, được hỗ trợ bởi Sư đoàn thiết giáp 9 nằm dự bị chiến dịch ở tây Sychevka. Ở phía bắc, Quân đoàn bộ binh XXVII bảo vệ khu vực ngay phía tây Rzhev tới Osuga với 6 sư đoàn bộ binh (256, 87, 129, 254, 72 và 95). Ở phía sau quân đoàn là Sư đoàn cơ giới hóa 14 nằm dự bị ở phía bắc đường sắt Rzhev-Olenino và Chertolino. Quân đoàn bộ binh XXIII phòng thủ đỉnh của mấu lồi với 3 sư đoàn bộ binh (110, 253 và 206), triển khai từ sông Luchesa tây nam Olenino tới sông Volga phía tây Rzhev, được hỗ trợ bởi Sư đoàn cơ giới hóa Grossdeutschland (Đại Đức quốc) đang chiếm lĩnh vị trí dự bị từ khu vực Olenino tới Belyi ở phía nam. Để hoàn thành hệ thống phòng ngự Rzhev của Tập đoàn quân 9, Quân đoàn thiết giáp XXXXI phòng ngự đáy của mấu lồi từ phía tây nam Belyi tới sông Luchesa với 3 sư đoàn bộ binh (246, 86 và Sư đoàn dã chiến Luftwaffe 2 yếu). Sư đoàn kỵ binh SS chiếm lĩnh các vị trí ở phía sau cánh trái của quân đoàn.42

Model gặp phải hai vấn đề lớn khi tính đến phương án phòng thủ. Trước tiên, ông phải bố trí lực lượng trong mấu lồi ở thế phòng thủ tốt nhất. Điều này có nghĩa là triển khai các đơn vị dự bị để có thể đạt hiệu quả tối đa, Ông khá hài lòng với cách bố trí hiện nay. Mỗi khu vực đều có lực lượng dự bị cơ động, và Sư đoàn thiết giáp 1 làm dự bị cho tập đoàn quân đóng tại giữa cạnh đáy của mấu lồi, có khả năng phản ứng cho cả hướng đông và tây. Ngoài ra, các Sư đoàn thiết giáp 12, 20, và 19 của Cụm quân Trung tâm có thể sẵn sàng huy động trong trường hợp cần thiết, tất nhiên là trừ khi họ được điều tới chiến trường khác.

Vấn đề khó khăn hơn là khả năng ứng phó với những hoạt động đồng thời của đối phương trên khu vực bị trải rộng của tập đoàn quân. Ngoài mấu lồi Rzhev, Model còn chịu trách nhiệm bảo vệ khu vực kéo về phía tây tới Velikie Luki. Binh đoàn von der Chevallerie - đặt theo tên viên tư lệnh trưởng của Quân đoàn bộ binh LIX - đang phòng thủ Velikie Luki, còn 2 quân đoàn yếu hơn - Quân đoàn dã chiến Luftwaffe II (gồm Sư đoàn dã chiến Luftwaffe 3 và 4) và Quân đoàn bộ binh VI (gồm Sư đoàn bộ binh 205, 330 và Sư đoàn dã chiến Luftwaffe 7) phòng thủ một mặt trận dài chạy qua Velizh phía bắc Vitebsk và Smolensk, giữa Velikie Luki và mấu lồi Rzhev. Nếu Tập đoàn quân 9 tập trung quá nhiều chú ý và lực lượng vào Rzhev và Velikie Luki rồi mất một trong hai thì toàn bộ mặt trận sẽ sụp đổ như một ngôi nhà xây bằng lá bài. Con đường tới Smolensk sẽ rộng mở.

Trong khi Model suy tính những khả năng và nguy cơ, ông cảm thấy nhẹ nhõm vì báo cáo của Buntrock đã cho ông thêm thời gian quý giá. Ông cầu mong Buntrock nói đúng.



Chú thích của chiangshan: Các sư đoàn dã chiến Luftwaffe là bộ binh với quân được rút từ các bộ phận mặt đất của Luftwaffe. Đây là ý tưởng của Thống chế Đế chế Hermann Goring nhằm tăng cường lực lượng tác chiến trên bộ. Sư đoàn dã chiến Luftwaffe có quy mô chỉ bằng khoảng 1/2 sư bộ binh thường và tất nhiên chất lượng chiến đấu cũng kém hơn nhiều.

Sở chỉ huy Quân đoàn thiết giáp XXXIX Đức, Nastasino, 7-8 tháng 11 năm 1942.

Quân đoàn bộ của Đại tướng Hans-Jurgen von Arnim đặt tại một ngôi làng Nga cổ kính trên cánh đồng gần nông trang lớn Glinnoe bên bờ sông Vazuza, gần điểm hội tụ của nó với sông Kasnia. Nằm cách mặt trận Vazuza chỉ 7 ki-lô-mét, vị trí này thuận tiện cho giao thông liên lạc tới sở chỉ huy tập đoàn quân ở Sychevka, cũng như tới các đơn vị Đức đang phòng thủ khu vực xung yếu bị đe dọa nhiều nhất của quân đoàn, trải dài 20 ki-lô-mét từ phía bắc qua cánh đồng mấp mô dọc bờ tây sông Vazuza. Tại mặt trận rộng lớn này, các sở chỉ huy sư đoàn, trung đoàn và tiểu đoàn dưới quyền von Arnim bố trí trong những ngôi làng vững chắc rải rác trong khu vực.

Von Arnim - người đã chỉ huy Sư đoàn thiết giáp 17 Đức hồi 1941 và viên tư lệnh sẽ đầu hàng quân Đồng minh ở Bắc Phi 6 tháng sau cũng chia sẻ với Model những lo ngại về ý định của quân đội Xô-viết. Trên thực tế, các báo cáo nhận được trong tuần vừa qua chỉ làm gia tăng điều đó. Mặc dù bộ chỉ huy Liên Xô đã cho dùng màn khói và lợi dụng bóng đêm để che giấu việc điều quân nhưng máy bay trinh sát Đức đã phát hiện các đơn vị tới cấp tiểu đoàn đang hành quân ra mặt trận đối diện Quân đoàn thiết giáp XXXIX. Tù binh do biệt kích Đức bắt cũng cho biết việc tăng cường điều chuyển pháo binh trong khu vực, bao gồm cả Trung đoàn pháo binh 1165 được đưa từ Rzhev xuống phía nam tới khu vực của Tập đoàn quân 31 Xô-viết. Báo cáo này tới từ Đại úy Friedrich Lange, trưởng ban quân báo Sư đoàn bộ binh 102 ở khu vực mà đơn vị pháo binh Xô-viết vừa chuyển đến. Đây là điểm nhấn trong hàng loạt những tin tức cảnh báo tương tự mà sư đoàn gửi đi.43

Chuẩn thống chế Hans-Jürgen Bernhard Theodor von Arnim​

Sư đoàn bộ binh 102 chiếm lĩnh vị trí phòng ngự hai bên bờ sông Osuga, bên cánh trái của Quân đoàn thiết giáp XXXIX và Sư đoàn thiết giáp 5 Đức. Trung đoàn chủ công của nó - Trung đoàn 195 đóng tại khu vực yếu nhất giữa sông Osuga và Vazuza trong khi sư đoàn bộ nằm bên bờ trái Osuga, kiểm soát các vị trí tiền tiêu của quân Đức và Liên Xô trong khu vực của Trung đoàn 195. Mối lo của Lange về sự tăng cường pháo binh lại bị đẩy cao vào ngày 5 tháng 11 khi lần đầu tiên các đợt bắn phá của Hồng quân có sự tham gia của nhiều cỡ pháo khác cùng hỏa tiễn bắn loạt Katiusha - thường được sử dụng nhiều nhất để bắn chuẩn bị hay hỗ trợ tấn công. Các phân tích xa hơn dự đoán pháo binh Xô-viết đối diện Sư đoàn 102 đã tăng lên gấp đôi trong những tuần gần đây.

Báo cáo của Sư đoàn bộ binh 102 - tương tự với thông tin của những sư đoàn trực thuộc khác, đặc biệt là Sư đoàn thiết giáp 5 cùng tin tức từ tù binh bị bắt dọc theo mặt trận trong những cuộc trinh sát với mật độ lớn của Hồng quân dẫn tới khả năng phía Liên Xô sẽ có hoạt động vào ngày 7 tháng 11 - Ngày Hồng quân. Trong đêm 5 rạng 6 tháng 11, Sư đoàn bộ binh 102 đẩy lùi một trận tập kích có xe tăng hỗ trợ. Ngày tiếp theo, việc chuyển quân đối diện với quân đoàn gia tăng mạnh. Trinh sát phát hiện khoảng 800 tới 1.000 quân tăng cường cho các vị trí Xô-viết gần Rzhev và một số lượng ít hơn đang hành quân dọc Vazuza, ngoài ra tin tức nghe trộm điện đài cũng chỉ ra một trận tấn công sắp đến. Trước những dấu hiệu này, các cơ quan tình báo Đức đi tới những kết luận khác nhau. Buntrock tại Tập đoàn quân 9 đánh giá chúng tiếp tục là dấu hiệu cho một chiến dịch trong tương lai. Trong khi đó, Lange lại tin rằng cuộc tấn công sẽ sớm xảy ra, dù nó vẫn chưa phải là ở "quy mô bán chiến lược".44

Bất chấp những điềm báo, ngày 7 tháng 11 tới và yên tĩnh vẫn bao trùm trên mặt trận, chỉ bị phá vỡ bởi những đợt pháo bắn phá hoại. Tuy nhiên ngày hôm đó Sư đoàn 102 bắt được một kẻ đào ngũ 43 tuổi đến từ Trung đoàn bộ binh 426 Sư đoàn bộ binh 88 Xô-viết. Hắn cho biết thông tin về một đòn tấn công lớn của quân Nga nhằm vào Rzhev và Sychevka. Tuy vậy, tin này không gây hoang mang nhiều vì tay hàng binh mù tịt về thời gian của cuộc tấn công, và sư đoàn của hắn cũng đã có mặt ở khu vực này một thời gian.

Tối muộn hôm đó, vào lúc 20 phút trước nửa đêm, dường như để đánh thức người Đức khỏi tâm trạng yên ổn, quân đội Xô-viết bắt đầu một trận pháo hỏa khủng khiếp nhằm vào Sư đoàn 102. Cơn mưa sắt thép và chất nổ kéo dài 2 giờ, sau đó quân Đức phản pháo và những gì mà các trinh sát viên tiền tuyến Đức thấy được là những khối lớn bộ binh đang tập hợp. Tuy nhiên trận bão lửa cuối cùng cũng qua đi và bình minh sáng hôm đó chứng kiến không gì ngoài sự bình yên trên mặt trận không thay đổi.

Với sự lo lắng được xoa dịu và căng thẳng ban đêm qua đi, von Armin cũng như tư lệnh tập đoàn quân của ông ở Sychevka xem xét đánh giá tình báo mới nhất của Gehlen vừa được đưa ra ngày 6 tháng 11. Bản đánh giá các khả năng xảy đến với Cụm quân Trung tâm - bổ sung cho báo cáo hàng ngày của ông - bao gồm thông tin đáng chú ý đến từ điệp viên hàng đầu nổi tiếng của Đức mang mật danh MAX:

Cuộc họp hội đồng chiến tranh ngày 4 tháng 11 ở Moscow do Stalin đứng đầu. Có mặt: 12 nguyên soái và tướng lĩnh. Cuộc họp đã quyết định các vấn đề: (a) Chuẩn bị mọi chiến dịch một cách cẩn thận để tránh tổn thất lớn;... (f) Tiến hành các chiến dịch tiến công theo kế hoạch trước ngày 15 tháng 11 nếu có thể khi điều kiện thời tiết cho phép. Hướng chính: từ Grozny [ngoại Caucasus] ... ở khu vực sông Don tại Voronezh; tại Rzhev; phía nam hồ Ilmen và Leningrad [có lẽ nghĩa là khu vực Toropets]. Lực lượng cho mặt trận sẽ rút từ các đơn vị dự bị.45

Dù MAX có đáng tin hay không, Gehlen chấp nhận tin tưởng tương đối vì nó hỗ trợ cho quan điểm chung của chính ông. Dù có phải ngẫu nhiên hay không, dù không nguồn nào từ Liên Xô cho biết có cuộc họp ở Kremlin vào tháng 11 và cả Zhukov lẫn Vasilevsky đều viết rằng họ đang ở ngoài mặt trận, nội dung thông tin của MAX về ý đồ tiến công của Hồng quân trùng khớp rất nhiều với kế hoạch chiến lược của họ trong thực tế. Một cuộc họp kiểu như vậy đã diễn ra ở Kremlin thời điểm nào đó trong hai ngày cuối tháng 10.

Được khích lệ bởi MAX, Gehlen bắt đầu bản đánh giá ngày 6 tháng 11 như sau, "Đối diện mặt trận phía đông của Đức, dấu hiệu cho thấy nỗ lực chính của các chiến dịch sắp tới sẽ nhằm vào Cụm tập đoàn quân Trung tâm ngày càng trở nên rõ rệt". Tuy nhiên để dự phòng, ông bổ sung thêm rằng vẫn không rõ quân Nga có đủ lực lượng cần thiết để đồng thời tiến công Cụm quân B hay không. Dù thế, ông viết, "Công tác chuẩn bị tiến công của đối phương ở phía nam không tiến triển nhiều để phải tính tới một chiến dịch lớn ở đây trong tương lai, đồng thời với chiến dịch được dự kiến sẽ nhằm vào Cụm tập đoàn quân B". Gehlen dẫn ra một loạt những cơ sở cho ý đồ của Hồng quân, bao gồm cả việc yếu tố chính trị và quân sự yêu cầu một chiến thắng lớn nhanh gọn, "mà đối phương tin rằng họ có thể đạt được với Cụm tập đoàn quân Trung tâm nhiều hơn so với Cụm tập đoàn quân B"; "ưu thế lớn hơn về vị trí tập kết và xuất phát tấn công do hình thái mặt trận của Cụm tập đoàn quân Trung tâm; khả năng tiêu diệt Cụm tập đoàn quân Trung tâm và chia cắt lực lượng Đức ở phía bắc trái ngược với những khó khăn lớn hơn và cơ hội phát triển ít hơn với một chiến dịch ở phía nam".46

Đề cập tới khả năng Hồng quân nhằm vào mấu lồi Rzhev, Gehlen viết "các đòn tiến công bao vây đồng thời... để đánh bật và tiêu diệt lá chắn phía đông bắc của Cụm tập đoàn quân Trung tâm", gồm một mũi thọc sâu mạnh xuyên qua mặt đông của mấu lồi về hướng tây nam và Sychevka. Ông giải thích những mâu thuẫn rõ ràng trong đánh giá của mình rằng trong các trường hợp trước đây, phía Liên Xô có thể tập trung nhiều lực lượng hơn quân Đức. Gehlen không biết rằng mình đã khá chính xác. Điều đó cũng đúng với bổ sung của ông rằng "người Nga thường đặt mục tiêu quá lớn cho lực lượng của họ".47 Nhận định này đã tóm trúng Zhukov. Dù vậy, điểm mà Gehlen sai lầm là đã đánh giá quá thấp sức mạnh của đòn đánh chiến lược phía nam.

Trên thực tế, chỉ trong vài ngày tới các quyết định được đưa ra ở Moscow sẽ xác nhận những dự đoán của Gehlen.



Chú thích của chiangshan: đúng ra 7/11 là ngày kỷ niệm cách mạng tháng 10, còn 23/2 mới là ngày Hồng quân.