Zhukov's Greatest Defeat - David M. Glantz

Mũi tiến công mạnh nhất của Liên Xô trong ngày 27 tháng 11 là ở khu vực Nikonovo. Đến 09 giờ 15, chiến đoàn thuộc Sư đoàn thiết giáp 9 do Đại tá Hochbaum chỉ huy báo cáo rằng trước sức ép dữ dội, họ đã phải bỏ Novaia Grinevka rút về Nikonovo. Hơn nữa, ông còn cho biết thêm là tù binh và lính đào ngũ Nga khai rằng một cuộc tiến công lớn hơn sắp diễn ra ở đây vào buổi sáng hôm đó (có lẽ là của Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2). Để phòng ngừa và giải tỏa áp lực của đối phương lên Khlepen', chiến đoàn của Thiếu tướng Scheller được lệnh đánh về phía bắc tới khu vực Arestovo, vào nơi được cho là sườn nam của mũi tiến công Nga. Lúc 12 giờ 00 một cánh quân Xô-viết khác (Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 3) tấn công Podosinovka, đánh chiếm được 2 trận địa pháo Đức trước khi bị 4 khẩu đại bác 88mm và 5 xe pháo tự hành thuộc Chi đội pháo xung kích 667 chặn lại.35

Không lâu sau đó, tình hình trở nên xấu thêm. Lúc 13 giờ 00 lực lượng mới của quân Nga (có lẽ là các đơn vị thuộc Sư đoàn kỵ binh 20) chia làm 2 mũi tiến công Nikonovo từ Novaia Grinevka và Arestovo. Không liên lạc được với sở chỉ huy Sư đoàn thiết giáp 5 bằng đường dây hữu tuyến, chỉ huy trưởng cứ điểm Nikonovo, Đại tá von Bodenhausen ở Trung đoàn thiết giáp 31 Đức gọi về bằng điện đài, "Chiến xa đang tấn kích ác liệt từ phía đông và nam, tình hình rất nghiêm trọng". Ngay sau đó, Sư đoàn thiết giáp 9 báo cáo qua vô tuyến, "Chiến xa của Hochbaum tiến công Arestovo không thành công. Tiêu diệt được 18 chiến xa địch, quân ta mất 8 xe. Nhiều xe khác bị hư hại nhưng có thể đưa về được".36 Phần còn lại của cánh quân Hochbaum luồn qua chiến tuyến Xô-viết về Nikonovo và tham gia phòng ngự cùng Đại tá von Bodenhausen. Bị pháo binh Nga nã đạn dữ dội, cụm quân bị bao vây này đã đẩy lùi những đợt đột kích liên tiếp trong suốt buổi chiều, đầu tiên là từ Sư đoàn bộ binh 247, sau đó là từ một trung đoàn thuộc Sư đoàn bộ binh cơ giới hóa Cận vệ 1 mới tăng cường.

Vào giữa buổi chiều chiến sự lan rộng, đầu tiên là tới Maloe Kropotovo, nơi một trung đoàn thuộc sư đoàn bộ binh cơ giới hóa Reviakhin vẫn đang cùng Sư đoàn 247 tiến đánh quân Đức, sau đó là tới Bol'shoe Kropotovo, nơi các đơn vị vệ binh, an ninh, lính hậu cần và cao xạ của Sư đoàn thiết giáp 5 Đức đã chặn được đối phương một cách suýt soát. Suốt buổi chiều giao tranh diễn ra xung quanh các cứ điểm đó cho tới khi một "chi đội phản ứng nhanh" được tổ chức từ Nikonovo bung ra khỏi vị trí và bắt tay với một đơn vị tương tự của Tiểu đoàn 9 Trung đoàn xung kích thiết giáp 14 từ Zherebtsovo. Đòn phối hợp này tấn công vào cả hai bên sườn của quân Nga và tạm thời đánh bại được họ.

Tình hình lúc này đã đủ nghiêm trọng để đưa ra một yêu cầu tiếp viện nữa cho Quân đoàn thiết giáp XXXIX. Ban tham mưu của von Arnim phản ứng nhanh chóng bằng cách yêu cầu một trung đoàn thuộc Sư đoàn bộ binh 129 ở khu vực Rzhev tới tăng cường cho Sư đoàn bộ binh 78 và Sư đoàn thiết giáp 5. Trung đoàn xung kích 430 Sư đoàn bộ binh 129 sẽ cơ động bằng đường sắt từ Rzhev, triển khai Tiểu đoàn 1 ở Podosinovka và tổ chức Tiểu đoàn 2 thành lực lượng dự bị cho Sư đoàn thiết giáp 5 dọc theo khu vực phía bắc của đầu cầu. Tuy nhiên, Quân đoàn thiết giáp XXXIX khẳng định rõ Tiểu đoàn 2 chỉ được đưa vào chiến đấu nếu có sự chấp nhận của quân đoàn. Đại tướng von Arnim hy vọng rằng số viện binh dó sẽ khôi phục lại sức chiến đấu của các đơn vị, vì riêng trong ngày 27 tháng 11, Sư đoàn thiết giáp 5 đã tổn thất thêm 33 chết, 142 bị thương và 7 mất tích, nâng tổng thiệt hại kể từ ngày 25 tháng 11 lên con số hơn 700.37

Nói một cách ngắn gọn, Quân đoàn thiết giáp XXXIX cùng các đơn vị trực thuộc cuối cùng đã nhận ra rằng quân Nga đã phát hiện được mắt xích yếu giữa Sư đoàn bộ binh 78 và Sư đoàn thiết giáp 5, họ tin chắc ngày mai đối phương sẽ tìm cách khai thác điểm yếu đó. Thông tin tình báo, bao gồm cả lời khai của tù binh, lính đào ngũ và trinh sát đường không cho thấy Hồng quân tăng cường chuyển quân lên phía trước trong suốt ngày hôm đó càng củng cố cho nhận định đó. Tuy nhiên, cho tới khi những đơn vị tăng viện cần thiết tới nơi, không có gì nhiều để làm ngoại trừ chờ đợi và hy vọng các vị trí có thể đứng vững trước khi quân đội Xô-viết mở màn một cuộc tàn sát mới.

Ngày 28 tháng 11

Quân đoàn thiết giáp XXXIX đã phán đoán chính xác. Zhukov, Konev và Kiriukhin biết rằng họ đã dò ra được chỗ yếu trên hệ thống phòng thủ của quân Đức. Trên thực tế, nó đã bị phát hiện chỉ sau một ngày chiến đấu và sự thất vọng của họ đến từ việc không thể tận dụng được cơ hội. Phòng tuyến Đức sẽ chỉ bị suy yếu sau khi chúng đã bị chọc thủng. Zhukov yêu cầu Konev và Kiriukhin tiếp tục đột phá vào ban đêm, sử dụng bộ binh và xe tăng phối hợp và ngày hôm sau mở rộng đoạn đột phá cùng Quân đoàn xe tăng 6 và Quân đoàn kỵ binh Cận vệ 2. Tuy nhiên đó không phải là một nhiệm vụ dễ dàng vì ngoài khả năng quân Đức sẽ kháng cự mạnh, một lần nữa thời tiết lại không đứng về phía họ. Tối muộn ngày 27 tháng 11, tuyết lại bắt đầu rơi dày và đi kèm là sương mù bao phủ trên chiến trường tan hoang. Mệnh lệnh mới của Zhukov yêu cầu bộ binh của Kiriukhin tiến công các cứ điểm nằm sau lưng Hồng quân, cùng thời gian kỵ binh của Thiếu tướng Kriukov tập hợp lại và tiến hành một cuộc hành quân mạo hiểm để hội quân với Đại tá Arman. Đến lượt mình, Arman sẽ tiếp tục vượt đường Rzhev-Sychevka vào nửa đêm. Sau khi đã qua được đường, lực lượng hợp thành rốt cục sẽ bắt đầu phát triển theo kế hoạch ban đầu của Zhukov: quân đoàn xe tăng tới Sychevka và kỵ binh thọc sâu vào đáy của mấu lồi Rzhev (Bản đồ 9).38

Các lữ đoàn thuộc Quân đoàn xe tăng 6 rời vị trí đóng quân phía đông đường Rzhev-Sychevka ngay sau nửa đêm và chậm chạp tiến lên qua màn tuyết tối đen, dẫn đầu bởi tiểu đoàn Đại úy Pinsky thuộc Lữ đoàn xe tăng 22 lúc này đang ở cả hai bên đường.39 Ở đâu đó phía sau, họ biết các đơn vị kỵ binh đang đuổi theo. Ban đầu chỉ có vài đơn vị Đức chống lại. Lữ đoàn xe tăng 22 cố gắng bắt kịp Tiểu đoàn 2 của Pinsky khi họ thọc lên phía bắc tới Lozhki. Nhiều xe bị bỏ lại bên đường - nạn nhân của tuyết hoặc trục trặc kỹ thuật. Bất chấp sự tiêu hao khó chịu khiến lực lượng của lữ đoàn chỉ còn tương đương với một tiểu đoàn, đến sáng Vedenichev đã hội quân với Pinsky cùng tấn công Lozhki. Mặc dù họ nhanh chóng làm chủ thị trấn then chốt đó, một đại đội thuộc Tiểu đoàn công binh 62 Đức vẫn giữ được cây cầu quan trọng bắc qua sông Osuga ở phía bắc Lozhki cho tới khi được Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích 430 tăng viện trong buổi sáng. Lữ đoàn bộ binh cơ giới hóa 6 lúc này do chính ủy lữ đoàn E. F. Rybalko chỉ huy nhanh chóng tới tiếp ứng cho những tankist của Vedenichev. Họ cùng nhau rút khỏi Lozhki và tiến về phía tây để bắt tay với phần còn lại của quân đoàn, lúc này đang tìm kiếm một điểm vượt sông khác xa hơn về phía tây. Arman hy vọng từ đây ông có thể thọc sườn quân Đức ở cầu Osuga. Trong khi họ di chuyển dọc sông, quân Đức nhanh chóng tái chiếm Lozhki.

Trong lúc Lữ đoàn xe tăng 22 tiến về Lozhki, sáng sớm hôm đó Lữ đoàn xe tăng 200 của Đại tá V. P. Vinakurov được Lữ đoàn xe đạp-môtô 1 tăng cường đã vượt đường Rzhev-Sychevka tiến công làng Azarovo và Soustevo phía tây bắc Lozhki. Tại đây họ bị chặn lại trước sự kháng cự và tiêu hao mạnh. Chỉ còn lại khoảng 20 xe tăng, lữ đoàn Vinakurov không thể làm gì thêm cho đến khi được quân đoàn tăng viện. Trong khi đó, chỉ huy trưởng quân đoàn, Đại tá Arman đang giận điên lên vì không thể vượt sông Osuga tiến lên phía bắc. Tập đoàn quân 20 không đưa được pháo binh lên đầu cầu, và quân đoàn xe tăng đã vượt ra ngoài tầm bắn nên những đợt pháo chi viện cho ông chỉ rời rạc và nhìn chung không hiệu quả. Mặc dù Lữ đoàn 22 và 200 đã vượt qua đường Rzhev-Sychevka nhưng Lữ đoàn 100 thì chưa. Lữ đoàn xe tăng 100 do Đại tá Ivanov chỉ huy rời vị trí đóng quân ban đêm ở tây bắc Podosinovka sau nửa đêm nhưng đột ngột rơi vào giao tranh ác liệt dọc theo đường Rzhev-Sychevka và buộc phải co về phòng ngự. Việc không có pháo yểm trợ đã khiến cuộc tiến công của lữ đoàn không áp đảo được quân phòng thủ Đức và thất bại.40 Bổ sung thêm vào sự lo lắng của Arman, cuộc tiến quân của Kriukov được tổ chức rất kém và ông không dám chắc họ sẽ đột phá được ở đâu, với quy mô nào và mức độ thành công ra sao. Ông chỉ biết là Kriukov đã không đến được vị trí với toàn bộ lực lượng.

Kỵ binh dưới quyền Kriukov bắt đầu tiến quân ngay sau nửa đêm, trong khi Sư đoàn bộ binh 247, Sư đoàn bộ binh cơ giới hóa Cận vệ 1 và Sư đoàn bộ binh Cận vệ 26 một lần nữa tấn công quân Đức xung quanh Bol'shoe Kropotovo, Maloe Kropotovo, Nikonovo và Podosinovka.41 Theo kế hoạch, Sư đoàn kỵ binh 20 và Cận vệ 3 của Kriukov sẽ dẫn đầu, bỏ qua các cứ điểm của đối phương và hội quân với Arman ở bên kia đường Rzhev-Sychevka, trong khi Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 4 và quân đoàn bộ của Kriukov đi sau Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 3. Đại tá P. T. Kursakov, Sư đoàn trưởng 20 kỵ binh lệnh cho Trung đoàn kỵ binh 103 và 124 dưới quyền đột phá "hết tốc lực" các vị trí giữa Bol'shoe Kropotovo và Maloe Kropotovo trong khi Trung đoàn 22 theo sau hỗ trợ. Sự xuất hiện đột ngột của những đoàn kỵ sĩ từ trong màn tuyết âm u đã khiến quân Đức bất ngờ và một trận đánh dữ dội nổ ra khi người ngựa của Hồng quân tràn qua các vị trí ở vạt rừng giữa hai ngôi làng. Sau nhiều giờ chiến đấu quyết liệt, 2 trung đoàn đi đầu của Kursakov đã thọc được qua lỗ hổng đó với tổn thất lớn, làm chủ một cứ điểm đại đội và trận địa súng cối Đức, vượt qua đường Rzhev-Sychevka.42

Tuy nhiên Trung đoàn kỵ binh 22 lại không may mắn như vậy. Định làm theo đơn vị bạn, họ đã rơi vào một trận mưa hỏa lực lướt sườn khiến đội hình bị chia cắt. Quân Đức trong những ngôi làng gần đó bắn pháo sáng và dùng đèn chiếu soi sáng cả vạt rừng, trút đạn không thương tiếc bằng pháo binh, súng cối và súng máy. Lính kỵ binh buộc phải xuống ngựa chiến đấu bảo vệ vạt rừng đã nhanh chóng trở thành mục tiêu phản kích của bộ binh địch. Cuộc chiến đấu kéo dài suốt 6 giờ đồng hồ, thường xuyên diễn ra đánh giáp lá cà, trong đó trung đoàn trưởng, Thiếu tá A. Alakhverdian và nhiều chiến sĩ đã hy sinh. Đến giữa buổi sáng, các bộ phận còn lại của trung đoàn cố gắng tự lực phá vây. Nhiều người tới được Arestovo, nhưng một phân đội 63 người yểm trợ cho bên sườn của trung đoàn đã bị cắt rời và bị tiêu diệt hoàn toàn. Sau khi xem xét lại tình hình chiến sự căng thẳng đang gia tăng phía trước, Kriukov ra lệnh cho Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 4 ngừng tiến quân và cùng quân đoàn bộ chiếm lĩnh vị trí lâm thời với hy vọng sau đó sẽ có thể tiếp tục đột phá trong ngày.

Ở phía nam, Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 3 dưới quyền Đại tá M. D. Iagodin cũng chịu chung số phận với Sư đoàn kỵ binh 20. Iagodin nhận được lệnh tiến quân trễ 3 tiếng, kết quả là ông phải cho đơn vị hành quân giữa ban ngày. Ngay khi 2 trung đoàn đi đầu bắt đầu đột phá giữa các vị trí Đức ở Maloe Kropotovo và Podosinovka, họ bị pháo cối bắn mạnh. Bất chấp cơn mưa đạn, các trung đoàn của ông lao vào trận chiến với những kết quả chênh lệch có thể thấy trước. Mặc dù tổn thất nặng về người, ngựa và trang bị, Trung đoàn kỵ binh Cận vệ 12 vượt qua được phòng tuyến Đức cùng với một bộ phận của Trung đoàn 9 và 14 và cơ quan sư đoàn bộ. Nhưng Trung đoàn kỵ binh Cận vệ 10 ở thê đội hai trong khi cố gắng tìm một con đường an toàn qua màn hỏa lực dày đặc đã lật cánh mạnh về phía nam đơn vị bạn và chọc vào hậu tuyến quân Đức ở khu vực nam Zherebtsovo. Tại đây, sau một trận đánh ác liệt trong buổi sáng, trung đoàn tan vỡ và theo tài liệu của phía Liên Xô, "gần như bị xóa sổ".43

Một tài liệu Đức sau này ghi lại chiến sự ở nam Zherebtsovo:

Trung tá Reissinger chỉ huy Trung đoàn 215 xung kích được lệnh tập trung toàn bộ các đơn vị trong khu vực bị uy hiếp thành lực lượng chiến đấu thống nhất dưới quyền ông, có nhiệm vụ bịt lỗ thủng, ngăn chặn địch quân tiếp tục đột phá trong khi bỏ qua những đơn vị đã thọc được qua. Trong khu vực của mình, Reissinger đã gom được quanh mình đại đội huấn luyện của sư đoàn cùng bất cứ đại bác xung kích hay người lính nào có thể, lập một vị trí chốt chặn ở Lopatok [nam Zherebtsovo]. Trong khi ông đang tổ chức lực lượng, khoảng 5 tiểu đoàn Cossack tràn tới, cố gắng đột phá về phía đông nam.

Tất cả những người có khí giới, bộ binh, pháo thủ, thậm chí đại bác xung kích và một trận địa đại bác hạng nhẹ đều bắn thẳng vào kẻ địch. May mắn là một chiếc Ju-88 đang quần vòng phía trên ngôi làng đã phát hiện quân Nga và tham chiến bằng bom cùng những vũ khí mang theo. Sau đó, Reissinger tổ chức lại công tác phòng thủ trong khu vực lúc này đang bị bắn phá không ngừng. Ông tổ chức 3 cụm chiến đấu từ những phân đội và cá nhân lẻ tẻ trên thực tế đã thành công trong việc bịt được lỗ thủng và đẩy lùi mọi đợt xung phong.44

Trưa 28 tháng 11, quân đoàn trưởng kỵ binh, Thiếu tướng Kriukov tổng kết lại cuộc tàn sát đã giáng xuống đạo quân dưới quyền mình, đồng thời tìm cách bắt tay với lực lượng xe tăng của Arman cũng đang trong tình trạng bị cô lập tương tự. Ông không hề vui với những gì thấy được. Sư đoàn kỵ binh 20 với 2 trung đoàn xộc xệch đã qua được đường Rzhev-Sychevka, chiếm Belokhvostovo ở phía tây đường và tiến về Doronino. Một trung đoàn thuộc Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 3 theo sau Sư đoàn 20 vượt đường và đang tiếp cận Filippovo. Lực lượng còn lại, bao gồm phần lớn Sư đoàn kỵ binh Cận vệ 4 vẫn nằm phía đông đường dưới sự chỉ huy trực tiếp của Kriukov nhưng đang bị chia cắt với bộ binh và kẹt giữa một mạng lưới các cứ điểm Đức. Hơn nữa ông hầu như không liên lạc được với các đơn vị kỵ binh phía tây đường hay với quân đoàn Arman - nếu họ vẫn còn tồn tại.45

Quân đoàn xe tăng 6 vẫn còn, nhưng cũng ở tình trạng chắp vá và suy yếu như quân đoàn Kriukov. Đến giữa buổi chiều, 2 lữ đoàn xe tăng của Arman đã vượt qua đường Rzhev-Sychevka, giữ các ngôi làng Azarovo, Soustevo cùng bờ nam sông Osuga phía tây Lozhki với khoảng 40 xe tăng. Lữ đoàn bộ binh cơ giới hóa 6 đã phải bỏ Lozhki, và hầu như không có xe tăng, họ đang cùng bộ phận còn lại của Lữ đoàn xe đạp-môtô 1 phòng thủ trước những đơn vị bộ binh Đức mới đến đang đe dọa từ Lozhki theo đường Rzhev-Sychevka tiến xuống phía nam thọc vào sau lưng Arman. Do Lữ đoàn xe tăng 100 vẫn đang dừng ở phía đông đường, sẽ không có lực lượng nào để bảo vệ hậu tuyến. Hơn nữa, liên lạc với tập đoàn quân và phương diện quân, nói một cách tích cực thì cũng là rất kém; ông không chắc kỵ binh của Kriukov đang ở đâu; và ngay cả nếu có liên lạc được thì tập đoàn quân cũng vẫn không cho pháo yểm trợ được. Với nhiên liệu và đạn dược đang cạn dần, thậm chí ông còn chưa biết có rút lui được không chứ đừng nói đến tiếp tục tiến công. Chính vào lúc này, điều tệ hại nhất đã đến khi quân Đức mở những đợt phản kích cục bộ từ phía bắc và phía nam dọc theo trục đường Rzhev-Sychevka.46
-----------------------------Tự động gộp Reply ---------------------------

Bản đồ 9. Tình hình ngày 28 tháng 11 năm 1942: Khu vực Sychevka.​

Đại tướng von Arnim, Tư lệnh Quân đoàn thiết giáp XXXIX cảm thấy tự hào về cách mà binh sĩ dưới quyền đương đầu với đòn tấn công dữ dội đã được dự kiến của đối phương. Đến cuối ngày, những giờ chiến đấu căng thẳng thậm chí còn có vẻ có kết quả rất khả quan. Trong khi thiết giáp và kỵ binh Nga vẫn đang ở tây đường Rzhev-Sychevka, các vị trí đề kháng trong và dọc hai bên sườn đầu cầu vẫn đứng vững, và dường như lực lượng đột kích Xô-viết đã dính một đòn nặng.

Chiến sự hôm đó bắt đầu sớm lúc 04 giờ 00 khi Kampfgruppe von Bodenhausen ở Nikonovo báo cáo quân Nga đang tấn công mạnh vào làng. Ngay sau đó, Kampfgruppe Getto ở Maloe Kropotovo cho biết thêm lực lượng thiết giáp và bộ binh khá lớn của Hồng quân đang tiến quân giữa vị trí của ông với Podosinovka và tuyết dày hạn chế khả năng sử dụng vũ khí chống tăng. Đầu tiên quân đoàn cho những báo cáo này là hơi phóng đại. Tuy nhiên đến 05 giờ 50, thông tin về những đợt tiến công mới này đã được bổ sung thêm bằng báo cáo từ bộ phận chốt của Sư đoàn bộ binh 102 dọc theo đường Rzhev-Sychevka rằng thiết giáp của Hồng quân đã vượt đường và đang tiến đánh Lozhki từ phía nam. Chỉ vừa mới đó, Tiểu đoàn 1 Trung đoàn xung kích 430 đã hành quân trên chính trục đường đó tới Podosinovka an toàn. Von Arnim ngay lập tức ra lệnh cho tiểu đoàn tấn công về phía bắc lúc bình minh, phối hợp với xe tăng của Sư đoàn thiết giáp 9 đánh vào khu vực dự đoán là sườn nam của mũi đột phá. Tuy nhiên trước khi họ thực hiện được điều này, Hồng quân một lần nữa tiến công Podosinovka với bộ binh, xe tăng và kỵ binh, buộc quân Đức phải chuyển vào phòng ngự.47

Lúc 08 giờ 00, Kampfgruppe Getto ở Maloe Kropotovo dùng điện đài báo ít nhất 6 tiểu đoàn kỵ binh đã vượt qua phòng tuyến Đức tiến về đường Rzhev-Sychevka. Khi bình minh lên, sở chỉ huy Sư đoàn thiết giáp 5 ở Bol'shoe Kropotovo cũng cho biết quan sát thấy "lực lượng đông đảo kỵ binh, đại bác xung kích và quân xa di chuyển về hướng tây ở cách phía nam 3 ki-lô-mét". Sư đoàn 5 cùng các đơn vị lân cận ở Maloe Kropotovo chặn đánh với tất cả vũ khí trong tay, kể cả "hỏa lực hủy diệt" của pháo binh, cao xạ và rocket dưới sự giám sát trực tiếp của Thiếu tướng Metz sư đoàn trưởng, người đang điều chỉnh xạ kích và động viên binh sĩ dưới quyền. Hỏa lực tập trung này đập tan đội hình quân Nga và theo lời các nhân chứng, "chiến trường phủ đầy những thi thể và những người bị thương, một cảnh tượng mà người cựu binh già dặn nhất cũng không thể quên được".48

Trong khi ấy, giao tranh hỗn loạn và ác liệt đang diễn ra quanh Podosinovka. Lúc 10 giờ 00 một báo cáo đầy "lo lắng" của ban tham mưu quân đoàn cho biết nó đã thất thủ, nhưng điều này hóa ra không chính xác. Ngôi làng vẫn đang bị tiến công dữ dội và mặc dù đã bị "thiêu trụi ở nhiều chỗ" nhưng trận địa phòng thủ vẫn giữ vững. Kỵ binh Nga đã bỏ qua ngôi làng và đang bị cắt vụn ở Lopatok, xa hơn về phía nam. Cùng thời gian đó, Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích 430 cho biết đã mất Lozhki và giờ đang giữ cây cầu quan trọng qua sông Osuga ở phía bắc thị trấn. Sau đó, trong sự nhẹ nhõm của von Arnim, họ báo cáo đã lấy lại Lozhki.49

Suốt dọc theo chu vi đầu cầu nóng bỏng này, Hồng quân tiến công các cứ điểm Đức nhưng đều không thành. Nikonovo, Bol'shoe Kropotovo, Maloe Kropotovo, Podosinovka cùng vô số vị trí nữa đã phải đương đầu với những nỗ lực lớn nhất của bộ binh Nga nhưng vẫn giữ được. Quan trọng nhất, dọc theo đường Rzhev-Sychevka, phần lớn các chốt của quân Đức vẫn tồn tại, đặc biệt là ở Lozhki, và ở phía nam lực lượng dự bị của họ tiếp tục uy hiếp liên lạc giữa các đơn vị Nga đã mạo hiểm vượt đường sang phía tây.

Tối hôm đó một sĩ quan tham mưu Đức tổng kết ngắn gọn trong nhật ký chiến đấu của Sư đoàn thiết giáp 5: "Những khó khăn hiện tại đã chấm dứt. Cái ngày có nhiều diễn biến quan trọng mà buổi sáng chất đầy những báo động ngay từ sớm này đã trở thành một thắng lợi toàn diện của sư đoàn. Với những lực lượng chắp vá, sư đoàn không chỉ chặn đánh thành công mũi đột kích giữa Podosinovka và Maloe Kropotovo mà còn đẩy lui mọi đợt tấn công dữ dội của địch quân vào các vị trí độc lập".50

Chiều tối hôm đó tình báo Đức cho biết họ đã giao chiến với một lực lượng mới khá mạnh và trang bị tốt của quân Nga và đã thành công. Tuy nhiên cái giá phải trả cũng khá đắt. Trong số tử trận của Sư đoàn thiết giáp 5 có cả trưởng ban cùng 3 sĩ quan quân báo bị giết bởi một trái bom rơi trúng hầm. Tư lệnh Quân đoàn thiết giáp XXXIX, Đại tướng von Arnim cũng nhận ra rằng số phận của phòng tuyến dọc sông Vazuza dựa chủ yếu vào sự kiên cường và bền bỉ của những vị trí phòng thủ nằm đâu đó dọc theo đỉnh mấu lồi Rzhev. Ông biết chiến sự đang diễn ra ở ít nhất 3 khu vực nữa phía bắc và phía tây. Nghiêm trọng nhất là đòn thọc sâu của quân Nga ở Belyi, nếu thành công sẽ chĩa một mũi dao vào lưng ông. Von Arnim đã thấy mật độ liên lạc giữa Tập đoàn quân 9 với Quân đoàn thiết giáp XXXXI ở khu vực Belyi. Tình hình xấu tới mức Chuẩn thống chế Model đã phải bay tới đó. Mối lo lớn nhất của von Arnim, nhiều hơn cả khả năng quân Nga đột phá thành công ở khu vực Vazuza là Tập đoàn quân 9 có thể sẽ yêu cầu ông chuyển giao một phần hoặc toàn bộ Sư đoàn thiết giáp 9 hay các đơn vị dự trữ đang ở trong khu vực. Nếu điều đó xảy ra, sự lạc quan ở quân đoàn bộ và các đơn vị trực thuộc chắc chắn sẽ biến mất.

Bỏ lại những suy nghĩ trên, von Arnim xem xét tình hình, điều chỉnh lại thế bố trí của quân đoàn và đưa ra những chỉ thị mới khép lại một ngày thành công. Đầu tiên ông ra lệnh cho Sư đoàn thiết giáp 9 tổ chức một lực lượng gồm "đám lính văn phòng và rửa chén", bệnh binh và tất cả những người vắng mặt vừa trở về có thể chiến đấu được vào ngày 30 tháng 11 để làm dự bị cho Sư đoàn thiết giáp 5. Sau đó ông phối thuộc cho Sư đoàn 5 các đơn vị của Sư đoàn 9 đã tham chiến hỗ trợ họ trong ngày hôm đó.51

Zhukov, Konev và Kiriukhin phải đối diện với những vấn đề còn nghiêm trọng hơn. Cuối ngày 27 tháng 11, Zhukov bay tới sở chỉ huy Phương diện quân Kalinin, tại đây mặc dù gần như giữ liên lạc liên tục với Konev, ông tiếp tục lo lắng về tình hình gay go ở đó. Với Stalin liên tục theo dõi và yêu cầu báo cáo hàng giờ, Zhukov phải cố tìm cách kiếm ra tin tốt cho Đại nguyên soái. Ông biết mọi thứ ở Vazuza đã không diễn ra như kế hoạch. Ông vẫn còn vài lựa chọn nhưng điều tệ hại là chỉ áp dụng được trong trường hợp có thể tiếp tục những đợt tấn công vốn đã mệt mỏi. Tuyến phòng thủ chiến thuật của quân Đức đã bị chọc thủng nhưng vẫn chưa bị phá vỡ hoàn toàn. Các sư đoàn bộ binh thuộc thê đội một và hai đang sa lầy trong những trận giao tranh giằng co với các cứ điểm còn lại, và vị trí Grediakino gần như đã bị bao vây vẫn đang chống trả, chia cắt liên lạc trực tiếp giữa 2 cụm bộ binh chủ yếu của ông. Phải tìm ra cách nào đó để vượt qua chướng ngại này, Zhukov nghĩ. Chỉ khi đó bộ binh mới thực hiện được vai trò quan trọng của họ là hỗ trợ cho binh đoàn cơ động. Để tiếp thêm sức mạnh, Zhukov chỉ thị Konev đẩy nhanh việc đưa Sư đoàn bộ binh 354 từ cánh phải của phương diện quân tới đầu cầu Vazuza.

Zhukov đã lo lắng nhiều về sự thiếu sót trong công tác yểm trợ pháo binh đối với Tập đoàn quân 20. Kể từ sự hỗn loạn ở những cây cầu qua sông Vazuza hai ngày trước đây, pháo binh không thể qua sông để triển khai trong những vị trí mà từ đó họ có thể yểm trợ binh đoàn cơ động. Ngay cả lúc này cũng chỉ mới có vài đại đội vượt qua mặt sông đã đóng băng. Konev và Kiriukhin giải thích rằng quân Đức từ những cứ điểm chưa bị chiếm pháo kích không ngừng khiến cho việc chiếm lĩnh các trận địa mới của pháo binh trở nên hết sức nguy hiểm và trong nhiều trường hợp là hoàn toàn không thể. Zhukov giận dữ đáp lời rằng giải pháp là phải đè bẹp những ổ đề kháng của quân Đức, đồng thời ông ra lệnh cho pháo binh bắt đầu chiếm lĩnh vị trí phía trước bằng mọi giá.

Rõ ràng bản thân binh đoàn cơ động của Tập đoàn quân 20 đang bị chia cắt, một nửa vẫn ở trong bàn đạp cùng Thiếu tướng Kriukov, nửa còn lại dưới quyền Đại tá Arman và Kursakov nằm phía tây đường Rzhev-Sychevka. Bằng cách nào đó họ phải hội quân được với nhau, hoặc bằng cách đột phá qua đường, hoặc bằng cách rút các đơn vị đã vượt đường về. Đương nhiên Zhukov thích phương án thứ nhất hơn. Ông vẫn còn Quân đoàn xe tăng 5 nguyên vẹn với 131 chiến xa làm dự trữ nhưng chưa muốn tung họ vào trận cho tới khi tình hình đã có đột phá và thắng lợi trở nên chắc chắn.52 Quan trọng hơn, Quân đoàn cơ giới 1 do Thiếu tướng Solomatin chỉ huy ở phía tây đã tới được tuyến phòng thủ cuối cùng của kẻ địch ở tây nam Belyi. Nếu thành công, chỉ trong vài ngày họ có thể đột kích vào hậu tuyến của Quân đoàn thiết giáp XXXIX Đức. Zhukov quyết định sẽ giữ Quân đoàn xe tăng 5 làm dự bị cho phương diện quân đến khi có thể phát huy sức mạnh của nó trong một tình huống thuận lợi hơn. Trong lúc ấy, ông lệnh cho Konev trong buổi sáng tiếp tục tiến công Grediakino cùng các vị trí khác, trong khi ông tổ chức tập hợp lại và tăng viện cho binh đoàn cơ động. Tập đoàn quân báo cáo Quân đoàn xe tăng 6 vẫn còn ít nhất 50 chiến xa và có thể được bổ sung nhanh chóng 50 xe nữa. Kinh nghiệm cho thấy một lực lượng như vậy vẫn có thể gây ra những thiệt hại đáng kể cho đối phương, đặc biệt là khi khả năng chiến đấu của chúng đã suy giảm khá nhiều.

Sau khi tới sở chỉ huy Phương diện quân Kalinin, Zhukov hội kiến với Đại tướng Purkaev và chỉ dẫn phương thức hành động để hỗ trợ Konev. Cùng thời gian đó, Zhukov đưa ra những quyết định cuối cùng về hoạt động tác chiến của Tập đoàn quân 20 trong tương lai.

Chiều tối hôm đó, sau khi chỉ thị những mệnh lệnh mới cho Konev, Zhukov gọi điện thông tin về tình hình trong ngày và các ý định mới cho Stalin ngay trước cuộc họp thường lệ của ông với Stavka và Bộ Tổng tham mưu. Ông báo cáo chi tiết về thành công ở khu vực Tập đoàn quân 41 và 22, nhưng tới Tập đoàn quân 20 Zhukov chỉ đề cập rằng mặc dù tuyến phòng thủ chiến thuật của quân Đức gần như đã bị đập tan, việc củng cố lại lực lượng cơ động sẽ cần thêm một ngày nữa. Ông thẳng thắn cho biết về sự chống trả ngoan cố của các cứ điểm Đức và dùng nó để làm cơ sở để yêu cầu Stavka chuyển giao thêm các đơn vị bộ binh mới. Như mọi khi, Stalin động viên ông tiếp tục, chỉ ra một cách không hài lòng rằng Vasilevsky đang liên tiếp thắng trận ở phía nam, nhưng Stalin kiên quyết từ chối tăng cường thêm quân cho đến khi Zhukov có thể đưa ra một thắng lợi rõ ràng hơn.

Khi đi nghỉ, bản thân Zhukov hiểu tình hình nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì ông nói với Stalin. Trên thực tế, ông nhận ra Quân đoàn xe tăng 6 có thể đã bị cô lập hoàn toàn và không thể phá vây. Nếu như vậy, Zhukov phải thừa nhận là sẽ phải đưa ra những quyết định còn khó khăn hơn vào buổi sáng. Nhanh chóng quay lại sở chỉ huy, ông yêu cầu Konev và Kiriukhin chuyển ngay một bức điện tới Arman: "Trong đêm 28 rạng 29 tháng 11 phải phá vây về phía đông đường Rzhev-Sychevka và củng cố lại quân đoàn ở khu vực Arestovo, [ký tên] Zhukov". Khi trở về hầm, ông thật lòng hy vọng Arman có thể làm được điều đó. Nếu không sẽ chỉ còn thành công của mũi thọc sâu Belyi có thể cứu vãn được cho Zhukov và Konev.

MŨI THỌC SÂU BELYI

Ngày 25 tháng 11

Sở chỉ huy tiền phương Quân đoàn bộ binh tình nguyện Siberi 6 Stalin được bố trí khôn khéo bên rìa một đầm lầy đã đóng băng, gần một vạt cây nằm nhô ra ở phía nam khu rừng lớn phía tây đường Belyi-Demekhi khoảng 3 ki-lô-mét. Nó được ng-ụy trang chu đáo bằng cỏ đầm lầy và tuyết, giao thông hào bảo vệ dẫn từ hầm chỉ huy về phía bắc tới một mạng lưới dày đặc hầm hào biến mất vào phía tây của khu rừng. Vì vậy, mặc dù chỉ cách tiền duyên 1 ki-lô-mét trên đồng trống, quân đoàn bộ vẫn được bảo vệ tương đối trước hỏa lực của các xạ thủ Đức, những kẻ thường xuyên bắn phá bìa rừng với hy vọng phát hiện được một sở chỉ huy và hạ được sĩ quan cao cấp nào đó thiếu cảnh giác. Mặc dù vẫn còn sớm, quân đoàn bộ đang nhộn nhịp khi các phái viên đang chuyển đi những mệnh lệnh cuối cùng. Chỉ còn 30 phút nữa loạt rocket làm tín hiệu sẽ mở màn cho trận pháo hỏa chuẩn bị dữ dội của Tập đoàn quân 41. Thiếu tướng G. F. Tarasov, tư lệnh tập đoàn quân và chủ nhiệm pháo binh của ông đã có mặt cùng Thiếu tướng S. I. Povetkhin, Quân đoàn trưởng 6 bộ binh và ban tham mưu xem xét những chi tiết cuối cùng của cuộc tiến công và chứng kiến kết quả của nhiều tuần làm việc không mệt mỏi.

Trong khi họ trao đổi, hàng ngàn quân trong những khu rừng và đầm lầy cách đó hàng cây số vừa mới được phổ biến rằng những giờ hành quân khó nhọc lên phía trước vừa qua không phải là một cuộc diễn tập. Vài phút nữa họ sẽ có cơ hội thử sức và đánh bại quân Đức dọc theo trục đường Belyi nổi tiếng. Trong buổi nói chuyện ngắn ở khu tập kết, các politruk (chính trị viên) của đơn vị nghiêm chỉnh chỉ ra những gì mà Tổ quốc và Đ-ảng đang trông đợi ở họ. Đưa ra những lời tuyên bố quen thuộc trong hoàn cảnh đó, với một cách thức thực tế hơn, các politruk nhắc nhở về sự hy sinh của rất nhiều liệt sỹ khác trên mảnh đất này. Ngày hôm nay, họ giải thích, mỗi người lính sẽ có cơ hội để xóa đi niềm cay đắng về những thất bại trong quá khứ, đồng thời bắt bọn Đức phải trả nợ máu cho những gì chúng đã gây ra với nhân dân Liên Xô. Sự căm ghét, nỗi sợ, sự tức giận và mong muốn trả thù - chúng không làm nên sự khác biệt - là động lực thúc đẩy quân đội, các politruk biết rõ điều này. Đối với những người đã cạn hết cảm xúc thì khẩu phần vodka sẽ tiếp thêm sức mạnh cho tâm hồn họ.

Tarasov chăm chú nghe Povetkhin trình bày kế hoạch và các phương án đưa lực lượng thiết giáp của Solomatin vào tham chiến cùng bộ binh. Tất cả có vẻ đâu vào đấy. Lo ngại về sức mạnh của hệ thống phòng thủ Đức, Thiếu tướng Solomatin, chỉ huy trưởng Quân đoàn cơ giới 1 đã quyết định chọn phương án hai, ông sẽ dẫn đầu cuộc đột kích với 2 lữ đoàn xe tăng và 1 lữ đoàn cơ giới.53 Pháo binh đã vào vị trí, công binh đang thực hiện nhiệm vụ nguy hiểm của mình trên những cánh đồng và thung lũng rộng phía trước, và vài giờ trước đó, các phân đội trinh sát đã thăm dò các vị trí Đức trên toàn mặt trận của tập đoàn quân. Trong màn đêm phía trước, tuyết đang rơi nhẹ, làm mờ dần đi những đường nét cứng nhắc của chiến hào xung quanh, những thân cây đổ xấu xí và những miệng hố đạn pháo đóng băng gần đó. Tarasov cảm thấy hài lòng. Mọi thứ đang diễn ra đúng với kế hoạch, giờ sẽ đến lúc đạo quân đông đảo của ông vượt qua địa hình trống trải này tới con đường và xa hơn vào trong những hàng cây đánh dấu tuyến phòng thủ chính của kẻ địch. Sau khi đã vượt qua vùng chết đó, những chiến xa của Solomatin sẽ có thể reo rắc sự tàn phá ghê gớm của chúng. Tarasov biết phân nửa khu vực mà ông chọn làm điểm đột phá được bảo vệ bởi lính không quân của Sư đoàn dã chiến Luftwaffe 2, đội quân thể hiện sự đóng góp của Thống chế không lực Hermann Goering vào những nỗ lực chiến tranh trên bộ của nước Đức. Tarasov và ban tham mưu của ông thường mỉa mai đám quân được huấn luyện nửa vời đó là "lính Rumani của Cụm quân Trung tâm". Ông hy vọng chúng sẽ giúp đỡ mình bằng cách tan hàng như quân Rumani dọc sông Don một tuần trước, nhưng bản thân Tarasov cũng không dám chắc vào điều đó.

Khi thời khắc trôi dần, Tarasov cũng cảm thấy lo lắng về lực lượng dự bị chiến dịch của quân Đức. Ông hình dung có thể đánh tan nhiều trung đoàn bộ binh phòng thủ nam Belyi tương đối dễ dàng, nhưng Tarasov quan ngại hơn về tin tình báo mới đây mà du kích cung cấp, đề cập đến những đơn vị thiết giáp Đức di chuyển từ Sychevka tới khu vực Vladimirskoe. Nếu báo cáo này chính xác, Tarasov nghĩ, nghĩa là Solomatin sẽ phải phá vỡ tuyến phòng thủ chiến thuật của đối phương thật nhanh chóng trước khi thiết giáp địch can thiệp. Ông thầm nguyền rủa việc bị lấy đi quân đoàn cơ giới thứ hai. Giờ, Tarasov nghĩ, ông sẽ phải cân nhắc nhiều và kỹ về chuyện khi nào mới tung ra 2 lữ đoàn cơ giới bổ sung và triển khai ở đâu là tốt nhất.

Trong khi Tarasov và Povetkhin bàn bạc trong căn hầm tiện nghi được bảo vệ tương đối tốt, không đầy 500 mét về phía trước, Đại tá Vinogradov, Lữ đoàn trưởng 75 bộ binh chĩa ống nhòm qua bờ căn hầm đơn giản và sơ sài mà ông dùng làm sở chỉ huy.54 Bất chấp mối nguy hiểm gia tăng và những mệnh lệnh liên tục của cấp trên rằng các sĩ quan chỉ huy phải bảo vệ bản thân tốt hơn, Vinogradov thích được ở phía trước, nơi ông có thể quan sát trận đánh. Ông đã bỏ căn hầm chỉ huy kiên cố để chứng kiến 4 tiểu đoàn bộ binh của mình chiến đấu từ một vị trí tương đối lộ liễu bên những đầm lầy đóng băng ngay sau Tiểu đoàn 2, đơn vị sẽ tấn công ở trung tâm trong đội hình lữ đoàn. Ngay phía trước, ông chỉ có thể lờ mờ trông thấy bóng dáng của các cán bộ đại đội và tiểu đoàn đang chạy từ chỗ này sang chỗ khác, đưa ra những điều chỉnh cuối cùng. Phía trước ngoài tầm mắt, ông hình dung ra cảnh lính công binh với kìm và thuốc nổ đang bận rộn phá bỏ những chướng ngại vật của quân Đức. Thỉnh thoảng sự yên tĩnh lại bị phá vỡ bởi những tiếng súng hay vụ nổ đột ngột vọng lại, cho thấy sự hiện diện của một chốt gác nào đó đang bồn chồn, kết quả công việc hay sai lầm nghiêm trọng của một lính công binh. Chốc chốc pháo sáng lại được bắn lên, chỉ để bị chìm lấp trong bóng tối trước bình minh và cơn mưa tuyết nhẹ. Dù cố gắng đến mức có thể, cả người tấn công lẫn kẻ phòng thủ đều không thể quan sát được xa, và trí tưởng tượng chiếm lĩnh họ.

Vinogradov nhìn đồng hồ. Ngay khi kim dài chỉ tới số 6, bầu trời sáng rực lên và không gian rền vang với một chuỗi tiếng nổ đầu nòng tiếp nối bởi tiếng rít chói tai của hàng ngàn viên đạn pháo. "Nachalos" (Bắt đầu rồi), ông tự nhủ và chúi xuống nền đất phía trước theo bản năng. Mặt đất rung chuyển với một cơn chấn động khủng khiếp trong khi bóng dáng mơ hồ của những vụ nổ xé nát đường chân trời. Trong khoảng thời gian tưởng như vô tận này, Vinogradov cùng hàng trăm binh sĩ nấp trong chiến hào đằng trước không di chuyển, bao phủ bởi âm thanh dễ chịu từ những họng pháo đang nhả đạn. Tất cả đều hiểu rõ giá trị của bức tường lửa phía trước, nhưng họ cũng đều biết chuyện gì sẽ đến khi bức tường đó chuyển vào sâu trong phòng tuyến Đức và trận pháo kích kết thúc, Họ sẽ phải nếm trải số phận không thay đổi của người lính bộ binh.

Ngay trước 09 giờ 00, khi những tiếng nổ trở nên xa dần, âm thanh của Katiusha xé toang bầu trời. Vài giây sau, một cách bản năng, các cán bộ tiểu đoàn và đại đội bật dậy, trèo lên bờ hào và thổi những hồi còi chói tai. Theo sau họ là đông đảo bộ binh trong áo choàng trắng, tất cả đều reo hò "Ura". Tiếng đại bác nhanh chóng được thay thế bởi âm thanh của con người, một dàn hợp xướng bị ngắt quãng liên tiếp bởi tiếng cục cục của súng trường và súng máy. Khi những người lính đi đầu biến mất vào bóng tối âm u của bình minh, những cỗ chiến xa trườn lên từ hai bên cánh của Vinogradov với bộ binh ngồi trên hoặc bám theo. Vinogradov im lặng quan sát xe tăng từ sườn đồi tràn qua những cánh đồng đóng băng tới các vị trí Đức dọc theo con đường Belyi đáng gờm. Ông cùng ban tham mưu chuẩn bị để theo sau vào tối hôm đó ngay khi chủ lực của Solomatin xung trận.

Ba tiểu đoàn đi đầu thuộc lực lượng xung kích của Lữ đoàn bộ binh 75 cùng các đại đội chiến xa tăng cường thuộc Trung đoàn xe tăng 4 Lữ đoàn cơ giới 35 chậm chạp vượt qua cánh đồng tới những cứ điểm nằm dọc đường Belyi. Hỏa lực quân Đức khá yếu ớt, kể cả từ làng Klemiatino bên cánh trái của lữ đoàn.55 Khi vượt qua tuyến phòng thủ đầu tiên, họ hiểu ngay lý do. Đợt pháo kích dọn đường đã đập nát phòng tuyến, chỉ để lại một ít quân Đức sống sót đã trở nên quá choáng váng để có thể chống cự. Vượt qua con đường với những tiếng reo hò "Ura" mới, những khối bộ binh tràn vào thung lũng sông Vishenka. Bờ tây dốc đứng của con sông cản trở cả bộ binh và xe tăng, nhưng họ tiếp tục tiến qua mặt nước đã đóng băng lên bờ đông trống trải của thung lũng dẫn tới ngôi làng Tsitsina, nơi đánh dấu tầng phòng ngự thứ hai của đối phương. Tại đây sức đề kháng tăng lên khi quân Đức - vẫn còn gần như điếc đặc vì trận pháo chiến đấu quyết liệt với súng bộ binh, đại liên và súng cối. Rất nhiều binh sĩ Xô-viết ngã xuống, và những chiếc xe tăng lúc này đã không còn những người ngồi trên bắn bừa bãi vào các vị trí phòng thủ.

Trận đánh căng thẳng tại Tsitsina kéo dài khoảng một giờ, đến buổi trưa tàn quân Đức tháo chạy vào trong những rặng cây phía đông, trong khi những đồng bọn của chúng kẹt trong làng bị tiêu diệt. Cuộc chiến đấu trong rừng sau đó diễn ra rời rạc nhưng mất nhiều thời gian hơn. Mặc dù không còn tuyến phòng thủ có tổ chức nào, những toán nhỏ vẫn tiếp tục phục kích, buộc bộ binh và thiết giáp Hồng quân phải triển khai tiến công liên tục. Đến tối, khi một phái viên do cấp trên cử đến truyền đạt chỉ thị tạm ngừng, các tiểu đoàn đi đầu của Vinogradov đã vào sâu trong rừng 1 ki-lô-mét. Cuộc tiến quân đã diễn ra thuận lợi và ăn khớp với kế hoạch. Giờ đã tới lúc củng cố lại lực lượng trong khi thiết giáp của Solomatin bước vào chiến đấu.

Suốt ngày hôm đó, Thiếu tướng M. D. Solomatin đích thân giám sát việc bố trí Quân đoàn cơ giới 1 vào các vị trí tiến công. Đây là phần khó khăn nhất, và đây cũng là lần đầu tiên quân đoàn tham gia một chiến dịch quan trọng. Đơn vị của ông sẽ phải bám sát bộ binh và sẵn sàng xung trận với đội hình phù hợp để vừa hỗ trợ đột phá - điều này tỏ ra còn khó khăn hơn là tham gia - trong khi đó sẵn sàng phát triển theo kế hoạch. Trong lúc ấy, hậu cần của quân đoàn phải luôn theo kịp để duy trì cung cấp nhiên liệu và bảo đảm kỹ thuật cho mũi đột kích. Solomatin cảm thấy hài lòng vì họ đã thực hiện tất cả những công tác chuẩn bị một cách xuất sắc, ông mong chờ màn đêm xuống, khi ấy quân đoàn sẽ thực sự bắt đầu nhiệm vụ gieo rắc chết chóc của mình.

Cuộc tiến quân của bộ binh đã thực sự diễn ra trôi chảy vào giai đoạn đầu tiên. Lữ đoàn bộ binh 75 của Vinogradov nhanh chóng chọc thủng tuyến phòng thủ tiền tiêu của địch. Bên cánh phải của ông, Lữ đoàn bộ binh 74 do Đại tá I. P. Repin chỉ huy được chiến xa của Lữ đoàn xe tăng 65 hỗ trợ tiêu diệt lính không quân Đức ở các cứ điểm Emel'ianova và Shiparevo, tiến sâu vào khu rừng bên sườn nam của Vinogradov. Xa hơn về phía nam, Sư đoàn bộ binh Cận vệ 17 thiện chiến dưới quyền Đại tá E. V. Dobrovol'sky đã chiếm được Shevnino và dồn những đơn vị Đức đang choáng váng vào thế co cụm phòng ngự xung quanh Demekhi. Ở bên trái, Sư đoàn bộ binh 150 của Đại tá N. O. Gruz tiến công Klemiatino và giờ đang phải giao tranh ác liệt ở Dubrovka bên cánh trái của lỗ hổng lớn trên phòng tuyến. Nhìn bên ngoài, khó khăn duy nhất là ở khu vực cánh trái, tại đây vào cuối buổi chiều Đại tá Gruz đã lặp lại đề nghị tới Solomatin, yêu cầu cho Lữ đoàn xe tăng 219 tham chiến để giúp cho ông dập tắt sức kháng cự dữ dội của đối phương bên cánh trái quan trọng của Quân đoàn bộ binh 6. Solomatin hiểu rõ tình thế của Gruz cũng như tầm quan trọng của việc tiến về Belyi. Tuy nhiên trong những giờ đầu tiên này không có thời gian để thay đổi kể hoạch bằng việc tung những đơn vị thiết giáp quý giá ra quá sớm. Kế hoạch sẽ hỗ trợ những gì mà Gruz cần, Solomatin nghĩ.

Khi đêm xuống, Solomatin từ vị trí chỉ huy ở phía sau Lữ đoàn cơ giới 35 cho khởi động phương án tác chiến. Ông lệnh cho Lữ đoàn xe tăng 65 và 219 cùng Lữ đoàn cơ giới 35 triển khai những phân đội đi đầu hỗ trợ bộ binh ngay lập tức. Những phân đội này gồm các đại đội xe tăng được tăng cường bộ binh và công binh sẽ phối hợp đột phá cùng Quân đoàn bộ binh 6 trong cuộc tiến quân ban đêm của họ. Đặc biệt, họ có nhiệm vụ truy kích quân địch rút lui để ngăn chúng tổ chức những tuyến phòng ngự mới, tăng cường phòng thủ cho Hồng quân (ở những nơi cần thiết), và cuối cùng là dọn đường cho các lữ đoàn sẽ bước vào chiến đấu vào sáng hôm sau.56

Tại hầm chỉ huy Tập đoàn quân 41 tối hôm đó, Thiếu tướng Tarasov cũng cảm thấy hài lòng. Thiếu tướng Povetkhin đã rời hầm vào cuối buổi chiều để kiểm tra tình hình đơn vị, và sau một cuộc trao đổi ngắn với Solomatin qua phái viên, Tarasov chấp nhận cho ông xuất kích. Thông điệp cuối cùng của ông giành cho Solomatin là, "Tôi mong đợi xe tăng của đồng chí sẽ có mặt dọc Nacha vào ngày mai. Hãy cố gắng hết sức, đừng làm tôi thất vọng".

Bất chấp dự đoán chung về một cuộc tiến công của quân Nga, quy mô, cường độ và vị trí của đòn đánh đã gây bất ngờ cho Quân đoàn thiết giáp XXXXI Đức. Tư lệnh quân đoàn, Đại tướng Joseph Harpe, chăm chú lắng nghe tham mưu trưởng phác họa tình hình bi thảm của ngày hôm đó. Rõ ràng đối phương đã khoét được một lỗ hổng lớn trên hệ thống phòng thủ giữa Belyi và Demekhi, cú đánh dữ dội này đã nghiền nát phần lớn 2 trung đoàn của Sư đoàn Luftwaffe và 1 trung đoàn thuộc Sư đoàn bộ binh 246. May mắn là có vẻ sức mạnh của mũi thọc sâu này dồn hết lên phía trước và không nhằm vào Belyi, Harpe nghĩ. Tàn quân của Trung đoàn xung kích 352 Sư đoàn bộ binh 246 bám chắc những tuyến hào tiền duyên ở nam Belyi, trong khi số lính không quân danh tiếng, hay những gì còn lại của họ vẫn đang bám giữ Demekhi, nhưng rất chơi vơi.57

Tuy nhiên, chuyện gì xảy ra thì cũng đã xảy ra rồi. Điều quan trọng lúc này là phải củng cố tuyến phòng ngự dọc theo bên vai mũi đột kích của quân Nga, phòng ngừa việc để mất Belyi và ngăn chặn đối phương gần sông Nacha. Harpe biết Belyi đã nằm trong tay quân Đức kể từ cuối năm 1941, và ngoài giá trị tinh thần khá lớn, nó còn là một mắt xích quan trọng trong hệ thống phòng ngự mấu lồi Rzhev. Quân Nga có thể chiếm thành phố bằng hai cách: tiến công trực tiếp hoặc cắt đứt những tuyến đường liên lạc của nó với phía sau nằm phía tây và dọc theo thung lũng sông Nacha. Hai thực tế đó ảnh hưởng tới tất cả những hành động tiếp theo của Harpe.

Vào buổi trưa, trước khi bức tranh toàn cảnh có thể được nhận thấy, Harpe tới Sư đoàn thiết giáp 1, tại đây ông họp với sư đoàn trưởng, Trung tướng Walter Kruger và Tư lệnh Tập đoàn quân 9, Chuẩn thống chế Model, người đã bay tới trên chiếc Fieseier Storch.58 Model, người đang lo lắng về mũi chủ công dọc sông Vazuza cũng hiểu rõ tầm quan trọng của "Pháo đài Belyi" và vai trò chủ chốt của Sư đoàn thiết giáp 1 trong việc bảo vệ nó. Ba viên tướng cùng nhau xem xét lại các phương án, đặt trọng tâm vào việc tăng cường phòng thủ Belyi, cầm chân quân Nga và triển khai các chốt dọc sông Nacha. Sư đoàn thiết giáp 1 sẽ đóng vai chính trong cả ba nhiệm vụ này.

Tàn quân của Trung đoàn xung kích 352 cố gắng tổ chức phòng thủ xung quanh ngôi làng nhỏ Budino ở thung lũng Vishenka, nằm ngay phía đông bắc những vị trí đề kháng đã bị phá vỡ ở Klemiatino. Tại đây một tiểu đoàn của Trung đoàn 352 lì lợm bám giữ trước lực lượng đối phương áp đảo. Sư đoàn bộ binh 246 Đức đã tung ra tất cả những lực lượng dự trữ có thể nhằm hỗ trợ tiểu đoàn này, nhưng không nhiều vì toàn bộ mặt trận xung quanh Belyi đều đang bị tiến công. Ngoài ra, vào cuối ngày đầu tiên Sư đoàn bộ binh 86 Đức ở gần đó phía bắc đã điều Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích 167 tới tăng viện cho Trung đoàn 352.59
.
Đơn vị dự bị chiến thuật lớn nhất của Đại tướng Harpe lúc này là Trung đoàn bộ binh cơ giới hóa 14 đang củng cố ở đông nam Belyi và 2 tiểu đoàn thuộc Trung đoàn Khinh quân Grossdeutschland cũng đang đóng dọc sông Obsha phía tây bắc thành phố. Trung đoàn 14 là tàn binh của một sư đoàn bị xóa sổ năm 1941. Còn trung đoàn thứ hai đã được điều động tới khu vực vào cuối tháng 10 trước nguy cơ Hồng quân tấn công và tiểu đoàn thứ ba của nó đang bố trí ở phía bắc gần Olenino nhưng vẫn được đánh dấu để chuyển tới khu vực này sau. Harpe quyết định cho Trung đoàn 14 xuất trận chống lại cánh bắc của mũi đột phá Nga vào ngày hôm sau và sử dụng Trung đoàn Khinh quân Grossdeutschland làm lực lượng phản ứng nhanh tăng cường cho Belyi. Tuy nhiên các đơn vị này không thể hoàn tất chuyển quân cho tới sáng 26 tháng 11, và thực lực của họ quá nhỏ bé để có ảnh hưởng quyết định tới trận đánh đang diễn ra xung quanh Belyi. Do vậy Harpe cũng lệnh cho Trung tướng Kruger cho sư đoàn thiết giáp tham chiến ngay không chậm trễ, trước cả khi đơn vị tập kết xong.

Kế hoạch của Harpe là thành lập một binh đoàn đặc biệt để bảo vệ Belyi và sử dụng nó mở những trận phản kích khôi phục các vị trí bị mất phía nam thị trấn. Binh đoàn Kruger, đặt theo tên viên chỉ huy Sư đoàn thiết giáp 1 bao gồm phần còn lại của Trung đoàn 352, 2 tiểu đoàn của Trung đoàn Khinh quân Grossdeutschland (Kampfgruppe Kassnitz) và Trung đoàn xung kích thiết giáp 113 Sư đoàn thiết giáp 1 (Kampfgruppe von Wietersheim) do Trung đoàn trưởng 113 chỉ huy.60 Binh đoàn này tập hợp toàn bộ những đơn vị dự trữ cơ động có thể tham chiến vào sáng 26 tháng 11. Harpe nhận ra rằng để kế hoạch của ông có cơ hội thành công, trong cái đêm quan trọng này Trung đoàn xung kích 352 phải giữ vững phía nam Belyi, bất kể thế nào.

Kampfgruppe von Wietersheim thành lập với nòng cốt là Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích thiết giáp 113 và Tiểu đoàn 1 Trung đoàn thiết giáp 33, được Tiểu đoàn 2 Trung đoàn pháo binh thiết giáp 73 yểm trợ tiến lên phía trước về khu vực tập kết gần Vladimirskoe tây nam Belyi trong một cuộc hành quân đêm buốt giá và bước ngay vào chiến đấu vào sáng sớm trong hành tiến. Kampfgruppe Kassnitz không chờ đợi Tiểu đoàn 3 Trung đoàn Khinh quân Grossdeutschland mà di chuyển suốt đêm và trước bình minh cũng đã bắt đầu tiếp cận Baturino ở phía sau tiểu đoàn của Trung đoàn 246 đang bị bao vây.

Nhiệm vụ tức thời là tăng viện cho Belyi đã hoàn thành, Harpe ra lệnh khi tới nơi, Sư đoàn thiết giáp 1 phải triển khai các vị trí chốt dọc theo con sông Nacha dài và rộng. Hành quân đường dài trong đêm đầy nguy hiểm và quân Nga không rõ lực lượng ở hậu tuyến Đức, đó là một cuộc chạy đua mà Harpe không thể dự đoán được ai sẽ thắng. Ông chỉ có thể hy vọng là bất kể còn lại bao nhiêu, những đơn vị Đức đang nằm rải rác trước trận tuyến địch sẽ cầm chân họ đủ lâu để lực lượng tiếp viện phát huy hiệu quả.

Sau đó Harpe yêu cầu hỗ trợ từ Chuẩn thống chế Model. Ông đề nghị Model chuyển giao toàn bộ các sư đoàn thiết giáp còn lại cho Quân đoàn thiết giáp XXXXI. Model trước đó đã triển khai một bộ phận của Sư đoàn kỵ binh SS tăng cường và bảo vệ bên sườn cho các đơn vị Luftwaffe yếu ớt xung quanh Demekhi, lúc này ông ra lệnh cho Sư đoàn thiết giáp 12, 19 và 20 bắt đầu tiến về khu vực. Biết rằng việc đó sẽ mất nhiều ngày, ba viên tướng quay trở lại vấn đề trước mắt, bảo vệ Belyi.


Chú thích của chiangshan: Trong nguyên bản tiếng Anh quân hàm của Harpe được viết là Colonel General (Chuẩn thống chế). Đây cũng là một sự nhầm lẫn vì thời điểm tháng 11 năm 1942 Harpe đang là Đại tướng thiết giáp và phải đến tháng 5 năm 1944 mới được phong Chuẩn thống chế.

Ngày 26 tháng 11

Trong suốt đêm 26 tháng 11, những người lính Quân đoàn bộ binh 6 của Thiếu tướng Povetkhin được các đơn vị thiết giáp đi đầu của Solomatin hỗ trợ đánh mở đường qua những khu rừng tối tăm tuyết phủ phía đông sông Vishenka (Bản đồ 10). Mặc dù sức kháng cự dọc theo trục tiến công chính khá yếu, quá trình tiến quân của họ diễn ra chậm chạp do bóng đêm cũng như vô số chướng ngại vật và những trận phục kích đến từ các toán quân Đức đang rút lui. Khi bình minh lên, các tiểu đoàn tiên phong thuộc Lữ đoàn 75 của Đại tá Vinogradov được những tổ trinh sát thiện nghệ dẫn đường - mỗi tổ đều có công binh gỡ mìn đã ở cách Tsitsina 2 ki-lô-mét về phía đông. Ngay trước đó, một nhóm phái viên của Lữ đoàn cơ giới 35 đã tới sở chỉ huy dã chiến trong rừng của Vinogradov phía sau lữ đoàn khoảng 1 ki-lô-mét. Trong số này có Thiếu tá M. N. Afanas'ev chỉ huy Trung đoàn xe tăng 4 đang hỗ trợ cuộc tiến quân ban đêm của Vinnogradov và đại diện của Trung tá V. I. Kuz'menko, lữ đoàn trưởng. Họ có nhiệm vụ phối hợp tổ chức đường tiến cho lực lượng cơ động của lữ đoàn qua tuyến của Vinogradov. Mặc dù đã được lên kế hoạch cẩn thận, cuộc hành quân khó khăn này đòi hỏi sự tập trung cao độ, do vị trí của tuyến đường có thể thay đổi, phụ thuộc vào việc bộ binh đi xa đến đâu trong đêm.61 Trong trường hợp này lữ đoàn đã hoàn thành vượt mức, nhưng vì lí do nào đó lực lượng cơ giới đã tiếp cận các vị trí của bộ binh trễ hơn dự kiến.

Nhóm phái viên họp với ban tham mưu và các tiểu đoàn trưởng của Vinogradov để vạch ra những chi tiết liên quan tới trục hành quân chính xác và yểm trợ hỏa lực dọc theo hành lang, cũng như tổ chức nhiệm vụ của mỗi đơn vị trong giai đoạn sau. Sau khoảng 2 giờ thảo luận, thiết giáp bắt đầu quá trình hành quân khó nhọc xuyên rừng qua những đơn vị bộ binh của Vinogradov để tiến về ngôi làng nhỏ Spas bên sông Vena, cách mặt trận khoảng 3 ki-lô-mét. Vinogradov dự kiến kẻ địch sẽ kháng cự mạnh dọc Vena vì con sông chạy từ nam tới bắc, bao quát một trục đường giao thông và nhiều ngôi làng, và du kích cho biết rằng quân Đức đã phát quang rừng 1 ki-lô-mét dọc theo con đường và bờ sông.

Suốt dọc theo chiến tuyến của Quân đoàn bộ binh 6, hoạt động phối hợp tương tự diễn ra giữa những đơn vị bộ binh của Povetkhin và các lữ đoàn thê đội một của Solomatin. Ở phía bắc, trung đoàn cánh phải của Sư đoàn bộ binh 150 và Lữ đoàn xe tăng 219 chuẩn bị tiến về Marino ở thung lũng sông Vena. Cùng thời gian đó, ở phía nam Lữ đoàn bộ binh 74 phối hợp với Lữ đoàn xe tăng 65 tiến về Bykovo cũng nằm trong thung lũng Vena. Khi quá trình hiệp đồng diễn ra, Solomatin đã đích thân giám sát các Lữ đoàn cơ giới 19 và 37 thuộc thê đội hai tiến quân. Ông biết rằng tổng kết lại thì thành công phụ thuộc hoàn toàn vào việc lực lượng thiết giáp tham chiến đúng thời gian và đúng địa điểm. và đây là lần đầu tiên quân đoàn cơ giới của ông thực hiện một hoạt động tác chiến phức tạp như vậy trong điều kiện chiến đấu.

Ở sở chỉ huy tập đoàn quân, Thiếu tướng Tarasov chờ bình minh lên và mong đợi cuộc tiến công tiếp tục trong hy vọng. Ông đã lo lắng vì mặc dù bộ đội của Povetkhin tiến công khá tốt về phía sông Vena nhưng cánh trái đang vấp phải sức chiến đấu của quân Đức ở thung lũng sông Vishenka, phía nam Belyi. Đến trưa hôm qua, chúng đã bất ngờ chặn đứng bước tiến của các trung đoàn cánh trái thuộc Sư đoàn bộ binh 150 do Đại tá Gruz chỉ huy ở Budino, và bất chấp những đợt đột kích liên tục với tổn thất lớn, Gruz không thể tiêu diệt được đám quân Đức cứng đầu đó. Cho đến tối Tarasov vẫn tán thành ý kiến của Solomatin và từ chối hỗ trợ thêm thiết giáp cho Gruz. Tuy nhiên lúc này ông không còn chắc chắn vào quyết định đó nữa. Sư đoàn bộ binh 150 đã tấn công suốt đêm nhưng hệ thống phòng thủ Đức vẫn giữ vững. Tệ hơn, ngay trước bình minh một lực lượng thiết giáp của chúng đã tham chiến ở ngay phía đông ngôi làng. Một cuộc chiến giằng co suốt hai giờ với những trận tấn công và phản kích đã gây thêm nhiều thương vong cho sư đoàn, nhưng cuối cùng Budino vẫn thuộc về quân Đức và Sư đoàn 150 tiếp tục bị cầm chân. Gruz một lần nữa xin thêm thiết giáp chi viện, lần này Tarasov và Solomatin chấp nhận, điều động 1 tiểu đoàn của Lữ đoàn xe tăng 219 hỗ trợ cho đợt tiến công mới của Sư đoàn bộ binh 150 dự kiến vào sáng hôm sau.

Cố gắng gạt bỏ những phiền phức ở nam Belyi, bộ đội thiết giáp của Solomatin và bộ binh của Povetkhin tiếp tục phối hợp tiến quân về phía đông tới sông Nacha lúc 10 giờ 00 ngày 26 tháng 11. Solomatin để Sư đoàn bộ binh 150 đã suy yếu cùng Lữ đoàn xe tăng 219 trên cánh trái để giải quyết những cứ điểm còn lại ở phía nam Belyi. Sự kháng cự mạnh mẽ của kẻ địch ở đây chỉ càng làm tăng thêm tính cấp thiết của một mũi đội phá thành công trong khu vực trung tâm then chốt. Các chỉ huy Hồng quân nhận định rằng nếu cắt được đường giao thông của quân Đức phía trên sông Nacha, đặc biệt là trục đường Belyi-Vladimirskoe, Belyi sẽ nhanh chóng sụp đổ kể cả khi quân đội Xô-viết không trực tiếp tiến đánh được vào đây. Tuy nhiên ở thời điểm đó hầu như không ai nhận ra tính nghiêm trọng của tình hình họ đang phải đối mặt. Khi đã vượt sông Nacha, Solomatin sẽ phải lựa chọn giữa việc tiếp tục thọc sâu tới mục tiêu chính trong hậu phương của quân Đức hoặc tự làm yếu đi mũi đột phá với việc điều chuyển lực lượng để đối phó với những đơn vị đã bị bỏ qua ở Belyi. Nói tóm lại, Hồng quân đang mạo hiểm phân tán lực lượng trên một mặt trận đang được đối phương tăng viện. Họ không biết rằng, quyết định của Zhukov bất ngờ lấy đi của Tập đoàn quân 41 quân đoàn cơ giới thứ hai đã gây ra nguy cơ lớn. Tuy thế, Solomatin vẫn kiên quyết tiến về phía đông với những đơn vị bộ binh dưới quyền Povetkhin theo sau.

Lữ đoàn xe tăng 64 do Trung tá A. I. Shevchenko chỉ huy cùng Lữ đoàn bộ binh 74 của Đại tá Repin tấn công ở khu vực phía nam đã tiến rất nhanh vì hầu như không còn quân Đức trong khu vực. Bản thân Shevchenko đi cùng với tiểu đoàn xe tăng tăng cường dẫn đầu lữ đoàn và đến giữa buổi chiều đã thọc sâu được 9 ki-lô-mét từ Shevino qua rừng tới con đường chạy tới thung lũng sông Vena phía nam làng Bykovo. Càn quét về phía đông bắc, đơn vị tiên phong nhanh chóng tới được sông Vena và làm chủ một cây cầu quan trọng, cho phép Trung đoàn xe tăng 3 Lữ đoàn cơ giới 37 đi sau qua sông. Trong khi Lữ đoàn 37 dưới quyền Trung tá N. M. Shanaurin nhanh chóng tiến về phía trước để vượt qua con sông đã đóng băng một phần, Shevchenko dẫn đơn vị chuyển hướng xuống phía nam để vòng qua các vị trí Đức ở Bykovo. Tại Syrmatnaia, ngay phía bắc Samsonikha ông bất ngờ tấn công và chiếm được một chốt của Sư đoàn kỵ binh SS Đức, những kẻ quá choáng váng khi gặp bộ đội Liên Xô ở sâu trong hậu tuyến của chúng đến vậy.62 Ở phía nam trong hậu tuyến của Hồng quân, 2 trung đoàn thuộc Sư đoàn bộ binh Cận vệ 17 đập tan quân Đức phòng thủ Demekhi trong khi 1 trung đoàn chốt lại để duy trì liên lạc với Shevchenko.

Tại trung tâm mũi đội phá, vào cuối buổi sáng Lữ đoàn bộ binh 75 dưới quyền Vinogradov tiếp tục tiến công, lần này do Trung đoàn xe tăng 4 của Thiếu tá Afanas'ev dẫn đầu và có phần còn lại của Lữ đoàn cơ giới 35 do Trung tá V. I. Kuz'menko chỉ huy đi cùng. Quân Đức tan vỡ và trung đoàn Afanas'ev lao nhanh qua những khu rừng còn lại tới những cánh đồng trống trải phía tây sông Vena. Sau khi dừng lại một chút để tổ chức chiến đấu, trung đoàn chiếm làng Spas ở thung lũng Vena sau một trận đánh ngắn ngủi quyết liệt.63 Sau đó họ cùng lữ đoàn cơ giới theo sát tiến về phía bắc dọc theo con sông và vấp phải hỏa lực mạnh của quân Đức trong làng Tarakanovo, buộc những người lính tankist phải dừng lại chờ Vinogradov. Đến chiều tối, lực lượng hỗn hợp tập trung lại trong thung lũng và chuẩn bị để tiến công các cứ điểm Tarakanovo và Sorokino trên dải đất cao nhiều cây cối phía đông con sông. Vinogradov và Afanas'ev không biết rằng họ đã chạm trán với Trung đoàn cơ giới hóa 41 Đức vừa được cấp tốc triển khai xuống phía nam để ngăn cản bước tiến của Hồng quân, vì phía trước con sông Nacha quan trọng, Vena là chướng ngại phòng ngự có lợi cuối cùng.

Trong khi phần lớn quân đoàn Solomatin đã tiến qua đoạn đột phá, Đại tá Ia. A. Davydov ở Lữ đoàn xe tăng 219 và Đại tá Gruz ở Sư đoàn bộ binh 150 tiếp tục giải quyết sự chống cự phiền phức của đối phương ở nam Belyi. Budino tiếp tục đứng vững sau những đợt tiến công liên tục, và khi Gruz đưa một cánh quân đi vòng qua cánh trái quân Đức trước lúc bình minh, họ đã đụng phải một lực lượng thiết giáp mới nguyên của địch ở nam Baturino. Gruz đột phá nhiều lần nhưng đều thất bại, và sau khi chính quân Đức tấn công lại các vị trí của ông, Gruz một lần nữa yêu cầu thêm thiết giáp chi viện. Solomatin trả lời bằng cách điều thêm một tiểu đoàn của Lữ đoàn xe tăng 219 cho Gruz ở Baturino. Tuy nhiên điều này đã làm suy yếu mũi thọc sâu về phía đông của Solomatin vì đơn vị trên đang hỗ trợ một trung đoàn khác thuộc Sư đoàn bộ binh 150 tiến về phía đông tới mục tiêu trung gian của sư đoàn - thị trấn Dubrovka mà quân Đức đã giữ được suốt đêm. Bị phân tán giữa hai mục tiêu, Gruz không thể chiếm được bất kỳ điểm nào nếu không được tăng cường thêm binh lực. Vào giữa buổi chiều, rốt cục Tarasov đã nhận ra vấn đề của Gruz, ông ra lệnh cho Solomatin một lần nữa thay đổi lực lượng. Theo đó, Solomatin rút 2 tiểu đoàn của Lữ đoàn xe tăng 219 khỏi Baturino chuyển sang Dubrovka. Cùng lúc đó, ông yêu cầu Lữ đoàn cơ giới 19 thuộc thê đội hai do Đại tá V. V. Ershov chỉ huy hỗ trợ Gruz ở Baturino.

Đến cuối buổi chiều Tập đoàn quân 41 tiếp tục tiến công. Được Lữ đoàn xe tăng 219 đã tổ chức lại chi viện, Sư đoàn bộ binh 150 chiếm được Dubrovka và bất chấp sức kháng cự ác liệt, họ tiến công Vlaznevo cùng các vị trí đối diện Mar'ino ở thung lũng Vena. Tuy nhiên, khép lại một ngày thất vọng, đến chiều tối một lần nữa Lữ đoàn xe tăng 219 bị chặn đứng, lần này do sự chống cự và hỏa lực dữ dội từ Mar'ino. Trong lúc đó, giao tranh tiếp diễn ở phía nam Baturino khi Lữ đoàn cơ giới 19 xuất trận. Trong những trận đánh quyết liệt giữa mưa tuyết, những ngôi làng đổi chủ nhiều lần cho tới khi chiến sự tạm ngưng vào chiều tối. Mặc dù cả hai bên đều chịu nhiều tổn thất, Baturino vẫn ở trong tay quân Đức. Đến lúc này, Sư đoàn bộ binh 150 đã mất một phần hai quân số, còn Lữ đoàn xe tăng 219 thiệt hại một nửa số 50 chiến xa trong biên chế.64 Giờ Lữ đoàn cơ giới 19 và các trung đoàn xe tăng đi cùng đang cùng hứng chịu một kiểu tổn thất như vậy mà không gặt hái được gì đáng kể. Những trận đánh nướng quân quanh những ngôi làng phía nam Belyi đã gây ra thương vong khủng khiếp và hầu như chẳng giúp ích được gì cho bước tiến của Solomatin. Địa hình rừng rậm với nhiều thung lũng hẹp và những ngôi làng đổ nát chỉ làm tăng thêm hiệu quả chết chóc cho hỏa lực chống tăng của quân Đức và hỗ trợ chúng trong những trận đánh tay đôi biệt lập với lực lượng thiết giáp Xô-viết.

Chiều tối hôm đó Tarasov tổng kết lại diễn biến trong này. Bị xâm chiếm bởi mục tiêu thọc sâu của tập đoàn quân, ông vẫn coi khó khăn ở nam Belyi chỉ là trở ngại tạm thời. Tarasov đang phấn chấn hơn về thành công của Quân đoàn cơ giới 1 ở khu vực trung tâm và phía nam. Mặc dù chưa tới được sông Nacha cùng tuyến hậu cần trọng yếu phía sau của quân Đức nhưng Solomatin đã vượt sông Vena và đang trong tầm công kích tới mục tiêu. Solomatin yêu cầu Tarasov chuyển giao 2 lữ đoàn cơ giới độc lập của tập đoàn quân để đẩy mạnh mũi đột kích của quân đoàn. Tuy nhiên Tarasov chần chừ, tin rằng Solomatin đủ sức hoàn thành nhiệm vụ. Trên thực tế Tarasov đang tính đến những khả năng tiến công dọc theo bên cánh đột phá của Solomatin. Các lữ đoàn này có thể sử dụng để uy hiếp Belyi mà không làm suy yếu bước cuộc tiến quân của Solomatin hay để mở rộng tấn công về phía nam, hoặc là cả hai. Tarasov cảm thấy quân Đức đang bị phân tán và do đó không thể ứng phó khủng hoảng ở tất cả mọi chỗ. Ông biết kẻ địch vẫn còn các đơn vị dự bị chiến dịch, nhưng ngay cả chúng cũng ở xa và sẽ phải chịu áp lực đối phó với một cuộc đột kích thành công của Hồng quân ở bất kỳ đâu dọc theo đỉnh mấu lồi Rzhev. Không, Tarasov không chờ đợi sẽ có nhiều quân dự bị Đức can thiệp, và ông tin tưởng rằng trước khi đối phương có thể làm thế thì tuyến phòng thủ dàn trải của chúng sẽ bị phá vỡ. Chỉ thị đưa ra tối nay sẽ là giải pháp. Vào buổi tối Tarasov truyền đạt mệnh lệnh mới cho Solomatin thông qua bộ tham mưu tập đoàn quân, yêu cầu ông tiếp tục đột phá vào ban đêm với tốc độ cao nhất. Đồng thời, các lữ đoàn thê đội hai thuộc quân đoàn bộ binh Povetkhin cũng được lệnh theo sau.
-----------------------------Tự động gộp Reply ---------------------------

Bản đồ 10. Tình hình từ 26 tới 27 tháng 11 năm 1942: Khu vực Belyi.​

Bản dịch của bác TS hay lắm, em chưa đọc hết nhưng đoán là ông tác giả này tổng hợp từ tài liệu tiếng Anh chứ không phải từ nguyên bản của Đức vì thấy mấy chỗ anh ấy viết sai tiếng Đức. Cái chuyện này lí giải vì sao mà hè 1942 mũi tập đoàn 6 của Paulus và một mũi của Manstein tiến vù vù về đồng bằng và Caucasus mà gặp phải rất ít sự kháng cự.

Để hạ hoả mời các bác xem lại buổi duyệt binh mừng chiến thắng lần thứ 60 năm 2005 mà em mới cover lại đoạn hay nhất
http://www.youtube.com/watch?v=VyEhywCv-U0

Hệ thống phòng thủ của quân Đức quả thực đang bị trải mỏng, lực lượng tăng viện duy nhất sẵn sàng ngay cho Quân đoàn thiết giáp XXXXI là các cánh quân thuộc Sư đoàn thiết giáp 1 đang hộc tốc tiến về phía trước theo đường Vladimirskoe-Sychevka. Sáng sớm ngày 26 tháng 11, Trung tướng Kruger, Tư lệnh Sư đoàn thiết giáp 1 đã tới sở chỉ huy Sư đoàn bộ binh 246. Đại tướng Harpe họp với ông tại đây. Sư đoàn bộ được bố trí khá tốt trong làng Vasnevo trên một địa hình nhấp nhô trên cao điểm trống trải ngay phía tây hợp lưu của sông Nacha và Vena. Căn hầm chỉ huy bao quát chiến trường phía trước Baturino trong thung lũng Vishenka và Vena, liền kề những đường giao thông tốt chạy về phía nam qua thung lũng Vena và về phía tây nam sát thung lũng sông Nacha. Đây là một vị trí lý tưởng để quan sát tình hình chiến sự ác liệt của Trung đoàn xung kích thiết giáp 113 thuộc Sư đoàn thiết giáp 1 gần Baturino và Trung đoàn cơ giới hóa 41 dọc sông Vena. Kruger cũng hiểu nếu Vasnevo mất thì Belyi cũng sẽ thất thủ. Do vậy ông không có ý định di chuyển. Khác với Tarasov, ưu tiên số một của ông là giữ vững Belyi, và ông không dám hy vọng lực lượng tăng viện có thể giải quyết được số thiết giáp Nga đang phát triển ở phía nam.65

Khi sở chỉ huy của Kruger đi vào hoạt động lúc 11 giờ 00, tình hình không mấy khả quan. Kampfgruppe của Đại tá von Wietersheim đang liều lĩnh bám trụ các vị trí phòng ngự ở Chirevo cách Baturino 1 ki-lô-mét về phía nam và cố gắng đánh bật quân Nga khỏi làng Motshchalniki bên cánh phải trong vô vọng. Cả hai bên đều chịu nhiều thương vong khi cố tấn công vào trận địa đối phương. Việc Hồng quân chiếm được ngôi làng đã thọc một mũi dao vào giữa kampfgruppe và Trung đoàn cơ giới hóa 41 vừa chiếm lĩnh các chốt chặn dọc sông Vena ở phía nam. Tệ hơn nữa, liên lạc viên từ Kampfgruppe Kassnitz thuộc Sư đoàn Grossdeutschland báo cáo họ phải hoãn hành quân tới khu vực cho tới đầu buổi chiều.66 Vì vậy Kruger đành phải dừng ý định phản kích ngay tức thời nhằm khôi phục trận địa. Thay vào đó ông tập trung củng cố các vị trí phía nam Belyi và tổ chức một tuyến phòng ngự lâm thời về phía nam dọc sông Vena để ngăn cản quân Nga tiến sâu về phía đông vào trong hậu tuyến quân đoàn. Kruger tập hợp 2 chi đội nhỏ để phòng thủ dọc sông Vena. Ông bố trí đơn vị đầu tiên do Trung đoàn xung kích 352 chỉ huy, gồm Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích 167, Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích 352 và Tiểu đoàn 1 Trung đoàn cơ giới hóa 41 ở phía nam Baturino và bảo vệ sườn trái cho Kampfgruppe von Wietersheim. Ông tổ chức đơn vị thứ hai nhỏ hơn gồm 50 binh sĩ sống sót ở Tiểu đoàn 1 Trung đoàn xung kích 352, 100 quân của Tiểu đoàn 3 Trung đoàn cơ giới hóa 41 cùng một đám hổ lốn lính hậu cần đặt dưới sự chỉ huy của Trung đoàn cơ giới hóa 41.67 Cánh quân này bố trí xa hơn về phía nam dọc sông Vena. Vào đầu buổi chiều các đơn vị nhỏ bé và mỏng manh này bắt đầu triển khai một lớp đề kháng dọc sông Vena, ngăn chặn bước tiến của Hồng quân. Tuy nhiên do cự ly quá xa và tình hình không ổn định nên không có liên kết nào chắc chắn giữa các cánh quân đó và von Wietersheim đang chiến đấu ở nam Baturino.

Hai chi đội tới khu vực được chỉ định vào giữa buổi chiều và nhanh chóng chạm trán với thiết giáp Liên Xô có bộ binh hỗ trợ. Bị đánh bật khỏi bờ tây của con sông, cánh quân phía bắc cố thủ trong làng Mar'ino, đẩy lùi nhiều đợt tiến công nhỏ có tính thăm dò trước khi trời tối. Ở phía nam, chi đội thứ hai bỏ làng Spas bên bờ tây, lùi về giữ ngôi làng Tarakanovo lớn hơn trên bờ đông. Khi đêm xuống, tình hình của họ xấu đi. Có thể quan sát thấy xe tăng Nga đang tiến về phía đông trong bóng tối chạng vạng bên cánh trái và vào khu vực phía sau họ tới Sorokino. Đáng buồn là không còn lực lượng nào để ngăn cản họ, viên sĩ quan chỉ huy đơn vị bất đắc dĩ phải ra lệnh chiến đấu cầm chừng rồi rút về phía tây tới sông Nacha, nơi anh ta hy vọng viện binh Đức đang tổ chức phòng tuyến mới.

Trong khi ấy, trước tình hình nguy cấp phía nam Belyi, Trung tướng Kruger cuối cùng đã quyết định mở trận phản kích về phía nam từ Baturino, mặc dù 2 tiểu đoàn ở Trung đoàn Khinh quân Grossdeutschland thuộc Kampfgruppe Kassnitz vẫn chưa có mặt. Kết quả là vào buổi trưa, lực lượng pháo binh hùng hậu của Kruger bắn chuẩn bị một đợt ngắn rồi Kampfgruppe von Wietersheim từ Baturino đột kích về phía nam. Trung đoàn xung kích thiết giáp 113 của von Wietersheim tiến công và giao tranh ác liệt với quân Nga bảo vệ Nossovo bên bờ nam sông Vishenka. Tuy nhiên hỏa lực của đối phương nhanh chóng chặn đứng họ và hai sự kiện xảy ra sau đó đã làm những nỗ lực tái chiếm các vị trí đã mất của Kruger phá sản. Đầu tiên là Tiểu đoàn 2 Trung đoàn xung kích thiết giáp 113 được để lại giữ Chirevo đã bị một trận mưa đạn đại bác và súng cối gây thương vong nặng nề. Tiếp đó là Kampfgruppe Kassnitz vừa tới nơi và bước vào chiến đấu cũng đã nhận một cái giá tương tự.68 Sau cuộc trao đổi ngắn với Kruger ở Baturino, Kassnitz dẫn 2 tiểu đoàn tới bắt tay với 1 tiểu đoàn của Trung đoàn xung kích 352 Sư đoàn bộ binh 246 đã bị vây ở Budino từ sáng 25 tháng 11. Sau khi xem xét mặt trận và cuộc tàn sát diễn ra trên những cánh đồng tuyết phủ, Kassnitz cho rằng một cuộc tấn công phối hợp cùng với von Wietersheim sẽ là tự sát vì trục hành quân dự kiến của ông đang nằm trong tầm ngắm của hàng trăm họng pháo đối phương. Ngay khi Kassnitz đưa ra quyết định đó, quân Nga bất ngờ tiến công, chọc thủng vị trí của Tiểu đoàn 2. Chỉ có một cuộc phản kích dữ dội và đẫm máu của Tiểu đoàn 1 mới giúp Kassnitz khôi phục lại tình thế. Nhưng đến lúc này Tiểu đoàn 2 đã có nhiều thương vong đến mức nếu có tấn công thêm cũng sẽ là vô ích.69 Hiểu rõ điều này, Kruger hủy bỏ mọi hoạt động tấn công ở phía nam Belyi. Quân Nga tiếp tục tiến đánh với cường độ mạnh hơn trong suốt buổi chiều và tối nhưng đều bị đẩy lui với thiệt hại lớn. Kruger nhận thấy trong trong những đơn vị tấn công làng Turovo ở tây nam Belyi có quân của Sư đoàn bộ binh 134 Xô-viết. Điều này cho thấy là rõ ràng họ đã đưa thêm những lực lượng nguyên vẹn vào khu vực để tăng cường đột phá phòng tuyến Belyi. May mắn là đến chiều tối Tiểu đoàn 4 Trung đoàn Khinh quân Grossdeutschland đã tới tăng viện cho Đại tá Kassnitz.

Cuối buổi chiều hôm đó, Đại tướng Harpe nhận được báo cáo về các đơn vị đang rút lui dọc sông Vena và Kruger đã hủy cuộc phản kích ở nam Belyi. Những tin tức này chỉ đơn thuần là xác nhận cho những gì ông nghi ngờ, rằng mục tiêu chính của mũi thọc sâu quân Nga vẫn là sông Nacha cùng khu vực hậu phương được bảo vệ lỏng lẻo của quân Đức. Trong khi nghiên cứu tấm bản đồ của tình báo quân đoàn treo trên tường, ông đọc đánh giá tình hình và ước tính lực lượng quân Nga do trưởng ban quân báo viết:

Hồng quân đang ở phía nam Belyi, giữa Wypozowa và Demischi. Địch quân đã chọc thủng ở khu vực Trung đoàn 352 xung kích và trên thực tế là tại nơi tiếp giáp với Sư đoàn Luftwaffe 2 dã chiến dọc theo 15 đến 20 ki-lô-mét chiều dài và 30 đến 40 ki-lô-mét chiều sâu, đã gần như tới được đường giao thông Smolensk-Moscow và Jarzewo-Wladimirskoje. Đợt tiến công đầu tiên gồm 22 tiểu đoàn bộ binh Hồng quân được khoảng 100 chiến xa T-34 yểm trợ. Khoảng 24 tiểu đoàn bộ binh với 200 chiến xa hỗ trợ tiến sau để mở rộng đoạn đột phá về phía đông nhằm bao vây các đơn vị Đức ở phía bắc đường cao tốc.70

Báo cáo cho biết thêm là ở phía bắc 20 tiểu đoàn bộ binh và 100 xe tăng khác đang tấn công cánh trái của Quân đoàn thiết giáp XXXXI ở khu vực thung lũng Luchesa và phần lớn Sư đoàn Grossdeutschland đang phải chiến đấu ở đó. Theo lời một cựu binh Đức, "Tình hình khu vực Szytschewka-Rzhew-Belyi đã đủ sôi động".71

Harpe tự đặt ra một câu hỏi đơn giản cho bản thân, "Phải làm gì?". Nhưng trả lời nó thì khó hơn nhiều. Mặc dù tình hình Belyi đã ổn định - dù chỉ là tạm thời, mặt trận sông Nacha vẫn còn đang quá trống trải. Harpe biết phòng tuyến yếu ớt dọc theo sông Vena đã sụp đổ và giờ không có lực lượng nào đứng chắn giữa thiết giáp Nga và sông Nacha. Do đó ông phải bố trí dọc sông Nacha, và thật nhanh chóng. Trung đoàn cơ giới hóa còn lại của Sư đoàn thiết giáp 1 vẫn chưa tham chiến - Trung đoàn xung kích thiết giáp 1 đang hành quân từ Sychevka trên con đường phủ đầy băng tuyết tới Vladimirskoe nhưng không thể có mặt cho đến sáng sớm ngày hôm sau. Lúc này, ông lệnh cho tiểu đoàn trinh sát của Sư đoàn thiết giáp 1 (K-1) bố trí một lớp phòng thủ mỏng dọc sông Nacha, nhưng họ phải làm điều đó mà không có những chiếc xe bọc thép trinh sát vì chúng đang sa lầy trong bùn trên đường Vladimirskoe.72 Harpe hy vọng số bộ binh nhẹ của tiểu đoàn bảo vệ được con sông đến khi phần còn lại của sư đoàn tới nơi. Tới lức đó, Harpe nghĩ, có lẽ Trung đoàn 1 có thể giữ vững đến lúc các sư đoàn của Quân đoàn XXX có mặt trong khu vực. "Nếu, nếu nếu", Harpe tự nhủ thầm và nghĩ thêm, "Trong chiến tranh, thắng bại luôn phụ thuộc vào cái từ đó".

Trong trường hợp này, cái "nếu" của Harpe, và gần như chắc chắn là kết cục của toàn chiến dịch phụ thuộc vào việc Quân đoàn XXX mà Cụm quân Trung tâm phối thuộc cho Tập đoàn quân 9 để sử dụng trong khu vực tác chiến của Quân đoàn thiết giáp XXXXI tới nơi trong chính buổi chiều tối hôm đó. Đứng đầu bởi Đại tướng Maximilian von Fretter-Pico, Quân đoàn bộ XXX chỉ vừa mới được điều chuyển từ khu vực Leningrad để chỉ huy lực lượng thiết giáp phản kích hùng hậu đang tập trung của Chuẩn thống chế Model. Quân đoàn Fretter-Pico nguyên vẹn sẽ bố trí sở chỉ huy ở đông nam Belyi 50 ki-lô-mét, nắm Sư đoàn thiết giáp 19 và 20 cũng như Sư đoàn kỵ binh SS và bất cứ đơn vị bộ binh dự bị nào của quân đoàn, và tổ chức một trận phản kích để khôi phục tình hình xung quanh Belyi.73 Tuy nhiên Harpe nhận ra sẽ phải mất nhiều ngày để tập kết toàn bộ lực lượng. Trong khi đó, theo dự kiến một sư đoàn dự bị khác của Cụm quân Trung tâm - Sư đoàn thiết giáp 12 sẽ có mặt trong khu vực vào ngày 30 tháng 11. Khi đã có những lực lượng đó trong tay, Harpe tin rằng mình sẽ thành công, nhưng chỉ trong trường hợp ông cầm chân được quân Nga cho tới lúc ấy.

Ôi, Changshai! Sao lâu thế bác em?

Đợi dài cổ lắm rồi bác em ơi!